પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ઉત્તરપ્રદેશનાં અયોધ્યામાં નવનિર્મિત શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરમાં શ્રી રામલલ્લાનાં પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા (પવિત્ર) સમારંભમાં ભાગ લીધો હતો. શ્રી મોદીએ શ્રીરામ જન્મભૂમિ મંદિરનાં નિર્માણમાં પ્રદાન કરનાર શ્રમજીવી સાથે વાતચીત કરી હતી.

આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, સદીઓ પછી આખરે આપણા રામનું આગમન થયું છે. "સદીઓની ધીરજ, અગણિત બલિદાન, ત્યાગ અને તપસ્યા પછી, આપણા ભગવાન રામ અહીં છે" પીએમ મોદીએ આ પ્રસંગે નાગરિકોને ટિપ્પણી કરી અને અભિનંદન આપ્યા. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, 'ગર્ભ ગૃહ' (આંતરિક ગર્ભગૃહ)ની અંદર દૈવી ચેતનાનો અનુભવ કરવો એ શબ્દોમાં વર્ણવી ન શકાય અને તેમનું શરીર ઊર્જાથી ધબકતું હોય છે અને મન પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાની ક્ષણને સમર્પિત હોય છે. "અમારા રામ લલ્લા હવે તંબુમાં નહીં રહે. આ દિવ્ય મંદિર હવે તેમનું ઘર બની જશે." પ્રધાનમંત્રીએ વિશ્વાસ અને શ્રધ્ધા વ્યક્ત કરતાં કહ્યું હતું કે, આજની ઘટનાઓનો અનુભવ રામભક્તો સમગ્ર દેશ અને દુનિયામાં કરી શકે છે. શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, "આ ક્ષણ અલૌકિક અને પવિત્ર છે, વાતાવરણ, પર્યાવરણ અને ઊર્જા આપણા પર ભગવાન રામના આશીર્વાદને સૂચવે છે." તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, 22મી જાન્યુઆરીની સવારનો સૂર્ય તેની સાથે નવી આભા લઈને આવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "22 જાન્યુઆરી, 2024 એ કેલેન્ડરની માત્ર તારીખ નથી, પરંતુ તે નવા 'કાલ ચક્ર'ની ઉત્પત્તિ છે." પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, રામ જન્મભૂમિ મંદિરનાં 'ભૂમિ પૂજન' પછી અને વિકાસલક્ષી કાર્યોની પ્રગતિએ નાગરિકોમાં નવી ઊર્જાનો સંચાર કર્યો ત્યારથી સમગ્ર દેશનાં આનંદ અને ઉત્સવનાં મૂડમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આજે આપણને સદીઓની ધીરજનો વારસો મળ્યો છે, આજે આપણને શ્રી રામનું મંદિર મળ્યું છે." તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, જે રાષ્ટ્ર ગુલામીની માનસિકતાની બેડીઓ તોડી નાખે છે અને ભૂતકાળના અનુભવોમાંથી પ્રેરણા મેળવે છે, તે જ દેશ ઇતિહાસ લખે છે. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આજની તારીખની ચર્ચા આજથી હજાર વર્ષમાં કરવામાં આવશે અને ભગવાન રામના આશીર્વાદથી જ આપણે આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગના સાક્ષી છીએ. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આજે દિવસો, દિશાઓ, આકાશ અને બધું જ દિવ્યતાથી ભરપૂર છે." પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ કોઈ સામાન્ય સમયગાળો નથી, પણ સમયસર અંકિત થઈ ચૂકેલો અમિટ સ્મૃતિ માર્ગ છે.

