উদ্ভাৱন, গতিশীলতা আৰু বহনক্ষমতাৰ সৈতে বিকাশ

প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদী আৰু জাৰ্মানীৰ চেঞ্চেলৰ অ’লাফ শ্বোলজে ২০২৪ চনৰ ২৫ অক্টোবৰত নতুন দিল্লীত ভাৰত-জাৰ্মানী আন্তঃচৰকাৰী আলোচনা (সপ্তম আইজিচি)ৰ সপ্তম ৰাউণ্ডৰ সহ-অধ্যক্ষতা কৰে। প্ৰতিনিধি দলটোত ভাৰতৰ হৈ প্ৰতিৰক্ষা, বৈদেশিক পৰিক্ৰমা, বাণিজ্য আৰু উদ্যোগ, শ্ৰম আৰু নিয়োগ, বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি (ৰাজ্যিক) আৰু দক্ষতা বিকাশ (ৰাজ্যিক) মন্ত্ৰী আৰু অৰ্থনৈতিক পৰিক্ৰমা আৰু জলবায়ু কাৰ্য্য, বৈদেশিক পৰিক্ৰমা, শ্ৰম আৰু সামাজিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰীসকল উপস্থিত থাকে আৰু জাৰ্মান পক্ষৰ পৰা শিক্ষা আৰু গৱেষণাৰ লগতে বিত্ত বিভাগৰ সংসদীয় ৰাজ্যিক সচিব; পৰিৱেশ, প্ৰকৃতি সংৰক্ষণ, পাৰমাণৱিক সুৰক্ষা আৰু গ্ৰাহক সুৰক্ষা; আৰু জাৰ্মানীৰ হৈ অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা আৰু উন্নয়নৰ লগতে দুয়োপক্ষৰ জ্যেষ্ঠ বিষয়াসকল উপস্থিত থাকে।

২। প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে চেঞ্চেলৰ অ’লাফ শ্বোলজক চেঞ্চেলৰ হিচাপে তৃতীয়বাৰৰ বাবে ভাৰত ভ্ৰমণলৈ উষ্ম আদৰণি জনায়। দুয়োগৰাকী নেতাই ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ মাজত কৌশলগত অংশীদাৰিত্বক আগুৱাই নিয়া আৰু গভীৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰা সমগ্ৰ চৰকাৰ, উদ্যোগ, নাগৰিক সমাজ আৰু শিক্ষানুষ্ঠানৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক সংযোগৰ নৱীকৃত গতিৰ আন্তৰিকতাৰে শলাগ লয়।

৩। দুয়োগৰাকী নেতাই জাৰ্মানী, ভাৰত আৰু ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলৰ মাজত অৰ্থনৈতিক সম্পৰ্ক আৰু কৌশলগত অংশীদাৰিত্ব শক্তিশালী কৰাৰ ক্ষেত্ৰত সপ্তম আই জি চিৰ সমান্তৰালভাৱে নতুন দিল্লীত অনুষ্ঠিত এছিয়া-পেচিফিক কনফাৰেন্স অৱ জাৰ্মান বিজনেছ (এপিকে)ৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত সামগ্ৰিকভাৱে জোৰ দিয়ে। ২০২৪ চনৰ সন্মিলন ভাৰতত আয়োজন কৰাৰ সিদ্ধান্তই ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় আৰু বিশ্বজুৰি ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক গুৰুত্বৰ ওপৰত জোৰ দিয়ে।

৪। "উদ্ভাৱন, গতিশীলতা আৰু বহনক্ষমতাৰ সৈতে একেলগে বিকাশ" মূলমন্ত্ৰৰ অধীনত সপ্তম আইজিচিয়ে প্ৰযুক্তি আৰু উদ্ভাৱন, শ্ৰম আৰু প্ৰতিভা, প্ৰব্ৰজন আৰু গতিশীলতা, জলবায়ু কাৰ্য্য, সেউজ আৰু বহনক্ষম উন্নয়নৰ লগতে অৰ্থনৈতিক, প্ৰতিৰক্ষা আৰু কৌশলগত বিষয়ত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। দুয়োপক্ষই সংশ্লিষ্ট ক্ষেত্ৰতসমূহক আমাৰ বহুপাক্ষিক সহযোগিতা যেনে- বাণিজ্য, বিনিয়োগ, প্ৰতিৰক্ষা, বিজ্ঞান, প্ৰযুক্তি, উদ্ভাৱন, বহনক্ষমতা, নবীকৰণযোগী শক্তি, উদীয়মান প্ৰযুক্তি, উন্নয়নমুলক সহযোগিতা, সংস্কৃতি, শিক্ষা, বহনক্ষম গতিশীলতা, বহনক্ষম সম্পদ ব্যৱস্থাপনা, জৈৱ বৈচিত্ৰ্য, জলবায়ুৰ সুস্থিৰতা আৰু মানুহৰ মাজত সম্পৰ্ক স্থাপনৰ চালক হিচাপে সহমত পোষণ কৰে।

৫। ২০২৪ চনত বৈজ্ঞানিক গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তিগত উন্নয়নত সহযোগিতাৰ ওপৰত আন্তঃ চৰকাৰী চুক্তি স্বাক্ষৰিত হোৱাৰ ৫০ বছৰ সম্পূৰ্ণ হ’ল যিয়ে বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি, গৱেষণা আৰু উদ্ভাৱনৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত-জাৰ্মান সহযোগিতাৰ কাঠামোক প্ৰতিষ্ঠানিকৰণ কৰে। এনে প্ৰেক্ষাপটত সপ্তম আইজিচিয়ে ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ মাজত ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক নবীকৰণ কৰাৰ লগতে প্ৰযুক্তি আৰু উদ্ভাৱনৰ উন্নতিক সহযোগিতাৰ এক মূল স্তম্ভ হিচাপে অগ্ৰাধিকাৰ দিয়াৰ সুযোগ দাঙি ধৰিলে।

৬। ষষ্ঠ আই জি চিৰ সময়ত দুয়োখন চৰকাৰে সেউজ আৰু বহনক্ষম উন্নয়ন অংশীদাৰিত্ব (জিএছডিপি) ঘোষণা কৰিছিল, যিয়ে এই ক্ষেত্ৰত দ্বিপাক্ষিক ফৰ্মেট আৰু যৌথ পদক্ষেপৰ বাবে এখন ছাদ হিচাপে কাম কৰে। ইয়াৰ পিছত ২০২২ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত দুয়োপক্ষই প্ৰব্ৰজন আৰু গতিশীলতা অংশীদাৰিত্ব চুক্তি (এমএমপিএ)ত স্বাক্ষৰ কৰে আৰু ২০২৩ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত "উদ্ভাৱন আৰু প্ৰযুক্তিৰ সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ বাবে ভাৰত-জাৰ্মানী দৃষ্টিভংগী" আৰম্ভ কৰে তাৰ পিছত দুয়োখন চৰকাৰে "ভাৰত-জাৰ্মান উদ্ভাৱন আৰু প্ৰযুক্তি অংশীদাৰিত্ব ৰোডমেপ" আৰম্ভ কৰে আৰু "ভাৰত-জাৰ্মান সেউজ হাইড্ৰজেন ৰোডমেপ" প্ৰৱৰ্তন কৰে, যাৰ লক্ষ্য হৈছে গ্ৰীণ হাইড্ৰজেনৰ বজাৰ ৰেম্প-আপক প্ৰসাৰ কৰা। শান্তি, নিৰাপত্তা আৰু সুস্থিৰতাৰ বাবে একেলগে বিকাশ সাধন কৰা।

৭। দুয়োগৰাকী নেতাই ভৱিষ্যতৰ চুক্তিৰ প্ৰতি লক্ষ্য কৰি গণতন্ত্ৰ, স্বাধীনতা, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শান্তি আৰু নিৰাপত্তা আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ চনদৰ উদ্দেশ্য আৰু নীতিৰ সৈতে সংগতি ৰাখি নিয়মভিত্তিক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ব্যৱস্থাকে ধৰি মিলিত মূল্যবোধ আৰু নীতিসমূহ ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰ দৃঢ় কৰে। দুয়োখন চৰকাৰে সমসাময়িক বাস্তৱতাক প্ৰতিফলিত কৰিবলৈ, বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যতৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰিবলৈ আৰু সমগ্ৰ দেশতে শান্তি আৰু সুস্থিৰতাক সমৰ্থন আৰু সংৰক্ষণ কৰিবলৈ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ সদস্যপদৰ স্থায়ী আৰু অস্থায়ী দুয়োটা শ্ৰেণীৰ সম্প্ৰসাৰণকে ধৰি বহুপক্ষীয় ব্যৱস্থাটোক বিশ্বজুৰি শক্তিশালী আৰু সংস্কাৰৰ বাবেও নিজৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। দুয়োগৰাকী নেতাই নিৰ্দিষ্ট সময়সীমাৰ ভিতৰত আইজিএনত টেক্সট ভিত্তিক আলোচনাৰ আহ্বান জনায়।

৮। ভাৰত আৰু জাৰ্মানীয়ে এই কথাত সহমত প্ৰকাশ কৰে যে আঞ্চলিক আৰু বিশ্ব সংকটসমূহ ফলপ্ৰসূভাৱে মোকাবিলা কৰিবলৈ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ অসুবিধাসমূহে সংস্কাৰৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তাৰ এক বাধ্যতামূলক সোঁৱৰণী প্ৰদান কৰে। "গ্ৰুপ অৱ ফৰ (জি৪)"ৰ সদস্য হিচাপে ভাৰত আৰু জাৰ্মানীয়ে একবিংশ শতিকাৰ বাস্তৱতাক দক্ষ, ফলপ্ৰসূ, স্বচ্ছ আৰু প্ৰতিফলিত নিৰাপত্তা পৰিষদৰ আহ্বান পুনৰবাৰ প্ৰকাশ কৰে।

৯। ইউক্ৰেইনত চলি থকা যুদ্ধৰ ভয়ংকৰ আৰু কৰুণ মানৱীয় পৰিণতিৰ প্ৰতি নেতাসকলে গভীৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰে। তেওঁলোকে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনৰ সৈতে সংগতি ৰাখি ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ চনদৰ উদ্দেশ্য আৰু নীতিৰ সৈতে সামঞ্জস্যপূৰ্ণ, সাৰ্বভৌমত্ব আৰু ভূখণ্ডৰ অখণ্ডতাৰ প্ৰতি সন্মানকে ধৰি এক ব্যাপক, ন্যায়সংগত আৰু স্থায়ী শান্তিৰ প্ৰয়োজনীয়তা পুনৰবাৰ উল্লেখ কৰে। বিশেষকৈ উন্নয়নশীল আৰু অতি কম উন্নত দেশসমূহৰ বাবে বিশ্বৰ খাদ্য আৰু শক্তি সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ইউক্ৰেইনৰ যুদ্ধৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱৰ কথাও তেওঁলোকে উল্লেখ কৰে। এই যুদ্ধৰ প্ৰেক্ষাপটত তেওঁলোকৰ এই মত আছিল যে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰ বা ব্যৱহাৰৰ ভাবুকি গ্ৰহণযোগ্য নহয়। তেওঁলোকে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইন ৰক্ষাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ চনদৰ সৈতে সংগতি ৰাখি পুনৰ কয় যে সকলো ৰাষ্ট্ৰই যিকোনো ৰাষ্ট্ৰৰ ভূখণ্ডৰ অখণ্ডতা আৰু সাৰ্বভৌমত্ব বা ৰাজনৈতিক স্বাধীনতাৰ বিৰুদ্ধে ভাবুকি বা বল প্ৰয়োগৰ পৰা বিৰত থাকিব লাগিব।

