સિનેમેટોગ્રાફ (સંશોધન) અધિનિયમ, 2023 અનુસાર, ભારત સરકારના માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે સિનેમેટોગ્રાફ (સર્ટિફિકેશન) નિયમો, 2024 ને સિનેમેટોગ્રાફ (સર્ટિફિકેશન) નિયમો, 1983 ના સુપરસેસનમાં સૂચિત કર્યા છે. જાહેર પ્રદર્શન માટે ફિલ્મોના પ્રમાણપત્રની સંપૂર્ણ પ્રક્રિયાને સુધારવા અને સમકાલીન બનાવવા માટે તેમને વ્યાપકપણે મરામત કરવામાં આવી છે.

પૃષ્ઠભૂમિ:

ભારતીય ફિલ્મ ઉદ્યોગ એ વિશ્વના સૌથી મોટા અને સૌથી વધુ વૈશ્વિક ઉદ્યોગોમાંનો એક છે, જે દર વર્ષે 40 થી વધુ ભાષાઓમાં 3,000 થી વધુ ફિલ્મોનું નિર્માણ કરે છે.

આદરણીય પ્રધાનમંત્રીએ કલ્પના કરી છે કે, ભારત દુનિયામાં વિવિધ વારસા અને સાંસ્કૃતિક વિવિધતા સાથે ભારતનું કન્ટેન્ટ હબ બનવાની પુષ્કળ સંભવિતતા ધરાવે છે, જે ભારતની તાકાત છે.

માનનીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રીશ્રીએ આ વિઝનને આગળ ધપાવતા માનનીય પ્રધાનમંત્રીશ્રીએ ભારતની સોફ્ટ પાવરમાં ભારતીય સિનેમાનો નોંધપાત્ર ફાળો હોવાનું પણ સ્વીકાર્યું હતું, જે વૈશ્વિક સ્તરે ભારતીય સંસ્કૃતિ, સમાજ અને મૂલ્યોને પ્રોત્સાહન આપે છે. પારદર્શકતા, વેપાર-વાણિજ્યની સરળતા અને ગોપનીયતાના દૂષણ સામે તેનું રક્ષણ કરવા સાથે ભારતીય ફિલ્મ ઉદ્યોગને સશક્ત બનાવવાથી ભારતમાં કન્ટેન્ટ ક્રિએશન ઇકોસિસ્ટમના વિકાસમાં ઘણી મદદ મળશે અને ફિલ્મ ક્ષેત્રમાં કામ કરતા તમામ કલાકારો અને કારીગરોના હિતોનું રક્ષણ કરવામાં પણ મદદ મળશે. આ વિઝન સાથે સિનેમેટોગ્રાફ એક્ટમાં ઐતિહાસિક સુધારો વર્ષ 2023માં 40 વર્ષ પછી લાવવામાં આવ્યો હતો અને હવે તે સંપૂર્ણપણે સુધારેલા સિનેમેટોગ્રાફ (સર્ટિફિકેશન) રૂલ્સ, 2024 સાથે સંપૂર્ણપણે સશક્ત બની ગયો છે.

સિનેમેટોગ્રાફ (સર્ટિફિકેશન) નિયમો, 2024:

આ નવા નિયમોનો હેતુ ડિજિટલ યુગ માટે ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત અને આધુનિક બનાવવાનો છે, જેમાં ઉભરતી ટેકનોલોજી અને ફિલ્મ ક્ષેત્રમાં પ્રગતિ સાથે તાલ મિલાવીને આગળ વધવાનો છે. મંત્રાલય અને સીબીએફસીએ ફિલ્મ નિર્માતાઓ, સિનેમા માલિકો, વિકલાંગતા અધિકાર સંસ્થાઓ, એનજીઓ, ફિલ્મ ઉદ્યોગ સંસ્થાઓ, સામાન્ય જનતા અને અન્ય હિતધારકો સાથે વિસ્તૃત પરામર્શ હાથ ધર્યો છે, જે અંતર્ગત આપણા માનનીય પ્રધાનમંત્રીનો વારંવાર પુનરાવર્તિત મુદ્રાલેખ "સૌનો સાથ, સૌનો વિકાસ, સૌનો વિશ્વાસ અને સૌનો પ્રયાસ" તેમના શબ્દોમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે.

સિનેમેટોગ્રાફ (સર્ટિફિકેશન) નિયમો, 2024માં સામેલ સુધારાના મુખ્ય પાસાઓમાં સામેલ છેઃ

