ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ରାଜ୍ୟପାଳ ଆନନ୍ଦୀବେନ ପଟେଲ ଜୀ, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଯୋଗୀ ଆଦିତ୍ୟନାଥଜୀ, ଉପମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କେଶବ ପ୍ରସାଦ ମୌର୍ଯ୍ୟ ଜୀ, ବ୍ରଜେଶ ପାଠକ ଜୀ, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ମନ୍ତ୍ରୀ, ସାଂସଦ ଏବଂ ବିଧାୟକ ସାଥିମାନେ, ପ୍ରୟାଗରାଜର ମେୟର ଏବଂ ଜିଲ୍ଲା ପଞ୍ଚାୟତ ସଭାପତି, ଅନ୍ୟ ମାନ୍ୟଗଣ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ଏବଂ ମୋର ପ୍ରିୟ ଭାଇ ଭଉଣୀମାନେ ।

ପ୍ରୟାଗରାଜରେ ସଙ୍ଗମର ଏହି ପବିତ୍ର ଭୂମିକୁ ମୁଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାର ସହ ପ୍ରଣାମ କରୁଛି । ମହାକୁମ୍ଭରେ ଯୋଗ ଦେଉଥିବା ସମସ୍ତ ସାଧୁ ସନ୍ଥମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ପ୍ରଣାମ କରୁଛି । ମହାକୁମ୍ଭକୁ ସଫଳ କରିବା ପାଇଁ ଦିନ ରାତି ପରିଶ୍ରମ କରୁଥିବା କର୍ମଚାରୀ, ଶ୍ରମିକ ଏବଂ ଓ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ମୁଁ ବିଶେଷ ଭାବେ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି। ବିଶ୍ଵରେ ଏତେ ବଡ ଆୟୋଜନ, ପ୍ରତିଦିନ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କୁ ସ୍ୱାଗତ ଓ ସେବା କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି, ଲଗାତାର ୪୫ ଦିନ ଧରି ଚାଲିବାକୁଥିବା ମହାଯଜ୍ଞ, ନୂଆ ସହର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ମହାନ ଅଭିଯାନ, ଏହି ପ୍ରୟାଗରାଜ ମାଟିରେ ଏକ ନୂଆ ଇତିହାସ ଲେଖିବାକୁ ଯାଉଛି। ଆଗାମୀ ବର୍ଷ ମହାକୁମ୍ଭର ଏହି ଆୟୋଜନ ମେଳା ଦେଶର ସାଂସ୍କୃତିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପରିଚୟକୁ ଏକ ନୂତନ ଶିଖରକୁ ନେଇଯିବ। ଏବଂ ମୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ଠାର ସହ, ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରଦ୍ଧାର ସହ କହୁଛି, ଯଦି ମୋତେ ଏହି ମହାକୁମ୍ଭକୁ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ପଡିବ, ତେବେ ମୁଁ କହିବି ଯେ ଏହା ଏକତାର ଏକ ମହାନ ଯଜ୍ଞ ହେବ, ଯାହାକୁ ନେଇ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଆଲୋଚନା ହେବ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଭବ୍ୟ ଏବଂ ଦୈବିକ ସଫଳତା ପାଇଁ ମୁଁ ଆପଣମାନଙ୍କୁ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜଣାଉଛି ।

