પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળ સૌપ્રથમ વાર ભારતીયતા, ભારતીય બંધારણ અને ભારતના લોકો સાથે સંબંધિત લગભગ 150 વર્ષ જૂની અપરાધિક ન્યાય વ્યવસ્થાને સંચાલિત કરતા ત્રણ કાયદાઓમાં ફેરફારો કરવામાં આવ્યા

સજાનો હેતુ પીડિતને ન્યાય અપાવવાનો અને સમાજમાં એક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરવાનો હોવો જોઈએ

ભારતીય આત્માથી બનેલા આ ત્રણ કાયદા આપણી અપરાધિક ન્યાય પ્રણાલીમાં મોટું પરિવર્તન લાવશે

આતંકવાદ સામે ઝીરો ટોલરન્સની નીતિ ધરાવે છે મોદી સરકારની, આ કાયદાઓમાં પણ છે આવી જોગવાઇઓ જેથી કોઇ આતંકવાદી સજાથી બચી ન શકે

જૂના કાયદાઓમાં, મહિલાઓની હત્યા અને દુર્વ્યવહારને બદલે, ફક્ત તિજોરી અને બ્રિટીશ તાજના રક્ષણને પ્રાધાન્ય આપવામાં આવતું હતું

નવા કાયદાઓમાં મહિલાઓ અને બાળકો સામેના ગુનાઓ, માનવ શરીરને અસર કરતી બાબતો, દેશની સરહદોની સુરક્ષા, આર્મી, નેવી અને એરફોર્સને લગતા ગુનાઓ, ચૂંટણી ગુનાઓ, સિક્કા સાથે ચેડાં, ચલણી નોટો અને સરકારી સ્ટેમ્પ્સ વગેરે પ્રથમ રાખવામાં આવ્યા છે.

એક ઐતિહાસિક નિર્ણય લેતા શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ રાજદ્રોહની કલમને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી દીધી છે અને દેશદ્રોહને સામેલ કર્યો છે

મોદી સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલા આ કાયદાઓના અમલ બાદ દેશમાં એક નવી ન્યાય પ્રણાલી બનશે

પછી તે રામ મંદિર હોય, કલમ 370 હોય, ટ્રિપલ તલાક હોય કે પછી મહિલા અનામત... અમે જે કહીએ છીએ તે કરીએ છીએ

દેશની સુરક્ષા સર્વોપરી છે, સરકાર વિરુદ્ધ કોઈ પણ કંઈ પણ કહી શકે છે, પરંતુ જો કોઈ ભારતના ધ્વજ, સરહદો અને સંસાધનો સાથે ચેડાં કરશે તો તે ચોક્કસપણે જેલમાં જશે

હવે, ચાર્જશીટ 180 દિવસમાં દાખલ કરવાની રહેશે અને મેજિસ્ટ્રેટે 14 દિવસની અંદર તેનો સમાવેશ કરવો પડશે

અમે ત્રણ નવા કાયદાઓને પીડિત-કેન્દ્રિત બનાવ્યા છે, જ્યારે પોલીસને જવાબદાર બનાવ્યા છે

ગૃહમંત્રી કહે છે, જેણે તેના કૃત્ય પર પસ્તાવો કર્યો છે, તે સહાનુભૂતિને પાત્ર છે

ન્યાય પ્રણાલીને વધુ સારી બનાવવા માટે રાજ્ય અને જિલ્લા સ્તરે કાર્યવાહી નિયામક બનાવવામાં આવશે

ટેકનોલોજીના ઉપયોગ સાથે અમે ભારતીય ન્યાય વ્યવસ્થાને સમગ્ર વિશ્વમાં સૌથી અદ્યતન બનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.

