ఉత్తర్ ప్రదేశ్ లోని అయోధ్య లో క్రొత్త గా నిర్మించిన శ్రీ రామ్ జన్మభూమి మందిర్ లో ఈ రోజు న జరిగినటువంటి శ్రీ రామ్ లలా యొక్క ప్రాణ ప్రతిష్ఠ కార్యక్రమం లో ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ పాలుపంచుకొన్నారు. శ్రీ రామ జన్మభూమి మందిరం నిర్మాణం లో తోడ్పాటు ను అందించిన శ్రమ జీవుల తో శ్రీ నరేంద్ర మోదీ భేటీ అయ్యారు.

సభికులను ఉద్దేశించి ప్రధాన మంత్రి ప్రసంగిస్తూ, వేల సంవత్సరాల అనంతరం ఎట్టకేలకు మన రాముడు విచ్చేశాడు అంటూ భావాతిశయం తో పలికారు. ‘‘శతాబ్దాల తరబడి పట్టిన ఓరిమి, లెక్క లేనన్ని త్యాగాలు, తపస్సు ల అనంతరం మన ప్రభువు రాముల వారు ఇక్కడ కు విచ్చేశారు.’’ అని ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ చెప్తూ ఈ సందర్భం లో పౌరుల కు అభినందనల ను వ్యక్తం చేశారు. గర్భ గుడి లోపల దైవీయ చేతనత్వాన్ని అనుభూతి చెందాలే తప్ప దానిని మాటల లో వెల్లడి చేయలేం అని ప్రధాన మంత్రి అంటూ, తన దేహం లో శక్తి ప్రసారం అయిందని, తన మనస్సు ప్రాణ ప్రతిష్ఠ జరిగినప్పటి క్షణానికి సమర్పితం అయిందన్నారు. ‘‘మన రామ్ లలా ఇక మీదట గుడారం లో ఉండబోరు. ఈ దివ్యమైన మందిరం ఇప్పుడు ఆయన కు నివాసం అవుతుంది అని ప్రధాన మంత్రి అన్నారు. ఈ రోజు న సంభవించిన పరిణామాల తాలూకు భక్తి శ్రద్ధల ను శం అంతటా మరియు ప్రపంచ వ్యాప్తం గా రామ భక్తులు వారి యొక్క అనుభవం లోకి తెచ్చుకొని ఉండి ఉంటారన్న విశ్వాసాన్ని ప్రధాన మంత్రి వ్యక్తం చేశారు. ‘‘ఈ ఘట్టం ప్రకృతి కి అతీతమైంది, పవిత్రమైందీనూ. ఇక్కడి వాతావరణం, పరిసరాలు మరియు శక్తి ప్రభువు రాముని యొక్క దీవెన లు మన కు దక్కాయి అని చెబుతున్నాయి’’ అని శ్రీ నరేంద్ర మోదీ అన్నారు. జనవరి 22 వ తేదీ నాటి వేకువ తో సూర్యుడు ఒక నూతన ప్రకాశాన్ని తీసుకు వచ్చినట్లు ఆయన స్పష్టంచేశారు. ‘‘2024వ సంవత్సరం లో జనవరి 22 వ తేదీ కేలండరు లో ఒక తేదీ ఎంతమాత్రం కాదు, అది ఒక నూతన కాల చక్రం యొక్క పుట్టక అని ప్రధాన మంత్రి నొక్కి చెప్పారు. రాం జన్మభూమి దేవాలయం యొక్క భూమి పూజ కార్యక్రమం జరిగిన నాటి నుండి యావత్తు దేశం లో ఒక ఆనందోత్సవం తాలూకు భావన నిరంతరం గా వర్ధిల్లుతూ వచ్చిందని, ఆలయ రూపకల్పన పనులు పౌరుల లో ఒక క్రొత్త శక్తి ని నింపాయని ఆయన ఉద్ఘాటించారు. ‘‘ఈ రోజు న, మనం శతాబ్దుల సహనం తాలూకు వారసత్వాన్ని అందుకొన్నాం, ఈ రోజు న మనం శ్రీ రాముని ఆలయాన్ని ప్రాప్తింపచేసుకొన్నాం’’ అని ప్రధాన మంత్రి అన్నారు. బానిస మనస్తత్వం యొక్క సంకెళ్ల ను దేశ ప్రజలు ఛేదించుకొన్నారు మరి గతం తాలూకు అనుభవాల నుండి ప్రేరణ ను పొందారు ఆ దేశ ప్రజలు చరిత్ర ను లిఖిస్తారు అని ఆయన అన్నారు. నేటి తేదీ ని ఇప్పటి నుండి ఒక వేయి సంతవ్సరాల తరువాత చర్చించుకోవడం జరుగుతుంది, ఇంకా ప్రభువు రాముని యొక్క ఆశీస్సుల తో మనం ఈ యొక్క మహత్తరమైనటువంటి సందర్భం తనంతట తాను వెలుగు లోకి రావడాన్ని చూస్తున్నాం అని ప్రధాన మంత్రి అన్నారు. ‘‘రోజులు, దిక్కులు, నింగి, ఇంకా ప్రతిదీ ఇవాళ దివ్యత్వం తో పొంగి పొరలుతున్నది అని ప్రధాన మంత్రి అభివర్ణించారు. ఇది ఏదో సాధారణమైన కాల ఖండం కాదని, కాలం లో ముద్ర ను వేస్తున్నటువంటి చెరపరాని జ్ఞాపక పథం అని ఆయన పేర్కొన్నారు.