ସାଥୀମାନେ

ଆମ ଭାରତ ହେଉଛି ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ ଓ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନର ଦେଶ । ଏହା ଗଙ୍ଗା, ଯମୁନା, ସରସ୍ୱତୀ, କାବେରୀ, ନର୍ମଦା ଭଳି ଅଗଣିତ ପବିତ୍ର ନଦୀର ଦେଶ । ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରବାହର ଯେଉଁ ପବିତ୍ରତା ରହିଛି, ଏହି ଅଗଣିତ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରାର ଯେଉଁ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି, ଯେଉଁ ମହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି, ସେମାନଙ୍କର ସଙ୍ଗମ, ସେମାନଙ୍କର ସମଗ୍ରତା, ସେମାନଙ୍କର ଯୋଗ, ସେମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ, ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ, ସେମାନଙ୍କର ମହିମା, ସେମାନଙ୍କର ଶକ୍ତି ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରୟାଗ । ଏହା କେବଳ ତିନୋଟି ପବିତ୍ର ନଦୀର ସଂଗମ ନୁହେଁ । ପ୍ରୟାଗ ସମ୍ପର୍କରେ କୁହାଯାଇଛି - ମାଘ ମକର ଗତି ରବି ଜବ ହୋଇ ତିରଥପତିହି ଅବ ସବ କୋଇ | ଅର୍ଥାତ୍ ଯେତେବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମକର ରାଶିରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି, ସମସ୍ତ ଦିବ୍ୟ ଶକ୍ତି, ସମସ୍ତ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା, ସମସ୍ତ ଋଷି, ମହର୍ଷି, ରହସ୍ୟବାଦୀ ପ୍ରୟାଗକୁ ଆସନ୍ତି । ଏହା ହେଉଛି ସେହି ସ୍ଥାନ ଯାହାର ପ୍ରଭାବ ବିନା ପୁରାଣ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇନଥାଏ । ପ୍ରୟାଗରାଜ ହେଉଛି ସେହି ସ୍ଥାନ ଯାହାର ପ୍ରଂଶସା ବେଦର ରଚନାରେ ହୋଇଛି ।

ଭାଇ ଓ ଭଉଣୀମାନେ,

ପ୍ରୟାଗ ତାହା ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଦରେ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନ ରହିଛି, ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାଦରେ ପୁଣ୍ୟସ୍ଥାନ ଅଛି । ତ୍ରିବେଣୀ ମାଧବଂନ୍ ସୋମଂ, ଭରଦ୍ୱାଜଂ ଚା ବାସୁକିମ୍ । ବନ୍ଦେ ଅକ୍ଷୟ- ବଟଂ ଶେଷଂ, ପ୍ରୟାଗଂ, ପ୍ରୟାଗମ ତୀର୍ଥନାୟକମ୍ | ଅର୍ଥାତ୍, ତ୍ରିବେଣୀର ତ୍ରିକାଳ ପ୍ରଭାବ, ବେଣୀ ମାଧବଙ୍କ ମହିମା, ସୋମେଶ୍ୱରଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ, ଭରଦ୍ୱାଜ ଋଷିଙ୍କ ତପୋଭୂମି, ନାଗରାଜ ବାସୁକିଙ୍କ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ, ଅକ୍ଷୟ ବଟର ଅମରତ୍ୱ ଏବଂ ଶେଶର ଅସୀମ କୃପା... ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରୟାଗକୁ ଆମର ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା ! ତୀର୍ଥରାଜ ପ୍ରୟାଗ ଅର୍ଥାତ୍ - "ଚାରି ପଦରଥ ଭରା ଭଣ୍ଡାରୁ। ପୁଣ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ଦେସ ଅତି ଚାରୁ" ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁଠି ଧର୍ମ, ଅର୍ଥ, କାମ ଓ ମୋକ୍ଷ ଚାରିଟି ପଦାର୍ଥ ରହିଛି ଅର୍ଥାତ୍ ତାହା ପ୍ରୟାଗ ଅଟେ। ଏହି ପ୍ରୟାଗରାଜ କେବଳ ଏକ ଭୌଗୋଳିକ ଭୂଖଣ୍ଡ ନୁହେଁ । ଏହା ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନୁଭୂତି କ୍ଷେତ୍ର । ଏହି ପ୍ରୟାଗ ଏବଂ ପ୍ରୟାଗବାସୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ହିଁ ମୋତେ ଏହି ଭୂମିକୁ ବାରମ୍ବାର ଆସିବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ଗତ କୁମ୍ଭ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ମୋତେ ସଙ୍ଗମରେ ସ୍ନାନ କରିବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ମିଳିଥିଲା । ଆଉ ଆଜି ଏହି କୁମ୍ଭ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ପୁଣି ଥରେ ମା' ଗଙ୍ଗାଙ୍କ ଚରଣକୁ ଆସି ତାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ପାଇଛି। ଆଜି ମୁଁ ସଙ୍ଗମ ଘାଟରେ ଶୋଇଥିବା ହନୁମାନଜୀଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କଲି । ଅକ୍ଷୟବଟ ଗଛର ଆଶୀର୍ବାଦ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା । ଏହି ଦୁଇଟି ସ୍ଥାନରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ସୁବିଧା ପାଇଁ ହନୁମାନ କରିଡର ଓ ଅକ୍ଷୟବତ କରିଡର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଉଛି । ସରସ୍ୱତୀ କୂପ ପୁନଃନିର୍ମାଣ ପ୍ରକଳ୍ପ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ପଚାରି ବୁଝିଲି। ଆଜି ଏଠାରେ ହଜାର ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କାର ପ୍ରକଳ୍ପର ଲୋକାର୍ପଣ ହୋଇଛି। ଏଥିପାଇଁ ମୁଁ ଆପଣ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି।