ગુનેગારોને સજા થશે અને તેમની મિલકતો પણ જપ્ત કરવામાં આવશે, ગેરહાજરીમાં ટ્રાયલની જોગવાઈ હેઠળ, જેલમાં એક તૃતીયાંશ સજા ભોગવી ચૂકેલા અંડર-ટ્રાયલ માટે જામીનની જોગવાઈ પણ કરવામાં આવી છે

અમે તપાસમાં ફોરેન્સિક સાયન્સની મદદથી કાર્યવાહીને વેગ આપવાના પ્રયાસો કર્યા છે, અમે બળાત્કારનો ભોગ બનેલી યુવતીના નિવેદનનું ઓડિયો-વીડિયો રેકોર્ડિંગ પણ ફરજિયાત બનાવ્યું છે

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે લોકસભામાં ભારતીય ન્યાય (બીજા) સંહિતા, 2023, ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા (બીજા) સંહિતા, 2023 અને ભારતીય સાક્ષ્ય (દ્વિતિય) બિલ, 2023 પર થયેલી ચર્ચાનો જવાબ આપ્યો હતો. ચર્ચા પછી ગૃહમાં દ્વારા બિલો પસાર કરાયા.

આ ચર્ચાનો જવાબ આપતા શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં નેતૃત્વમાં પ્રથમ વખત ભારતીયતા, ભારતીય બંધારણ અને ભારતની જનતા સાથે સંબંધિત આશરે 150 વર્ષ જૂની અપરાધિક ન્યાય વ્યવસ્થાને સંચાલિત કરતા ત્રણ કાયદાઓમાં ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે 1860માં બનેલા ભારતીય દંડ સંહિતાનો હેતુ ન્યાય આપવાનો નહીં પરંતુ સજા આપવાનો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, હવે ભારતીય ન્યાય સંહિતા, 2023 ભારતીય દંડ સંહિતા (આઇપીસી)નું સ્થાન લેશે, ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા (સીઆરપીસી)નું સ્થાન લેશે અને ભારતીય સાક્ષ્ય બિલ ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ, 1872નું સ્થાન લેશે અને આ ગૃહની મંજૂરી મળ્યા પછી આ કાયદાઓને દેશભરમાં લાગુ કરવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે ભારતીય આત્માથી બનેલા આ ત્રણ કાયદા આપણી અપરાધિક ન્યાય વ્યવસ્થામાં મોટું પરિવર્તન લાવશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે 35 સાંસદોએ આ બિલો પર પોતાનો મત વ્યક્ત કર્યો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ ગુલામીની માનસિકતા અને પ્રતીકોને નાબૂદ કરવા અપીલ કરી છે તથા વહેલામાં વહેલી તકે નવા આત્મવિશ્વાસ સાથે એક મહાન ભારતનું નિર્માણ કરવાનો માર્ગ મોકળો કર્યો છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી મોદીજીએ લાલ કિલ્લાની પ્રાચીર પરથી આગ્રહ કર્યો હતો કે, આ દેશને ટૂંક સમયમાં જ સંસ્થાનવાદી કાયદામાંથી મુક્તિ મળવી જોઈએ અને એ જ રીતે ગૃહ મંત્રાલયે આ ત્રણ જૂનાં કાયદાઓમાં પરિવર્તન લાવવા વર્ષ 2019થી સઘન ચર્ચાવિચારણા શરૂ કરી હતી. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, આ કાયદાઓ એક વિદેશી શાસકે પોતાનું શાસન ચલાવવા અને તેના ગુલામોની પ્રજાનું સંચાલન કરવા માટે બનાવ્યા છે. ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે ત્રણ જૂના કાયદાઓની જગ્યાએ લાવવામાં આવી રહેલા આ નવા કાયદાઓ આપણા બંધારણની ત્રણ મૂળભૂત ભાવના - વ્યક્તિની સ્વતંત્રતા, માનવ અધિકારો અને બધા સાથે સમાન વ્યવહારના સિદ્ધાંતના આધારે બનાવવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે હાલના ત્રણ કાયદાઓમાં ન્યાયની કલ્પના કરવામાં આવી નથી અને માત્ર સજાને જ ન્યાય માનવામાં આવ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે, સજા આપવાનો હેતુ પીડિતાને ન્યાય અપાવવાનો અને સમાજમાં એક ઉદાહરણ બેસાડવાનો છે, જેથી અન્ય કોઈ આવી ભૂલ ન કરે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, આઝાદીનાં આટલાં વર્ષો પછી આ ત્રણ નવા કાયદાઓનું પ્રથમ વખત માનવતાનું સ્વરૂપ ધારણ થઈ રહ્યું છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી મોદીની આ પહેલે આ ત્રણ કાયદાઓને ગુલામીની માનસિકતા અને પ્રતીકોમાંથી મુક્ત કર્યા છે. તેમણે કહ્યું કે જૂના કાયદા આ દેશના નાગરિકો માટે નહીં પરંતુ બ્રિટિશ શાસનની સુરક્ષા માટે બનાવવામાં આવ્યા છે. શ્રી શાહે ઉમેર્યું હતું કે, જૂનાં કાયદામાં મહિલાઓ સાથેનાં દુષ્કર્મ અને હત્યાકાંડને પ્રાથમિકતા આપવાને બદલે તિજોરીની સુરક્ષા, રેલવેની સુરક્ષા અને બ્રિટિશ તાજની સુરક્ષાને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે નવા કાયદાઓમાં મહિલાઓ અને બાળકો વિરુદ્ધ અપરાધ, માનવ શરીરને અસર કરતી બાબતો, દેશની સરહદોની સુરક્ષા, આર્મી, નેવી અને એરફોર્સને લગતા ગુનાઓ, ચૂંટણી ગુનાઓ, સિક્કા સાથે ચેડાં, ચલણી નોટો અને સરકારી સ્ટેમ્પ્સ વગેરેને પ્રથમ રાખવામાં આવે છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, મોદીજીનાં નેતૃત્વમાં સૌપ્રથમ વાર આપણાં બંધારણની ભાવના અનુસાર કાયદા બનાવવામાં આવશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે, મોદી સરકારે આ કાયદાઓમાં પહેલીવાર આતંકવાદને સમજાવીને પોતાની તમામ છટકબારીઓ બંધ કરવાનું કામ કર્યું છે. તેમણે કહ્યું કે, આ કાયદાઓમાં રાજદ્રોહને દેશદ્રોહમાં પરિવર્તિત કરવાનું કામ કરવામાં આવ્યું છે અને તેમાં એવો નિર્ધાર રાખવામાં આવ્યો છે કે દેશને નુકસાન કરનારને ક્યારેય છોડવામાં નહીં આવે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, આગામી 100 વર્ષમાં થઈ શકે તેવા સંભવિત ટેકનોલોજીકલ સંશોધનોની કલ્પના કરીને આપણી ન્યાયિક વ્યવસ્થાને સજ્જ કરવા માટે આ કાયદાઓમાં તમામ જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે મોબ લિંચિંગ એક જઘન્ય ગુનો છે અને આ કાયદાઓમાં તેના માટે મૃત્યુદંડની જોગવાઈ છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, પોલીસ અને નાગરિકોનાં અધિકારો વચ્ચે સારી સમતુલા જાળવવામાં આવી છે. સજાના દરમાં વધારો કરવા અને સાયબર ક્રાઇમને રોકવા માટે આ કાયદાઓમાં જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જેલો પરનું ભારણ ઘટાડવા માટે સામુદાયિક સેવાને પણ પ્રથમ વખત સજા તરીકે સામેલ કરવામાં આવી રહી છે અને તેને કાનૂની દરજ્જો આપવામાં આવી રહ્યો છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, આ કાયદાઓને લગતા કુલ 3200 સૂચનો પ્રાપ્ત થયા હતા અને તેમણે પોતે આ ત્રણ કાયદાઓ પર વિચાર કરવા માટે 158 બેઠકો યોજી હતી. તેમણે કહ્યું કે 11 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ આ ત્રણ નવા બિલને ગૃહ મંત્રાલયની સ્થાયી સમિતિને વિચારણા માટે મોકલવામાં આવ્યા હતા. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, મોદીજીનાં નેતૃત્વમાં ન્યાય, સમાનતા અને વાજબીપણાનાં મૂળભૂત સિદ્ધાંતોને આધારે ત્રણેય નવા કાયદા લાવવામાં આવ્યાં છે. તેમણે કહ્યું કે આ કાયદાઓમાં ફોરેન્સિક સાયન્સને ઘણું મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. આ કાયદાઓ દ્વારા ઝડપી ન્યાય સુનિશ્ચિત કરવા માટે, પોલીસ, વકીલો અને ન્યાયાધીશો માટે નિયત સમયમર્યાદા છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે, ભારતીય નાગરીક સુરક્ષા સંગઠન, જે સીઆરપીસીનું સ્થાન લેશે, જેમાં કુલ 484 સેક્શન છે, તેમાં હવે 531 સેક્શન હશે. 177 વિભાગો બદલાયા છે, 9 નવા વિભાગો ઉમેરવામાં આવ્યા છે અને 14 કલમો રદ કરવામાં આવી છે. આઈપીસીનું સ્થાન લેનાર ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં હવે પહેલાની 511 કલમોને બદલે 358 કલમો હશે. તેમાં 21 નવા ગુના ઉમેરાયા છે, 41 ગુનામાં જેલની સજામાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે, 82 ગુનામાં દંડમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે, 25 ગુનાઓમાં ફરજિયાત લઘુતમ સજા દાખલ કરવામાં આવી છે, 6 ગુનામાં સજા તરીકે સામુદાયિક સેવાની જોગવાઈઓ છે અને 19 કલમો રદ કરવામાં આવી છે. એ જ રીતે પુરાવા અધિનિયમનું સ્થાન લેનાર ભારતીય સાક્ષ્ય વિધેયકમાં હવે અગાઉની 167ની જગ્યાએ 170 કલમો હશે, 24 કલમોમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે, 2 નવી કલમો ઉમેરવામાં આવી છે અને 6 કલમો રદ કરવામાં આવી છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું હતું કે, તેમણે કહ્યું હતું કે, આ નરેન્દ્ર મોદીની સરકાર છે, તે જે કહે છે તે કરે છે. અમે કહ્યું હતું કે અમે કલમ 370 અને 35એ હટાવીશું અને અમે તે કર્યું, અમે આતંકવાદ અને ઉગ્રવાદ સામે ઝીરો ટોલરન્સની નીતિ અપનાવીશું અને સુરક્ષા દળોને મુક્ત હાથ આપીશું, અમે તે કર્યું. તેમણે કહ્યું કે આ નીતિઓના કારણે હિંસક ઘટનાઓમાં 63 ટકાનો ઘટાડો થયો છે અને જમ્મુ-કાશ્મીર, ડાબેરી ઉગ્રવાદ પ્રભાવિત વિસ્તારો અને પૂર્વોત્તરમાં મૃત્યુમાં 73 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, ઉત્તર-પૂર્વનાં 70 ટકાથી વધારે વિસ્તારોમાંથી AFSPA હટાવી લેવામાં આવ્યો છે, કારણ કે ત્યાં કાયદો અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિમાં સુધારો થયો છે. તેમણે કહ્યું કે અમે કહ્યું હતું કે અમે અયોધ્યામાં રામ મંદિર બનાવીશું. તેમણે ઉમેર્યું કે, અમે કહ્યું હતું કે અયોધ્યામાં રામ મંદિર બનશે અને રામ લાલા ત્યાં 22 જાન્યુઆરી, 2024 ના રોજ બેસશે. અમે કહ્યું હતું કે અમે સંસદ અને રાજ્યોની વિધાનસભાઓમાં મહિલાઓને 33 ટકા અનામત આપીશું, અમે સર્વસંમતિથી તેમને અનામત