શ્રી રામના દરેક કાર્યમાં શ્રી હનુમાનની હાજરી વિશે બોલતા પ્રધાનમંત્રીએ શ્રી હનુમાન અને હનુમાન ગઢીને નમન કર્યા હતા. તેમણે લક્ષ્મણ, ભરત, શત્રુઘ્ન અને માતા જાનકીને પણ વંદન કર્યા હતા. તેમણે આ પ્રસંગે દૈવી સંસ્થાઓની હાજરીને સ્વીકારી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ આજનો દિવસ જોવામાં વિલંબ બદલ પ્રભુ શ્રી રામની માફી માગી હતી અને કહ્યું હતું કે, આજે એ શૂન્યાવકાશ પૂરાઈ ગયો છે, ત્યારે ચોક્કસપણે શ્રી રામ આપણને માફ કરી દેશે.

સંત તુલસીદાસે 'ત્રેતા યુગ'માં શ્રી રામ પર પાછા ફરેલા અવસરને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ તે સમયની અયોધ્યાને જે ખુશીનો અનુભવ થયો હશે તેને યાદ કર્યો હતો. "તે પછી શ્રી રામ સાથેનું વિભાજન 14 વર્ષ સુધી ચાલ્યું અને હજી પણ એટલું અસહ્ય હતું. આ યુગમાં અયોધ્યા અને દેશવાસીઓએ સેંકડો વર્ષોના વિભાજનને સહન કર્યું છે." શ્રી મોદીએ બંધારણની મૂળ નકલમાં શ્રી રામ હાજર હોવા છતાં, સ્વતંત્રતા પછી લાંબી કાનૂની લડાઈ લડવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ ન્યાયની ગરિમાને અકબંધ રાખવા બદલ ભારતની ન્યાયપાલિકાનો આભાર માન્યો હતો. ન્યાયનું મૂર્ત સ્વરૂપ, શ્રી રામના મંદિરનું નિર્માણ ન્યાયી માધ્યમો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું."

પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે, નાનાં ગામડાંઓ સહિત સમગ્ર દેશમાં શોભાયાત્રાઓ જોવા મળી રહી છે અને મંદિરોમાં સ્વચ્છતા અભિયાન હાથ ધરવામાં આવી રહ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આખો દેશ આજે દિવાળીની ઉજવણી કરી રહ્યો છે. દરેક ઘર સાંજે 'રામ જ્યોતિ'ને પ્રકાશિત કરવા માટે તૈયાર છે." ગઈકાલે રામ સેતુના પ્રારંભિક બિંદુ અરિચલ મુનાઈની પોતાની મુલાકાતને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ એ જ ક્ષણ હતી જેણે કાલ ચક્રમાં પરિવર્તન લાવ્યું હતું. આ ક્ષણની સરખામણી કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તેમને વિશ્વાસ છે કે, આજની ક્ષણ પણ સમયનાં વર્તુળને બદલીને આગળ વધવાની છે. શ્રી મોદીએ જાણકારી આપી હતી કે, તેમનાં 11 દિવસનાં અનુષ્ઠાન દરમિયાન તેમણે એ તમામ સ્થળોની સામે શિશ ઝુકાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, જ્યાં ભગવાન રામે પગ મૂક્યો હતો. નાસિકમાં પાંસીડબ્લ્યુટી ધામ, કેરળમાં થ્રીપ્રયાર મંદિર, આંધ્રપ્રદેશમાં લેપાક્ષી, શ્રીરંગમમાં શ્રી રંગનાથસ્વામી મંદિર, રામેશ્વરમ અને ધનુષકોડીમાં શ્રી રામનાથસ્વામી મંદિરનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ દરિયાથી સરયુ નદી સુધીની સફર માટે આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. "સમુદ્રથી લઈને સરયુ નદી સુધી, રામના નામની સમાન ઉત્સવની ભાવના દરેક જગ્યાએ પ્રચલિત છે." તેમણે આગળ કહ્યું, "ભગવાન રામ ભારતના આત્માના દરેક કણ સાથે જોડાયેલા છે. ભારતીયોના હૃદયમાં રામ વસે છે." તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે એકતાની ભાવના ભારતમાં ક્યાંય પણ દરેકના અંતરાત્માની અંદર જોવા મળે છે અને સામૂહિકતા માટે આનાથી વધુ સંપૂર્ણ ફોર્મ્યુલા હોઈ શકે નહીં.

