ബ്രൂണെ ദാറുസ്സലാമിലെ സുൽത്താനും യാങ് ഡി-പെർതുവാനുമായ ആദരണീയ സുൽത്താൻ ഹാജി ഹസനാൽ ബോൾകിയ മുഇസ്സദ്ദീൻ വദ്ദൗള ഇബ്‌നി അൽ മർഹൂം സുൽത്താൻ ഹാജി ഒമർ അലി സൈഫുദ്ദീൻ സഅദുൽ ഖൈരി വാദിയന്റെ ക്ഷണപ്രകാരം, ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി, 2024 സെപ്തംബർ 3 മുതൽ 4 വരെ ബ്രൂണൈ ദാറുസ്സലാമിലേക്ക് ഔദ്യോഗിക സന്ദർശനം നടത്തി. പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ ആദ്യ സന്ദർശനവും ബ്രൂണെ ദാറുസലാമിലേക്കുള്ള ഒരു ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ആദ്യ ഉഭയകക്ഷി സന്ദർശനവുമായിരുന്നു ഇത്.

ബ്രൂണെ ദാറുസ്സലാമിൽ എത്തിയ ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദിയെ കിരീടാവകാശിയും ബ്രൂണൈ ദാറുസ്സലാമിലെ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഓഫീസിലെ മുതിർന്ന മന്ത്രിയുമായ ഹിസ് റോയൽ ഹൈനസ് പ്രിൻസ് ഹാജി അൽ മുഹ്തദി ബില്ല സ്വാഗതം ചെയ്തു. പ്രധാനമന്ത്രിയുമായി ഉഭയകക്ഷി കൂടിക്കാഴ്ച നടത്തുകയും ഇസ്താന നൂറുൽ ഇമാനിൽ അദ്ദേഹത്തിന് ഔദ്യോഗിക വിരുന്നൊരുക്കി. 

ഇരു രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള നയതന്ത്രബന്ധം സ്ഥാപിച്ചതിന്റെ 40-ാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് ചരിത്രപരമായ സന്ദർശനം നടന്നതിൽ ഇരു നേതാക്കളും സംതൃപ്തി പ്രകടിപ്പിച്ചു. ബ്രൂണെ ദാറുസ്സലാമും ഇന്ത്യയും തമ്മിലുള്ള ആഴത്തിലുള്ള സൗഹൃദം കഴിഞ്ഞ നാല് പതിറ്റാണ്ടുകളായി വിവിധ മേഖലകളിൽ ദൃഢമായിട്ടുണ്ടെന്നും ഇരുവരും സമ്മതിച്ചു.

ബ്രൂണെ ദാറുസ്സലാമും ഇന്ത്യയും സാംസ്‌കാരിക ഇടപെടലുകളും വ്യാപാരവും വഴി നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള ചരിത്രപരമായ ബന്ധം പങ്കിടുന്നുവെന്ന് ഇരു നേതാക്കളും അംഗീകരിച്ചു. 1984-ൽ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള നയതന്ത്രബന്ധം ഔപചാരികമാക്കുന്നത് ശാശ്വതമായ പങ്കാളിത്തത്തിന് തുടക്കമിട്ടു.

രാജ്യത്തെ വിവിധ തൊഴിലുകളിലുടനീളമുള്ള ഇന്ത്യൻ സമൂഹം, അതിന്റെ സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക, ദേശീയ വികസനത്തിന് നൽകിയ വിലപ്പെട്ട സംഭാവനകൾക്ക് ആദരണീയ സുൽത്താൻ നന്ദി പറഞ്ഞു.

ഉഭയകക്ഷി ബന്ധങ്ങളിലെ വർഷങ്ങളായി ഉണ്ടായ മികച്ച പുരോഗതിയെ പ്രതിഫലിപ്പിച്ചുകൊണ്ട്, പരസ്പര താൽപ്പര്യമുള്ള എല്ലാ മേഖലകളിലും പങ്കാളിത്തം കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്താനും ആഴത്തിലാക്കാനും മെച്ചപ്പെടുത്താനുമുള്ള പ്രതിബദ്ധത ഇരു നേതാക്കളും ആവർത്തിച്ചു.

പ്രതിരോധം, കണക്റ്റിവിറ്റി, വ്യാപാരം, നിക്ഷേപം, പുനരുപയോഗം ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഊർജം, ബഹിരാകാശം, ഐസിടി, ആരോഗ്യം, ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ്, വിദ്യാഭ്യാസം, ശേഷി വികസനം, സംസ്‌കാരം, ടൂറിസം, യുവജനങ്ങൾ, ജനങ്ങൾ തമ്മിലുളള കൈമാറ്റങ്ങൾ, അതുപോലെ പരസ്പര താൽപ്പര്യമുള്ള പ്രാദേശിക, അന്തർദേശീയ പ്രശ്‌നങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ സഹകരണം വർധിപ്പിക്കുന്നതിന് ഇരു നേതാക്കളും ചർച്ച നടത്തി. 

