કેન્દ્રીય નાણાં મંત્રી શ્રીમતી નિર્મલા સીતારમણે આજે સંસદમાં વર્ષ 2024-25નું કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરતાં કેન્સરની ત્રણ વધારાની દવાઓ - ટ્રેસ્ટુઝુમૈબ ડેરક્સટેકન, ઓસિમેર્ટિનિબ અને ડર્વાલુમેબને કસ્ટમ ડ્યુટીમાંથી મુક્તિ આપવાની જાહેરાત કરી હતી. દેશમાં કેન્સરના 27 લાખ દર્દીઓને ધ્યાનમાં રાખીને આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય (એમઓએચએફડબ્લ્યુ) દ્વારા આ વિનંતી નાણાં મંત્રાલયને મોકલવામાં આવી હતી. આ દવાઓની પરવડે તેવી ક્ષમતા સુધારવા માટે નાણાં મંત્રાલયે તેમને કસ્ટમ ડ્યુટીમાંથી મુક્તિ આપી છે.

કેન્સરની ત્રણ દવાઓ એટલે કે ટ્રેસ્ટુઝુમૈબ ડેરક્સટેકન, ઓસિમેર્ટિનિબ અને ડર્વાલુમેબનો ઉપયોગ વિવિધ પ્રકારની ગાંઠના પ્રકારો માટે થાય છે.

1. ટ્રેસ્ટુઝુમૈબ ડેરક્સટેકન- સ્તન કેન્સર
2. ઓસિમેર્ટિનિબ - ફેફસાંનું કેન્સર; અને
3. ડર્વાલુમેબ - ફેફસાનું કેન્સર અને પિત્ત નળીનું કેન્સર

કેન્દ્રીય નાણામંત્રીએ એક્સ-રે ટ્યૂબ અને ફ્લેટ પેનલ ડિટેક્ટર પર કસ્ટમ ડ્યૂટીના દરોમાં પણ સુધારો કર્યો હતો. આ સુધારેલા દરો ઓછા ખર્ચે ઘટકોની ઉપલબ્ધતામાં વધારો કરીને એક્સ-રે મશીન ઉદ્યોગ પર હકારાત્મક અસર કરશે તેવી અપેક્ષા છે. આ ફેરફારથી સ્થાનિક તબીબી ઉપકરણ ક્ષેત્રને વેગ મળશે, ઓછા ખર્ચે ઘટકોની ઉપલબ્ધતામાં પ્રદાન થશે અને હેલ્થકેર ખર્ચમાં ઘટાડો થશે, જે અદ્યતન મેડિકલ ઇમેજિંગને વધુ સુલભ અને વાજબી બનાવશે તેવી અપેક્ષા છે.

રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય મિશન (એનએચએમ) હેઠળ નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે બજેટ ખર્ચમાં પણ અંદાજે 4000 કરોડ રૂપિયાનો વધારો કરવામાં આવ્યો છે, જે 31,550 કરોડ રૂપિયાથી વધીને 36,000 કરોડ રૂપિયા થઈ ગયા છે. એનએચએમ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત યોજના છે, જે મુખ્યત્વે દેશમાં પ્રાથમિક અને દ્વિતીયક આરોગ્ય સેવા પ્રદાન કરે છે. સરકારનું ધ્યાન સ્વાસ્થ્યનાં નિવારણાત્મક અને ઉપચારાત્મક પાસાંઓનાં અમલીકરણ માટે પ્રાથમિક અને દ્વિતીયક જાહેર આરોગ્ય સેવા સુવિધાઓમાં રોકાણ કરવા પર કેન્દ્રિત છે, જેથી જનતાનાં ખિસ્સામાંથી થતાં ખર્ચને ઘટાડી શકાય.

ખાનગી ક્ષેત્ર દ્વારા ઉત્પાદકતા લાભો, વ્યવસાયિક તકો અને નવીનતાને આગળ વધારવા માટે, બજેટમાં જનસંખ્યાના ધોરણે ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (ડીપીઆઈ) એપ્લિકેશન્સના વિકાસની દરખાસ્ત કરવામાં આવી છે. આ પહેલોનો ઉદ્દેશ ક્રેડિટ ઇ-કોમર્સ, શિક્ષણ, સ્વાસ્થ્ય, કાયદા અને ન્યાય, લોજિસ્ટિક્સ, એમએસએમઇ સેવાઓ, ડિલિવરી અને શહેરી શાસન સહિત વિવિધ ક્ષેત્રોને વધારવાનો છે.

આ ઉપરાંત, કેન્દ્રીય બજેટ 2024-25માં પસંદગીના શહેરોમાં 100 સાપ્તાહિક "હાટ" અથવા સ્ટ્રીટ ફૂડ હબ વિકસાવવાની દરખાસ્ત પણ કરવામાં આવી છે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ સ્થાનિક અર્થતંત્રને મજબૂત કરવાનો અને સ્ટ્રીટ ફૂડના અનુભવને વધારવાનો છે, જે શહેરી વિકાસ અને સામુદાયિક જોડાણમાં વધુ પ્રદાન કરશે.

પાશ્વભાગ:

કેન્સરની દવાઓ:

ટ્રેસ્ટુઝુમૈબ ઈન્જેક્શન 440 એમજી/50 એમએલ એનએલઈએમ 2022 હેઠળ નિર્ધારિત દવા છે અને એનપીપીએએ તેની ટોચમર્યાદા કિંમત નક્કી કરી છે. વર્તમાન લાગુ પડતી ટોચમર્યાદા કિંમત 54725.21 રૂપિયા પ્રતિ શીશી છે, જે એસ.ઓ. 1547 (ઇ) 26.03.2024 મુજબ છે. જો કે, તેના અન્ય સ્ટ્રેન્થ વેરિઅન્ટ શેડ્યૂલની સૂચિમાં નથી. ટ્રેસ્ટુઝુમૈબ વિવિધ તાકાત અને માત્રામાં આવે છે, જેનું સંયુક્ત વાર્ષિક ટર્નઓવર 276 કરોડ રૂપિયાથી વધારે છે.