১০। মধ্যপ্ৰাচ্যত শান্তি আৰু সুস্থিৰতা অৰ্জনৰ বাবে নেতাসকলে তেওঁলোকৰ মিলিত আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰে। ২০২৩ চনৰ ৭ অক্টোবৰত হামাছৰ সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণক তেওঁলোকে নিৰ্দ্বিধায় গৰিহণা দিয়ে আৰু গাজাত বৃহৎ পৰিসৰৰ সাধাৰণ নাগৰিকৰ জীৱন হেৰুৱা আৰু মানৱীয় সংকটৰ ওপৰত উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰে। তেওঁলোকে হামাছে অধীনত থকা সকলো পণবন্দীক তৎকালীনভাৱে মুকলি কৰি দিয়াৰ লগতে তাৎক্ষণিক যুদ্ধবিৰতিৰ লগতে সমগ্ৰ গাজাত মানৱীয় সাহায্যৰ পৰিসৰৰ জৰুৰী উন্নতি আৰু পৰিসৰত স্থায়ী বিতৰণৰ আহ্বান জনায়। নেতাসকলে অঞ্চলটোত সংঘাত বৃদ্ধি আৰু প্ৰসাৰিত হোৱাত বাধা দিয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। এই সন্দৰ্ভত তেওঁলোকে সকলো আঞ্চলিক খেলুৱৈক দায়িত্বশীল আৰু সংযমেৰে কাম কৰিবলৈ আহ্বান জনায়। দুয়োপক্ষই সাধাৰণ নাগৰিকৰ জীৱন সুৰক্ষিত কৰাৰ লগতে সাধাৰণ নাগৰিকক নিৰাপদ, সময়োপযোগী আৰু স্থায়ী মানৱীয় সকাহৰ সুবিধা প্ৰদানৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰে আৰু এই সন্দৰ্ভত সকলো পক্ষকে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইন মানি চলিবলৈ আহ্বান জনায়। লেবাননৰ দ্ৰুতগতিত অৱনতিৰ পৰিস্থিতিৰ বাবেও নেতাসকলে গভীৰভাৱে উদ্বিগ্ন হৈ শত্ৰুতা অতি সোনকালে বন্ধ কৰাৰ আহ্বান জনাইছিল আৰু গাজা আৰু লেবাননৰ সংঘাতৰ সমাধান কেৱল কূটনৈতিক উপায়েৰেহে হ’ব বুলি একমত প্ৰকাশ কৰিছিল। ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ ১৭০১ নং প্ৰস্তাৱত নীলা ৰেখাৰ কাষেৰে কূটনৈতিক সমাধানৰ পথৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰা হৈছে। নেতাসকলে আলোচনাৰ মাধ্যমেৰে দুখন ৰাষ্ট্ৰৰ সমাধানৰ প্ৰতি নিজৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰ দৃঢ় কৰে, যাৰ ফলত ইজৰাইলৰ সীমাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ইজৰাইলৰ সৈতে মৰ্যাদা আৰু শান্তিৰ সৈতে কাষে কাষে বাস কৰা এখন সাৰ্বভৌম, কাৰ্য্যক্ষম আৰু স্বাধীন পেলেষ্টাইন ৰাষ্ট্ৰ স্থাপন কৰা হ’ব বৈধ নিৰাপত্তাৰ চিন্তা।

১১) নেতাসকলে এই কথাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যে বিশ্বৰ দুখন বৃহত্তম গণতন্ত্ৰ হিচাপে ভাৰত আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বহু – মেৰু বিশ্বত নিৰাপত্তা, সমৃদ্ধি আৰু বহনক্ষম উন্নয়ন নিশ্চিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক উমৈহতীয়া স্বাৰ্থ আছে। তেওঁলোকে ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ কৌশলগত অংশীদাৰিত্ব গভীৰ কৰাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত জোৰ দিয়ে, যিয়ে কেৱল দুয়োপক্ষকে উপকৃত কৰাই নহয়, বিশ্বজুৰিও সুদূৰপ্ৰসাৰী ইতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাব। নেতাসকলে ভাৰত-ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ বাণিজ্য আৰু প্ৰযুক্তি পৰিষদলৈও তীব্ৰ সমৰ্থন প্ৰকাশ কৰে যিয়ে বাণিজ্য, বিশ্বাসযোগ্য প্ৰযুক্তি আৰু নিৰাপত্তাৰ জটিল ক্ষেত্ৰত ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত হোৱাৰ দিশত এক অভিনৱ মঞ্চ হিচাপে কাম কৰিব। তেওঁলোকে ভাৰত, জাৰ্মানী আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ সদস্য হিচাপে থকা ভাৰত-মধ্যপ্ৰাচ্য-ইউৰোপ অৰ্থনৈতিক কৰিডৰৰ লগতে ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ পদক্ষেপ গ্ল’বেল গেটৱেকে ধৰি গুৰুত্বপূৰ্ণ সংযোগৰ পদক্ষেপসমূহ আগুৱাই নিয়াৰ বাবে দ্বিপাক্ষিক আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়ন পৰ্যায়ত প্ৰচেষ্টাসমূহৰ সমন্বয় সাধন কৰিবলৈ সন্মত হয়।

১২) দুয়োজন নেতাই ইউৰোপীয় সংঘ আৰু ভাৰতৰ মাজত এক ব্যাপক মুক্ত বাণিজ্য চুক্তি, বিনিয়োগ সুৰক্ষা চুক্তি আৰু ভৌগোলিক ইংগিতৰ চুক্তিৰ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, লগতে আলোচনাৰ আগতীয়া সমাপ্তিৰ আহ্বান জনায়।

১৩) দুয়োজন নেতাই সন্ত্ৰাসবাদ আৰু হিংসাত্মক উগ্ৰবাদক সন্ত্ৰাসবাদী কাৰ্যকলাপ আৰু সীমান্তৰ সন্ত্ৰাসবাদকে ধৰি সকলো ৰূপ আৰু প্ৰকাশৰ ক্ষেত্ৰত নিৰ্দ্বিধায় নিন্দা কৰে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শান্তি আৰু সুস্থিৰতাৰ বাবে সন্ত্ৰাসবাদ এক গুৰুতৰ ভাবুকি হৈয়েই আছে বুলি দুয়োপক্ষই একমত প্ৰকাশ কৰে। তেওঁলোকে লগতে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদৰ ১২৬৭ নিষেধাজ্ঞা সমিতিৰ দ্বাৰা নিষিদ্ধ কৰা গোটকে ধৰি সকলো সন্ত্ৰাসবাদী গোটৰ বিৰুদ্ধে একত্ৰিতভাৱে ব্যৱস্থা গ্ৰহণৰ আহ্বান জনায়। দুয়োপক্ষই সন্ত্ৰাসবাদীৰ নিৰাপদ আশ্ৰয়স্থল আৰু আন্তঃগাঁথনি নিৰ্মূল কৰাৰ লগতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইন অনুসৰি সন্ত্ৰাসবাদীৰ নেটৱৰ্ক আৰু বিত্তীয় সাহায্য বিঘ্নিত কৰাৰ দিশত সকলো দেশকে কাম কৰি যাবলৈ আহ্বান জনায়।

১৪) দুয়োজন নেতাই সন্ত্ৰাসবাদী উদ্দেশ্যৰ বাবে নতুন আৰু উদীয়মান প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ যেনে মানৱবিহীন বিমান ব্যৱস্থা, সন্ত্ৰাসবাদী আৰু সন্ত্ৰাসবাদী সত্তাই ভাৰ্চুৱেল সম্পত্তিৰ ব্যৱহাৰ আৰু উগ্ৰবাদৰ বাবে তথ্য আৰু যোগাযোগ প্ৰযুক্তিৰ অপব্যৱহাৰৰ পৰা উদীয়মান ভাবুকিৰ বিষয়ে উদ্বেগেৰে লক্ষ্য কৰে। এই সন্দৰ্ভত তেওঁলোকে ২০২২ চনত ভাৰতত ইউএনচিটিচিৰ বৈঠক অনুষ্ঠিত কৰাৰ সময়ত গ্ৰহণ কৰা সন্ত্ৰাসবাদৰ উদ্দেশ্যে নতুন আৰু উদীয়মান প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ প্ৰতিহত কৰাৰ দিল্লী ঘোষণাপত্ৰ গ্ৰহণ কৰাটো আদৰণি জনায়।

১৫) সন্ত্ৰাসবাদৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ আৰু এই ক্ষেত্ৰত বিশ্ব সহযোগিতাৰ কাঠামো শক্তিশালী কৰাৰ বাবে এক ভাগ-বতৰা প্ৰতিশ্ৰুতি স্বীকাৰ কৰি দুয়োজন নেতাই ধন সৰবৰাহৰ বিৰোধী আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানদণ্ড ৰক্ষা কৰাৰ গুৰুত্ব আৰু এফএটিএফকে ধৰি সকলো দেশৰ দ্বাৰা সন্ত্ৰাসবাদৰ বিত্তীয় সাহায্যৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। দুয়োপক্ষই সন্ত্ৰাসবাদী কাৰ্যৰ দোষীক ন্যায়ৰ কাষ চাপিবলৈ আহ্বান জনায়। দুয়োপক্ষই সন্ত্ৰাসবাদ বিৰোধী যুটীয়া কৰ্মীগোটৰ নিয়মীয়া আলোচনা অনুষ্ঠিত কৰি চোৰাংচোৱাৰ সঠিক তথ্য বিনিময় আৰু সন্ত্ৰাসবাদ বিৰোধী প্ৰচেষ্টাৰ সমন্বয়ৰ বাবে চেনেল শক্তিশালী কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰ দৃঢ় কৰে। দুয়োপক্ষই সন্ত্ৰাসবাদী গোট আৰু ব্যক্তিৰ বিৰুদ্ধে নিষেধাজ্ঞা আৰু মৰ্যাদা প্ৰদান, উগ্ৰবাদ প্ৰতিহত কৰা আৰু সন্ত্ৰাসবাদীয়ে ইণ্টাৰনেটৰ ব্যৱহাৰ আৰু সন্ত্ৰাসবাদীৰ সীমা অতিক্ৰম কৰি চলাচলৰ বিষয়েও তথ্যৰ আদান-প্ৰদান অব্যাহত ৰখাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে।

১৬। সন্ত্ৰাসবাদৰ সৈতে জড়িত অপৰাধকে ধৰি অপৰাধীক প্ৰতিৰোধ, দমন, তদন্ত আৰু গোচৰ চলোৱাৰ বাবে ঘনিষ্ঠ সহযোগিতা নিশ্চিত কৰাৰ লক্ষ্যৰে ভাৰত আৰু জাৰ্মানীয়ে অপৰাধমূলক বিষয়ত পাৰস্পৰিক আইনী সহায় চুক্তি (এমএলএটি) সম্পাদন কৰে। দুয়োগৰাকী নেতাই এই কথাত একমত প্ৰকাশ কৰে যে ভাৰত-জাৰ্মানী এমএলএটি দুয়োখন দেশৰ মাজত নিৰাপত্তা সহযোগিতা শক্তিশালী কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মাইলৰ খুঁটি যিয়ে দুয়োখন দেশৰ মাজত তথ্য আৰু প্ৰমাণৰ বিনিময়, পাৰস্পৰিক সামৰ্থ্য বিকাশ আৰু উত্তম পদ্ধতিৰ আদান-প্ৰদান সম্ভৱপৰ হ’ব।