ప్రతి ఒక్క శ్రీ రామ కార్యం లో శ్రీ హనుమాన్ యొక్క ఉనికి ఉంటుందని ప్రధాన మంత్రి చెప్తూ, శ్రీ హనుమాన్ కు మరియు హనుమాన్ గఢీ కి ప్రణమిల్లారు. లక్ష్మణ స్వామి కి, భరతుని కి, శత్రుఘ్నుని కి మరియు సీతా మాత కు కూడా ఆయన ప్రణామాలను ఆచరించారు. ఈ కార్యక్రమాని కి దైవీయ శక్తులు తరలివచ్చాయి అని ఆయన అన్నారు. ఈ రోజు ను అనుభూతించడం లో జరిగిన జాప్యానికి గాను ప్రభువు శ్రీ రాముడి ని ప్రధాన మంత్రి క్షమాపణ లు వేడుకొన్నారు. ఆ యొక్క శూన్యం భర్తీ అయినందువల్ల తప్పక శ్రీ రాముడు మనల పై దయచూపుతాడు అని అని ఆయన అన్నారు.

సంత్ తులసీదాస్ 'త్రేతా యుగం'లో శ్రీరాముని పునరాగమనాన్ని గుర్తు చేసుకుంటూ, ఆనాటి అయోధ్య అనుభవించిన ఆనందాన్ని ప్రధాని వివరించారు.  “అప్పుడు శ్రీరాముడితో విడిపోవడం 14 సంవత్సరాలు కొనసాగింది, ఇప్పటికీ భరించలేనిది. ఈ యుగంలో అయోధ్య, దేశప్రజలు వందల ఏళ్లుగా విడిపోయారని ఆయన అన్నారు. రాజ్యాంగం అసలు ప్రతిలో శ్రీరాముడు ఉన్నప్పటికీ, స్వాతంత్య్రం తర్వాత సుదీర్ఘ న్యాయ పోరాటం జరిగింది. "న్యాయం గౌరవాన్ని చెక్కుచెదరకుండా ఉంచినందుకు భారతదేశ న్యాయవ్యవస్థకు ప్రధాన మంత్రి ధన్యవాదాలు తెలిపారు. న్యాయం స్వరూపం, శ్రీరాముని ఆలయం న్యాయమైన మార్గాల ద్వారా నిర్మించబడింది, ”అని ఆయన నొక్కి చెప్పారు.