നിലവിലുള്ള ഉഭയകക്ഷി സംവിധാനങ്ങളിലൂടെ അടുത്തിടപഴകുന്നതിന്റെ പ്രാധാന്യം ഇരു നേതാക്കളും അംഗീകരിക്കുകയും വിദേശകാര്യ ഓഫീസ് കൺസൾട്ടേഷനുകളും വിവിധ ജോയിന്റ് വർക്കിംഗ് ഗ്രൂപ്പ് യോ​ഗങ്ങളും പതിവായി വിളിക്കുന്നതുൾപ്പെടെ പരസ്പര താൽപ്പര്യമുള്ള ഉഭയകക്ഷി, ബഹുരാഷ്ട്ര വിഷയങ്ങളിൽ പതിവ് യോ​ഗങ്ങൾ, കൈമാറ്റങ്ങൾ, സംഭാഷണങ്ങൾ എന്നിവ തുടരാനും സമ്മതിച്ചു.

പരസ്പര താൽപ്പര്യമുള്ള മേഖലകളിൽ ഉഭയകക്ഷി വ്യാപാര, സാമ്പത്തിക ബന്ധങ്ങൾ കൂടുതൽ വിപുലീകരിക്കാൻ ഇരു നേതാക്കളും സമ്മതിച്ചു. ജോയിന്റ് ട്രേഡ് കമ്മിറ്റി (ജെടിസി) പോലുള്ള മറ്റ് പ്രസക്തമായ ഉഭയകക്ഷി, പ്രാദേശിക, ബഹുമുഖ ഫോറങ്ങളിലൂടെയും നടത്തേണ്ട പതിവ് വിനിമയങ്ങളുടെയും സംഭാഷണങ്ങളുടെയും പ്രാധാന്യം അവർ അടിവരയിട്ടു.

സാങ്കേതികവിദ്യ, ധനകാര്യം, ഉൽപ്പാദനം, സംസ്‌കരണം എന്നിവയിൽ അതാത് ശക്തികൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്താനും പരസ്പര പ്രയോജനകരമായ രീതിയിൽ പരസ്പര പൂരകമായി വർത്തിക്കാനും ഇരു നേതാക്കളും ആഹ്വാനം ചെയ്തു.

ഇരു നേതാക്കളും ഭക്ഷ്യ സുരക്ഷയുടെ പ്രാധാന്യം തിരിച്ചറിഞ്ഞ്‌, അറിവും മികച്ച പ്രവർത്തനങ്ങളും അനുഭവവും പങ്കുവയ്ക്കുന്നതിലൂടെ കാർഷിക മേഖലയിലും ഭക്ഷ്യ വിതരണ ശൃംഖലയിലും സഹകരണം വർദ്ധിപ്പിക്കാൻ സമ്മതിച്ചു.

ഇന്ത്യൻ ബഹിരാകാശ ഗവേഷണ സ്ഥാപനത്തിന്റെ (ഐഎസ്ആർഒ) ടെലിമെട്രി ട്രാക്കിംഗ് ആൻഡ് ടെലികമാൻഡ് (ടിടിസി) സ്റ്റേഷൻ തുടർന്നും ആതിഥേയത്വം വഹിക്കുന്നതിൽ ബ്രൂണെ ദാറുസ്സലാമിനോട് പ്രധാനമന്ത്രി അഗാധമായ കൃതജ്ഞത
 അറിയിച്ചു. ഇരു ​ഗവൺമെന്റുകളും തമ്മിലുള്ള ധാരണാപത്രം (എംഒയു) പ്രകാരമുള്ള ദീർഘകാല ക്രമീകരണത്തെയും ധാരണാപത്രത്തിന് കീഴിലുള്ള പരസ്പര താൽപ്പര്യമുള്ള മേഖലകളിൽ കൂടുതൽ സഹകരണത്തെ സ്വാഗതം ചെയ്യുന്ന പുതുക്കിയ ധാരണാപത്രത്തിന്റെ പൂർത്തീകരണത്തേയും ഇരു നേതാക്കളും അഭിനന്ദിച്ചു.

ഇരു രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ, പരിശീലന പരിപാടികൾ, സംയുക്ത അഭ്യാസങ്ങൾ, നാവിക-കോസ്റ്റ് ഗാർഡ് കപ്പലുകളുടെ സന്ദർശനം എന്നിവയിലൂടെ പ്രതിരോധ, സമുദ്ര സഹകരണം വർദ്ധിപ്പിക്കേണ്ടതിന്റെ പ്രാധാന്യം ഇരു നേതാക്കളും അംഗീകരിച്ചു.