ସାଥୀମାନେ

ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ଚାଲି ଆସୁଥିବା ଆମ ଦେଶର ସାଂସ୍କୃତିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଯାତ୍ରାର ଏକ ପୁଣ୍ୟ ଓ ଜୀବନ୍ତ ପ୍ରତୀକ ହେଉଛି ଏହି ମହାକୁମ୍ଭ । ଏମିତି ଏକ ଆୟୋଜନ ଯେଉଁଠି ପ୍ରତିଥର ଧର୍ମ, ଜ୍ଞାନ, ଭକ୍ତି ଏବଂ କଳାର ଦିବ୍ୟ ସମାଗମ ହୋଇଥାଏ। ଆମର ଏଠାରେ କୁହାଯାଇଛି, ତିସ୍ତଃ: କୋଟ୍ୟସ୍ତଥ।। ଅପରାଃ । ଆଗଛନ୍ତି ମାଧ୍ୟାଂ ତୁ ପ୍ରୟୋଗେ ଭରତର୍ଷଭ | ଅର୍ଥାତ୍, ସଙ୍ଗମସ୍ଥଳରେ ସ୍ନାନ କଲେ କୋଟି କୋଟି ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା ସହ ସମାନ ପୂଣ୍ୟ ମିଳିଥାଏ। ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରୟାଗରେ ସ୍ନାନ କରୁଥାଏ, ସେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥାଏ । ରାଜା-ମହାରାଜଙ୍କ ଯୁଗ ହେଉ କିମ୍ବା ଶହ ଶହ ବର୍ଷର ଦାସତ୍ୱର ଯୁଗ ହେଉ, ଏହି ପ୍ରବାହ କେବେ ବନ୍ଦ ହୋଇନଥିଲା। ଏହାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ହେଉଛି କୁମ୍ଭର କାରକ ବାହ୍ୟ ଶକ୍ତି ନୁହେଁ । କୌଣସି ବାହ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତେ କୁମ୍ଭ ମନୁଷ୍ୟର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଚେତନାର ନାମ ଅଟେ। ଏହି ଚେତନା ଆପେ ଆପେ ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଯାଏ । ଏହି ଚେତନା ହିଁ ଭାରତର କୋଣ ଅନୁକୋଣରୁ ଲୋକଙ୍କୁ ସଙ୍ଗମ କୂଳକୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ । ଗାଁ ଓ ସହରର ଲୋକମାନେ ପ୍ରୟାଗରାଜ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କରିଥାନ୍ତି। ସାମୂହିକତାର ଏଭଳି ଶକ୍ତି, ଏପରି ସଂଗମ ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି ଖୁବ୍ କମ୍ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଏଠାକୁ ଆସିବା ପରେ ସାଧୁ-ସନ୍ଥ, ମୁନି-ଋଷି, ଜ୍ଞାନୀ-ବିଦ୍ଵାନ, ସାଧାରଣ ଲୋକ ସମସ୍ତେ ଏକାଠି ହୋଇଥାନ୍ତି, ଏକାଠି ହୋଇ ତ୍ରିବେଣୀରେ ସ୍ନାନ କରିଥାନ୍ତି। ଏଠାରେ ଜାତିର ଭେଦଭାବ ଶେଷ ହୁଏ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସଂଘର୍ଷ ଦୂର ହୋଇଯାଇଯାଏ । କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଧ୍ୟେୟ, ଗୋଟିଏ ବିଚାର ସହ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଯାଆନ୍ତି। ଏଥର ମଧ୍ୟ ମହାକୁମ୍ଭ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟର କୋଟି କୋଟି ଲୋକ ଏଠାରେ ଏକାଠି ହେବେ, ସେମାନଙ୍କ ଭାଷା ଭିନ୍ନ ହେବ, ଜାତି ଭିନ୍ନ ହେବ, ମାନ୍ୟତା ଭିନ୍ନ ଥିବ, କିନ୍ତୁ ସଙ୍ଗମ ସହରକୁ ଆସିବା ପରେ ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଏକ ହୋଇଯିବେ। ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ପୁଣି ଥରେ କହୁଛି ମହାକୁମ୍ଭ ହେଉଛି ଏକତାର ମହାନ ଯଜ୍ଞ । ଯେଉଁଥିରେ ସବୁ ପ୍ରକାର ଭେଦଭାବକୁ ଆହୁତି ଦିଆଯାଇଯାଏ । ଏଠାରେ ସଙ୍ଗମରେ ସ୍ନାନ କରୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ଏକ ଭାରତ-ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଭାରତର ଏକ ଚମତ୍କାର ଚିତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାନ୍ତି ।

