નમસ્તે.

આ કાર્યક્રમમાં હાજર અને આજના કાર્યક્રમનું કેન્દ્રબિંદુ અમારા વરિષ્ઠ સાથીદાર શ્રી વેંકૈયા નાયડુ ગારુ, તેમના પરિવારના સભ્યો, વિવિધ રાજ્યોના રાજ્યપાલો, વિવિધ રાજ્યોના મંત્રીઓ, અન્ય તમામ વરિષ્ઠ મહાનુભાવો, મહિલાઓ અને સજ્જનો.

આવતીકાલે 1લી જુલાઈએ વેંકૈયા નાયડુનો જન્મદિવસ છે. તેમની જીવનયાત્રા 75 વર્ષ પૂર્ણ કરી રહી છે. આ 75 વર્ષ અસાધારણ સિદ્ધિઓના રહ્યાં છે. આ 75 વર્ષ અદ્ભુત સીમાચિહ્નોથી ભરેલા છે. મને ખુશી છે કે આજે મને તેમના જીવનચરિત્ર સાથે વધુ બે પુસ્તકો વિમોચન કરવાની તક મળી છે. મને વિશ્વાસ છે કે આ પુસ્તકો લોકોને પ્રેરણા આપશે અને રાષ્ટ્રની સેવા કરવાની સાચી દિશા બતાવશે.

મિત્રો,

મને વેંકૈયાજી સાથે લાંબા સમયથી કામ કરવાની તક મળી છે. જ્યારે તેઓ પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ હતા, જ્યારે તેઓ સરકારમાં કેબિનેટના વરિષ્ઠ સહયોગી હતા, જ્યારે તેઓ દેશના ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ હતા. તમે કલ્પના કરો કે એક સામાન્ય ગામમાંથી આવીને મોટી જવાબદારીઓ નિભાવતા ખેડૂત પરિવારના સંતાનની આ લાંબી સફર અનેક અનુભવોથી ભરેલી છે. મને પણ અને મારા જેવા હજારો કાર્યકરોને વેંકૈયાજી પાસેથી ઘણું શીખવાની તક મળી છે.

મિત્રો,

વેંકૈયાજીના જીવન, વિચારો, દ્રષ્ટિ અને વ્યક્તિત્વની સંપૂર્ણ ઝલક આપે છે. આજે આપણે આંધ્ર અને તેલંગાણામાં એટલી મજબૂત સ્થિતિમાં છીએ. પરંતુ, દાયકાઓ પહેલા જનસંઘ અને ભારતીય જનતા પાર્ટીનો ત્યાં મજબૂત આધાર નહોતો. તેમ છતાં, નાયડુજી, તે સમયે ABVP કાર્યકર તરીકે, રાષ્ટ્રની ભાવનાથી દેશ માટે કંઈક કરવાનું મન બનાવ્યું. બાદમાં તેઓ જનસંઘમાં જોડાયા. અને થોડા દિવસો પહેલા જ બંધારણની પ્રતિષ્ઠાને કલંકિત કરતી કોંગ્રેસ દ્વારા લાદવામાં આવેલી ઈમરજન્સીને 50 વર્ષ થઈ ગયા છે. વેંકૈયાજી અમારા મિત્રોમાંના એક હતા જેમણે ઈમરજન્સી સામે લડાઈ લડી હતી અને તે સમયે વેંકૈયાજી લગભગ 17 મહિના જેલમાં હતા. તેથી જ હું તેમને કટોકટીની આગમાં ઘડાયેલા મારા એક પાક્કા સાથા માનું છું.

મિત્રો,

સત્તા એ સુખનું સાધન નથી, પરંતુ સેવા અને સંકલ્પોની સિદ્ધિ છે. અટલ બિહારી વાજપેયીજીની સરકારમાં જોડાવાનો મોકો મળ્યો ત્યારે પણ વેંકૈયાજીએ આ સાબિત કર્યું. વેંકૈયાજીનું વ્યક્તિત્વ અમારા પક્ષમાં ખૂબ જ ઊંચું હતું અને તેથી સ્વાભાવિક રીતે જ જ્યારે મંત્રાલયની વાત આવે છે, ત્યારે તેઓ એક એવો વિભાગ ઈચ્છે છે જેની વિશ્વભરમાં પ્રશંસા થાય. વેંકૈયાજી જાણતા હતા કે કદાચ મને પણ આવું જ મંત્રાલય મળશે. તો તેણે સામેથી જઈને કહ્યું, કૃપા કરીને મને ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલય મળે તો સારું. આ કોઈ નાની વાત નથી, અને વેંકૈયાજીએ આવું શા માટે કર્યું તેનું કારણ એ છે કે નાયડુજી ગામડાઓ, ગરીબો અને ખેડૂતોની સેવા કરવા માંગતા હતા. અને આ વિશેષતા જુઓ, કદાચ તેઓ ભારતમાં એવા મંત્રી હતા જેમણે અટલજીના સમયમાં ગ્રામીણ વિકાસ માટે કામ કર્યું હતું. અને શહેરી વિકાસ મંત્રી તરીકે કેબિનેટમાં સિનિયર ફેલો તરીકે અમારી સાથે કામ કર્યું. તેનો અર્થ એ છે કે, એક રીતે, તે બંને શાખાઓમાં નિપુણ છે. અને તેણે જે રીતે તે કામ કર્યું, જો હું તેની વિવિધ પહેલ, તેની પાછળનું તેમનું સમર્પણ, ભારતના આધુનિક શહેરો વિશેના તેમના વિઝન વિશે કંઈક કહું તો ઘણા કલાકો લાગશે. વેંકૈયાજીના કાર્યકાળ દરમિયાન, સ્વચ્છ ભારત મિશન, સ્માર્ટ સિટી મિશન અને અમૃત યોજના જેવા ઘણા અભિયાનો શરૂ કરવામાં આવ્યા છે.