આપીને દેશની માતૃશક્તિનું સન્માન કર્યું હતું. અમે કહ્યું હતું કે ટ્રિપલ તલાક મુસ્લિમ માતાઓ અને બહેનો સાથે અન્યાય છે અને અમે તેને નાબૂદ કરીશું, અમે તે વચન પણ પૂર્ણ કર્યું હતું. અમે કહ્યું હતું કે અમે ન્યાય આપવાની ગતિ વધારીશું અને ન્યાય સજાના આધારે નહીં થાય, મોદીજીએ આજે પણ આ કામ કર્યું છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે ન્યાય એ છત્ર શબ્દ છે અને તે સભ્ય સમાજનો પાયો નાખે છે. તેમણે કહ્યું કે આજે આ ત્રણ નવા બિલ દ્વારા લોકોની ન્યાયની અપેક્ષાને પૂર્ણ કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે વિધાનસભા, ન્યાયતંત્ર અને કારોબારી મળીને આ દેશમાં ન્યાય પ્રણાલીના ભારતીય વિચારને સ્થાપિત કરશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, અગાઉ સજા આપવાનાં કેન્દ્રીકૃત વિચાર સાથેનાં કાયદા હતાં, હવે પીડિત-કેન્દ્રિત ન્યાય પ્રસ્તુત થવા જઈ રહ્યો છે. સરળ, સુસંગત, પારદર્શક અને જવાબદાર પ્રક્રિયાઓ દ્વારા ન્યાયની સરળતાને પ્રાપ્ત કરવામાં આવી છે અને અમલીકરણ માટે વાજબી, સમયબદ્ધ, પુરાવા-આધારિત ઝડપી ટ્રાયલ રાખવામાં આવી છે જે અદાલતો અને જેલ પરના ભારણને ઘટાડશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે અમે તપાસમાં ફોરેન્સિક સાયન્સના આધારે પ્રોસિક્યુશનને મજબૂત બનાવ્યું છે અને ઓડિયો-વિડિયો મોડ મારફતે બળાત્કારનો ભોગ બનેલી પીડિતાનું નિવેદન નોંધવું ફરજિયાત બનાવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે, આ નવા કાયદાઓ પસાર થયા બાદ સમગ્ર દેશમાં કાશ્મીરથી કન્યાકુમારી અને દ્વારકાથી આસામ સુધી એક જ ન્યાય વ્યવસ્થા ઊભી થશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ડાયરેકટર ઓફ પ્રોસીકયુશન અંગે જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, હવે દરેક જિલ્લામાં, રાજ્ય સ્તરે એક સ્વતંત્ર ડિરેક્ટોરેટ ઓફ પ્રોસિક્યુશનની સ્થાપના કરવામાં આવશે, જે પારદર્શક રીતે આ કેસમાં અપીલનો નિર્ણય લેશે. ઘણા કિસ્સાઓમાં પોલીસની જવાબદારી નક્કી કરવામાં આવી છે અને ધરપકડ કરાયેલી વ્યક્તિ વિશેની માહિતી દરેક પોલીસ સ્ટેશનમાં ફરજિયાતપણે જાળવવી પડશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં માનવ અને શરીર સાથે સંબંધિત અપરાધો જેવા કે– બળાત્કાર, સામૂહિક બળાત્કાર, બાળકો સામે અપરાધ, હત્યા, અપહરણ અને તસ્કરી વગેરેને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે નરેન્દ્ર મોદીજીએ ઐતિહાસિક નિર્ણય લીધો છે અને રાજદ્રોહની કલમને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી દીધી છે. તેમણે કહ્યું કે અમે દેશદ્રોહને સ્થાન આપ્યું છે. ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે આ દેશની વિરુદ્ધ કોઈ બોલી શકે નહીં અને કોઈ પણ તેના હિતોને નુકસાન પહોંચાડી શકે નહીં. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, જો કોઈ પણ વ્યક્તિ ભારતની ધ્વજ, સરહદો અને સંસાધનો સાથે રમતી હોય તો તેણે ચોક્કસપણે જેલમાં જવું પડશે, કારણ કે નરેન્દ્ર મોદી સરકારનું જોર એ છે કે દેશની સુરક્ષા સૌથી પહેલાં આવે. તેમણે કહ્યું કે અમે દેશદ્રોહની વ્યાખ્યામાં હેતુ અને ઇરાદાની વાત કરી છે અને જો હેતુ દેશદ્રોહનો હોય તો આરોપીને કડકમાં કડક સજા થવી જોઇએ. તેમણે કહ્યું કે, કેટલાક લોકો આ નવી પહેલને રંગ આપવાની કોશિશ કરી રહ્યા છે, પરંતુ મોદી સરકાર બંધારણની ભાવના અનુસાર ચાલતી સરકાર છે અને જો કોઈ દેશ વિરુદ્ધ કંઈ પણ કરશે તો તેને સજા જરૂર મળશે. કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે અંગ્રેજોને દેશમાંથી હાંકી કાઢવા માટે હજારો સ્વતંત્રતા સેનાનીઓએ પોતાના જીવનના સુવર્ણ વર્ષો રાજદ્રોહના આરોપમાં જેલમાં વિતાવ્યા, આજે નરેન્દ્ર મોદી સરકારની આ પહેલથી તેમના આત્માને ચોક્કસ સંતોષ મળશે કે સ્વતંત્ર ભારતમાં આજે આ અન્યાયી જોગવાઈને નાબૂદ કરી દેવામાં આવી છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, મહિલાઓ અને બાળકોની સુરક્ષા માટે આ કાયદાઓમાં વિવિધ જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં આ સંબંધમાં એક નવો અધ્યાય ઉમેરાયો છે. ૧૮ વર્ષથી ઓછી ઉંમરની મહિલા પર બળાત્કારના ગુનામાં આજીવન કેદ અને મૃત્યુદંડની જોગવાઈ છે. તેમણે કહ્યું કે ગેંગરેપના મામલામાં 20 વર્ષની જેલ અથવા મોત સુધી જેલની સજાની જોગવાઈ છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, આઝાદીનાં 75 વર્ષ પછી સૌપ્રથમ વાર નરેન્દ્ર મોદી સરકારે અપરાધિક ન્યાય વ્યવસ્થામાં આતંકવાદને સ્થાન આપ્યું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ આતંકવાદી જ માનવાધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે અને તેને કડકમાં કડક સજા થવી જોઇએ. તેમણે કહ્યું કે ડાયનામાઇટ, વિસ્ફોટક સામગ્રી, ઝેરી ગેસ અથવા પરમાણુના ઉપયોગ જેવી ઘટનાઓમાં જો કોઇ મોત થાય છે તો તેના માટે જવાબદાર લોકોને આતંકવાદી કૃત્યોમાં સામેલ માનવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે આ વ્યાખ્યા આ કાયદાના દુરુપયોગ માટે કોઈ અવકાશ છોડતી નથી, પરંતુ જે લોકો આતંકવાદી કૃત્યો કરે છે તેમને કડકમાં કડક સજા મળવી જોઈએ અને આ ગૃહ દ્વારા આ કલમને મંજૂરી આપવાથી આતંકવાદ સામે શૂન્ય સહિષ્ણુતાનો સંદેશ જશે. ગૃહમંત્રીએ ઉમેર્યું હતું કે, સંગઠિત અપરાધને પણ આ કાયદાઓમાં પ્રથમ વખત વ્યાખ્યાયિત અને સમજાવવામાં આવ્યો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, સદોષ મનુષ્યવધના કિસ્સામાં જો આરોપી પોલીસ પાસે કેસની જાણ કરવા જાય અને પીડિતાને તબીબી સારવાર માટે હોસ્પિટલ લઈ જાય તો ઓછી સજાની જોગવાઈ છે. તેમણે કહ્યું કે હિટ એન્ડ રન કેસ માટે અમે 10 વર્ષની સજાની સજાની જોગવાઈ કરી છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે હવે પોલીસે ફરિયાદના 3 દિવસની અંદર એફઆઈઆર નોંધવી પડશે અને 3થી 7 વર્ષની સજા સાથે જોડાયેલા કેસોમાં પ્રાથમિક તપાસ બાદ એફઆઈઆર નોંધવી પડશે. તેમણે કહ્યું કે હવે અમે કોઈ પણ જાતના વિલંબ વગર 7 દિવસની