અન્ય બે દવાઓ એટલે કે, ઓસિમેર્ટિનિબ અને ડર્વાલુમેબ ડીપીસીઓ, 2013 હેઠળ નોન-શિડ્યુલ્ડ દવાઓ છે. એટલે એનપીપીએ નોન-શિડ્યુલ્ડ ફોર્મ્યુલેશનની મહત્તમ રિટેલ પ્રાઇસ (એમઆરપી) પર નજર રાખે છે, જેથી એ સુનિશ્ચિત કરી શકાય કે અગાઉના 12 મહિના દરમિયાન તેમાં એમઆરપીના 10 ટકાથી વધુનો વધારો ન થાય.  વર્ષ 2023-24 માટે ડર્વાલુમેબનું વાર્ષિક ટર્નઓવર 28.8 કરોડ રૂપિયા હતું.

ઓસિમેર્ટિનિબને 42 કેન્સર વિરોધી દવાઓની સૂચિમાં આવરી લેવામાં આવ્યું છે, જેના માટે વેપાર માર્જિનને એસ.ઓ. 1041 (ઇ) 27.02.2019 અંતર્ગત ટ્રેડ માર્જિન રેશનલાઇઝેશન હેઠળ નિયંત્રિત કરવામાં આવ્યું હતું.  એનપીપીએ પાસે ઉપલબ્ધ ડેટા અનુસાર, વર્ષ 2023-24 માટે ઓસિમેર્ટિનિબનું વાર્ષિક ટર્નઓવર 52.26 કરોડ રૂપિયા હતું.

મેડિકલ એક્સ-રે દવાઓનું ઉત્પાદનઃ

તબીબી એક્સ-રે મશીનો અને ચોક્કસ પેટા-એસેમ્બલીઓ /ભાગો / પેટા-ભાગોના ઘરેલું ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, ડીઓપી દ્વારા 22 જાન્યુઆરી, 2021ના રોજ તબક્કાવાર ઉત્પાદન કાર્યક્રમ (પીએમપી) સૂચિત કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં મેડિકલ એક્સ-રે મશીનો અને એક્સ-રે મશીનોના ઉત્પાદનમાં ઉપયોગમાં લેવાતા ચોક્કસ પેટા-એસેમ્બલીઓ / ભાગો / પેટા-ભાગો પર તબક્કાવાર રીતે ટેરિફ ફેરફારો સૂચવવામાં આવ્યા હતા.

પીએમપીનો ઉદ્દેશ એક્સ-રે મશીન અને તેની સાથે સંબંધિત સબ-એસેમ્બલી/પાર્ટ્સ/સબ-પાર્ટ્સ ઉદ્યોગને આ ક્ષેત્રમાં રોકાણનું આયોજન કરવા અને સ્થાનિક ઉત્પાદનમાં વધારો કરવા સક્ષમ બનાવવાનો હતો, જે એક્સ-રે મશીન અને સંબંધિત સબ-એસેમ્બલી/પાર્ટ્સ/સબ-પાર્ટ્સ પર વધતા જતા ડ્યુટી માળખાને ધ્યાનમાં રાખીને છે. તેનાથી સ્થાનિક મૂલ્ય સંવર્ધનમાં વધારો થવાની અને ભારતમાં ઇકો-સિસ્ટમનું ઉત્પાદન કરતા મજબૂત મેડિકલ એક્સ-રે મશીનોની સ્થાપના થવાની અપેક્ષા હતી.

જો કે, ઉદ્યોગે ફાર્માસ્યુટિકલ્સ વિભાગ સમક્ષ રજૂઆત કરી હતી કે દેશમાં એક્સ-રે ટ્યુબ્સ અને ફ્લેટ પેનલ ડિટેક્ટર્સ માટેની ઉત્પાદન ક્ષમતા હજી વિકસિત થવાની બાકી છે અને આ વસ્તુઓ સાથે સંબંધિત ફેઝ્ડ મેન્યુફેક્ચરિંગ પ્રોગ્રામ (પીએમપી) શેડ્યૂલમાં સુધારો કરવા વિનંતી કરી હતી. આ સંદર્ભમાં, કાળજીપૂર્વકની તપાસ પછી, એવું જાણવા મળ્યું હતું કે ઘરેલું જરૂરિયાતને પહોંચી વળવા માટે એક્સ રે ટ્યુબ્સ અને ફ્લેટ પેનલ ડિટેક્ટર્સ માટે પૂરતી સ્થાનિક ક્ષમતા સ્થાપિત કરવામાં ઓછામાં ઓછા બે વર્ષ લાગી શકે છે.

ત્યારબાદ, વિભાગે 24.5.2024ના ઓએમ દ્વારા સુધારેલા દરો માટે મહેસૂલ વિભાગને વિનંતી કરી હતી. નાણાં મંત્રાલયે 23 જુલાઈ, 2024 (S.No. 71)ના નોટિફિકેશન નંબર 30/2024-કસ્ટમ્સ દ્વારા વિભાગ દ્વારા સૂચિત વસ્તુઓ માટેના ડ્યુટી દરોમાં સુધારો કર્યો છે.

AP/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com