ઘણી ભાષાઓમાં શ્રી રામ કથા સાંભળવાના પોતાના અનુભવને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, પરંપરાઓનાં ઉત્સવો, સ્મૃતિઓમાં રામ બિરાજમાન છે. "દરેક યુગમાં લોકો રામને જીવ્યા છે. તેઓએ રામને તેમની શૈલી અને શબ્દોમાં વ્યક્ત કર્યા છે. આ 'રામ રાસ' સતત જીવનના પ્રવાહની જેમ વહી રહ્યો છે. રામ કથા અનંત છે અને રામાયણ પણ અનંત છે. રાણના આદર્શો, મૂલ્યો અને ઉપદેશો બધે જ સરખા છે."

પ્રધાનમંત્રીએ આજના દિવસને શક્ય બનાવનારા લોકોના બલિદાન બદલ આભારની લાગણી વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે સંતો, કારસેવકો અને રામભક્તોને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આજનો પ્રસંગ માત્ર ઉજવણીની ક્ષણ જ નથી, પણ સાથે સાથે ભારતીય સમાજની પરિપક્વતાને સાકાર કરવાની ક્ષણ પણ છે. અમારા માટે આ માત્ર વિજયનો જ નહીં, નમ્રતાનો પણ પ્રસંગ છે." ઇતિહાસની ગાંઠો સમજાવતાં પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, કોઈ પણ રાષ્ટ્રનાં ઇતિહાસ સામેનાં સંઘર્ષનાં પરિણામો ભાગ્યે જ સુખદ હોય છે. "તેમ છતાં", તેમણે કહ્યું હતું કે "આપણા દેશે જે ગુરુત્વાકર્ષણ અને સંવેદનશીલતા સાથે ઇતિહાસની આ ગાંઠ ખોલી છે તે દર્શાવે છે કે આપણું ભવિષ્ય આપણા ભૂતકાળ કરતા ઘણું સુંદર બનશે." કયામત કરનારાઓને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ પ્રકારનાં લોકોને આપણાં સામાજિક સિદ્ધાંતોની પવિત્રતાનો અહેસાસ થયો નથી. "રામલલાના આ મંદિરનું નિર્માણ ભારતીય સમાજની શાંતિ, ધૈર્ય, પરસ્પર સંવાદિતા અને સંકલનનું પણ પ્રતીક છે. આપણે જોઈ રહ્યા છીએ કે આ રચના કોઈ અગ્નિને જન્મ નથી આપી રહી, પરંતુ ઊર્જાને જન્મ આપી રહી છે. રામમંદિરે સમાજના દરેક વર્ગને ઉજ્જવળ ભવિષ્યનાં માર્ગે આગળ વધવાની પ્રેરણા આપી છે." તેમણે કહ્યું, "રામ અગ્નિ નથી, તે ઊર્જા છે, તે સંઘર્ષ નથી પરંતુ સમાધાન છે, રામ ફક્ત આપણા જ નથી પરંતુ બધાના છે, રામ ફક્ત હાજર જ નથી પરંતુ અનંત છે"

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સમગ્ર વિશ્વ પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા સાથે જોડાયેલું છે અને રામની સર્વવ્યાપકતા જોઈ શકાય છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ પ્રકારની ઉજવણી અનેક દેશોમાં જોવા મળે છે અને અયોધ્યાનું પર્વ રામાયણની વૈશ્વિક પરંપરાઓની ઉજવણી બની ગયું છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "રામ લલ્લાની પ્રતિષ્ઠા 'વસુધૈવ કુટુંબકમ'નો વિચાર છે.