ସାଥୀମାନେ

ମହାକୁମ୍ଭ ପରମ୍ପରାର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ହେଉଛି ଏହି ସମୟରେ ଦେଶ ଦିଗଦର୍ଶନ ପାଇଥାଏ । କୁମ୍ଭ ସମୟରେ ଦେଶ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଏବଂ ଦେଶ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ବ୍ୟାପକ ଆଲୋଚନା ହେଉଥିଲା ଏବଂ ତା'ପରେ ସନ୍ଥମାନେ ଦେଶର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଏକ ନୂତନ ଶକ୍ତି ଦେବା ସହ ଏକ ନୂତନ ମାର୍ଗ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଉଥିଲେ । କୁମ୍ଭ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସ୍ଥଳରେ ସାଧୁ-ମହାତ୍ମାମାନେ ଦେଶ ସହ ଜଡ଼ିତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି। ଯୋଗାଯୋଗର ଆଧୁନିକ ମାଧ୍ୟମ ଅଭାବରୁ କୁମ୍ଭ ଭଳି ଆୟୋଜନ ବଡ଼ ଧରଣର ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲା। କୁମ୍ଭରେ ସାଧୁ ଓ ଜ୍ଞାନୀ ଲୋକମାନେ ଏକାଠି ସମାଜର ସୁଖ ଦୁଃଖ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରୁଥିଲେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ, ଆଜି ବି କୁମ୍ଭ ଭଳି ବଡ଼ ଆୟୋଜନ ମହାମ୍ୟର ଓ ସେମିତି ରହିଛି । ଏଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶର କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ସମାଜକୁ ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ବାର୍ତ୍ତା ଯାଇଥାଏ, ଏହି ଜାତୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାର ଧାରା ନିରନ୍ତର ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଇଭେଣ୍ଟଗୁଡିକର ନାମ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅଲଗା ଅଲଗା ହୋଇଥାଏ. ମାର୍ଗ ଅଲଗା-ଅଲଗା ହୋଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଯାତ୍ରୀମାନେ ଗୋଟିଏ ହୋଇଥାନ୍ତି, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗୋଟିଏ ହୋଇଥାଏ ।