രണ്ടു രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള കപ്പലുകളും തുറമുഖങ്ങളിൽ എത്തുന്നതിൽ ഇരു നേതാക്കളും സംതൃപ്തി രേഖപ്പെടുത്തി.

ബന്ദർ സേരി ബെഗവാനും ചെന്നൈയും തമ്മിലുള്ള ആസൂത്രിതമായ നേരിട്ടുള്ള വ്യോമ കണക്റ്റിവിറ്റിയെ ഇരു നേതാക്കളും സ്വാഗതം ചെയ്തു, ഇത് ജനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ശക്തമായ ബന്ധം വളർത്തുകയും ഇരു രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിലുള്ള വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാപാര-ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങൾ സുഗമമാക്കുകയും ചെയ്യും.

ദേശീയ വികസനത്തിൽ യുവാക്കളുടെ പ്രധാന പങ്ക് ഇരു നേതാക്കളും തിരിച്ചറിയുകയും ഇരു രാജ്യങ്ങൾക്കുമിടയിൽ കൂടുതൽ യുവജന കൈമാറ്റം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിന് സമ്മതിക്കുകയും ചെയ്തു.

ഇന്ത്യൻ ടെക്നിക്കൽ ആൻഡ് ഇക്കണോമിക് കോ-ഓപ്പറേഷൻ (ഐടിഇസി), ഇ-ഐടിഇസി പ്രോഗ്രാമുകൾ എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള വിവിധ പ്രോഗ്രാമുകൾക്ക് കീഴിൽ ബ്രൂണെയിലെ പൗരന്മാർക്ക് പരിശീലനവും സ്‌കോളർഷിപ്പ് ഓഫറുകളും നൽകുന്ന ഇന്ത്യയെ ആദരണീയനായ ആദരണീയ സുൽത്താൻ അഭിനന്ദിക്കുകയും അവരെ സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നത് തുടരുകയും ചെയ്യുന്നു.

മേഖലയുടെ സമാധാനം, സുസ്ഥിരത, സുരക്ഷ, സമൃദ്ധി, പ്രതിരോധം എന്നിവ നിലനിർത്തുന്നതിനുള്ള തങ്ങളുടെ പ്രതിബദ്ധത ഇരു നേതാക്കളും ആവർത്തിച്ച് ഉറപ്പിക്കുകയും ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ ചാർട്ടറിലും അന്താരാഷ്ട്ര നിയമത്തിലും പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന തത്വങ്ങൾ പാലിക്കേണ്ടതിന്റെ പ്രാധാന്യം അടിവരയിടുകയും ചെയ്തു.

ആസിയാൻ-ഇന്ത്യ ഡയലോഗ് റിലേഷൻസ്, കിഴക്കൻ ഏഷ്യ ഉച്ചകോടി, ആസിയാൻ റീജിയണൽ ഫോറം, ഏഷ്യ-യൂറോപ്പ് മീറ്റിംഗ് (ASEM), യുഎൻ (യുഎൻ) തുടങ്ങിയ വിവിധ പ്രാദേശിക, ബഹുമുഖ വേദികളിൽ സഹകരണം ശക്തിപ്പെടുത്താൻ ഇരു നേതാക്കളും സമ്മതിച്ചു. സമാധാനവും വികസനവും ഉറപ്പാക്കാൻ നിയമാധിഷ്ഠിത അന്താരാഷ്ട്ര സംവിധാനങ്ങൾ പാലിക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണെന്ന് നേതാക്കൾ ഉയർത്തിക്കാട്ടി.

സമകാലിക യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന മെച്ചപ്പെടുത്തിയ ബഹുമുഖത്വത്തിനായി ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാൻ ഇരു നേതാക്കളും സമ്മതിച്ചു.

ആസിയാൻ-ഇന്ത്യ സമഗ്ര നയതന്ത്ര പങ്കാളിത്തം കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിന് പരസ്പര പ്രയോജനകരമായ മേഖലകളിൽ ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള തങ്ങളുടെ പ്രതിബദ്ധത ഇരു നേതാക്കളും ആവർത്തിച്ചു.

സമാധാനം, സ്ഥിരത, കടൽ സുരക്ഷ, സുരക്ഷ എന്നിവ നിലനിർത്തുന്നതിനും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുമുള്ള തങ്ങളുടെ പ്രതിബദ്ധത ഇരു നേതാക്കളും ആവർത്തിച്ചു, കൂടാതെ നാവിഗേഷൻ, ഓവർഫ്‌ലൈറ്റ്, തടസ്സമില്ലാത്ത നിയമപരമായ വാണിജ്യം, അന്താരാഷ്ട്ര നിയമങ്ങൾ, പ്രത്യേകിച്ച് യുഎൻ കൺവെൻഷൻ ഓൺ ദി ലോ ഓഫ് ദ സീ (UNCLOS)1982 എന്നിവയെ മാനിക്കുന്നു.അന്താരാഷ്ട്ര നിയമങ്ങൾക്കനുസൃതമായി, പ്രത്യേകിച്ച് UNCLOS 1982 അനുസരിച്ച് സമാധാനപരമായ മാർഗങ്ങളിലൂടെ തർക്കങ്ങൾ പരിഹരിക്കാൻ നേതാക്കൾ എല്ലാ കക്ഷികളോടും അഭ്യർത്ഥിച്ചു.