મિત્રો,

જો આપણે વેંકૈયાજી વિશે વાત કરીએ અને તેમની વાણી, તેમની વાક્છટા, તેમની વિટિનેસ વિશે ચર્ચા ન કરીએ તો કદાચ આપણી ચર્ચા અધૂરી રહી જશે. વેંકૈયાજીની સતર્કતા, તેમની સ્વયંસ્ફુરિતતા, તેમની ઝડપી કાઉન્ટર વિટ, તેમની વન-લાઈનર્સ, મને લાગે છે કે તેમનો કોઈ મેળ નથી. મને યાદ છે, જ્યારે વાજપેયીજીની ગઠબંધન સરકાર હતી, ત્યારે વેંકૈયાજીએ જાહેરાત કરી હતી - એક હાથમાં ભાજપનો ઝંડા અને બીજા હાથમાં એનડીએનો એજન્ડા. અને 2014માં સરકાર બન્યા પછી, થોડા જ દિવસોમાં તેમણે કહ્યું - 'મેકિંગ ઓફ ડેવલપ્ડ ઈન્ડિયા' એટલે કે મોદી. મને ખુદને નવાઈ લાગી કે વેંકૈયાજી આટલું બધું કેવી રીતે વિચારી શકે. વેંકૈયા ગરુ, તેથી જ વેંકૈયાજીની શૈલીમાં મેં એક વખત રાજ્યસભામાં કહ્યું હતું - વેંકૈયાજીની વાતમાં ઊંડાણ હોય છે,  ગંભીરતા પણ હોય છે. તેમની વાણીમાં વિઝનન પણ હોય છે અને વિટ પણ હોય છે.  હૂંફ પણ હોય છે અને ડહાપણ પણ હોય છે.

