કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે ગુજરાત વિધાનસભામાં 'લેજિસ્લેટિવ ડ્રાફ્ટિંગ ટ્રેનિંગ' કાર્યક્રમને સંબોધન કર્યું હતું. આ પ્રસંગે ગુજરાત વિધાનસભાના અધ્યક્ષ શ્રી શંકર ચૌધરી અને ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ સહિત અનેક મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ કહ્યું કે ભારત જેવા દેશ માટે "કાયદાકીય મુસદ્દો" એ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ અને આવશ્યક કળા છે જે બંધારણ દ્વારા સંચાલિત છે. તેમણે કહ્યું કે આ કળા ધીમે ધીમે લુપ્ત થઈ રહી છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સરકારે 10 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે, જે દરમિયાન ભારત ગુજરાત વિધાનસભામાં તેના મૂળિયા સાથે વૈશ્વિક આકાંક્ષાઓનું કેન્દ્ર બન્યું છે. વડા પ્રધાન મોદીએ છેલ્લા ૧૦ વર્ષમાં લોક કલ્યાણમાં ઘણા સીમાચિહ્નો હાંસલ કર્યા છે.

શ્રી અમિત શાહે નોંધ્યું હતું કે, "કાયદાકીય મુસદ્દો" ઘડવો એ કાયદાનો સાર છે અને આ કળાનું પતન લોકશાહી માટે નુકસાનકારક હોવાની સાથે-સાથે રાજ્ય અને દેશના લાખો લોકોને પણ નુકસાન પહોંચાડશે. તેમણે કહ્યું હતું કે, જો કાયદા બનાવતી વખતે કાયદાકીય પ્રક્રિયાને સમજ્યા વિના મુસદ્દા તૈયાર કરવામાં આવે છે, તો પછી કાયદાઓ ક્યારેય તેમના ઇચ્છિત હેતુને પૂર્ણ કરશે નહીં. કેબિનેટ નોટને ખરડામાં રૂપાંતરિત કરવાની જવાબદારી કાયદાકીય વિભાગની હોય છે, જે છેવટે કાયદાની રચના તરફ દોરી જાય છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, જ્યાં સુધી "કાયદાકીય મુસદ્દા"ની પ્રક્રિયા વૈજ્ઞાનિક રીતે સંપૂર્ણપણે વિકસાવવામાં નહીં આવે, ત્યાં સુધી લોકશાહીની સફળતાની શક્યતા નહીંવત્ છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, જો દુનિયામાં "કાયદાકીય મુસદ્દા" માટે કોઈ આદર્શ હોય, તો તે છે ભારતનું બંધારણ ઘડવું. તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભારતીય બંધારણ ઘડવાથી મોટી કોઈ પ્રક્રિયા નથી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સ્પષ્ટતા એ "કાયદાકીય મુસદ્દા" ની કળાનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ પાસું છે. ધારાસભ્યો તેમના ઉદ્દેશોને કાયદામાં રૂપાંતરિત કરવામાં જેટલા સ્પષ્ટ હશે, તેટલો ભૂખરો વિસ્તાર નાનો હશે; અને ગ્રે એરિયા જેટલો ઓછો હશે, તેટલી જ ન્યાયિક દરમિયાનગીરીઓ ઓછી હશે. શ્રી શાહે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, જ્યાં સ્પષ્ટ કાનૂની અર્થઘટનનો અભાવ હોય એવા ભૂખરા વિસ્તારો હોય ત્યાં ન્યાયિક હસ્તક્ષેપો થાય છે; તેથી, કાયદાઓ સ્પષ્ટ કરવા જોઈએ.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ કહ્યું કે ઉદાહરણ તરીકે, બંધારણની મુસદ્દા સમિતિ દ્વારા કલમ 370 નો મુસદ્દો ખૂબ જ સ્પષ્ટ રીતે તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, "બંધારણની કામચલાઉ જોગવાઈઓ" શબ્દ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, જેનો અર્થ એ છે કે તે "કાયમી જોગવાઈ" નથી અને તેને દૂર કરવા માટે બંધારણમાં સુધારાની જરૂર નથી. ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો કે રાષ્ટ્રપતિ લોકસભા અને રાજ્યસભા બંનેમાં સામાન્ય બહુમતી દ્વારા માન્યતા સાથે કોઈપણ સમયે કલમ 370 ને રદ કરવાનો બંધારણીય આદેશ જારી કરી શકે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે જો તે સમયે કલમ 370ને કામચલાઉ બંધારણ તરીકે રાખવામાં આવી હોત, તો તેને દૂર કરવા માટે બે તૃતીયાંશ બહુમતીની જરૂર પડી હોત. જો કે, ધારાસભ્યો ખૂબ સ્પષ્ટ હતા કે કામચલાઉ જોગવાઈ એક કામચલાઉ વ્યવસ્થા હતી, અને પરિણામે, તેને દૂર કરવા માટેનો સંદર્ભ કલમ 370 (3) માં મૂકવામાં આવ્યો હતો.

શ્રી અમિત શાહે તમામ ધારાસભ્યો અને સાંસદોને કાયદાકીય મુસદ્દા પાંખ સાથે સતત સંપર્ક જાળવી રાખવા અને તેમની સાથે ચર્ચાવિચારણા કરતા રહેવા અપીલ કરી હતી. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ વર્ષ 2019માં સંસદ ભવનની અંદર "કાયદાકીય ડ્રાફ્ટિંગ" માટે એક તાલીમ શાળાની સ્થાપના કરી હતી. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, એક જાગૃત રાજકારણી તેમની કાનૂની સમજ દ્વારા નોંધપાત્ર પરિવર્તન લાવી શકે છે. જી. વી. માવળંકરનું ઉદાહરણ ટાંકીને શ્રી શાહે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, વિપક્ષમાં હોવા છતાં તેમણે 16 સુધારાઓની દરખાસ્ત રજૂ કરી હતી, જે તમામ સુધારાઓ શાસક પક્ષે સ્વીકારવા પડ્યા હતા, કારણ કે તે સુધારા માટેની સારી રીતે વિચારવામાં આવેલી દરખાસ્તો હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે કાયદાકીય મુસદ્દા તૈયાર કરવામાં સંકળાયેલા લોકો પાસે ફિલોસોફરની ક્ષમતા, ઐતિહાસિક તથ્યોનું જ્ઞાન અને ભાષાશાસ્ત્રની ઊંડી સમજ હોવી જોઈએ.

AP/GP/JD