చిన్న చిన్న గ్రామాలతో సహా దేశం మొత్తం ఊరేగింపులను చూస్తోందని, దేవాలయాల్లో పరిశుభ్రత ప్రచార కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తున్నామని ప్రధాని తెలియజేశారు. “దేశం మొత్తం ఈరోజు దీపావళిని జరుపుకుంటుంది. సాయంత్రం వేళ 'రామజ్యోతి' వెలిగించేందుకు ప్రతి ఇంటిని సిద్ధం చేశారు'' అని శ్రీ మోదీ తెలిపారు. ముందు రోజు  రామసేతు ప్రారంభ బిందువు అయిన అరిచల్ మునైలో తన పర్యటనను గుర్తుచేసుకున్న ప్రధాన మంత్రి, ఇది కాలచక్రాన్ని మార్చిన క్షణం అని అన్నారు. ఆ క్షణానికి సారూప్యతను వివరిస్తూ, నేటి క్షణం కూడా కాల వలయాన్ని మార్చి ముందుకు సాగుతుందనే నమ్మకం తనకు కలిగిందని ప్రధాన మంత్రి అన్నారు  తన 11 రోజుల అనుష్ఠాన సమయంలో, రాముడు పాదం మోపిన అన్ని ప్రదేశాలకు శిరసు వంచి ప్రణామాలు అర్పించానని తెలియజేశారు. నాసిక్‌లోని పంచవతీ ధామ్, కేరళలోని త్రిప్రయార్ దేవాలయం, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని లేపాక్షి, శ్రీరంగంలోని శ్రీ రంగనాథస్వామి దేవాలయం, రామేశ్వరంలోని శ్రీరామనాథస్వామి దేవాలయం, ధనుష్కోడిని ప్రస్తావిస్తూ, సముద్రం నుండి సరయు నది వరకు సాగిన ప్రయాణానికి ప్రధాని కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. "సముద్రం నుండి సరయూ నది వరకు, రాముని పేరు, అదే ఉత్సవ స్ఫూర్తి ప్రతిచోటా ప్రబలంగా ఉంది".  "రాముడు భారతదేశ ఆత్మ ప్రతి కణంతో అనుసంధానించబడి ఉన్నాడు. రాముడు భారతీయుల హృదయాల్లో ఉంటాడు. భారతదేశంలో ఎక్కడైనా ప్రతి ఒక్కరి మనస్సాక్షిలో ఏకత్వ భావన కనిపిస్తుందని, సామూహికతకు ఇంతకంటే ఖచ్చితమైన సూత్రం మరొకటి లేదని ఆయన అన్నారు.

శ్రీ రామ క‌థ‌ను అనేక భాష‌ల్లో విని త‌న అనుభూతిని గుర్తుచేసుకున్న ప్ర‌ధాన మంత్రి, సంప్ర‌దాయాల‌లో, పండుగ‌ల‌లో రాముడు ఉన్నాడని అన్నారు. "ప్రతి యుగంలో, ప్రజలు రాముని జీవించారు. రామ్‌ని తమదైన శైలిలో, మాటల్లో వ్యక్తీకరించారు. ఈ ‘రామ్ రాస్’ జీవన ప్రవాహంలా నిరంతరం ప్రవహిస్తూనే ఉంటుంది. రామ్ కథ అనంతం, రామాయణం కూడా అంతులేనిది. రామ్ ఆదర్శాలు, విలువలు మరియు బోధనలు ప్రతిచోటా ఒకే విధంగా ఉంటాయి.
నేటి దినాన్ని సుసాధ్యం చేసిన ప్రజల త్యాగానికి ప్రధాని కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. సాధువులు, కర సేవకులు, రామభక్తులకు నివాళులు అర్పించారు.
ప్ర‌ధాన మంత్రి “నేటి సంద‌ర్భం వేడుక‌ల ఘ‌ట‌న మాత్ర‌మే కాదు, అదే స‌మ‌యంలో ఇది భార‌తీయ స‌మాజం పరిప‌క్వ‌త‌ను సాక్షాత్కారానికి గురిచేసే ఘ‌ట్టం కూడా. మనకు ఇది విజయానికి సంబంధించిన సందర్భం మాత్రమే కాదు, వినయం కూడా. చరిత్రలో ఎదురయ్యే చిక్కులను వివరిస్తూ, ఒక దేశం తన చరిత్రతో చేసే పోరాట ఫలితం చాలా అరుదుగా సంతోషాన్నిస్తుందని ప్రధాన మంత్రి సూచించారు. "ఇప్పటికీ", "మన దేశం ఈ చరిత్ర ముడిని తెరిచిన ఒక ప్రత్యేక ఆకర్షణ, సున్నితత్వం మన భవిష్యత్తు మన గతం కంటే చాలా అందంగా ఉండబోతోందని చూపిస్తుంది" అని ఆయన అన్నారు. ప్రళయకాండను స్మరించుకున్న ప్రధాన మంత్రి, అలాంటి వ్యక్తులు మన సామాజిక ధర్మంలోని పవిత్రతను గుర్తించలేదని అన్నారు. “ఈ రాంలాలా ఆలయ నిర్మాణం కూడా శాంతి, సహనం, పరస్పర సామరస్యం, భారతీయ సమాజంలోని సమన్వయానికి ప్రతీక. ఈ కట్టడం వల్ల నిప్పును కాదు, శక్తిని సృష్టించడాన్ని చూస్తున్నాం. ఉజ్వల భవిష్యత్తు బాటలో ముందుకు సాగేందుకు రామమందిరం సమాజంలోని ప్రతి వర్గానికి స్ఫూర్తినిచ్చింది” అని ఆయన అన్నారు. "రాముడు నిప్పు కాదు, అతను శక్తి, అతను సంఘర్షణ కాదు కానీ పరిష్కారం, రాముడు మనకు మాత్రమే కాదు, అందరికీ చెందినవాడు , రాముడు కేవలం వర్తమానంలోని వాడు కాదు అతడు అనంతం" అని ప్రధాని మోదీ ప్రేరణాత్మకంగా చెప్పారు. 