১৭। নিৰাপত্তা সহযোগিতা গভীৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত পাৰস্পৰিক স্বাৰ্থজড়িত কৌশলগত অংশীদাৰ হিচাপে দুয়োপক্ষই গোপনীয় তথ্যৰ বিনিময় আৰু পাৰস্পৰিক সুৰক্ষাৰ চুক্তিখন সম্পন্ন কৰে যাৰ ফলত ভাৰতীয় আৰু জাৰ্মান সত্তাসমূহৰ মাজত সহযোগিতা আৰু অংশীদাৰিত্বৰ বাবে এক আইনী কাঠামো সৃষ্টি কৰা হয় আৰু গোপনীয় তথ্য কেনেকৈ চম্ভালিব লাগে, সুৰক্ষিত আৰু সংক্ৰমিত হ'ব সেই সম্পৰ্কে নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰা হয়।

১৮। সমগ্ৰ বিশ্বৰ মূল অঞ্চলসমূহত বৈদেশিক নীতিৰ দৃষ্টিভংগীৰ অধিক শলাগ লোৱাৰ লক্ষ্যৰে দুয়োখন চৰকাৰে নিজ নিজ বৈদেশিক মন্ত্ৰালয়ৰ মাজত পশ্চিম এছিয়া আৰু উত্তৰ আফ্ৰিকাৰ ওপৰত ভাৰত-জাৰ্মানী আলোচনা (ৱানা) স্থাপন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়, যিটো দীৰ্ঘস্থায়ী হোৱাৰ লগতে আফ্ৰিকা আৰু পূব এছিয়াৰ ওপৰত আলোচনা ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হৈছে। নীতি পৰিকল্পনা, চাইবাৰ-নিৰাপত্তা, চাইবাৰ বিষয় আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘকে ধৰি পাৰস্পৰিক চিন্তাৰ মূল বিষয়ভিত্তিক বিষয়সমূহৰ ওপৰত নিয়মীয়া আলোচনাৰ ক্ষেত্ৰতো দুয়োখন চৰকাৰে সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে।

১৯। থিংক টেংক আৰু বৈদেশিক আৰু নিৰাপত্তা নীতিৰ বিশেষজ্ঞসকলৰ মাজত পাৰস্পৰিক দৃষ্টিভংগীৰ গভীৰভাৱে বুজি লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তাক স্বীকাৰ কৰি দুয়োখন চৰকাৰে ভাৰতীয় বিশ্ব পৰিক্ৰমা পৰিষদ (আইচিডব্লিউএ) আৰু ভাৰতীয় পক্ষৰ পৰা উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ মাজত ভাৰত-জাৰ্মানী ট্ৰেক ১.৫ আলোচনা তথ্য ব্যৱস্থা (আৰআইএছ) আৰু বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয় আৰু জাৰ্মান ইনষ্টিটিউট ফৰ গ্ল’বেল এণ্ড এৰিয়া ষ্টাডিজ (গিগা), জাৰ্মান ইনষ্টিটিউট ফৰ ইণ্টাৰনেশ্যনেল এণ্ড ছিকিউৰিটি এফেয়াৰ্ছ (এছডব্লিউপি) আৰু জাৰ্মান ফেডাৰেল ফৰেইন অফিচ আদিৰ মাজত ২০২৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত অনুষ্ঠিত হোৱাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে।দুয়োখন চৰকাৰে পূব এছিয়াৰ ওপৰত ট্ৰেক ১.৫ সংলাপ আৰম্ভ কৰাৰ বাবেও শলাগ লৈছে আৰু এই বিনিময়সমূহে দুয়োপক্ষকে তেওঁলোকৰ প্ৰসাৰক ভালদৰে একত্ৰিত আৰু সমন্বয় সাধন কৰাত সহায় কৰে বুলি একমত প্ৰকাশ কৰিছে। এই গতিবেগ বজাই ৰখাৰ লক্ষ্যৰে দুয়োপক্ষই ট্ৰেক ১.৫ ডাইলগ মেকানিজমৰ পৰৱৰ্তী সংস্কৰণ অতি সোনকালে আহ্বান কৰিবলৈ সন্মত হয়।

২০। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনৰ ওপৰত নিৰ্মিত মুক্ত, মুকলি, সৰ্বাংগীন, শান্তিপূৰ্ণ আৰু সমৃদ্ধিশালী ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চল, সাৰ্বভৌমত্বৰ প্ৰতি পাৰস্পৰিক সন্মান আৰু বিবাদৰ শান্তিপূৰ্ণ সমাধান আৰু ফলপ্ৰসূ আঞ্চলিক প্ৰতিষ্ঠানৰ আধাৰত দুয়োপক্ষই প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ হৈছে। দুয়োপক্ষই আছিয়ানৰ ঐক্য আৰু মধ্যস্থতাৰ প্ৰতি অদম্য সমৰ্থন পুনৰ দৃঢ় কৰে। ভাৰত চৰকাৰে ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় পদক্ষেপ (আই পি অ’ আই)ৰ সামৰ্থ্য-নিৰ্মাণৰ স্তম্ভত জাৰ্মানীৰ নেতৃত্ব আৰু ২০২২ চনত ইয়াৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় জলবায়ু পদক্ষেপৰ অধীনত ধাৰণাৰ বাবে প্ৰতিযোগিতামূলক আহ্বানৰ জৰিয়তে ২০ মিলিয়ন ইউৰো পৰ্যন্ত প্ৰতিশ্ৰুতিক আদৰণি জনায় যাতে জলবায়ু সম্পৰ্কীয় ক্ষতি আৰু ক্ষতিৰ বিৰুদ্ধে প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় দ্বীপ ৰাজ্যসমূহত ভাৰতৰ সুস্থিৰতা শক্তিশালী কৰিব পাৰে।

২১। জাৰ্মানীয়ে ভাৰতক জি-২০ৰ সফল অধ্যক্ষতাৰ বাবে অভিনন্দন জনায় যিয়ে জি-২০ত উন্নয়নৰ কাৰ্যসূচীক কেন্দ্ৰীয় মঞ্চলৈ লৈ যায়। দুয়োগৰাকী নেতাই স্বীকাৰ কৰে যে জাৰ্মান জি-২০ৰ অধ্যক্ষতাৰ সময়ত কম্পেক্ট উইথ আফ্ৰিকা (CwA)ৰ ওপৰত এটা মঞ্চ গঠন কৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ভাৰতৰ অধ্যক্ষতাৰ সময়ত আফ্ৰিকান ইউনিয়নক জি-২০ৰ স্থায়ী সদস্য হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰালৈকে জি-২০য়ে এই কথা নিশ্চিত কৰিবলৈ বহু দূৰ আগবাঢ়িছে যে গ্ল’বেল চাউথ বৃদ্ধি কৰা হৈছে। ভাৰত আৰু জাৰ্মানীয়ে ব্ৰাজিলৰ জি-২০ অধ্যক্ষতাই নিৰ্ধাৰণ কৰা অগ্ৰাধিকাৰ বিশেষকৈ প্ৰতিৰক্ষা আৰু কৌশলগত সহযোগিতা শক্তিশালী কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্ব শাসন সংস্কাৰৰ প্ৰতি সমৰ্থন প্ৰকাশ কৰে।

২২। দুয়োখন দেশৰ মাজত প্ৰতিৰক্ষা সম্পৰ্ক তীব্ৰতৰ কৰাৰ মিলিত লক্ষ্যক স্বীকাৰ কৰি ভাৰত চৰকাৰে সাধাৰণ অনুমোদন/সাধাৰণ অনুজ্ঞাপত্ৰ (এজিজি) ব্যৱস্থাৰ দৰে অনুকূল নিয়ন্ত্ৰণমূলক সিদ্ধান্তৰ জৰিয়তেকে ধৰি দ্ৰুত ৰপ্তানি অনুমোদনৰ সুবিধাৰ বাবে জাৰ্মান ফেডাৰেল চৰকাৰৰ প্ৰচেষ্টাক আদৰণি জনায়। দুয়োপক্ষই ভাৰতলৈ কৌশলগত ৰপ্তানিত সহায় কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল আৰু নিজ নিজ প্ৰতিৰক্ষা উদ্যোগৰ মাজত সহ-উন্নয়ন, সহ-উৎপাদন আৰু যৌথ গৱেষণাক উৎসাহিত কৰিছিল। ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ মাজত প্ৰতিৰক্ষা ঔদ্যোগিক অংশীদাৰিত্ব শক্তিশালী কৰাৰ বাবে ২৪ অক্টোবৰত নতুন দিল্লীত অনুষ্ঠিত প্ৰতিৰক্ষা ঘুৰণীয়া মেজমেলৰ দুয়োখন চৰকাৰে শলাগ লয়।

২৩। সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ নিয়মীয়া ভ্ৰমণ আৰু ক্ৰমাৎ পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ বৃদ্ধিৰ উপৰিও দুয়োপক্ষই অহা বছৰ ভাৰতত অনুষ্ঠিত হ’বলগীয়া পৰৱৰ্তী উচ্চ প্ৰতিৰক্ষা সমিতিৰ বৈঠকৰ বাবে আগ্ৰহী, যাৰ লক্ষ্য হৈছে প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতাক কৌশলগত স্তম্ভ হিচাপে ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ মাজত অংশীদাৰিত্ব গঢ়ি তোলা। ভাৰত আৰু জাৰ্মানীয়ে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ শান্তিৰক্ষা কেন্দ্ৰ (CUNPK), নতুন দিল্লী আৰু জাৰ্মানীত থকা ইয়াৰ কেন্দ্ৰ হামেলবাৰ্গত থকা বুণ্ডেছৱেৰ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ (GAFUNTC)ৰ মাজত ২০২০ চনৰ শান্তিৰক্ষা সম্পৰ্কীয় প্ৰশিক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা চূড়ান্ত কৰাৰ বাবেও সন্মতি প্ৰকাশ কৰে আৰু ২০২৫ চনত বাৰ্লিনত অনুষ্ঠিতত হ’বলগীয়া শান্তিৰক্ষা মন্ত্ৰীসভাৰ বৈঠকলৈ আগ্ৰহেৰে বাট চাই আছে।