• નિયમોની વિસ્તૃત સમીક્ષા ઓનલાઇન સર્ટિફિકેશન પ્રક્રિયાઓના સ્વીકાર સાથે તેને સંપૂર્ણપણે સુસંગત બનાવવા માટે કરવામાં આવી છે, જે ફિલ્મ ઉદ્યોગ માટે વધતી પારદર્શિતા, કાર્યદક્ષતા અને વેપાર-વાણિજ્યમાં સરળતા સુનિશ્ચિત કરશે.
• ફિલ્મ સર્ટિફિકેશનની પ્રક્રિયા માટે સમય-રેખાઓમાં ઘટાડો અને તમામ વ્યવહારિક સમયને દૂર કરવા માટે સંપૂર્ણ ડિજિટલ પ્રક્રિયાઓ અપનાવવી.
• ફિલ્મો/ફિચર્સ ફિલ્મોમાં વિકલાંગ વ્યક્તિઓ માટે તેને સમાવેશી બનાવવા માટે સર્ટિફિકેશન માટે સુલભતા સુવિધાઓ હોવી જોઈએ, જે સમયાંતરે આ સંબંધમાં જારી કરવામાં આવેલી માર્ગદર્શિકામાં નિર્ધારિત કરવામાં આવી છે.
• વય-આધારિત પ્રમાણપત્ર: વય-આધારિત પ્રમાણપત્રની રજૂઆત વર્તમાન યુએ કેટેગરીને વધુ પેટા-વિભાજિત કરીને વય-આધારિત કેટેગરીઝની રજૂઆત, જેમ કે સાત વર્ષ (યુએ 7+), તેર વર્ષ (યુએ 13+), અને સોળ વર્ષ (યુએ 16+), બાર વર્ષને બદલે 16 વર્ષ (યુએ 16+) નો સમાવેશ થાય છે. આ વય આધારિત માર્કર્સ માત્ર ભલામણયુક્ત હશે, જેનો હેતુ માતાપિતા અથવા વાલીઓ માટે તેમના બાળકોએ આવી ફિલ્મ જોવી જોઈએ કે કેમ તે ધ્યાનમાં લેવા માટે છે. યુએ (UA) માર્કર્સ સાથેની વય-આધારિત સર્ટિફિકેશન સિસ્ટમનો અમલ કરવામાં આવશે, જેથી યુવાન દર્શકોને વય-યોગ્ય કન્ટેન્ટનો સામનો કરવો પડે તે સુનિશ્ચિત કરી શકાય. તે અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા અને ગ્રાહકની પસંદગીના સિદ્ધાંતો સાથે બાળકો જેવા નબળા પ્રેક્ષકોને સુરક્ષિત રાખવાની જરૂરિયાતને સંતુલિત કરવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવશે.
• સીબીએફસી બોર્ડ અને સીબીએફસીની સલાહકાર પેનલ્સમાં મહિલાઓનું વધુ પ્રતિનિધિત્વ, જ્યાં એવી શરત રાખવામાં આવી છે કે બોર્ડમાં એક તૃતીયાંશ સભ્યો મહિલાઓ હશે અને ખાસ કરીને અડધા મહિલાઓ હશે.
• પારદર્શિતા વધારવા અને તમામ વિવેકબુદ્ધિને દૂર કરવા માટે ફિલ્મોની પ્રાધાન્ય સ્ક્રીનિંગ માટેની સિસ્ટમ. ફિલ્મ નિર્માતા(ઓ) દ્વારા વેપાર-વાણિજ્ય કરવાની સરળતાને અનુરૂપ ફિલ્મની રજૂઆતની અગાઉની પ્રતિબદ્ધતાઓને કારણે કોઈ તાકીદના કિસ્સામાં સર્ટિફિકેશન માટે ફિલ્મ સ્ક્રિનિંગના સ્ક્રીનિંગને ઝડપી બનાવવા માટે અગ્રતા સ્ક્રીનીંગની જોગવાઈ.
• પ્રમાણપત્રોની કાયમી માન્યતાઃ સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન (સીબીએફસી)ના પ્રમાણપત્રોની કાયમી માન્યતા માટે માત્ર 10 વર્ષ માટે પ્રમાણપત્રની માન્યતા પર પ્રતિબંધ દૂર કરવો.
• ટેલિવિઝન માટે ફિલ્મની કેટેગરીમાં ફેરફાર: ટેલિવિઝન પ્રસારણ માટે સંપાદિત ફિલ્મનું પુનઃપ્રમાણીકરણ, કારણ કે ટેલિવિઝન પર ફક્ત અનિયંત્રિત જાહેર પ્રદર્શન કેટેગરીની ફિલ્મો જ બતાવી શકાય છે.

આ સિદ્ધાંતના નિયમોને સૌપ્રથમ સરકારે 1983માં નોટિફાઇ કર્યા હતા અને તેમાં સમયાંતરે સુધારા કરવામાં આવ્યા છે. જો કે, છેલ્લા 40 વર્ષથી ફિલ્મ ટેકનોલોજી, પ્રેક્ષકોની વસ્તી વિષયક માહિતી, સામગ્રી વિતરણ પદ્ધતિઓમાં નોંધપાત્ર પ્રગતિને સ્વીકારીને, આપણા ફિલ્મ ઉદ્યોગની સતત વિકસતી જરૂરિયાતને વધુ સારી રીતે પહોંચી વળવા માટે ધરમૂળથી ફેરફારો સાથેના નિયમોના નવા સેટને રજૂ કરવામાં આવી રહ્યા છે.

સરકારે ગયા વર્ષે સિનેમેટોગ્રાફ એક્ટ, 1952માં લગભગ 40 વર્ષના સમયગાળા પછી સુધારો કર્યો હતો, જેથી ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન સાથે સંબંધિત મુદ્દાઓનું વિસ્તૃત નિરાકરણ લાવી શકાય. નવા સિનેમેટોગ્રાફ (સર્ટિફિકેશન) નિયમો, 2024 ને સૂચિત કરવાથી પ્રમાણપત્ર પ્રક્રિયાને સરળ, વધુ સમકાલીન અને શ્રેષ્ઠ વૈશ્વિક પદ્ધતિઓ સાથે સુસંગત બનાવવાની યાત્રાની પ્રશંસા કરવામાં આવી છે.

આ અપડેટ કરાયેલા નિયમનો વધુ કાર્યક્ષમ, પારદર્શક અને સર્વસમાવેશક ફિલ્મ સર્ટિફિકેશન પ્રક્રિયાને પ્રોત્સાહન આપશે, જે ભારતીય સિનેમાની સતત વૃદ્ધિ અને સફળતાને ટેકો આપશે.

AP/GP/JD