અંદર બળાત્કાર પીડિતાની મેડિકલ તપાસનો રિપોર્ટ સીધો પોલીસ સ્ટેશન અને કોર્ટમાં મોકલવાની જોગવાઈ કરી છે. તેમણે કહ્યું કે હવે ચાર્જશીટ ફાઇલ કરવાની સમય મર્યાદા 90 દિવસ નક્કી કરવામાં આવી છે અને આ પછી તપાસ ફક્ત બીજા 90 દિવસ માટે જ હાથ ધરી શકાય છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, મેજિસ્ટ્રેટે 14 દિવસની અંદર આ કેસની નોંધ લેવાની રહેશે અને ત્યારબાદ કાર્યવાહી શરૂ થશે. તેમણે કહ્યું કે આરોપીઓ દ્વારા નિર્દોષ છૂટકારો મેળવવા માટેની વિનંતી પણ ૬૦ દિવસની અંદર કરવાની રહેશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, એવા ઘણા કિસ્સાઓ છે કે જેમાં આરોપી સામે 90 દિવસની અંદર તેની ગેરહાજરીમાં પણ કેસ ચલાવી શકાય છે અને સજા થઈ શકે છે. હવે જજે પોતાનો નિર્ણય કેસ પૂરો થયાના 45 દિવસની અંદર આપવાનો રહેશે. આ સાથે જ નિર્ણય અને સજા વચ્ચે માત્ર 7 દિવસ જ રહેશે. સુપ્રીમ કોર્ટે અપીલ નામંજૂર કર્યાના ૩૦ દિવસની અંદર જ દયા અરજીઓ દાખલ કરી શકાય છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, મહિલા ઇ-એફઆઇઆર મારફતે પોલીસ સ્ટેશનમાં એફઆઇઆર નોંધાવી શકે છે, તેની નોંધ પણ લેવામાં આવશે અને બે દિવસની અંદર મહિલાને તેના ઘરે જ જવાબ આપવાની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે અમે પોલીસ શક્તિઓના દુરુપયોગને રોકવા માટે પણ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કર્યો છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, અમે ક્રાઇમ-સીન, ઇન્વેસ્ટિગેશન અને ટ્રાયલ ત્રણેય તબક્કામાં ટેકનોલોજીના ઉપયોગને મહત્ત્વ આપ્યું છે, જે પોલીસ તપાસમાં પારદર્શિતા અને જવાબદારી સુનિશ્ચિત કરશે એટલું જ નહીં, પરંતુ પુરાવાની ગુણવત્તામાં પણ સુધારો કરશે અને પીડિતા અને આરોપી બંનેના અધિકારોનું રક્ષણ કરવામાં મદદ કરશે. પુરાવાની વીડિયો રેકોર્ડિંગ, શોધ અને જપ્તી માટે ફરજિયાત જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે, જે કોઈને ફસાવવાના અવકાશને મોટા પ્રમાણમાં ઘટાડશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, નરેન્દ્ર મોદી સરકારે બળાત્કારનાં કેસમાં પીડિતાનું નિવેદન ફરજિયાત કરવાનો નિર્ણય લીધો છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે આપણા દેશમાં દોષિત ઠેરવવાનો દર ઘણો ઓછો છે અને તેને વધારવા માટે વૈજ્ઞાનિક પુરાવા પર જોર આપવું પડશે. આ બિલમાં તપાસની ગુણવત્તા સુધારવા, વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિથી તપાસ હાથ ધરવા અને 90 ટકાના દોષિત ઠેરવવાના લક્ષ્ય સાથે 7 વર્ષથી વધુની સજાને પાત્ર ગુનાઓમાં એફએસએલ ટીમની મુલાકાત ફરજિયાત રહેશે તેવી જોગવાઈ કરી છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે શ્રી નરેન્દ્ર મોદી ગુજરાતનાં મુખ્યમંત્રી હતાં, ત્યારે તેમણે ગુજરાત ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટીની રચના કરી હતી, જ્યારે તેઓ પ્રધાનમંત્રી બન્યાં હતાં, ત્યારે તેમણે નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટી (એનએફએસયુ)ની રચના કરી હતી અને નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટી હેઠળ અત્યાર સુધી એનએફએસયુનાં 7 કેમ્પસ અને 9 રાજ્યોમાં બે તાલીમ એકેડેમી ખોલવામાં આવી છે. 