ସାଥୀମାନେ

କୁମ୍ଭ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଏତେ ରହିଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ପୂର୍ବ ସରକାରମାନଙ୍କ ସମୟରେ ଏହାର ମହାତ୍ମ୍ୟ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇନଥିଲା। ଏଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁମାନେ ହଇରାଣ ହେଉଥିଲେ କିନ୍ତୁ ତତ୍କାଳୀନ ସରକାର ଏଥିପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେଇନଥିଲେ। ଏହାର କାରଣ ଥିଲା ଯେ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି, ଭାରତର ବିଶ୍ୱାସ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ଆକର୍ଷଣ ନଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଆଜି କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟରେ ଏକ ସରକାର ଅଛି ଯିଏ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିକୁ ସମ୍ମାନ ଦିଏ । ତେଣୁ କୁମ୍ଭକୁ ଆସୁଥିବା ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ପାଇଁ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇଦେବା ଡବଲ ଇଞ୍ଜିନ ସରକାର ନିଜ ଦାୟିତ୍ୱ ବୋଲି ଭାବୁଛନ୍ତି। ତେଣୁ ଏଠାରେ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମିଶି ହଜାର ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କାର ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗ ମହାକୁମ୍ଭ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଶେଷ କରିବାରେ ଯେଭଳି ବ୍ୟସ୍ତ ଅଛନ୍ତି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଶଂସନୀୟ। ଦେଶ ଓ ଦୁନିଆର କୌଣସି କୋଣଅନୁକୋଣରୁ କୁମ୍ଭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିବାରେ କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ, ଏଥିପାଇଁ ଏଠାରେ ଯୋଗାଯୋଗ ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି । ଅଯୋଧ୍ୟା, ବାରଣାସୀ, ରାଏବରେଲି ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ନୌରୁ ପ୍ରୟାଗରାଜ ସହରର ଯୋଗାଯୋଗରେ ଉନ୍ନତି ହୋଇଛି। ମୁଁ ଯେଉଁ ସରକାରୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବିଷୟରେ କହୁଛି ସେହି ମହାପ୍ରୟାସ ଗୁଡିକରେ ମହାକୁମ୍ଭ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି ।

ସାଥୀମାନେ

ଆମ ସରକାର ବିକାଶ ସହିତ ଐତିହ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛନ୍ତି। ଆଜି ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସର୍କିଟ୍ ବିକଶିତ କରାଯାଉଛି। ରାମାୟଣ ସର୍କିଟ୍, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସର୍କିଟ୍, ବୌଦ୍ଧ ସର୍କିଟ୍, ତୀର୍ଥଙ୍କର ସର୍କିଟ୍... ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ ଦେଶର ସେହି ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛୁ, ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇନଥିଲା । ସ୍ୱଦେଶ ଦର୍ଶନ ଯୋଜନା ହେଉ, ପ୍ରସାଦ ଯୋଜନା ହେଉ... ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ତୀର୍ଥସ୍ଥଳରେ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି। ଅଯୋଧ୍ୟାର ଭବ୍ୟ ରାମ ମନ୍ଦିର କିପରି ସମଗ୍ର ସହରକୁ ଭବ୍ୟ କରିଛି ତାହାର ଆମେ ସମସ୍ତେ ତାହାର ସାକ୍ଷୀ । ବିଶ୍ଵନାଥ ଧାମ, ମହାକାଳ ମହାଲୋକ କୁ ନେଇ ଆଜି ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଉଛି। ଏଠାରେ ଅକ୍ଷୟ ବଟ କରିଡର, ହନୁମାନ ମନ୍ଦିର କରିଡର, ଭରଦ୍ୱାଜ ଋଷି ଆଶ୍ରମ କରିଡର ମଧ୍ୟ ଏହି ଦର୍ଶନର ପ୍ରତିଫଳନ । ସରସ୍ୱତୀ କୁପ, ପାତାଳପୁରୀ, ନାଗବାସୁକି, ଦ୍ୱାଦଶ ମାଧବ ମନ୍ଦିରଭକ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରାଯାଉଛି।