મિત્રો,

તમારી આ ખાસ સ્ટાઈલની સાથે તમે જેટલો સમય રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ રહ્યાં, તમે ગૃહને પોઝિટિવથી ભરપૂર રાખ્યું. તમારા કાર્યકાળ દરમિયાન ગૃહે કેટલા ઐતિહાસિક નિર્ણયો લીધા તે આખા દેશે જોયું છે. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી અનુચ્છેદ 370 હટાવવાનું બિલ સૌથી પહેલા લોકસભાની જગ્યાએ રાજ્યસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. અને તમે જાણો છો કે તે સમયે અમારી પાસે રાજ્યસભામાં બહુમતી નહોતી. પરંતુ, 370 દૂર કરવા માટેનું બિલ રાજ્યસભામાં બહુમતીથી ધૂમ મચાવીને પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. ઘણા સાથીદારો, પક્ષો અને સાંસદોની આમાં ચોક્કસપણે ભૂમિકા હતી! પરંતુ, આવા સંવેદનશીલ પ્રસંગે ગૃહને સુચારૂ રીતે ચલાવવા માટે વેંકૈયાજી જેવા અનુભવી નેતૃત્વની પણ એટલી જ જરૂર હતી. તમે આ દેશ અને આ લોકશાહી માટે આવી અગણિત સેવાઓ આપી છે. વેંકૈયા ગારુ, હું ભગવાનને પ્રાર્થના કરું છું કે તમે સ્વસ્થ અને સક્રિય રહો અને લાંબા સમય સુધી અમને બધાને માર્ગદર્શન આપતા રહો. અને તમે જોયું જ હશે, બહુ ઓછા લોકો જાણતા હશે કે વેંકૈયાજી ખૂબ જ લાગણીશીલ વ્યક્તિ છે. જ્યારે અમે ગુજરાતમાં કામ કરતા હતા ત્યારે વેંકૈયાજી આવતા હતા. આવી કેટલીક ઘટનાઓ બને તો તે સૌથી વધુ પીડિત દેખાતા હતા. તેઓ નિર્ણાયક રહે છે અને આજે ભારતીય જનતા પાર્ટીનું વિશાળ વટવૃક્ષ દેખાય છે જેમાં વેંકૈયા ગારુ જેવા લાખો કાર્યકરો ત્રણ-ત્રણ, ચાર-ચાર પેઢીઓથી ભારત મા કી જય આ એક સંકલ્પ સાથે એક થયા છે. ત્યારે જ આજે આ વિશાળ વટવૃક્ષ ઉગ્યો છે. જેમ કે વેંકૈયાજી પણ તેમની જોડકણાંથી ધ્યાન આકર્ષિત કરતા હતા. આપણા વેંકૈયાજીને ખવડાવવાનો પણ એટલો જ શોખ રહ્યો છે. મકરસંક્રાંતિ પર, દિલ્હીમાં તેમના નિવાસસ્થાને સમગ્ર દિલ્હીનું હુલુ અને એક રીતે સમગ્ર તેલુગુ તહેવાર, ક્યારેક સમગ્ર દક્ષિણ ભારતીય તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. કદાચ કોઈ વર્ષ ઉજવણી ન થઈ શકે દરેક લોકો યાદ કરશે કે અરે, વેંકૈયાજી કયાંક બહાર તો નથી ને. મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર દરેકના મનમાં છે, એટલે કે આપણે વેંકૈયાજીની સરળ જીવન પ્રક્રિયાઓથી સારી રીતે વાકેફ છીએ. મને લાગે છે કે આજે પણ તેના કાને કોઈ સારા સમાચાર પહોંચે તો કોઈ સારી ઘટના તેના ધ્યાને આવે તો તે ફોન કરવાનું ભાગ્યે જ ભૂલી જાય છે. અને તેઓ એટલી લાગણી સાથે ખુશી વ્યક્ત કરે છે કે આપણા જેવા લોકોને તેમાંથી ખૂબ જ પ્રેરણા, ઉત્સાહ અને ઉમંગ મળે છે. અને તેથી વેંકૈયાજીનું જીવન ખૂબ જ પ્રેરણાદાયક છે અને આવનારી પેઢીઓ અને જાહેર જીવનમાં કામ કરવા માંગતા યુવાનો માટે ઉત્તમ માર્ગદર્શન પૂરું પાડે છે. અને આ ત્રણ પુસ્તકો છે. એ ત્રણેય પુસ્તકો જોતાંની સાથે જ આપણને એમની સફરની ખબર પડી જાય છે, આપણે પણ એમની યાત્રામાં જોડાઈ જઈએ છીએ, એક પછી એક ઘટનાઓના પ્રવાહ સાથે આપણે સંકુચિત થઈ જઈએ છીએ.

મિત્રો,

તમને યાદ હશે કે એકવાર મેં રાજ્યસભામાં શ્રી વેંકૈયા ગારુ માટે થોડીક પંક્તિઓ કહી હતી. આજે હું રાજ્યસભામાં મેં જે કહ્યું હતું તેનું પુનરાવર્તન કરવા માંગુ છું... अमल करो ऐसा अमन में...जहां से गुजरें तुम्हारीं नजरें...उधर से तुम्हें सलाम आए...आपका व्यक्तित्व ऐसा ही है। ફરી એકવાર તમને 75 વર્ષની યાત્રાની શુભેચ્છા. તમને તો યાદ છે કે આપણાં એક મિત્ર છે ક્યારેક મેં તેમને ફોન કરીને પૂછ્યું ભાઈ કેટલા વર્ષ થઈ ગયા, કેમકે તેમનો પણ 75મો જન્મદિવસ હતો તો મેં તેમને આમ જ ફોન કર્યો તો તે સાથી મને તે ન જણાવ્યું કે તેમના 75 વર્ષ થઈ ગયા છે, તેમને મને જવાબ આપ્યો, મેં કહ્યું ભાઈ શું, કેટલા વર્ષ થયા ન જણાવ્યું, તેણે કહ્યું હજુ 25 બાકી છે. આ દૃષ્ટિકોણ છે. હું પણ, આજે તમારી યાત્રા જે પડાવ પર પહોંચી છે અને જ્યારે તમે તમારી શતાબ્દી ઉજવશો, ત્યારે દેશ 2047માં વિકસિત ભારતની આઝાદીની શતાબ્દીની ઉજવણી કરશે. તમને જન્મદિવસની ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ! ઘણા બધા અભિનંદન. તમારા પરિવારના સભ્યોએ પણ તમારી સફળતામાં તેમનું યોગદાન આપ્યું છે, દરેક વ્યક્તિએ મુખ્ય સેવકની જેમ ખભે ખભા મિલાવીને કામ કર્યું છે અને બીજે ક્યાંય પ્રભુત્વ મેળવવાનો પ્રયાસ કર્યો નથી. હું તમારા પરિવારમાં દરેકને અભિનંદન આપું છું અને તેમને શુભેચ્છા પાઠવું છું.

તમારો ખૂબ આભાર!

AP/GP/JT