ప్రపంచం మొత్తం ప్రాణ ప్రతిష్టతో ముడిపడి ఉందని, రాముడి సర్వవ్యాపకతను వీక్షించవచ్చని ప్రధాని ఉద్ఘాటించారు. ఇలాంటి వేడుకలు చాలా దేశాల్లో కనిపిస్తాయని, ప్రపంచ రామాయణ సంప్రదాయాలను చాటిచెప్పే ఉత్సవంగా అయోధ్య ఉత్సవాలు మారాయన్నారు. "వసుధైవ కుటుంబం' ఆలోచన రామ్ లల్లా యొక్క ప్రతిష్ట", అన్నారాయన.

ఇది కేవలం శ్రీరాముని విగ్రహానికి ప్రాణ ప్రతిష్ఠా కార్యక్రమం మాత్రమే కాదని, శ్రీరాముని రూపంలో వ్యక్తమయ్యే భారతీయ సంస్కృతిపై అచంచలమైన విశ్వాసాన్ని ప్రతిష్ఠించడమేనని ప్రధాని మోదీ నొక్కి చెప్పారు. మానవీయ విలువలు, అత్యున్నత ఆశయాలకు ప్రతిరూపమని, ఇది యావత్ ప్రపంచానికి అవసరమని అన్నారు. అందరి సంక్షేమ తీర్మానాలు నేడు రామ మందిర రూపాన్ని సంతరించుకున్నాయని, ఇది కేవలం దేవాలయం మాత్రమే కాదని, భారతదేశ దార్శనికత, దిశానిర్దేశం అని ప్రధాని అన్నారు. “ఇది రాముడి రూపంలో ఉన్న జాతీయ చైతన్యం యొక్క ఆలయం. రాముడు భారతదేశ విశ్వాసం, పునాది, ఆలోచన, చట్టం, స్పృహ, ఆలోచన, ప్రతిష్ట మరియు కీర్తి. రామ్ అనేది ప్రవాహం, రామ్ ప్రభావం. రామ్ నీతి. రాముడు శాశ్వతుడు. రామ్ కంటిన్యూటీ. రాముడు విభు. రాముడు అంతటా వ్యాపించి ఉన్నాడు, ప్రపంచం, విశ్వవ్యాప్త ఆత్మ”, అని ప్రధాన మంత్రి ఆవేశంగా అన్నారు. శ్రీరాముని ప్రతిష్ఠ ప్రభావం వేల సంవత్సరాల పాటు ఉంటుందని ఆయన అన్నారు. మహర్షి వాల్మీకిని ఉటంకిస్తూ, రాముడు పదివేల సంవత్సరాలు రాజ్యాన్ని పాలించాడని, ఇది వేల సంవత్సరాల పాటు రామరాజ్య స్థాపనను సూచిస్తుందని ప్రధాని అన్నారు. త్రేతాయుగంలో రాముడు వచ్చాక వేల సంవత్సరాలకు రామరాజ్యం ఏర్పడింది. వేల సంవత్సరాలుగా రాముడు ప్రపంచానికి మార్గదర్శకంగా ఉన్నాడు” అని ప్రధాని మోదీ అన్నారు.