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ માત્ર શ્રી રામની મૂર્તિની પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા સમારોહ જ નથી, પણ ભારતીય સંસ્કૃતિમાં અતૂટ શ્રદ્ધાનો અભિષેક પણ છે, જે શ્રી રામ સ્વરૂપે પ્રગટ થાય છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ માનવીય મૂલ્યો અને સર્વોચ્ચ આદર્શોનું મૂર્ત સ્વરૂપ છે, જે સમગ્ર વિશ્વની તાતી જરૂરિયાત છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તમામનાં કલ્યાણનાં સંકલ્પોએ આજે રામ મંદિરનું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું છે અને આ માત્ર મંદિર જ નથી, પણ ભારતનું વિઝન, ફિલસૂફી અને દિશા છે. "આ રામના સ્વરૂપમાં રાષ્ટ્રીય ચેતનાનું મંદિર છે. ભગવાન રામ ભારતની આસ્થા, પાયો, વિચાર, કાયદો, ચેતના, વિચાર, પ્રતિષ્ઠા અને કીર્તિ છે. રામ પ્રવાહ છે, રામ અસર છે. રામ નીતિ છે. રામ શાશ્વત છે. રામ સાતત્ય છે. રામ વિભુ છે. રામ સર્વવ્યાપી છે, વિશ્વ છે, સાર્વત્રિક આત્મા છે." તેમણે કહ્યું કે ભગવાન રામની પ્રતિષ્ઠાની અસર હજારો વર્ષો સુધી અનુભવી શકાય છે. મહર્ષિ વાલ્મીકિને ટાંકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, રામે દસ હજાર વર્ષ સુધી રાજ્ય પર શાસન કર્યું હતું, જે હજારો વર્ષ સુધી રામરાજ્યની સ્થાપનાનો સંકેત આપે છે. "જ્યારે રામ ત્રેતાયુગમાં આવ્યા હતા, ત્યારે હજારો વર્ષો સુધી રામરાજ્યની સ્થાપના થઈ હતી. રામ હજારો વર્ષોથી દુનિયાનું માર્ગદર્શન કરી રહ્યા છે." પીએમ મોદીએ કહ્યું.

પ્રધાનમંત્રીએ દરેક રામભક્તને ભવ્ય રામ મંદિરની પ્રાપ્તિ પછી આગળના માર્ગ વિશે આત્મનિરીક્ષણ કરવા જણાવ્યું હતું. "આજે, હું શુદ્ધ હૃદયથી અનુભવું છું કે સમયનું ચક્ર બદલાઈ રહ્યું છે. આ એક સુખદ સંયોગ છે કે આપણી પેઢીને આ નિર્ણાયક માર્ગના આર્કિટેક્ટ તરીકે પસંદ કરવામાં આવી છે." પીએમ મોદીએ વર્તમાન યુગના મહત્વને રેખાંકિત કર્યું અને પોતાની પંક્તિ 'યહી સમય હૈ સહી સમય હૈ'નું પુનરાવર્તન કર્યું, આ સમય છે, યોગ્ય સમય છે. "આપણે આગામી એક હજાર વર્ષ માટે ભારતનો પાયો નાખવાનો છે. મંદિરથી આગળ વધીને હવે આપણે બધા દેશવાસીઓ આ જ ક્ષણથી એક મજબૂત, સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતના નિર્માણ માટે શપથ લઈએ છીએ." તેમણે કહ્યું કે, આ માટે રાષ્ટ્રના અંતઃકરણમાં રામનો આદર્શ હોવો જરૂરી છે.

પ્રધાનમંત્રીએ દેશવાસીઓને તેમની ચેતના દેવથી દેશ, રામથી રાષ્ટ્ર સુધી - દેવી-દેવતાથી રાષ્ટ્ર સુધી વિસ્તૃત કરવા જણાવ્યું હતું. તેમણે શ્રી હનુમાનની સેવા, ભક્તિ અને સમર્પણમાંથી શીખવા જણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે, "દરેક ભારતીયમાં આ પ્રકારની ભક્તિ, સેવા અને સમર્પણની ભાવના સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતનો પાયો બનશે." પ્રધાનમંત્રીએ આગળ કહ્યું હતું કે, દરેક ભારતીયનાં હૃદયમાં 'રામ આવશે' એ માતા શબરીના વિશ્વાસની પાછળની ભાવના ભવ્ય સક્ષમ અને દિવ્ય ભારતનો પાયો હશે. નિષાદરાજ પ્રત્યે રામના સ્નેહના ઊંડાણ અને મૌલિકતાનો ઉલ્લેખ કરતાં જણાય છે કે બધા એક જ છે અને એકતા અને એકતાની આ ભાવના સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતનો પાયો બની રહેશે.

પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, અત્યારે દેશમાં નિરાશાને કોઈ સ્થાન નથી. ખિસકોલીની ગાથા પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, જે લોકો પોતાને નાના અને સામાન્ય માને છે, તેમણે ખિસકોલીનાં પ્રદાનને યાદ રાખવું જોઈએ અને કોઈ પણ પ્રકારની ખચકાટથી છુટકારો મેળવવો જોઈએ. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, નાના કે મોટા દરેક પ્રયાસની પોતાની તાકાત અને યોગદાન હોય છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "સબ કા પ્રયાસની ભાવના મજબૂત, સક્ષમ, ભવ્ય અને દિવ્ય ભારતનો પાયો બનશે. અને આ જ ઈશ્વરથી દેશની ચેતનાનું અને દેશની ચેતનાનું રામમાંથી વિસ્તરણ છે."

અત્યંત જ્ઞાન અને અપાર શક્તિ ધરાવતા લંકાના શાસક રાવણ સામે લડતી વખતે જટાયુની પ્રામાણિકતા પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ પ્રકારની ફરજનું પરિણામ સક્ષમ અને દિવ્ય ભારતનો પાયો છે. શ્રી મોદીએ જીવનની દરેક પળને રાષ્ટ્રનિર્માણમાં સમર્પિત કરવાનો સંકલ્પ કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, "રામના કાર્યથી, રાષ્ટ્રનું કાર્ય, સમયની દરેક પળ, શરીરનો દરેક કણ રામના સમર્પણને રાષ્ટ્ર પ્રત્યે સમર્પણના લક્ષ્ય સાથે જોડી દેશે.

પોતાની જાતથી આગળ વધવાની પોતાની થીમને આગળ વધારતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, ભગવાન રામની આપણી પૂજા 'હું'થી લઈને 'અમારા' સુધી, સમગ્ર સૃષ્ટિ માટે હોવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે, આપણા પ્રયાસો વિકસિત ભારતના નિર્માણ માટે સમર્પિત હોવા જોઈએ.

હાલમાં ચાલી રહેલી અમૃત કાલ અને યુવા જનસંખ્યાનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ દેશની વૃદ્ધિ માટેનાં પરિબળોનાં સંપૂર્ણ સમન્વયની નોંધ લીધી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ યુવા પેઢીને તેમના મજબૂત વારસાનો ટેકો લેવા અને આત્મવિશ્વાસ સાથે આગળ વધવા જણાવ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "પરંપરાની શુદ્ધતા અને આધુનિકતાની અનંતતા એમ બંનેનાં માર્ગને અનુસરીને ભારત સમૃદ્ધિનાં લક્ષ્યાંક સુધી પહોંચશે."

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભવિષ્ય સફળતાઓ અને સિદ્ધિઓને સમર્પિત છે તથા ભવ્ય રામ મંદિર ભારતની પ્રગતિ અને ઉત્થાનનું સાક્ષી બનશે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આ ભવ્ય રામ મંદિર વિકસિત ભારતના ઉદયનું સાક્ષી બનશે." મંદિરમાંથી બોધપાઠ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, જો લક્ષ્યાંક વાજબી હોય અને સામૂહિક અને સંગઠિત શક્તિમાંથી જન્મે તો તેને હાંસલ કરી શકાય છે. "આ ભારતનો સમય છે અને ભારત આગળ વધવા જઈ રહ્યું છે. સદીઓ સુધી રાહ જોયા પછી આપણે અહીં પહોંચ્યા છીએ. આપણે બધાએ આ યુગની, આ સમયગાળાની રાહ જોઈ છે. હવે અમે અટકશું નહીં. આપણે વિકાસની ઊંચાઈએ પહોંચતા રહીશું." પ્રધાનમંત્રીએ રામ લલ્લાના ચરણોમાં પ્રણામ કર્યા અને શુભેચ્છા પાઠવીને સમાપન કર્યું.