২৪। দুয়োপক্ষই সমৃদ্ধি আৰু নিৰাপত্তাৰ লগতে বিশ্বজনীন প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰাৰ বাবে ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত জোৰ দিয়ে। ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলৰ বাবে ফেডাৰেল চৰকাৰৰ নীতি নিৰ্দেশনা অনুসৰি জাৰ্মানীয়ে অঞ্চলটোৰ সৈতে নিজৰ সংযোগ বৃদ্ধি কৰিব। দুয়োপক্ষই ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলকে ধৰি সকলো সামুদ্ৰিক ক্ষেত্ৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাগৰীয় আইন চুক্তি (UNCLOS) ১৯৮২ত প্ৰতিফলিত হোৱা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইন অনুসৰি জাহাজ চলোৱাৰ স্বাধীনতা আৰু বাধাহীন সামুদ্ৰিক পথৰ গুৰুত্বৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে। এই প্ৰসংগত দুয়োখন চৰকাৰে প্ৰতিৰক্ষা আৰু নিৰাপত্তাৰ সম্পৰ্ক আৰু অধিক তীব্ৰতৰ কৰিবলৈ ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ মাজত পাৰস্পৰিক লজিষ্টিক সমৰ্থন আৰু বিনিময় সন্দৰ্ভত এখন ব্যৱস্থা স্মাৰকপত্ৰ সমাপ্ত কৰাৰ লগতে ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় থিয়েটাৰ পাৰস্পৰিক লজিষ্টিক সহায়ৰ ব্যৱস্থাৰ ভিত্তি স্থাপন কৰাৰ যৌথ উদ্দেশ্য ঘোষণা কৰে। ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত সহযোগিতা গভীৰ কৰাৰ লক্ষ্যৰে জাৰ্মানীয়ে গুৰুগ্ৰামত থকা তথ্য সংযোজন কেন্দ্ৰ– ভাৰত মহাসাগৰ অঞ্চলত (আইএফচি-আইঅ’আৰ) এজন যোগাযোগ বিষয়াক স্থায়ীভাৱে নিয়োগ কৰি আই অ’ আৰৰ সামুদ্ৰিক যাতায়ত নিৰীক্ষণ কৰিব, যাৰ ফলত এই অঞ্চলত ঘনিষ্ঠ সহযোগিতা আৰু অধিক বৃদ্ধি পাব।

২৫। ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত জাৰ্মানীৰ নিৰাপত্তা আৰু প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰত ক্ৰমৱৰ্ধমান নিয়োজিততাক আদৰণি জনোৱাৰ লগতে ২০২৪ চনৰ আগষ্ট মাহত তৰং শক্তিৰ অনুশীলনৰ সময়ত ভাৰত আৰু জাৰ্মান বায়ুসেনাৰ সফল সহযোগিতাৰ লগতে গোৱা আৰু জাৰ্মান নৌসেনাৰ ফ্ৰিগেট "বেডেন-ৱুৰ্টেমবাৰ্গ"ৰ লগতে যুদ্ধ সহায়ক জাহাজ "ফ্ৰেংকফৰ্ট এম মেইন" আৰু ভাৰতীয় নৌসেনাৰ মাজত যৌথ নৌসেনাৰ অনুশীলন চলাব। ২০২৪ চনৰ জুলাই মাহত ভাৰতীয় নৌসেনাৰ জাহাজ আইএএছ টাবৰৰ হামবাৰ্গলৈ প’ৰ্ট ক’লক জাৰ্মানীয়েও আদৰণি জনাইছিল।

২৬। দুয়োখন চৰকাৰে ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ ব্যৱস্থাৰ অধীনত আৰু অন্যান্য অংশীদাৰৰ সৈতে দ্বিপাক্ষিকভাৱে গৱেষণা, সহ-উন্নয়ন আৰু সহ-উৎপাদন কাৰ্য্যকলাপ বৃদ্ধিৰ জৰিয়তেও নিৰাপত্তা আৰু প্ৰতিৰক্ষা বিষয়সমূহৰ ওপৰত দ্বিপাক্ষিক আদান-প্ৰদান তীব্ৰতৰ কৰিবলৈ সন্মত হয়। এই সন্দৰ্ভত দুয়োপক্ষই প্ৰযুক্তিৰ সহযোগিতা, উৎপাদন/সহ-উৎপাদন আৰু প্ৰতিৰক্ষা মঞ্চ আৰু সঁজুলিৰ সহ-বিকাশৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব দি প্ৰতিৰক্ষা খণ্ডত উদ্যোগ পৰ্যায়ৰ বৰ্ধিত সহযোগিতাৰ সমৰ্থন কৰিব। জাৰ্মানীয়ে অ’চিএআৰ (যৌথ অস্ত্ৰ সহযোগিতা সংস্থা)ৰ ইউৰোড্ৰ’ন প্ৰগ্ৰেমত পৰ্যবেক্ষকৰ মৰ্যাদাৰ বাবে ভাৰতৰ আবেদনকো আদৰণি জনাইছে।

২৭। দুয়োগৰাকী নেতাই দুয়োখন দেশৰ মাজত বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত দীৰ্ঘদিনীয়া ৫০ বছৰীয়া সহযোগিতাৰ সফল প্ৰশংসা প্ৰকাশ কৰে আৰু ‘ভাৰত-জাৰ্মানী উদ্ভাৱন আৰু প্ৰযুক্তি অংশীদাৰিত্ব ৰোডমেপ’ আৰম্ভ কৰাৰ জৰিয়তে ইয়াক আৰু অধিক সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে তেওঁলোকৰ সমৰ্থন পুনৰ দৃঢ় কৰে যিয়ে এক নবীকৰণযোগ্য শক্তি, ষ্টাৰ্ট-আপ, অৰ্ধপৰিবাহী, এআই আৰু কোৱাণ্টাম প্ৰযুক্তি, জলবায়ুৰ ক্ষতিশংকা আৰু বহনক্ষম সম্পদ ব্যৱস্থাপনা, জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ লগত খাপ খুৱাই লোৱাৰ ক্ষেত্ৰত আমাৰ সহযোগিতা আগবঢ়াই নিবলৈ দুয়োখন দেশৰ ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত খণ্ড আৰু গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠানসমূহক নিৰ্দেশনা দিয়া দুয়োজন নেতাই মহাকাশ আৰু মহাকাশ প্ৰযুক্তিক ভৱিষ্যতৰ সমৃদ্ধি, উন্নয়ন আৰু সম্ভাৱ্য সহযোগিতাৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু আশাব্যঞ্জক ক্ষেত্ৰ হিচাপে অধিক চিনাক্ত কৰে।

২৮। গৱেষণা আৰু শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত দুয়োখন দেশৰ মাজত ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পোৱা আদান-প্ৰদান আৰু জাৰ্মানীত অধ্যয়ন কৰা ভাৰতীয় ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পোৱাত সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে। দুয়োজন নেতাই দ্বিপাক্ষিক উদ্যোগ-শৈক্ষিক কৌশলগত গৱেষণা আৰু উন্নয়নৰ অংশীদাৰিত্বক প্ৰসাৰিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত-জাৰ্মান বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি কেন্দ্ৰৰ (আইজিএছটিচি) ফ্লেগশ্বিপ ভূমিকাকো স্বীকাৰ কৰে। দুয়োগৰাকী নেতাই আইজিএছটিচিৰ শেহতীয়া পদক্ষেপ আৰু উন্নত সামগ্ৰীৰ ক্ষেত্ৰত ২+২টা প্ৰকল্পক সহায় কৰিবলৈ যুটীয়া উদ্দেশ্য ঘোষণাপত্ৰত স্বাক্ষৰ কৰাটোক আদৰণি জনায়। আইজিএছটিচিৰ গুৰুত্ব বুজি দুয়োজন নেতাই ভাগ-বতৰা কৰা মূল্যবোধত লংঘিত আৰু উদ্ভাৱন নেতৃত্বাধীন প্ৰযুক্তি বিকাশ আৰু উৎপাদনৰ দ্বাৰা পৰিচালিত নতুন অংশীদাৰিত্ব সম্প্ৰসাৰণ আৰু গঢ়ি তোলাৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে।

২৯। দুয়োগৰাকী নেতাই দুয়োখন দেশৰ মাজত প্ৰথমবাৰৰ বাবে মৌলিক গৱেষণা কনচৰ্টিয়া মডেল অৰ্থাৎ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গৱেষণা প্ৰশিক্ষণ গোট (আইআৰটিজি) আৰম্ভ কৰাৰ কথা স্বীকাৰ কৰে, যিটো বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি বিভাগ (ডিএছটি) আৰু জাৰ্মান গৱেষণা ফাউণ্ডেশ্যন (ডিএফজি)ৰ যৌথভাৱে জড়িত হৈ আছে আইআইএছইআৰ তিৰুৱনন্তপুৰম আৰু ৱুৰ্জবাৰ্গ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ গৱেষকৰ প্ৰথম গোট। বিজ্ঞান আৰু উদ্ভাৱনৰ পৰিৱেশৰ আধাৰত তেওঁলোকে শৈক্ষিক আৰু গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠানৰ বৈজ্ঞানিক উদ্ভাৱন আৰু ইনকিউবেচন পৰিৱেশ তন্ত্ৰক লাভান্বিত কৰাৰ বাবে সামূহিক বিশেষজ্ঞতা আৰু সামৰ্থ্যৰ লাভ উঠাবলৈ ভাৰত-জাৰ্মান উদ্ভাৱন আৰু ইনকিউবেচন বিনিময় কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰাৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে।

৩০। দুয়োগৰাকী নেতাই জাৰ্মানীৰ ফেচিলিটি ফৰ এণ্টি-প্ৰ’টন এণ্ড আয়ন ৰিচাৰ্চ (এফএআইআৰ) আৰু ডয়চে ইলেক্ট্ৰনেন চিনক্ৰ’ট্ৰন (ডিইএছৱাই)ত মেগা-বিজ্ঞানৰ সুবিধাসমূহত ভাৰতৰ অংশগ্ৰহণৰ উদাহৰণ হিচাপে উচ্চ পৰ্যায়ৰ নিয়োজিততাৰ ওপৰতো তেওঁলোকৰ প্ৰশংসা আৰু সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে। তেওঁলোকে এফএআইআৰ সুবিধাটো সময়মতে কাৰ্যকৰী কৰাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ বিত্তীয় বিষয়কে ধৰি নিজৰ প্ৰতিশ্ৰুতি বৃদ্ধি কৰে। দুয়োগৰাকী নেতাই চিনক্ৰ’ট্ৰন বিকিৰণ সুবিধা পেট্ৰা-III আৰু ডিইএছৱাইত ফ্ৰী-ইলেক্ট্ৰন লেজাৰ সুবিধা এফএলএএছএইচ(FLASH)ত সহযোগিতা অব্যাহত ৰখাৰ কথাও স্বীকাৰ কৰে।

