પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત "પૂર વ્યવસ્થાપન અને સરહદી વિસ્તારો કાર્યક્રમ (એફએમબીએપી)" ચાલુ રાખવા માટે જળ સંસાધન વિભાગ, આરડી એન્ડ જીઆરની દરખાસ્તને મંજૂરી આપી હતી, જેમાં વર્ષ 2021-22થી 2025-26 (15માં નાણાં પંચનો સમયગાળો) સુધી પાંચ વર્ષ માટે કુલ રૂ. 4,100 કરોડનો ખર્ચ થશે.

આ યોજનાના બે ઘટકો છેઃ

1. રૂ. 2940 કરોડનાં ખર્ચ સાથે એફએમબીએપીનાં ફ્લડ મેનેજમેન્ટ પ્રોગ્રામ (એફએમપી) ઘટક હેઠળ રાજ્ય સરકારોને પૂર નિયંત્રણ, ધોવાણ અટકાવવા, ગટર વિકાસ અને દરિયાઈ ધોવાણ અટકાવવા વગેરે સાથે સંબંધિત મહત્ત્વપૂર્ણ કામગીરી હાથ ધરવા માટે કેન્દ્ર સરકારની સહાય પ્રદાન કરવામાં આવશે. જે ભંડોળને અનુસરવામાં આવશે, તેમાં 90 ટકા (કેન્દ્ર): વિશેષ કેટેગરીનાં રાજ્યો (હિમાચલ પ્રદેશ, ઉત્તરાખંડ અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશનાં 8 ઉત્તર-પૂર્વ રાજ્યો અને પર્વતીય રાજ્યો– જમ્મુ અને કાશ્મીરનાં રાજ્યો) માટે 10 ટકા (રાજ્ય) તથા 60 ટકા (કેન્દ્ર): 40 ટકા (રાજ્ય) જનરલ/નોન-સ્પેશ્યલ કેટેગરીનાં રાજ્યો માટે છે.
2. રૂ. 1160 કરોડના ખર્ચ સાથે એફએમબીએપીના રિવર મેનેજમેન્ટ એન્ડ બોર્ડર એરિયાઝ (આરએમબીએ) ઘટક હેઠળ, પૂર નિયંત્રણ અને પડોશી દેશો સાથેની સામાન્ય સરહદી નદીઓ પર ધોવાણ વિરોધી કામગીરીઓ હાથ ધરવામાં આવશે, જેમાં હાઇડ્રોલોજિકલ અવલોકનો અને પૂરની આગાહી સામેલ છે તથા સામાન્ય સરહદી નદીઓ પર સંયુક્ત જળ સંસાધન પ્રોજેક્ટ્સ (પડોશી દેશો સાથે)ની તપાસ અને પૂર્વ-નિર્માણ પ્રવૃત્તિઓ 100 ટકા કેન્દ્રીય સહાય સાથે હાથ ધરવામાં આવશે.

પૂર વ્યવસ્થાપનની પ્રાથમિક જવાબદારી રાજ્ય સરકારોની છે, તેમ છતાં કેન્દ્ર સરકારે નિર્ણય કર્યો છે કે પૂર વ્યવસ્થાપન, આધુનિક ટેકનોલોજી અને નવીન સામગ્રી/અભિગમને પ્રોત્સાહન અને અપનાવવા માટે રાજ્ય સરકારોના પ્રયાસોમાં પૂરક બનવું ઇચ્છનીય છે. આ ખાસ કરીને પ્રાસંગિક છે કારણ કે આબોહવામાં ફેરફારની સંભવિત અસરને ધ્યાનમાં રાખીને છેલ્લા કેટલાક વર્ષો દરમિયાન આત્યંતિક ઘટનાઓમાં વધારો જોવા મળ્યો છે અને આગામી સમયમાં પરિસ્થિતિ વધુ તીવ્ર બની શકે છે, જે હદ, તીવ્રતા અને આવર્તનની દ્રષ્ટિએ પૂરની સમસ્યાને વધુ તીવ્ર બનાવી શકે છે. આર.એમ.બી.એ. ઘટક હેઠળ અમલમાં મૂકવામાં આવેલા કામો સુરક્ષા એજન્સીઓના મહત્વપૂર્ણ સ્થાપનો, સરહદની બહારની ચોકીઓ વગેરેનું રક્ષણ પણ કરે છે. પૂર અને ધોવાણથી સરહદની નદીઓ પર. આ યોજનામાં પૂરનાં મેદાની ઝોનિંગનો અમલ કરતાં રાજ્યોને પ્રોત્સાહન આપવાની જોગવાઈ છે, જેને પૂરનાં વ્યવસ્થાપન માટે અસરકારક બિન-માળખાગત પગલાં તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી છે.

AP/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com