આ પ્રસંગે ઉત્તરપ્રદેશનાં રાજ્યપાલ શ્રીમતી આનંદીબહેન પટેલ, ઉત્તરપ્રદેશનાં મુખ્યમંત્રી શ્રી યોગી આદિત્યનાથ, રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘનાં સરસંઘચાલક શ્રી મોહન ભાગવત અને શ્રી રામ જન્મભૂમિ તીર્થ ક્ષેત્ર ટ્રસ્ટનાં અધ્યક્ષ શ્રી નૃત્ય ગોપાલ દાસ ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં.

પાર્શ્વ ભાગ

ઐતિહાસિક પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા સમારોહમાં દેશના તમામ મુખ્ય આધ્યાત્મિક અને ધાર્મિક સંપ્રદાયોના પ્રતિનિધિઓ અને વિવિધ આદિવાસી સમુદાયના પ્રતિનિધિઓ સહિત જીવનના તમામ ક્ષેત્રના લોકોની ભાગીદારી જોવા મળી હતી.

ભવ્ય શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરનું નિર્માણ પરંપરાગત નગારા શૈલીમાં કરવામાં આવ્યું છે. તેની લંબાઈ (પૂર્વ-પશ્ચિમ) 380 ફૂટ છે; પહોળાઈ 250 ફૂટ અને ઊંચાઈ 161 ફૂટ છે. અને કુલ 393 સ્તંભો અને 44 દરવાજાઓ દ્વારા ટેકો આપવામાં આવ્યો છે. મંદિરના સ્તંભો અને દિવાલોમાં હિન્દુ દેવી-દેવતાઓ, દેવી-દેવતાઓનું જટિલ રીતે કોતરવામાં આવેલું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. ભોંયતળિયે આવેલા મુખ્ય ગર્ભગૃહમાં ભગવાન શ્રી રામ (શ્રી રામલલાની મૂર્તિ)નું બાળપણનું સ્વરૂપ મૂકવામાં આવ્યું છે.

મંદિરનું મુખ્ય પ્રવેશદ્વાર પૂર્વ દિશામાં આવેલું છે, જ્યાં સિંહ દ્વાર થઈને 32 સીડીઓ ચઢીને પહોંચી શકાય છે. મંદિરમાં કુલ પાંચ મંડપ (હોલ) છે - નૃત્ય મંડપ, રંગ મંડપ, સભા મંડપ, પ્રથા મંડપ અને કીર્તન મંડપ. મંદિરની નજીક એક ઐતિહાસિક કૂવો (સીતા કૂપ) છે, જે પ્રાચીન યુગનો છે. મંદિર સંકુલના દક્ષિણ-પશ્ચિમ ભાગમાં, કુબેર ટીલા ખાતે, ભગવાન શિવના પ્રાચીન મંદિરને પુન:સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે, સાથે સાથે જટાયુની પ્રતિમાની સ્થાપના પણ કરવામાં આવી છે.

મંદિરના પાયાનું નિર્માણ રોલર-કોમ્પેક્ટેડ કોંક્રિટ (આરસીસી)ના 14 મીટર જાડા સ્તરથી કરવામાં આવ્યું છે, જે તેને કૃત્રિમ ખડકનો દેખાવ આપે છે. મંદિરમાં ક્યાંય લોખંડનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો નથી. જમીનના ભેજ સામે રક્ષણ મેળવવા માટે ગ્રેનાઇટનો ઉપયોગ કરીને 21 ફૂટ ઊંચી પ્લિન્થનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. મંદિર સંકુલમાં સુએજ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ, વોટર ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ, ફાયર સેફ્ટી માટે પાણીનો પુરવઠો અને સ્વતંત્ર પાવર સ્ટેશન આવેલું છે. આ મંદિરનું નિર્માણ દેશની પરંપરાગત અને સ્વદેશી તકનીકનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવ્યું છે.

YP/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com