৩১। উচ্চ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ক্ৰমাগতভাৱে বৃদ্ধি পোৱা অংশীদাৰিত্বক দুয়োখন চৰকাৰে আদৰণি জনায় যিয়ে দ্বৈত আৰু যৌথ ডিগ্ৰীৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে আৰু বিশ্ববিদ্যালয় আৰু উচ্চ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানৰ মাজত সহযোগিতামূলক গৱেষণা আৰু শৈক্ষিক আৰু প্ৰতিষ্ঠানিক আদান-প্ৰদান তীব্ৰতৰ কৰে। বিশেষকৈ, টি ইউ ড্ৰেছডেন, আৰ ডব্লিউ টি এইচ-আচেন আৰু আই আই টি-মাদ্ৰাছ (আইআইটি এম)ৰ যৌথ পদক্ষেপ "জল সুৰক্ষা আৰু বৈশ্বিক পৰিৱৰ্তন"ত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ভাৰত-জাৰ্মান যৌথ স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী কাৰ্যসূচীৰ বাবে দুয়োপক্ষই প্ৰশংসা আৰু সম্পূৰ্ণ সমৰ্থন প্ৰকাশ কৰে ডিএএডিৰ লগতে টি ইউ ড্ৰেছডেন আৰু আই আই টি এমৰ নতুন পদক্ষেপে পাঠদান, গৱেষণা, উদ্ভাৱন আৰু ঔদ্যোগীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা গভীৰ কৰাৰ বাবে "ট্ৰেন্সকেম্পাছ" স্থাপন কৰা চুক্তি সম্পাদন কৰে। ভাৰত-জাৰ্মান বিশ্ববিদ্যালয় সহযোগিতা প্ৰকল্পৰ বাবে যৌথ পুঁজিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা আইআইটি খড়গপুৰ আৰু ডিএএডিৰ মাজত বুজাবুজি চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰাটোও দুয়োখন চৰকাৰে আদৰণি জনায়। ভাৰতীয় আৰু জাৰ্মান বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মাজত সহযোগিতাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি স্পাৰ্ক{SPARC (Scheme for Promotion of Academic and Research Collaboration)}ৰ অধীনত "জাৰ্মান ইণ্ডিয়ান একাডেমিক নেটৱৰ্ক ফৰ টুমৰো" (GIANT)ৰ নিষ্ঠাবান আহ্বানৰ প্ৰতি দুয়োপক্ষই তীব্ৰ সমৰ্থন প্ৰকাশ কৰে।

৩২। ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ মাজত ডিজিটেল আৰু প্ৰযুক্তিৰ অংশীদাৰিত্ব অধিক শক্তিশালী কৰাৰ লক্ষ্যৰে দুয়োখন চৰকাৰে ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি (ডিপিআই)ৰ অভিজ্ঞতা আৰু বিশেষজ্ঞতা ভাগ-বতৰা কৰিবলৈ সন্মত হয়, যেনে-জাৰ্মানীয়ে ডিপিআইৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ বিশেষজ্ঞতা আৰু ভাৰতীয় আইটি উদ্যোগৰ শক্তিৰ সহায় লৈ দুয়োখন দেশতে উদ্ভাৱন আৰু ডিজিটেল ৰূপান্তৰক আগুৱাই নিব পৰা উপায়সমূহ অন্বেষণ কৰা। ইণ্টাৰনেট ব্যৱস্থা, প্ৰযুক্তিগত নিয়ম, অৰ্থনীতিৰ ডিজিটেল ৰূপান্তৰ আৰু উদীয়মান ডিজিটেল প্ৰযুক্তিৰ দৰে ডিজিটেল বিষয়ৰ ওপৰত আদান-প্ৰদানৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মঞ্চ হিচাপে ভাৰত-জাৰ্মান ডিজিটেল সংলাপ (আইজিডিডি)ৰ দ্বাৰা প্ৰণয়ন কৰা ২০২৩-২৪ চনৰ কৰ্ম পৰিকল্পনা চূড়ান্ত কৰাটোক দুয়োপক্ষই আদৰণি জনায়।

৩৩) এআইৰ শাসনৰ ক্ষেত্ৰত উদ্ভাৱন-অনুকূল, সুষম, অন্তৰ্ভুক্ত, মানৱকেন্দ্ৰিক পদ্ধতিৰ প্ৰয়োজনীয়তাক স্বীকাৰেৰে দুয়োপক্ষই এছডিজিক আগুৱাই নিবলৈ এআইৰ লাভ আহৰণৰ চেষ্টা কৰিব। ইমেজ ডিটেকচন আৰু এআইৰ দৰে ডিজিটেল সমাধানে কৃষকসকলক সহায়েৰে কৃষিক্ষেত্ৰত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন সাধনেৰে কৃষি উৎপাদনশীলতা, জলবায়ু স্থিতিস্থাপকতা আৰু বহনক্ষমতা বৃদ্ধিৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰি আছে। দুয়োখন দেশেই ডিজিটেল কৃষিৰ বিকাশৰ সুবিধাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰ্য্যসূচী অব্যাহত ৰাখিছে আৰু কৃষি আধুনিকীকৰণৰ বাবে অব্যাহত সহযোগিতা, উদ্ভাৱন আৰু বিনিময়ক লাভান্বিত কৰিবলৈ ডিজিটেল কৃষি, এআই আৰু আইঅ’টিত সহযোগিতা ব্যাপক কৰিবলৈ সন্মত হৈছে।

৩৪) দুয়োখন চৰকাৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু উদীয়মান প্ৰযুক্তি, উদ্ভাৱন আৰু দক্ষতা বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতাৰ কৌশলগত গুৰুত্বত আলোকপাত কৰে। উদ্ভাৱন আৰু প্ৰযুক্তি অংশীদাৰিত্ব ৰোডমেপত উল্লেখ কৰা অনুসৰি দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতাৰ বাবে অগ্ৰাধিকাৰ পুনৰ দৃঢ় কৰি দুয়োখন চৰকাৰে উদ্ভাৱন, দক্ষতা বিকাশ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু উদীয়মান প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিবলৈ সন্মত হয়। পাৰস্পৰিক বিশ্বাস আৰু সন্মান আধাৰিত তথা সহভাজিত প্ৰমূল্যবোধ আৰু গণতান্ত্ৰিকতা প্ৰতিফলিত মুকলি, সৰ্বাংগীন আৰু সুৰক্ষিত প্ৰযুক্তি স্থাপত্য নিশ্চিতকৰণৰ বাবে এক সহভাজিত অংগীকাৰক স্বীকৃতি জনাই মূল প্ৰযুক্তি ক্ষেত্ৰসমূহত দুয়োখন দেশৰ উদ্যোগ আৰু শিক্ষাবিদৰ মাজত ঘনিষ্ঠ সংযোগ গঢ়ি তোলাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া হ’ব। ইয়াৰ ভিত্তিত দুয়োখন দেশে চিনাক্তকৃত খণ্ডসমূহত ফলাফলমুখী আৰু পাৰস্পৰিকভাৱে উপকাৰী প্ৰযুক্তিগত সহযোগিতা লাভ কৰিব।

৩৫) দুৰ্য্যোগ প্ৰশমন, চুনামিৰ সতৰ্কবাণী, উপকূলীয় বিপদাশংকা, আগতীয়া সতৰ্কবাণী ব্যৱস্থা, দুৰ্য্যোগৰ আশংকা হ্ৰাস আৰু সাগৰীয় বিজ্ঞান, মেৰু বিজ্ঞান, জীৱবিজ্ঞান আৰু জৈৱ-ভূ-ৰসায়ন, ভূ-পদাৰ্থ বিজ্ঞান আৰু ভূতত্ত্বৰ গৱেষণাৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা আগবঢ়াই নিয়াৰ ক্ষেত্ৰত দুয়োখন চৰকাৰে ২০২০ৰ বুজাবুজিৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰা কাৰ্য্যক আদৰণি জনায়। চুক্তি দুখন ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় মহাসাগৰ তথ্য সেৱা কেন্দ্ৰ (INCOIS) আৰু হেলমহল্টজ-জেন্ট্ৰাম পটছডাম - ডয়চেছ জিঅ'ফৰ্শ্বুংছজেন্ট্ৰামৰ মাজত তথা ৰাষ্ট্ৰীয় মেৰু আৰু মহাসাগৰীয় গৱেষণা কেন্দ্ৰ (NCPOR) আৰু আলফ্ৰেডৱেগেনাৰ-ইনষ্টিটিউট, হেলমহল্টজ-জেন্ট্ৰাম ফৰ প’লাৰ-উণ্ড মিৰেছফৰ্চং (AWI)ৰ মাজত সম্পাদিত হয়।

৩৬) ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক শক্তি বিভাগ (DAE) আৰু জাৰ্মানীৰ মেক্স-প্লাংক-গেচেলশ্বাফ্ট (MPG)ৰ অধীনস্থ টাটা ইনষ্টিটিউট অৱ ফাণ্ডামেন্টেল ৰিচাৰ্চ (TIFR)ৰ দুয়োটা কেন্দ্ৰ নেচনেল চেন্টাৰ ফৰ বাঅ’লজিকেল ছায়েন্স (NCBS) আৰু ইন্টাৰনেচনেল চেন্টাৰ ফৰ থিয়ৰেটিকেল ছায়েন্স (ICTS)ৰ মাজত জৈৱিক, ভৌতিক আৰু গাণিতিক বিজ্ঞানৰ দ্বিপাক্ষিক চুক্তিকো দুয়োখন চৰকাৰে আদৰণি জনায়। এই চুক্তিৰ জৰিয়তে আইচিটিএছ আৰু এনচিবিএছৰ সৈতে ভিন্ন মেক্স প্লেংক ইনষ্টিটিউটৰ মাজত ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু গৱেষণা কৰ্মচাৰীসকলকে প্ৰমুখ্য কৰি বিজ্ঞানীসকলৰ আদান-প্ৰদানৰ সুবিধা হ’ব।

৩৭) দুয়োজন নেতাই অ’চেনছেট – ৩ আৰু ৰিছেট – ১এ উপগ্ৰহৰপৰা তথ্য গ্ৰহণ আৰু প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ বাবে জাৰ্মানীৰ নিউষ্ট্ৰেলিটজত থকা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাউণ্ড ষ্টেচনটোৰ অগ্ৰগতি সাধনৰ বাবে মেছাৰ্ছ নিউ স্পেচ ইণ্ডিয়া লিমিটেড আৰু মেছাৰ্ছ জিএএফ এজিৰ মাজত সহযোগিতাক প্ৰশংসা কৰে। সেউজ আৰু বহনক্ষম ভৱিষ্যতৰ বাবে অংশীদাৰিত্বৰ শলাগ লয়।

৩৮) দুয়োপক্ষই নেট শূন্য নিৰ্গমনৰ লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ সেউজ, বহনক্ষম, জলবায়ু স্থিতিস্থাপক আৰু সৰ্বাংগীন উন্নয়নৰ প্ৰয়োজনীয়তাক স্বীকাৰ কৰে। দুয়োখন চৰকাৰৰ লক্ষ্য হৈছে জলবায়ু কাৰ্য্য আৰু বহনক্ষম উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিপাক্ষিক, ত্ৰিপাক্ষিক আৰু বহুপক্ষীয় সহযোগিতা যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা। ভাৰত-জাৰ্মান সেউজ আৰু বহনক্ষম উন্নয়ন অংশীদাৰিত্ব (GSDP)ৰ অধীনত এতিয়ালৈকে লাভ কৰা অগ্ৰগতিক দুয়োপক্ষই স্বীকাৰ কৰে। সহভাজিত অংগীকাৰেৰে পৰিচালিত এই অংশীদাৰিত্বই পেৰিছ চুক্তি আৰু এছডিজিত উল্লেখ কৰা লক্ষ্যসমূহৰ ৰূপায়ণ ত্বৰান্বিত কৰিব বিচাৰে। এই প্ৰসংগত দুয়োপক্ষই আগন্তুক ইউএনএফচিচিচি চিঅ’পি২৯ৰ অভিলাষী ফলাফলৰ বাবে বিশেষকৈ নতুন সামূহিক পৰিমাণগত লক্ষ্য (NCQG)ৰ ওপৰত যৌথভাৱে কাম কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিস্থিতিৰ প্ৰেক্ষাপটত প্ৰথম গ্ল’বেল ষ্টকটেককে প্ৰমুখ্য কৰি চিঅ’পি২৮ৰ ফলাফলৰ প্ৰতি দুয়োপক্ষই ইতিবাচক সঁহাৰি জনাব।