ସାଥୀମାନେ

ଆମର ଏହି ପ୍ରୟାଗରାଜ ନିଶାଦରାଜଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଭୂମି । ଭଗବାନ ରାମଙ୍କୁ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ହେବା ପାଇଁ ଯାତ୍ରାରେ ଶୃଙ୍ଗଭରପୁରର ମଧ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଟେ । ଭଗବାନ ରାମ ଏବଂ କେବଟଙ୍କ କାହାଣୀ ଆଜି ବି ଆମକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଛି । କେବଟ ତାଙ୍କ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସମୁଖରେ ପାଇ ତାଙ୍କ ଦେଖି ପାଦ ଧୋଇଥିଲେ, ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଡଙ୍ଗାରେ ନଦୀ ପାର କରାଇଥିଲେ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାର ଏକ ଅନନ୍ୟ ଭାବନା ଅଛି, ଭଗବାନ ଏବଂ ଭକ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧୁତାର ବାର୍ତ୍ତା ରହିଛି । ଏହି ଘଟଣାର ବାର୍ତ୍ତା ହେଉଛି ଭଗବାନ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଭକ୍ତଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ନେଇପାରିବେ । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ଏବଂ ନିଶାଦରାଜଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏହି ବନ୍ଧୁତାର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଶୃଙ୍ଗଭରପୁର ଧାମକୁ ବିକଶିତ କରାଯାଉଛି । ଭଗବାନ ରାମ ଓ ନିଶାଦରାଜଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଆଗାମୀ ପିଢ଼ିକୁ ସମାନତା ଓ ସୌହାର୍ଦ୍ଦ୍ୟର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଦାନ ଜାରି ରଖିବ।

ସାଥୀମାନେ

କୁମ୍ଭ ଭଳି ଭବ୍ୟ ଓ ଦିବ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସଫଳ କରିବାରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତାର ବଡ଼ ଭୂମିକା ରହିଛି। ମହାକୁମ୍ଭ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ନମାମି ଗଙ୍ଗେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରାଯାଇଛି। ପ୍ରୟାଗରାଜ ସହରର ପରିମଳ ଓ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି। ଲୋକଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବା ପାଇଁ ଗଙ୍ଗା ଦୂତ, ଗଙ୍ଗା ପ୍ରହରୀ ଓ ଗଙ୍ଗା ମିତ୍ରଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ଏଥର କୁମ୍ଭରେ ୧୫ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀ ଭାଇ-ଭଉଣୀ କୁମ୍ଭର ସ୍ୱଚ୍ଛତାର ଯତ୍ନ ନେବାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି। ଆଜି କୁମ୍ଭ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ନିୟୋଜିତ ଥିବା ମୋର ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀ ଭାଇ ଭଉଣୀମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ଆଗୁଆ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ଏଠାରେ କୋଟି କୋଟି ଲୋକ ଯେଉଁ ପବିତ୍ରତା, ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ଦେଖିବେ ତାହା କେବଳ ଆପଣଙ୍କ ଅବଦାନ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହେବ । ଏହି ଉପାୟରେ ଆପଣ ମଧ୍ୟ ଏଠାକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭକ୍ତଙ୍କ ଗୁଣରେ ଅଂଶୀଦାର ହେବେ । ଯେମିତି ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମିଥ୍ୟା ଥାଳି ଉଠାଇ ବାର୍ତ୍ତା ଦେଇଥିଲେ ଯେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟର ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି, ଠିକ୍ ସେହିପରି ଆପଣ ମଧ୍ୟ ନିଜ କର୍ମ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଘଟଣାର ମହାନତା ବୃଦ୍ଧି କରିବେ । ଆପଣ ହିଁ ସକାଳୁ ଉଠି ଡ୍ୟୁଟିରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି, ପ୍ରଥମେ କାମ କରନ୍ତି ଏବଂ ବିଳମ୍ବିତ ରାତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆପଣଙ୍କ କାମ ଚାଲିଥାଏ । ୨୦୧୯ରେ ମଧ୍ୟ କୁମ୍ଭ ଆୟୋଜନ ସମୟରେ ଏଠାକାର ସ୍ୱଚ୍ଛତାକୁ ଖୁବ୍ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଥିଲା। ପ୍ରତି ୬ ବର୍ଷରେ କୁମ୍ଭ କିମ୍ବା ମହାକୁମ୍ଭରେ ସ୍ନାନ କରିବାକୁ ଆସୁଥିବା ଲୋକମାନେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଏଭଳି ସ୍ୱଚ୍ଛ ଓ ସୁନ୍ଦର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦେଖିଥିଲେ। ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କର ପାଦ ଧୋଇ ମୋର କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଇଛି । ଆମର ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପାଦ ଧୋଇବା ଦ୍ୱାରା ମୁଁ ଯେଉଁ ସନ୍ତୋଷ ପାଇଥିଲି ତାହା ମୋ ପାଇଁ ଜୀବନର ଏକ ସ୍ମରଣୀୟ ଅନୁଭୂତି ପାଲଟିଛି ।

