નમસ્કાર!

આદરણીય ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઇટી મંત્રી શ્રી અશ્વિની વૈષ્ણવ, દેશભરની વિવિધ સંશોધન સંસ્થાઓના આદરણીય નિયામકો, પ્રતિષ્ઠિત વરિષ્ઠ વૈજ્ઞાનિકો, ઇજનેરો, સંશોધકો, વિદ્યાર્થીઓ, અન્ય મહાનુભાવો અને દેવીઓ અને સજ્જનો!

આજે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં ભારત માટે એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિ છે. વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી અને સંશોધનને પ્રાધાન્ય આપીને 21મી સદીનું ભારત કેવી રીતે આગળ વધી રહ્યું છે તેનો પણ આ પુરાવો છે. ભારત આજે શક્યતાઓના અમર્યાદિત વિસ્તરણમાં નવી તકો ઉભી કરી રહ્યું છે. આપણા વૈજ્ઞાનિકો અને ઇજનેરોએ ત્રણ 'પરમ રુદ્ર સુપર કમ્પ્યુટર'નું સફળતાપૂર્વક નિર્માણ કર્યું છે. આ અત્યાધુનિક સુપર કોમ્પ્યુટર દિલ્હી, પુણે અને કોલકાતામાં લગાવવામાં આવ્યા છે. આ ઉપરાંત, બે હાઈ-પર્ફોર્મન્સ કમ્પ્યુટિંગ સિસ્ટમ્સ, અર્કા અને અરુણિકાનું ઉદઘાટન કરવામાં આવ્યું છે. આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગે, હું દેશના વૈજ્ઞાનિક સમુદાય, ઇજનેરો અને તમામ નાગરિકોને મારા હૃદયથી અભિનંદન આપું છું.

ભાઈઓ અને બહેનો,

મારા ત્રીજા કાર્યકાળની શરૂઆતમાં, મેં વર્તમાન 100-દિવસના માળખાથી આગળ વધીને યુવાનોને વધારાના 25 દિવસ આપવાનું વચન આપ્યું હતું. આ પ્રતિબદ્ધતાને અનુરૂપ, મને આ સુપર કમ્પ્યુટર્સ આજે આપણા દેશના યુવાનોને સમર્પિત કરતા આનંદ થાય છે. આ અદ્યતન પ્રણાલીઓ એ સુનિશ્ચિત કરવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે કે ભારતના યુવાન વૈજ્ઞાનિકોને તેમના પોતાના દેશમાં જ અત્યાધુનિક ટેકનોલોજીની સુલભતા મળી રહે. આજે લોન્ચ કરવામાં આવેલા ત્રણ સુપર કમ્પ્યુટર્સ ભૌતિકશાસ્ત્ર, પૃથ્વી વિજ્ઞાન અને બ્રહ્માંડવિજ્ઞાન સહિતના ક્ષેત્રોના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં અદ્યતન સંશોધનની સુવિધા આપશે, જે વૈશ્વિક મંચ પર વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીના ભાવિને આકાર આપી રહ્યા છે.

મિત્રો,

ડિજિટલ ક્રાંતિના આ યુગમાં, કમ્પ્યુટિંગ શક્તિ રાષ્ટ્રીય શક્તિનો પર્યાય બની ગઈ છે. વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલૉજીમાં સંશોધનની તકો હોય, આર્થિક વિકાસ હોય, રાષ્ટ્રીય વ્યૂહાત્મક ક્ષમતા હોય, આપત્તિ વ્યવસ્થાપન હોય, જીવન જીવવાની સરળતા હોય કે વેપાર-વાણિજ્ય કરવામાં સરળતા હોય – ટેક્નોલૉજી અને કમ્પ્યુટિંગ ક્ષમતાથી અસ્પૃશ્ય એવું કોઈ ક્ષેત્ર નથી. ઉદ્યોગ 4.0માં ભરતની સફળતાનો આ પાયો છે. આ ક્રાંતિમાં આપણું યોગદાન માત્ર બિટ્સ અને બાઇટમાં નહીં, પરંતુ તેરાબાઇટ્સ અને પેટાબાઇટ્સમાં હોવું જોઈએ. આજની આ સિદ્ધિ એ વાતનો પુરાવો છે કે આપણે સાચી દિશામાં અને યોગ્ય ગતિએ પ્રગતિ કરી રહ્યા છીએ.