৩৯) জিএছডিপিৰ লক্ষ্যসমূহৰ ওপৰত কেবিনেট বৈঠকৰ সময়ত অগ্ৰগতিৰ ষ্টকটেকিঙৰ শলাগ লয় দুয়োপক্ষই। জিএছডিপি ৰূপায়ণত অৰিহণা যোগাবলৈ দুয়োপক্ষই বৰ্তমানৰ কৰ্মগোট আৰু অন্যান্য দ্বিপাক্ষিক ফৰ্মেট তথা পদক্ষেপ সন্দৰ্ভত নিয়মীয়াকৈ আলোচনাৰ বাবে অংগীকাৰবদ্ধ হয়। মন্ত্ৰী ব্যৱস্থাৰ পৰৱৰ্তী বৈঠক পৰৱৰ্তী ভাৰত-জাৰ্মানী আন্তঃচৰকাৰী আলোচনাৰ পৰিসৰৰ ভিতৰত অতি সোনকালে অনুষ্ঠিত হ’ব। দুয়োপক্ষই জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে ইয়াক প্ৰতিহতকৰণৰ ক্ষেত্ৰত ঘনিষ্ঠ সহযোগিতাৰ উদ্দেশ্য পুনৰ দৃঢ় কৰে আৰু সেয়েহে অদূৰ ভৱিষ্যতে ভাৰত-জাৰ্মান জলবায়ু কৰ্মগোটৰ বৈঠক অনুষ্ঠিতকৰণৰ আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰে।

৪০) জিএছডিপিৰ প্ৰেক্ষাপটত দুয়োপক্ষই সন্মতি প্ৰকাশৰ ক্ষেত্ৰসমূহ হ’লঃ

ক) ভাৰত-জাৰ্মান গ্ৰীন হাইড্ৰজেন ৰোডমেপ মুকলি কৰা হয়। নেতাসকল ঐক্যমতত উপনীত হয় যে এই ৰোডমেপে ভাৰতৰ সেউজ হাইড্ৰজেনৰ উৎপাদন, ব্যৱহাৰ আৰু ৰপ্তানিৰ উচ্চাকাংক্ষাক সমৰ্থনকৰণত সহায়ৰ লগতে দুয়োখন দেশতে সেউজ হাইড্ৰজেনক শক্তিৰ বহনক্ষম উৎস হিচাপে ক্ষীপ্ৰতাৰে অভিযোজনাত অৰিহণা যোগাব।

খ) জিএছডিপিৰ অধীনত জাৰ্মানী আৰু ভাৰতৰ মাজত হোৱা নিবিড় সহযোগিতা প্ৰদৰ্শন কৰা ৰাজহুৱাভাৱে সুলভ অনলাইন সঁজুলি জিএছডিপি ডেচব’ৰ্ড মুকলি কৰা হয়। ইয়াত মূল উদ্ভাৱন আৰু ভাৰত-জাৰ্মানীৰ সহযোগিতাই সামৰি লোৱা অভিজ্ঞতাৰ বহল পৰিসৰৰ এক আভাস দিয়া হৈছে। ই জিএছডিপিৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ দিশত যৌথ অগ্ৰগতিৰ ষ্টকটেকিংৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে আৰু বৈশ্বিক প্ৰত্যাহ্বানৰ বাবে উদ্ভাৱনীমূলক সমাধানৰ বিষয়ে প্ৰাসংগিক অংশীদাৰসকলক মূল তথ্য প্ৰদান কৰে।

গ) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সৌৰ মিত্ৰজোঁটৰ (ISA) কৃতিত্ব আৰু ভৱিষ্যতৰ দৃষ্টিভংগীৰ অতিশয় শলাগ লয় আৰু আইএছএৰ ভিতৰত সহযোগিতা গভীৰ কৰিবলৈ সন্মতি প্ৰকাশ কৰে।

ঘ) ৰিঅ’ চুক্তি আৰু এছডিজি ৰূপায়ণৰ সমৰ্থনত বনাঞ্চল ধ্বংস আৰু অৱক্ষয় ৰোধ কৰা তথা বনাঞ্চলৰ পৰিবেশ পুনৰুদ্ধাৰৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতাৰ শলাগ লয়।

৪১) নেতাসকলে স্বীকাৰ কৰে যে ভাৰত-জাৰ্মান শক্তি মঞ্চই (IGEF) ইয়াৰ ভিন্ন কাৰ্য্যকলাপৰ জৰিয়তে জাৰ্মানী আৰু ভাৰতৰ মাজত সাধাৰণ দ্বিপাক্ষিক অৰ্থনৈতিক সম্পৰ্ক সুদৃঢ়কৰণ, অৰ্থনৈতিক বিকাশক প্ৰোৎসাহিতকৰণ আৰু বিশ্ব জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ সৈতে মোকাবিলাকৰণত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।

৪২) দুয়োপক্ষই নবীকৰণযোগ্য শক্তি খণ্ডৰ মূল অংশীদাৰসকলক একত্ৰিতকৰণৰ ক্ষেত্ৰত ২০২৪ৰ ছেপ্টেম্বৰত গান্ধীনগৰত অনুষ্ঠিত চতুৰ্থ গ্ল’বেল ৰি-ইনভেষ্ট নবীকৰণযোগ্য শক্তি বিনিয়োগকাৰী মিট এণ্ড এক্সপ’ৰ ভূমিকাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। দুয়োখন চৰকাৰে নবীকৰণযোগ্য শক্তি বিনিয়োগ দ্ৰুতগতিত, ব্যৱসায়িক সহযোগিতাক লাভান্বিত কৰা আৰু বৈশ্বিক যোগান শৃংখল সম্প্ৰসাৰণৰ এক মূল পদক্ষেপ হিচাপে ৰি-ইনভেষ্টৰ সময়ত আৰম্ভ কৰা ‘ভাৰত-জাৰ্মানী প্লেটফৰ্ম ফৰ ইনভেষ্টমেন্টছ ইন ৰিনিউৱেবল এনাৰ্জি ৱৰ্ল্ডৱাইড’ক স্মৰণ কৰে। এই মঞ্চই সেউজ বিত্তীয় সাহায্য, প্ৰযুক্তি আৰু ব্যৱসায়িক সুযোগৰ ক্ষেত্ৰত আদান-প্ৰদানৰ জৰিয়তে ভাৰত আৰু বিশ্বজুৰি নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ সম্প্ৰসাৰণক ত্বৰান্বিত কৰিব।

৪৩) দুয়োখন চৰকাৰে জৈৱ-বৈচিত্ৰ্যৰ ওপৰত যুটীয়া কৰ্মগোটৰ জৰিয়তে সহযোগিতা অব্যাহত ৰখাৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰে আৰু স্বীকাৰ কৰে যে চিবিডি চিঅ’পি ১৬ বিশ্ব জৈৱ বৈচিত্ৰ্য কাঠামোৰ লক্ষ্যসমূহ কাৰ্য্যকৰীকৰণৰ বৈশ্বিক প্ৰচেষ্টাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰয়াস হিচাপে পৰিগণিত হৈছে।

৪৪) দুয়োখন দেশৰ মাজত অভিজ্ঞতা আৰু প্ৰযুক্তিৰ আদান-প্ৰদান তীব্ৰতৰকৰণেৰে আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা আৰু চক্ৰীয় অৰ্থনীতিৰ যৌথ কৰ্মগোটৰ আলোচনা আৰু ফলাফলৰ কথা মনত পেলাই দুয়োপক্ষই এই কাঠামোসমূহৰ সহযোগিতা গভীৰকৰণৰ সম্ভাৱনা অন্বেষণ কৰিবলৈ সন্মত হয়, আন-আন বিষয়ৰ লগতে সৌৰ আৱৰ্জনা পুনঃব্যৱহাৰৰ ওপৰত ভৱিষ্যতৰ কামৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। তেওঁলোকে আৱৰ্জনা বিশেষকৈ প্লাষ্টিকৰ সাগৰীয় পৰিবেশত প্ৰৱেশ ৰোধৰ বাবে অভিলাষী লক্ষ্য আৰু নীতিসমূহৰ ফলপ্ৰসূ তথা কাৰ্য্যক্ষম ৰূপায়ণৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত-জাৰ্মান পৰিবেশ সহযোগিতাৰ শলাগ লয়। ভাৰত আৰু জাৰ্মানীয়ে প্লাষ্টিক প্ৰদূষণৰ ক্ষেত্ৰত বৈশ্বিক আইনগতভাৱে বাধ্যতামূলক চুক্তি সম্পন্নৰ দিশত ঘনিষ্ঠ সহযোগিতা কৰিবলৈ সন্মত হয়।

৪৫) দুয়োজন নেতাই ত্ৰিকোণীয় উন্নয়ন সহযোগিতা (TDC)ৰ অধীনত হোৱা অগ্ৰগতিক স্বীকাৰ কৰে, যিয়ে আফ্ৰিকাত এছডিজি আৰু জলবায়ুৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাত সহায় কৰিবলৈ অগ্ৰাধিকাৰ অনুসৰি তৃতীয় দেশসমূহত বহনক্ষম, কাৰ্য্যক্ষম আৰু অন্তৰ্ভুক্ত প্ৰকল্প আগবঢ়াবলৈ পাৰস্পৰিক শক্তি আৰু অভিজ্ঞতাসমূহ একত্ৰিত কৰে। দুয়োপক্ষই কেমেৰুণ, ঘানা আৰু মালাউইৰ পাইলট প্ৰকল্পৰ উৎসাহজনক ফলাফল তথা বেনিন আৰু পেৰুৰ সৈতে অব্যাহত পদক্ষেপসমূহৰ অগ্ৰগতিক আদৰণি জনায়। পূৰ্বতে উল্লেখ কৰা পদক্ষেপসমূহৰ সফল ৰূপায়ণৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত দুয়োখন চৰকাৰে ২০২৪ত আৰু তাৰ পিছত কেমেৰুণ (কৃষি), মালাউই (মহিলা উদ্যোগীকৰণ) আৰু ঘানা (উদ্যান শস্য)ৰ সৈতে পাইলট প্ৰকল্পসমূহৰ অগ্ৰগতি সাধন কাৰ্য্য আৰম্ভ কৰিবলৈ সন্মত হৈছে। তদুপৰি দুয়োপক্ষই বাজৰা সম্পৰ্কীয় তিনিটা পাইলট প্ৰকল্প আৰম্ভ হোৱা কাৰ্য্যক আদৰণি জনায়ঃ যাৰ দুটা ইথিওপিয়াৰ সৈতে আৰু এটা মাদাগাস্কাৰৰ সৈতে। ইয়াৰ উপৰিও দুয়োপক্ষই অংশীদাৰসকলৰ ওচৰলৈ যাবলৈ প্ৰতিষ্ঠানিক ব্যৱস্থা আৰম্ভ কৰিছে, তেওঁলোকৰ যৌথ পদক্ষেপসমূহ সম্পূৰ্ণ পৰিসৰত নিৰ্বাচন আৰু ৰূপায়ণ কৰিছে আৰু ইয়াৰ বাবে দুয়োখন চৰকাৰে যৌথ পৰিচালনা কমিটি আৰু যৌথ ৰূপায়ণ গোট গঠন কৰিছে।