രണ്ട് നേതാക്കളും തീവ്രവാദത്തെ അതിന്റെ എല്ലാ രൂപങ്ങളിലും പ്രകടനങ്ങളിലും അപലപിക്കുകയും അത് നിരാകരിക്കാൻ രാഷ്ട്രങ്ങളോട് ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഒരു രാജ്യവും തങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണത്തിലുള്ള പ്രദേശം തീവ്രവാദത്തിന് ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കരുതെന്ന് അവർ അടിവരയിട്ടു; ഒരു രാജ്യവും ഭീകരർക്ക് അഭയം നൽകരുത്, തീവ്രവാദ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടത്തുന്നവരെ നിയമത്തിന് മുന്നിൽ കൊണ്ടുവരാൻ ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. തീവ്രവാദത്തെയും രാജ്യാന്തര സംഘടിത കുറ്റകൃത്യ ബന്ധങ്ങളെയും തിരിച്ചറിഞ്ഞ്, ഇക്കാര്യത്തിൽ സഹകരണം വർദ്ധിപ്പിക്കാൻ ഇരു നേതാക്കളും സമ്മതിച്ചു. ഭീകരതയെ നേരിടാൻ യുഎന്നിലും മറ്റ് ബഹുമുഖ വേദികളിലും ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാൻ ഇരുപക്ഷവും സമ്മതിച്ചു.

പാരീസ് ഉടമ്പടി പോലുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര കാലാവസ്ഥാ ലക്ഷ്യങ്ങൾക്കനുസൃതമായി, കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തെ അഭിസംബോധന ചെയ്യേണ്ടതിന്റെയും വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വെല്ലുവിളിയിൽ നിന്നുള്ള പ്രതികൂല പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ലഘൂകരിക്കുന്നതിനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ വർദ്ധിപ്പിക്കേണ്ടതിന്റെയും അടിയന്തര ആവശ്യകതയെക്കുറിച്ച് ഇരു നേതാക്കളും സമ്മതിച്ചു. ഇന്റർനാഷണൽ സോളാർ അലയൻസ് (ഐഎസ്എ), കോളിഷൻ ഫോർ ഡിസാസ്റ്റർ റെസിലന്റ് ഇൻഫ്രാസ്ട്രക്ചർ (സിഡിആർഐ), ഗ്ലോബൽ ബയോ ഫ്യൂവൽ അലയൻസ് (ജിബിഎ) എന്നിവ സ്ഥാപിക്കുന്നതിനുള്ള ഇന്ത്യയുടെ മുൻകൈയെ ആദരണീയ സുൽത്താൻ അഭിനന്ദിച്ചു. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിനായുള്ള ആസിയാൻ സെന്റർ ആതിഥേയത്വം വഹിക്കുന്നതിൽ ബ്രൂണെ ദാറുസ്സലാമിന്റെ ശ്രമങ്ങൾക്കുള്ള ഇന്ത്യയുടെ പിന്തുണയെയും അദ്ദേഹം അഭിനന്ദിച്ചു.

വോയ്‌സ് ഓഫ് ഗ്ലോബൽ സൗത്ത് സമ്മിറ്റിൽ (VOGSS) ബ്രൂണെ ദാറുസ്സലാമിന്റെ തുടർച്ചയായ പങ്കാളിത്തത്തെ പ്രധാനമന്ത്രി സ്വാഗതം ചെയ്തു. ഇന്ത്യയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഈ സംരംഭം ആഗോള സൗത്തിലെ രാജ്യങ്ങളെ ഒരു പൊതു പ്ലാറ്റ്ഫോമിന് കീഴിൽ കൊണ്ടുവരാൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.

സന്ദർശന വേളയിൽ തനിക്കും പ്രതിനിധി സംഘത്തിനും നൽകിയ ഊഷ്മളമായ സ്വീകരണത്തിനും ആതിഥ്യമര്യാദയ്ക്കും പ്രധാനമന്ത്രി ആദരണീയ സുൽത്താന് നന്ദി അറിയിച്ചു. സമീപഭാവിയിൽ ഇന്ത്യാ സന്ദർശനം നടത്താനായി പ്രധാനമന്ത്രി ആദരണീയ സുൽത്താനെ ക്ഷണിച്ചു.

************