భవ్య రామమందిరం సాకారమైన తర్వాత ప్రతి రామభక్తుడు ముందున్న మార్గాన్ని గురించి ఆత్మపరిశీలన చేసుకోవాలని ప్రధాన మంత్రి కోరారు. “ఈ రోజు, కాలచక్రం మారుతున్నట్లు నేను స్వచ్ఛమైన హృదయంతో భావిస్తున్నాను. ఈ క్లిష్టమైన మార్గం  రూపశిల్పిగా మన తరం ఎంపిక కావడం సంతోషకరమైన యాదృచ్చికం. ప్రస్తుత యుగం ప్రాముఖ్యతను నొక్కిచెప్పారు, 'యహీ సమయ్ హై సాహీ సమయ్ హై' అనే పంక్తిని పునరుద్ఘాటించారు, ఇదే సమయం, సరైన సమయం. “రాబోయే వెయ్యి సంవత్సరాలకు మనం భారతదేశానికి పునాది వేయాలి. దేవాలయం నుండి ముందుకు సాగి, ఇప్పుడు మనమందరం ఈ క్షణం నుండి బలమైన, సమర్థమైన, గొప్ప, దివ్యమైన భారతదేశాన్ని నిర్మించడానికి ప్రతిజ్ఞ చేస్తున్నాము”, అని ప్రధాన మంత్రి దేశప్రజలను ఉద్బోధించారు. ఇందుకోసం జాతి మనస్సాక్షిలో రాముడి ఆదర్శం ఉండాలనేది ముఖ్యమని ఆయన అన్నారు.

విపరీతమైన జ్ఞానం, అపారమైన శక్తి కలిగిన లంక పాలకుడైన రావణుడితో పోరాడినప్పుడు తనకు ఎదురైన ఓటమి గురించి తెలిసిన జటాయుని చిత్తశుద్ధిని ప్రస్తావిస్తూ, అటువంటి కర్తవ్యానికి పరాకాష్ట సమర్థమైన, దివ్యమైన భారతదేశానికి ఆధారమని ప్రధాని అన్నారు. జీవితంలోని ప్రతి క్షణాన్ని జాతి నిర్మాణానికి అంకితం చేస్తానని శ్రీ మోదీ ప్రతిజ్ఞ చేస్తూ, “రాముని కృషితో, రాష్ట్ర కృషితో, ప్రతి క్షణం, శరీరంలోని ప్రతి కణం రాముని అంకితభావాన్ని జాతికి అంకితం చేయాలనే లక్ష్యంతో అనుసంధానిస్తుంది. కొనసాగుతోంది. తనను తాను మించిన తన ఇతివృత్తంగా, భగవాన్ రామ్‌ని ఆరాధించడం 'నేను' నుండి 'మనం' వరకు మొత్తం సృష్టి కోసం ఉండాలని ప్రధాని మోదీ అన్నారు. మన కృషి వికసిత భారత్‌ నిర్మాణానికి అంకితం కావాలని ఆయన అన్నారు. కొనసాగుతున్న అమృత్ కాల్, యువ జనాభాను ప్రస్తావిస్తూ, దేశ వృద్ధికి సంబంధించిన అంశాల ఖచ్చితమైన కలయికను ప్రధాన మంత్రి గుర్తించారు. యువ తరం వారి బలమైన వారసత్వానికి మద్దతునిచ్చి విశ్వాసంతో ముందుకు సాగాలని ప్రధాన మంత్రి కోరారు. "సాంప్రదాయం స్వచ్ఛత, ఆధునికత అనంతం రెండింటినీ అనుసరించడం ద్వారా భారతదేశం శ్రేయస్సు లక్ష్యాన్ని చేరుకుంటుంది" అని ప్రధాన మంత్రి అన్నారు.

భవిష్యత్తు- విజయాల కోసం అంకితం చేయబడిందని, భారతదేశ పురోగమనానికి, ఎదుగుదలకు గొప్ప రామ మందిరం సాక్షిగా ఉంటుందని ప్రధాన మంత్రి నొక్కిచెప్పారు. "ఈ గొప్ప రామ మందిరం వికసిత భారత్ ఎదుగుదలకు సాక్షి అవుతుంది" అని ప్రధాన మంత్రి అన్నారు. దేవాలయం నుండి పాఠాలు నేర్చుకుంటూ, సమిష్టి, సంఘటిత శక్తి నుండి సమర్ధవంతంగా లక్ష్యాన్ని సాధించవచ్చని ప్రధాని ఉద్ఘాటించారు. “ఇది భారతదేశం సమయం, భారతదేశం ముందుకు సాగబోతోంది. శతాబ్దాల నిరీక్షణ తర్వాత ఇక్కడికి చేరుకున్నాం. మనమందరం ఈ యుగం కోసం, ఈ కాలం కోసం ఎదురుచూస్తున్నాము. ఇప్పుడు మేము ఆగము. మేము అభివృద్ధిలో ఉన్నత శిఖరాలకు చేరుకుంటాము”, అని ప్రధాన మంత్రి రామ్ లల్లా పాదాలకు తన ప్రణామాలు అర్పిస్తూ, శుభాకాంక్షలు తెలుపుతూ ముగించారు.