મિત્રો,

આજનું નવું ભારત વિકાસ અને ટેકનોલોજીમાં માત્ર બાકીના વિશ્વ સાથે સ્પર્ધા કરીને જ સંતુષ્ટ નથી. આ ન્યૂ ઇન્ડિયા પોતાના વૈજ્ઞાનિક સંશોધનોના માધ્યમથી માનવતાની સેવા કરવાની જવાબદારી માને છે. આ આપણી ફરજ છે: 'સંશોધન દ્વારા આત્મનિર્ભરતા'. સ્વાવલંબન માટેનું વિજ્ઞાન એ અમારો માર્ગદર્શક મંત્ર બની ગયો છે. આ માટે અમે ડિજિટલ ઇન્ડિયા, સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા અને મેક ઇન ઇન્ડિયા જેવી કેટલીક ઐતિહાસિક પહેલો શરૂ કરી છે. ભારતની ભાવિ પેઢીઓમાં વૈજ્ઞાનિક અભિગમને પોષવા માટે શાળાઓમાં 10,000થી વધારે અટલ ટિંકરીંગ લેબની સ્થાપના કરવામાં આવી છે.

તદુપરાંત, STEM વિષયોમાં શિક્ષણ માટેની શિષ્યવૃત્તિમાં નોંધપાત્ર વધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ વર્ષના બજેટમાં 1 લાખ કરોડના રિસર્ચ ફંડની પણ જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. અમારું લક્ષ્ય ભારતને 21મી સદીના વિશ્વને તેની નવીનતાઓ દ્વારા સશક્ત બનાવવા અને વૈશ્વિક સમુદાયને મજબૂત કરવા સક્ષમ બનાવવાનું છે.

મિત્રો,

આજે એવું કોઈ ક્ષેત્ર નથી જ્યાં ભારત નવા નિર્ણયો ન લેતો હોય, નવી નીતિઓ ન બનાવતો હોય. આનું મુખ્ય ઉદાહરણ અવકાશ, ભારત હવે અવકાશ સંશોધનમાં એક મોટી શક્તિ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. અન્ય દેશોએ અબજો ડોલરથી જે હાંસલ કર્યું છે, તે આપણા વૈજ્ઞાનિકોએ મર્યાદિત સંસાધનો સાથે પ્રાપ્ત કર્યું છે. આ સંકલ્પથી પ્રેરાઈને ભરત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ સુધી પહોંચનારો પ્રથમ દેશ બન્યો. આ જ સંકલ્પ સાથે ભારત હવે મિશન ગગનયાનની તૈયારી કરી રહ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ભારતનું મિશન ગગનયાન માત્ર અંતરિક્ષ સુધી પહોંચવા માટે જ નથી, પરંતુ આપણી વૈજ્ઞાનિક આકાંક્ષાઓની અસીમ ઊંચાઈઓ સુધી પહોંચવાનું છે." તમે જાણતા જ હશો કે, ભરતે 2035 સુધીમાં પોતાનું સ્પેસ સ્ટેશન બનાવવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. થોડા દિવસ પહેલા જ સરકારે આ મહત્વકાંક્ષી પ્રોજેક્ટના પ્રથમ તબક્કાને મંજૂરી આપી હતી.

મિત્રો,

સેમીકન્ડક્ટર્સ પણ આધુનિક વિકાસનું નિર્ણાયક તત્વ બની ગયા છે. તેના જવાબમાં ભારત સરકારે 'ઇન્ડિયા સેમીકન્ડક્ટર મિશન' નામની મહત્ત્વપૂર્ણ પહેલ શરૂ કરી છે. નોંધપાત્ર ટૂંકા ગાળામાં, આપણે પહેલેથી જ હકારાત્મક પરિણામો જોઈ રહ્યા છીએ. ભારત તેની પોતાની સેમીકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમ વિકસાવી રહ્યું છે, જે વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇનનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ હશે. આજે, ભારતની બહુપરિમાણીય વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિને ત્રણ પરમ રુદ્ર સુપર કમ્પ્યુટર્સ દ્વારા વધુ મજબૂત બનાવવામાં આવશે.