৪৬) নেতাসকলে পুনৰ দৃঢ়তাৰে কয় যে লিংগ সমতাৰ মৌলিক গুৰুত্ব আছে আৰু মহিলা তথা বালিকা সবলীকৰণত বিনিয়োগে ২০৩০ৰ কাৰ্য্যসূচী ৰূপায়ণত বহুগুণক প্ৰভাৱ পেলাইছে। তেওঁলোকে মহিলা নেতৃত্বাধীন উন্নয়নক উৎসাহিতকৰণৰ অংগীকাৰ আৰু এই ক্ষেত্ৰত জাৰ্মানীৰ নাৰীবাদী বৈদেশিক আৰু উন্নয়ন নীতিসমূহ লক্ষ্য কৰাৰ লগতে বৈশ্বিক প্ৰত্যাহ্বানসমূহ অন্তৰ্ভুক্তভাৱে মোকাবিলাকৰণৰ বাবে সিদ্ধান্ত গ্ৰহণকাৰী হিচাপে মহিলাসকলৰ সম্পূৰ্ণ, সমান, ফলপ্ৰসূ আৰু অৰ্থপূৰ্ণ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধিৰ অংগীকাৰৰ কথা পুনৰবাৰ উল্লেখ কৰে। দুয়োপক্ষই সেউজ আৰু বহনক্ষম উন্নয়নত মহিলাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকাক প্ৰোৎসাহিতকৰণৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত-জাৰ্মান সহযোগিতা সুদৃঢ়কৰণৰ ইচ্ছা পুনৰ দৃঢ় কৰে।

৪৭) ইয়াৰ উপৰিও দুয়োপক্ষই জিএছডিপি কাঠামোৰ অধীনত বৰ্তমানৰ পদক্ষেপ আৰু আৰ্থিক তথা কাৰিকৰী সহযোগিতাৰ বাবে নতুন অংগীকাৰ সন্দৰ্ভত ইতিমধ্যে লাভ কৰা মাইলৰ খুঁটিসমূহক আদৰণি জনায়, তলত ইয়াৰ উল্লেখ কৰা হৈছেঃ

ক) ২০২৪ৰ ছেপ্টেম্বৰত ভাৰত চৰকাৰ আৰু ফেডাৰেল ৰিপাব্লিক অৱ জাৰ্মানী চৰকাৰৰ মাজত উন্নয়নমূলক সহযোগিতা সন্দৰ্ভত আলোচনাৰ সময়ত চুক্তিবদ্ধ হোৱা ১ বিলিয়ন ইউৰোৰো অধিক জিএছডিপিৰ সকলো মূল ক্ষেত্ৰত নতুন অগ্ৰগতি।

খ) ভাৰত-জাৰ্মান নবীকৰণযোগ্য শক্তি অংশীদাৰিত্বৰ অধীনত এই সহযোগিতাই উদ্ভাৱনীমূলক সৌৰশক্তি, সেউজ হাইড্ৰজেন, আন-আন নবীকৰণযোগ্য শক্তি, গ্ৰীড সংহতি, সংৰক্ষণ আৰু নবীকৰণযোগ্য শক্তি খণ্ডত বিনিয়োগৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, যাতে শক্তি পৰিৱৰ্তনৰ সুবিধা হয় আৰু এক নিৰ্ভৰযোগ্য, ২৪ ঘন্টাই নবীকৰণযোগ্য শক্তি যোগান নিশ্চিত হয়।

গ) "কৃষি পৰিবেশ বিজ্ঞান আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ বহনক্ষম ব্যৱস্থাপনা" সহযোগিতাই ভাৰতৰ গ্ৰামাঞ্চলৰ দুৰ্বল লোক আৰু ক্ষুদ্ৰ কৃষকসকলক আয়, খাদ্য সুৰক্ষা, জলবায়ুৰ স্থিতিস্থাপকতা, মাটিৰ স্বাস্থ্য, জৈৱ বৈচিত্ৰ্য, বন পৰিবেশ তন্ত্ৰ আৰু জল সুৰক্ষাৰ পোষকতাৰে উপকৃত কৰে।

ঘ) দুয়োপক্ষই বহনক্ষম নগৰ উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত নিজ-নিজ সফল সহযোগিতা অব্যাহত ৰখাৰ আগ্ৰহ পুনৰ প্ৰকাশ কৰে।

বাণিজ্য আৰু অৰ্থনৈতিক সহযোগিতাৰ জৰিয়তে প্ৰাণোচ্ছলতা গঢ়ি তোলা

৪৮) দুয়োগৰাকী নেতাই যোৱা বছৰ কেইটাত দুয়োখন দেশৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত ধাৰাবাহিকভাৱে উচ্চ প্ৰদৰ্শন কাৰ্য্যক প্ৰশংসা কৰে তথা ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ অংশীদাৰসকলক বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগৰ প্ৰবাহ অধিক বৃদ্ধি কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে। ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ মাজত শক্তিশালী দুমুখীয়া বিনিয়োগ আৰু বিশ্বৰ যোগান শৃংখলৰ বৈচিত্ৰ্যৰ ক্ষেত্ৰত এনে বিনিয়োগৰ ইতিবাচক প্ৰভাৱৰ কথাও নেতাসকলে উল্লেখ কৰে। ইয়াৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত নেতাসকলে আস্থা প্ৰকাশেৰে কয় যে জাৰ্মান ব্যৱসায়ৰ শীৰ্ষ পৰ্য্যায়ৰ ব্যৱসায়িক কাৰ্য্যবাহীসকলৰ অংশগ্ৰহণেৰে জাৰ্মান বিজনেছৰ দ্বি-বাৰ্ষিক ফ্লেগশ্বিপ ফ’ৰাম এপিকে ২০২৪ জাৰ্মান ব্যৱসায়ীসকলৰ বাবে ভাৰতত উপলব্ধ অপৰিসীম সুযোগসমূহ প্ৰদৰ্শনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মঞ্চ।

৪৯) দুয়োপক্ষই ভাৰতত জাৰ্মান ব্যৱসায়ী আৰু জাৰ্মানীত ভাৰতীয় ব্যৱসায়ৰ দীৰ্ঘদিনীয়া উপস্থিতিৰ ওপৰত আলোকপাতেৰে দুয়োখন দেশৰ মাজত অৰ্থনৈতিক আৰু বাণিজ্যিক সম্পৰ্ক গভীৰকৰণৰ দিশত কাম কৰিবলৈ সন্মতি প্ৰকাশ কৰে। এনে প্ৰেক্ষাপটত ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ ব্যৱসায়িক আৰু উদ্যোগৰ নেতাসকলক জড়িতকৰণৰ বাবে উচ্চ পৰ্য্যায়ৰ মঞ্চ হিচাপে কাম কৰা ভাৰত-জাৰ্মানী চিইঅ’ ফ’ৰামৰ বৈঠক অনুষ্ঠিত হোৱা কাৰ্য্যক দুয়োপক্ষই আদৰণি জনায়। তেওঁলোকে বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগ সম্পৰ্কীয় সমস্যা সমাধানৰ বাবে ভাৰত-জাৰ্মান ফাষ্ট ট্ৰেক মেকানিজমৰ কৃতিত্বৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে আৰু ইয়াৰ কাৰ্য্যকলাপ অব্যাহত ৰাখিবলৈ সাজু বুলি কয়।

৫০) অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধি আৰু নিয়োগ সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত ক্ষুদ্ৰ, লঘু আৰু মজলীয়া উদ্যোগ (MSME)/মিটেলষ্টেণ্ডৰ গুৰুত্বক স্বীকাৰেৰে দুয়োপক্ষই দ্বিপাক্ষিক বিনিয়োগৰ বৃদ্ধি আৰু জাৰ্মানক সমৰ্থন কৰা ‘মেক ইন ইণ্ডিয়া মিটেলষ্টেণ্ড’ কাৰ্য্যসূচীৰ সফলতাক প্ৰশংসা কৰে। একেদৰে দুয়োখন চৰকাৰে উদ্ভাৱনক লালন-পালনৰ ক্ষেত্ৰত ষ্টাৰ্ট-আপসমূহে পালন কৰা মূল ভূমিকাকো স্বীকৃতি দিয়ে আৰু ভাৰতীয় বজাৰখনৰে মোকাবিলাকৰণৰ ক্ষেত্ৰত ষ্টাৰ্ট-আপসমূহক সফলতাৰে সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে জাৰ্মান এক্সিলেটৰ (GA)ক প্ৰশংসা কৰে তথা ভাৰতত ইয়াৰ উপস্থিতি প্ৰতিষ্ঠাৰ পৰিকল্পনাক আদৰণি জনাইছিল। দুয়োপক্ষই উল্লেখ কৰে যে জাৰ্মানীত বজাৰত প্ৰৱেশ লাভৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতীয় ষ্টাৰ্ট-আপসমূহক সহায়ৰ বাবে সংশ্লিষ্ট কাৰ্য্যসূচীয়ে দুয়োখন দেশৰ মাজত অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা অধিক বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।

শ্ৰম বজাৰ, গতিশীলতা আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত সম্পৰ্কক সুদৃঢ়কৰণ

৫১) দক্ষ প্ৰব্ৰজনৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা একাধিক ক্ষেত্ৰত সম্প্ৰসাৰিত হোৱাৰ লগে-লগে, য’ত ফেডাৰেল আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ লগতে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ অংশীদাৰসকলৰ মাজত সহযোগিতা জড়িত হৈ আছে, দুয়োপক্ষই প্ৰব্ৰজন আৰু গতিশীলতা অংশীদাৰিত্ব চুক্তি (MMPA)ৰ বিধানসমূহ সম্পূৰ্ণৰূপে কাৰ্য্যকৰী কৰিবলৈ অংগীকাৰৰ মনোভাৱ প্ৰকাশ কৰে। এমএমপিএত উল্লেখ কৰা অংগীকাৰসমূহৰ সৈতে সংগতি ৰাখি দুয়োপক্ষ ন্যায্য আৰু ন্যায্য শ্ৰমিক প্ৰব্ৰজনক প্ৰোৎসাহিতকৰণৰ বাবে সমৰ্পিত হৈ আছে। এই পদ্ধতি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানদণ্ডৰদ্বাৰা পৰিচালিত হয়, যিয়ে প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিকসকলক মৰ্য্যাদা আৰু সন্মান সহকাৰে নিয়োগ কৰাটো নিশ্চিত কৰে, য’ত ন্যায্য নিযুক্তি পদ্ধতি, স্বচ্ছ ভিছা প্ৰক্ৰিয়া আৰু শ্ৰমিকৰ অধিকাৰ সুৰক্ষা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। এই নীতিসমূহত গুৰুত্ব আৰোপেৰে দুয়োখন দেশে শোষণৰপৰা ৰক্ষাৰ লগতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শ্ৰম মানদণ্ড মানি চলাটো নিশ্চিতকৰণ তথা সকলো পক্ষকে উপকৃত কৰা ধৰণে দক্ষ শ্ৰমিকৰ গতিশীলতাক সহজ কৰি তোলাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে।