ఈ కార్యక్రమంలో ఉత్తరప్రదేశ్ గవర్నర్, శ్రీమతి ఆనందీబెన్ పటేల్, ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి శ్రీ యోగి ఆదిత్యనాథ్, రాష్ట్రీయ స్వయం సేవక్ సంఘ్ సర్ సంఘచాలక్ శ్రీ మోహన్ భగవత్, శ్రీ రామ జన్మభూమి తీర్థ క్షేత్ర ట్రస్ట్ అధ్యక్షుడు శ్రీ నృత్య గోపాల్ దాస్ తదితరులు పాల్గొన్నారు.

నేపథ్యం: 

చారిత్రాత్మకమైన ప్రాణ ప్రతిష్ఠ వేడుకలో దేశంలోని అన్ని ప్రధాన ఆధ్యాత్మిక, మత పెద్దలు  ప్రతినిధులు , వివిధ గిరిజన సంఘాల ప్రతినిధులతో సహా అన్ని వర్గాల ప్రజలు పాల్గొన్నారు.
అద్భుతమైన శ్రీ రామ జన్మభూమి మందిర్ సాంప్రదాయ నాగర శైలిలో నిర్మించబడింది. దీని పొడవు (తూర్పు-పడమర) 380 అడుగులు; వెడల్పు 250 అడుగులు మరియు ఎత్తు 161 అడుగులు; మొత్తం 392 స్తంభాలు, 44 తలుపుల మద్దతు ఉంది. ఆలయ స్తంభాలు,  గోడలు హిందూ దేవీ దేవతల కళాఖండాలు  ప్రదర్శిస్తాయి. గ్రౌండ్ ఫ్లోర్‌లోని ప్రధాన గర్భగుడిలో, భగవాన్ శ్రీరాముని చిన్ననాటి రూపం (శ్రీరాంలల్లా విగ్రహం) ఉంచబడింది.

మందిర్  ప్రధాన ద్వారం తూర్పు వైపున ఉంది, దీనిని సింగ్ ద్వార్ ద్వారా 32 మెట్లు ఎక్కి చేరుకోవచ్చు. మందిరంలో మొత్తం ఐదు మండపాలు (హాళ్లు) ఉన్నాయి - నృత్య మండప్, రంగ మండప్, సభా మండపం, ప్రార్థన మండపం మరియు కీర్తన మండపం. మందిర్ సమీపంలో పురాతన కాలం నాటి చారిత్రాత్మక బావి (సీతా కూప్) ఉంది. మందిర్ కాంప్లెక్స్ యొక్క నైరుతి భాగంలో, కుబేర్ తిలా వద్ద, భగవాన్ శివుని పురాతన మందిరం, జటాయువు విగ్రహాన్ని స్థాపించడంతో పాటు పునరుద్ధరించబడింది.
 

మందిర్ పునాది 14-మీటర్ల మందపాటి రోలర్-కాంపాక్ట్ కాంక్రీట్ (ఆర్సిసి)తో నిర్మించబడింది, ఇది కృత్రిమ శిలా రూపాన్ని ఇస్తుంది. మందిరంలో ఎక్కడా ఇనుము వాడరు. నేల తేమ నుండి రక్షణ కోసం, గ్రానైట్ ఉపయోగించి 21 అడుగుల ఎత్తైన పునాదిని నిర్మించారు. మందిర్ కాంప్లెక్స్‌లో మురుగునీటి శుద్ధి కర్మాగారం, నీటి శుద్ధి కర్మాగారం, అగ్ని భద్రత కోసం నీటి సరఫరా మరియు స్వతంత్ర విద్యుత్ కేంద్రం ఉన్నాయి. దేశంలోని సాంప్రదాయ మరియు స్వదేశీ సాంకేతికతను ఉపయోగించి మందిర్ నిర్మించబడింది.

***

Dhiraj Singh/Tushar Singh / Anil