મિત્રો,

જ્યારે કોઈ દેશ હિંમતવાન અને મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યો નક્કી કરે છે ત્યારે તે મોટી સફળતા પ્રાપ્ત કરે છે. સુપર કમ્પ્યુટરથી ક્વોન્ટમ કમ્પ્યુટિંગ સુધીની ભારતની યાત્રા આ સ્વપ્નદ્રષ્ટા અભિગમનો વસિયત છે. એક સમય હતો જ્યારે સુપર કમ્પ્યુટર્સને ફક્ત કેટલાક પસંદ કરેલા રાષ્ટ્રોનું ક્ષેત્ર માનવામાં આવતું હતું. આમ છતાં, 2015માં અમે નેશનલ સુપરકમ્પ્યુટિંગ મિશન શરૂ કર્યું હતું અને આજે સુપર કમ્પ્યુટરના ક્ષેત્રમાં ભારત વિશ્વના અગ્રણી દેશો સાથે સ્પર્ધા કરી રહ્યાં છે. પણ આપણે અહીં જ અટકીશું નહીં. ક્વોન્ટમ કમ્પ્યુટિંગ જેવી તકનીકીઓમાં ભારત પહેલેથી જ મોખરે છે. અમારું રાષ્ટ્રીય ક્વોન્ટમ મિશન ક્વોન્ટમ કમ્પ્યુટિંગમાં ભારતની ક્ષમતાઓને આગળ વધારવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે. આ ક્રાંતિકારી ટેકનોલોજી નજીકના ભવિષ્યમાં વિશ્વમાં ધરખમ પરિવર્તન લાવશે, આઇટી, મેન્યુફેક્ચરિંગ, એમએસએમઇ અને સ્ટાર્ટઅપ્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં અભૂતપૂર્વ પરિવર્તન લાવશે, નવી તકોનું સર્જન કરશે. ભારત આગેવાની લઈને વિશ્વને નવી દિશા આપવા માટે કટિબદ્ધ છે. મિત્રો, "વિજ્ઞાનનું સાચું મહત્વ માત્ર શોધ અને વિકાસમાં જ નથી, પરંતુ સૌથી વંચિત લોકોની આકાંક્ષાઓ પૂર્ણ કરવામાં પણ છે."

જેમ જેમ આપણે ઉચ્ચ તકનીકી પ્રગતિને સ્વીકારીએ છીએ, તેમ તેમ અમે એ પણ સુનિશ્ચિત કરીએ છીએ કે આ ટેકનોલોજીઓ ગરીબો માટે સશક્તિકરણનો સ્ત્રોત બને. ભારતનું ડિજિટલ અર્થતંત્ર, જેનું ઉદાહરણ આપણી યુપીઆઈ પ્રણાલી દ્વારા આપવામાં આવ્યું છે, તે તેનું એક ઉજ્જવળ ઉદાહરણ છે. તાજેતરમાં જ અમે 'મિશન મૌસમ' શરૂ કર્યું છે, જેનો ઉદ્દેશ ભારતને હવામાન માટે અનુકૂળ અને આબોહવા માટે સ્માર્ટ બનાવવાનું અમારું સપનું સાકાર કરવાનો છે. આજે આપણે જે સિદ્ધિઓની ઉજવણી કરીએ છીએ, જેમ કે સુપર કમ્પ્યુટર્સ અને હાઈ-પર્ફોર્મન્સ કમ્પ્યુટિંગ સિસ્ટમ (એચપીસી), આખરે આપણા દેશના ગરીબ અને ગ્રામીણ વિસ્તારોને સેવા આપશે. એચ.પી.સી. સિસ્ટમ્સની રજૂઆત સાથે, હવામાનની આગાહી કરવાની દેશની વૈજ્ઞાનિક ક્ષમતામાં મોટો વધારો થશે. હવે આપણે હાયપર-લોકલ સ્તરે હવામાનની વધુ સચોટ માહિતી પૂરી પાડી શકીશું, જેનો અર્થ એ છે કે આપણે વ્યક્તિગત ગામો માટે પણ ચોક્કસ આગાહીઓ આપી શકીએ છીએ. સુપર કોમ્પ્યુટર જ્યારે કોઈ અંતરિયાળ ગામમાં હવામાન અને જમીનની પરિસ્થિતિનું વિશ્લેષણ કરે છે, ત્યારે તે માત્ર એક વૈજ્ઞાનિક સિદ્ધિ નથી, પરંતુ લાખો નહીં તો હજારો લોકોના જીવનમાં પરિવર્તનશીલ પરિવર્તન છે. સુપર કોમ્પ્યુટર એ સુનિશ્ચિત કરશે કે નાનામાં નાના ખેડૂતોને પણ વિશ્વના સૌથી અદ્યતન જ્ઞાનની પહોંચ મળી રહે.