৫২) এমএমপিএৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি দুয়োপক্ষই নিয়োগ আৰু শ্ৰমৰ ক্ষেত্ৰত জেডিআই সমাপ্ত কৰে, যাতে নিজ-নিজ মন্ত্ৰালয়ৰ মাজত পাৰস্পৰিক স্বাৰ্থৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা আৰু বিনিময় বৃদ্ধি পায়। জাৰ্মান পক্ষই জনোৱা মতে, ২০২৩ত ভাৰতৰ জি-২০ৰ অধ্যক্ষতাৰ কালত গ্ৰহণ কৰা জি-২০ অংগীকাৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ৰেফাৰেন্স শ্ৰেণীবিভাজনৰ সম্ভাৱনীয়তা অধ্যয়নক সমৰ্থন কৰিব।

৫৩) দুয়োজন নেতাই লক্ষ্য কৰে যে জাৰ্মানীৰ সকলো ব্লু কাৰ্ডধাৰীৰ ১/৪ ভাগৰো অধিক অংশ ভাৰতীয় পেছাদাৰীসকলে অধিকাৰ কৰিছে আৰু ভাৰতীয় ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে এতিয়া জাৰ্মানীৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সৰ্বাধিক গোটক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। এই সন্দৰ্ভত তেওঁলোকে জাৰ্মানীত দক্ষতা আৰু প্ৰতিভাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু ভাৰতৰ যুৱ, শিক্ষিত তথা দক্ষ ব্যক্তিৰ বিশাল গোটৰ মাজত থকা পৰিপূৰকতাক স্বীকৃতি দিয়ে, যিসকল জাৰ্মানীৰ শ্ৰম বজাৰৰ বাবে এক সম্পদ হ’ব পাৰে। ফেডাৰেল নিয়োগ সংস্থাই ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু ৰাজ্যিক পৰ্য্যায়ত ৰাষ্ট্ৰীয় দক্ষতা বিকাশ পৰিষদ, ভাৰত (NSDC) আৰু অন্যান্য অনুৰূপ চৰকাৰী সংস্থাসমূহৰ সৈতে বৰ্তমানৰ আদান-প্ৰদানক গভীৰ কৰি তুলিব। ভাৰতৰপৰা দক্ষ প্ৰব্ৰজনক প্ৰোৎসাহিতকৰণৰ বাবে জাৰ্মান ফেডাৰেল চৰকাৰৰ নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় কৌশল আৰম্ভ কৰা কাৰ্য্যক দুয়োপক্ষই আদৰণি জনায়।

৫৪) দুয়োগৰাকী নেতাই দক্ষতা বিকাশ আৰু বৃত্তিমূলক শিক্ষা তথা প্ৰশিক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত বুজাবুজিৰ চুক্তি স্বাক্ষৰত সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে, যিয়ে ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ শক্তিক ভাৰতত দক্ষ কৰ্মশক্তিৰ পুল সৃষ্টিৰ দিশত লাভৱান কৰিব আৰু বিশেষকৈ মহিলাসকলৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰিব। দুয়োপক্ষ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় শ্ৰমিকৰ গতিশীলতাক সহজ কৰি তোলাৰ উপাদানসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ সন্মত হয়।

৫৫) মাধ্যমিক বিদ্যালয়, বিশ্ববিদ্যালয় আৰু বৃত্তিমূলক শিক্ষা কেন্দ্ৰকে প্ৰমুখ্য কৰি ভাৰতত জাৰ্মান ভাষাৰ পাঠদান সম্প্ৰসাৰণৰ লক্ষ্যত দুয়োপক্ষ অংগীকাৰবদ্ধ হৈ আছে। তেওঁলোকে ভাৰত আৰু জাৰ্মান ৰাষ্ট্ৰ, সংস্কৃতি কেন্দ্ৰ আৰু শিক্ষানুষ্ঠানসমূহক ভাষা শিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণকে প্ৰমুখ্য কৰি ভাৰত আৰু জাৰ্মানীত পাৰস্পৰিক ভাষাৰ পাঠদানক অধিক প্ৰোৎসাহিত কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে। ভাৰতৰ স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰমাণপত্ৰ লাভ কৰা জাৰ্মান শিক্ষকসকলৰ আনুষ্ঠানিক প্ৰশিক্ষণ আৰু অধিক শিক্ষাৰ বাবে এক আৰ্হি প্ৰস্তুতকৰণৰ বাবে ডিএএডি আৰু গ’থে ইনষ্টিটিউটৰ যৌথ প্ৰচেষ্টাক দুয়োপক্ষই আদৰণি জনায়।

৫৬) দুয়োপক্ষই অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধিৰ বাবে উচ্চ দক্ষ পেছাদাৰীসকলৰ অৱদান পুনৰ দৃঢ় কৰে, "জাৰ্মানীৰ সৈতে ব্যৱসায়ত অংশীদাৰিত্ব" কাৰ্য্যসূচীৰ অধীনত লাভ কৰা ফলাফলসমূহ সন্তুষ্টিৰে লক্ষ্য কৰে আৰু ভাৰতৰ কৰ্পৰেট কাৰ্য্যবাহী আৰু কনিষ্ঠ কাৰ্য্যবাহীসকলৰ উন্নত প্ৰশিক্ষণৰ ওপৰত জেডিআই নবীকৰণ কৰে।

৫৭) প্ৰব্ৰজন আৰু গতিশীলতা অংশীদাৰিত্ব চুক্তি (MMPA)ৰ জৰিয়তে দুয়োপক্ষ অনিয়মিত প্ৰব্ৰজনৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈয়ো সন্মত হয়। ইয়াৰ বাবে এমএমপিএ বলবৎ হোৱাৰ পিছৰেপৰা উভতি অহাৰ ক্ষেত্ৰত দুয়োপক্ষই সহযোগিতা স্থাপন কৰে। দুয়োপক্ষই এতিয়ালৈকে লাভ কৰা অগ্ৰগতিক আদৰণি জনাই উপযুক্ত পদ্ধতিগত ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে সহযোগিতাক অধিক বিকশিত আৰু সুশৃংখলিতকৰণৰ গুৰুত্বত আলোকপাত কৰে।

৫৮) দুয়োপক্ষ আৰু নিজ-নিজ নাগৰিকৰ মাজত ক্ৰমবৰ্ধমান সম্পৰ্কক নেতাসকলে আদৰণি জনায়। এই ক্ৰমবৰ্ধমান সম্পৰ্কৰপৰা উদ্ভৱ হোৱা কনছুলাৰ বিষয়সমূহৰ বিস্তৃত পৰিসৰ আৰু কনছুলাৰ বিষয়সমূহৰ সৈতে জড়িত সকলো বিষয়ত আলোচনাৰ প্ৰয়োজনীয়তাক তেওঁলোকে স্বীকাৰ কৰে। তেওঁলোকে নিজ-নিজ ভূখণ্ডত বসবাস কৰা আন পক্ষৰ নাগৰিকসকলক প্ৰভাৱিত কৰা ভিন্ন কনছুলাৰ, ভিছা আৰু আন-আন বিষয়সমূহত দ্বিপাক্ষিক আলোচনাৰ বাবে উপযুক্ত আৰ্হি আগতীয়াকৈ স্থাপনৰ দিশত কাম কৰিবলৈ সন্মত হয়।

৫৯) দুয়োপক্ষই দুয়োখন দেশৰ মাজত উদ্ভাৱন আৰু জনতাৰ সংযোগক প্ৰোৎসাহিতকৰণৰ বাবে সাংস্কৃতিক দূত আৰু অনুঘটক হিচাপে নিজৰ যুৱক-যুৱতীসকলৰ ভূমিকাক স্বীকাৰ কৰে। এনে প্ৰেক্ষাপটত দুয়োজন নেতাই যুৱ সহযোগিতাত গুৰুত্ব আৰোপেৰে দুয়োপক্ষৰ মাজত যুৱ আদান-প্ৰদান আৰু প্ৰতিনিধি দলৰ বাবে মঞ্চ স্থাপনৰ প্ৰস্তাৱটো লক্ষ্য কৰে। দুয়োপক্ষই পাৰস্পৰিক ভিত্তিত ছাত্ৰ আদান-প্ৰদানৰ সুবিধাৰ বাবেও সন্মত হৈছে।

৬০) দুয়োপক্ষই সংস্কৃতিৰ ক্ষেত্ৰত অব্যাহত যথেষ্ট কাম-কাজক সন্তুষ্টিৰে লক্ষ্য কৰে আৰু প্ৰুছিয়ান হেৰিটেজ ফাউণ্ডেচন আৰু নেচনেল গেলেৰী অৱ মডাৰ্ণ আৰ্টৰ দৰে ভাৰতীয় আৰু জাৰ্মান ৰাষ্ট্ৰীয় সংগ্ৰহালয়সমূহৰ মাজত সংগ্ৰহালয় সহযোগিতাৰ বুজাবুজিৰ পৰিসৰ বৃদ্ধিৰ দিশত গ্ৰহণ কৰা প্ৰচেষ্টাক আদৰণি জনায়।

৬১) জি-২০ নতুন দিল্লী নেতাৰ ঘোষণা (২০২৩)ৰ সৈতে সংগতি ৰাখি দুয়োজন নেতাই সাংস্কৃতিক সামগ্ৰী পুনৰুদ্ধাৰ আৰু সুৰক্ষা তথা ৰাষ্ট্ৰীয়, আঞ্চলিক আৰু ৰাজ্যিক পৰ্য্যায়ত সাংস্কৃতিক সম্পত্তিৰ অবৈধ সৰবৰাহৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত ঘনিষ্ঠভাৱে সহযোগিতাৰ উদ্দেশ্যত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ইয়াক প্ৰাসংগিক হিচাপে উৎপত্তিস্থল দেশ আৰু সমাজলৈ ঘূৰাই অনা আৰু পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ সক্ষম কৰা তথা সেই প্ৰচেষ্টাত স্থায়ী আলোচনা আৰু কাৰ্য্যৰ আহ্বান জনায়।

৬২) দুয়োখন চৰকাৰে জাৰ্মানীৰ বিশ্ববিদ্যালয়সমূহত ভাৰতীয় শৈক্ষিক আসন স্থাপনৰ দৰে পদক্ষেপৰ জৰিয়তে সম্ভৱ হোৱা যথেষ্ট সাংস্কৃতিক আৰু শৈক্ষিক আদান-প্ৰদানৰ শলাগ লয়।

৬৩) দুয়োজন নেতাই সপ্তম আইজিচিত অনুষ্ঠিত হোৱা আলোচনাত সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে আৰু ভাৰত-জাৰ্মান কৌশলগত অংশীদাৰিত্বক অধিক সম্প্ৰসাৰণ আৰু গভীৰকৰণৰ অংগীকাৰ পুনৰ দৃঢ় কৰে। চেন্সেলৰ শ্বোলজে প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীক তেখেতৰ উষ্ম আতিথ্যৰ বাবে ধন্যবাদ জনাই কয় যে জাৰ্মানী পৰৱৰ্তী আইজিচি আয়োজনৰ বাবে আগ্ৰহী হৈ উঠিছে।

***

MJPS/SR/DB/SB