ସାଥୀମାନେ

କୁମ୍ଭ ସହ ଜଡିତ ଆଉ ଏକ ଦିଗ ଅଛି ଯାହା ବିଷୟରେ ସେତେଟା ଆଲୋଚନା କରାଯାଏ ନାହିଁ । କୁମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ କିପରି ଅର୍ଥନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହେଉଛି ତାହା ଆମେ ସମସ୍ତେ ଦେଖୁଛୁ। ପ୍ରାୟ ଦେଢ଼ ମାସ ପାଇଁ ସଙ୍ଗମ କୂଳରେ ଏକ ନୂଆ ସହର ନିର୍ମାଣ କରାଯିବ। ପ୍ରତିଦିନ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଏଠାକୁ ଆସିବେ। ସମଗ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାଗରାଜରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିବ। ଆମର ୬୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଡଙ୍ଗାଚାଳକ, ହଜାର ହଜାର ଦୋକାନୀ ସାଥିମାନେ, ପୂଜା-ପାଠ ଏବଂ ସ୍ନାନ ଓ ଧ୍ୟାନରେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବହୁତ ବୃଦ୍ଧି କରିବେ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏଠାରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହେବ। ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ସହରରୁ ସାମଗ୍ରୀ ଆମଦାନୀ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ପ୍ରୟାଗରାଜ କୁମ୍ଭର ପ୍ରଭାବ ଆଖପାଖ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପଡ଼ିବ। ଦେଶର ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟରୁ ଆସୁଥିବା ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁମାନେ ଟ୍ରେନ୍ କିମ୍ବା ବିମାନର ସେବା ନେବେ, ଏହା ଅର୍ଥନୀତିକୁ ମଧ୍ୟ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବ। ଅର୍ଥାତ୍ ମହାକୁମ୍ଭ କେବଳ ସାମାଜିକ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବ ନାହିଁ, ବରଂ ଲୋକଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ସଶକ୍ତୀକରଣ ରେ ମଧ୍ୟ ସହାୟକ ହେବ।