આ પ્રગતિથી ખેડૂતોને, ખાસ કરીને સૌથી દૂરના વિસ્તારોમાં, ગહન લાભ થશે, કારણ કે તેમની પાસે વિશ્વ-કક્ષાના જ્ઞાનની પહોંચ હશે. ખેડૂતો પોતાના પાક વિશે વધુ માહિતગાર નિર્ણયો લઈ શકશે અને માછીમારોને દરિયામાં જતી વખતે વધુ ચોક્કસ માહિતીનો લાભ મળશે. અમે ખેડૂતોને થતા નુકસાનને ઓછું કરવા માટે નવા માર્ગો પણ શોધીશું, અને તે વીમા યોજનાઓની વધુ સારી સુલભતા પ્રદાન કરવામાં મદદ કરશે. તદુપરાંત, આ ટેકનોલોજી આપણને એઆઈ અને મશીન લર્નિંગ મોડલ્સ બનાવવાની મંજૂરી આપશે જે તમામ હિતધારકોને લાભ આપશે. સ્થાનિક સ્તરે સુપર કમ્પ્યુટર વિકસાવવાની આપણી ક્ષમતા માત્ર રાષ્ટ્રીય ગૌરવનો સ્ત્રોત જ નથી, પરંતુ તે નજીકના ભવિષ્યમાં સામાન્ય નાગરિકોના રોજિંદા જીવનમાં પરિવર્તનશીલ ફેરફારો માટેનો માર્ગ પણ મોકળો કરશે.

એઆઈ અને મશીન લર્નિંગના આ યુગમાં સુપર કમ્પ્યુટર્સ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે. જે રીતે ભારતે સ્વદેશી ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને પોતાનું 5G નેટવર્ક વિકસાવ્યું છે અને હવે મોટી કંપનીઓ ભારતમાં મોબાઇલ ફોનનું ઉત્પાદન કરે છે, તેનાથી દેશની ડિજિટલ ક્રાંતિને નવી ગતિ મળી છે. આના પરિણામે, અમે ટેકનોલોજીની પહોંચ અને તેના લાભો દેશના દરેક નાગરિક સુધી પહોંચાડવામાં સક્ષમ થયા છીએ. એ જ રીતે ભવિષ્યની ટેકનોલોજી વિકસાવવાની આપણી ક્ષમતા અને મેક ઇન ઇન્ડિયાની સફળતા સામાન્ય માનવીને ભવિષ્ય માટે સજ્જ કરશે. સુપર કમ્પ્યુટર્સ તમામ ક્ષેત્રોમાં નવા સંશોધનને આગળ ધપાવશે, નવી સંભાવનાઓ અને તકોનું સર્જન કરશે. સામાન્ય જનતાને આનો સીધો ફાયદો થશે, જેથી તેઓ પાછળ ન પડે પરંતુ બાકીના વિશ્વની સાથે આગળ વધે.

મારા દેશના યુવાનો માટે - જ્યારે ભારત વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી યુવા રાષ્ટ્ર છે – અને ભવિષ્ય વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલૉજીથી પ્રેરિત હશે, ત્યારે આ એક એવી ક્ષણ છે જે અસંખ્ય નવી તકો માટેનાં દ્વાર ખોલશે. હું આ અસાધારણ સિદ્ધિઓ માટે યુવાનોની સાથે સાથે મારા બધા દેશવાસીઓને પણ હૃદયપૂર્વક ખૂબ-ખૂબ અભિનંદન આપું છું.

હું આશા રાખું છું કે આપણા યુવાનો અને સંશોધકો વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં નવી સીમાઓને શોધવા માટે આ અદ્યતન સુવિધાઓનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરશે. ફરી એક વાર આપ સહુને મારી ખૂબ-ખૂબ શુભકામનાઓ.

આભાર!

AP/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com