ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਭਲਕੇ 18 ਜੁਲਾਈ, 2024 ਨੂੰ “ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ: ਆਲਮੀ ਮੁੱਲ ਲੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ” ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਇਸ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਹੱਬ ਬਣਨ ਦਾ ਰੋਡਮੈਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਪਾਰ ਦੇ 70% ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਵੈਲਯੂ ਚੇਨ (ਜੀਵੀਸੀ) ਵਸਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜੀਵੀਸੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ, ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ, ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਜੀਵੀਸੀ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੀਵੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਸੈਕਟਰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਲਗਭਗ 80% ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਨਿਰਯਾਤ ਜੀਵੀਸੀ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ 2023 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਸੈਕਟਰ ਨੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਲ ਦਰਜ ਕੀਤਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁੱਲ ਵਪਾਰਕ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ 5.32% ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਸੈਕਟਰ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਗਲੋਬਲ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੰਗ 'ਤੇ ਪੂੰਜੀ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਗਲੋਬਲ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਸੈਕਟਰ ਜੀਵੀਸੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਭੂਗੋਲ ਅਤੇ ਫਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਅਸੈਂਬਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਫਰਮਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ (ਈਐੱਮਐੱਸ) ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸੈਂਬਲੀ, ਟੈਸਟਿੰਗ ਅਤੇ ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਊਟਸੋਰਸ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਕੰਪੋਨੈਂਟ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਲਈ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਇੱਕ ਨਵੀਨਤਮ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਹੈ।

ਵਿਕਸਿਤ ਭਾਰਤ ਬਣਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਏਗਾ। ਇਹ ਗਲੋਬਲ ਵੈਲਿਊ ਚੇਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਮੇਕ-ਇਨ-ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਰਫ਼ਤਾਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਪਾਵਰਹਾਊਸ ਬਣਨ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਰੋਡਮੈਪ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

************

ਡੀਐੱਸ/ਐੱਸਆਰ