ସାଥୀମାନେ

ମହାକୁମ୍ଭ ୨୦୨୫ର ଆୟୋଜନ ଯେଉଁ ସମୟରେ କରାଯାଉଛି ତାହା ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପୂର୍ବ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଠାରୁ ବହୁତ ଆଗରେ ରହିଛି। ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଆଜି କାଲି ଅନେକ ଗୁଣ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ସ୍ମାର୍ଟ ଫୋନ୍ ରହିଛି। ୨୦୧୩ରେ ଡାଟା ଆଜି ଭଳି ଶସ୍ତା ନଥିଲା। ଆଜିକାଲି ମୋବାଇଲ ଫୋନରେ ୟୁଜର ଫ୍ରେଣ୍ଡଲି ଆପ୍ ରହିଛି, ଯାହାକୁ କମ୍ ଜ୍ଞାନୀ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ । କିଛି ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ କୁମ୍ଭ ସହାୟକ ଚାଟବୋଟର ଲଞ୍ଚ କରିଛି । କୁମ୍ଭ ଆୟୋଜନର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଏଆଇ, ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଓ ଚାଟବୋଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ। ଏଆଇ ଚାଟବୋଟ ୧୧ଟି ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ଅଛି । ମୁଁ ଏହା ମଧ୍ୟ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଛି ଯେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ଡାଟା ଏବଂ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଏହି ମିଶ୍ରଣ ସହିତ ଯୋଡାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ମହାକୁମ୍ଭ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଏକ ଫଟୋଗ୍ରାଫି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରାଯାଇପାରିବ। ମହାକୁମ୍ଭକୁ ଏକତାର ମହାଯଜ୍ଞ ଭାବରେ ଦେଖାଇବା ପାଇଁ ଆପଣ ଏକ ଫଟୋଗ୍ରାଫି ପ୍ରତିଯୋଗିତାର ଆୟୋଜନ କରିପାରିବେ । ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଯୁବବର୍ଗଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୁମ୍ଭ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷଣ ବୃଦ୍ଧି କରିବ। କୁମ୍ଭକୁ ଆସୁଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ଏଥିରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବେ। ଏହି ଫଟୋ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ କେତେ ବଡ କ୍ୟାନଭାସ ତିଆରି ହେବ ତାହା କେହି କଳ୍ପନା କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏଥିରେ କେତେ ରଙ୍ଗ, କେତେ ଭାବନା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ ତାହା ଗଣନା ମଧ୍ୟ କରିବା କଷ୍ଟକର ମଧ୍ୟ ହେବ। ଆପଣ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଜଡିତ କୌଣସି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମଧ୍ୟ ଆୟୋଜନ କରିପାରନ୍ତି ।

ସାଥୀମାନେ

ଆଜି ଦେଶ ଏକ ବିକଶିତ ଭାରତର ସଂକଳ୍ପ ଦିଗରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି। ମୋର ବିଶ୍ୱାସ ଯେ ଏହି ମହାକୁମ୍ଭରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିବା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଏବଂ ସାମୂହିକ ଶକ୍ତି ଆମର ସଂକଳ୍ପକୁ ଆହୁରି ସୁଦୃଢ଼ କରିବ। ମହାକୁମ୍ଭ ସ୍ନାନ ଐତିହାସିକ, ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ହେବା ଦରକାର, ମା' ଗଙ୍ଗା, ମା' ଯମୁନା ଓ ମା' ସରସ୍ୱତୀଙ୍କ ତ୍ରିବେଣୀ ଦ୍ଵାରା ମାନବିକତା କଲ୍ୟାଣ ହେଉ.... । ଏହା ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କର ଇଚ୍ଛା । ସଙ୍ଗମ ସହରକୁ ଆସୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କୁ ମୁଁ ଶୁଭକାମନା ଜଣାଉଛି, ମୁଁ ଆପଣସମସ୍ତଙ୍କୁ ହୃଦୟରୁ ଧନ୍ୟବାଦ ଜଣାଉଛି । ମୋ ସହିତ କୁହନ୍ତୁ –

ଭାରତ ମାତା କି ଜୟ ।

ଭାରତ ମାତା କି ଜୟ ।

ଭାରତ ମାତା କି ଜୟ ।

ଗଙ୍ଗା ମାତା କି ଜୟ ।

ଗଙ୍ଗା ମାତା କି ଜୟ ।

ଗଙ୍ଗା ମାତା କି ଜୟ ।

ଗଙ୍ଗା ମାତା କି ଜୟ ।

ବହୁତ- ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ।

*****

NS/SLP