5 વર્ષ પછી, અમને દર વર્ષે 35,000 ફોરેન્સિક નિષ્ણાતો મળશે જે અમારી જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, મોદી સરકાર 6 અત્યાધુનિક સેન્ટ્રલ ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરી બનાવી રહી છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, હવે ભોગ બનનાર વ્યક્તિ કોઇપણ પોલીસ સ્ટેશનમાં જઇને ઝીરો એફઆઇઆર નોંધાવી શકશે અને તેને ફરજિયાતપણે 24 કલાકની અંદર સંબંધિત પોલીસ સ્ટેશનમાં ટ્રાન્સફર કરવાની રહેશે. આ સાથે દરેક જિલ્લા અને પોલીસ સ્ટેશનમાં એક પોલીસ અધિકારી નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે, જે ધરપકડ કરાયેલા લોકોની યાદી તૈયાર કરીને તેમના સંબંધીઓને જાણ કરશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, જામીન અને બોન્ડ અગાઉ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યા ન હતા, પરંતુ હવે જામીન અને બોન્ડ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે ઘોષિત અપરાધીઓની સંપત્તિ જપ્ત કરવાની પણ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. પહેલા માત્ર 19 ગુનાઓમાં જ એકને ભાગેડુ જાહેર કરી શકાતો હતો, હવે 120 ગુનાઓમાં ભાગેડુ જાહેર કરવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, ગેરહાજર રહેવામાં સુનાવણી હેઠળ હવે ગુનેગારોને સજા થશે અને તેમની સંપત્તિ પણ ટાંચમાં લેવામાં આવશે. અંડર ટ્રાયલ કેદીઓ માટે જામીન માટેની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે, જેમણે તેમની કેદનો એક તૃતીયાંશ ભાગ પૂરો કર્યો છે. તેમણે કહ્યું કે સજાની માફીને તર્કસંગત બનાવવા માટે પગલાં લેવામાં આવ્યા છે. જો ફાંસીની સજા હોય તો વધુમાં વધુ આજીવન કેદની સજા થઈ શકે છે, તેનાથી ઓછી ન હોઈ શકે. આજીવન કેદ હોય તો 7 વર્ષની સજા ભોગવવી પડે છે અને 7 વર્ષ કે તેથી વધુ હોય તો ઓછામાં ઓછા 3 વર્ષ જેલમાં જ પસાર કરવા પડે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, પોલીસ સ્ટેશનોમાં પડેલી મોટી સંખ્યામાં સંપત્તિ મેજિસ્ટ્રેટ દ્વારા વીડિયોગ્રાફી કરાવ્યા બાદ વેચવામાં આવશે અને કોર્ટની સંમતિથી તેને 30 દિવસની અંદર વેચી દેવામાં આવશે અને પૈસા કોર્ટમાં જમા કરાવવામાં આવશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, મોદી સરકારે ઇન્ડિયન એવિડન્સ એક્ટમાં ઘણા ફેરફારો કર્યા છે. દસ્તાવેજની વ્યાખ્યામાં ઇલેક્ટ્રોનિક રેકોર્ડનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે અને હવે કોઈપણ પ્રકારના ઇલેક્ટ્રોનિક રેકોર્ડને દસ્તાવેજ તરીકે ગણવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે પ્રાપ્ત નિવેદનોને પુરાવાની વ્યાખ્યામાં શામેલ કરવામાં આવ્યા છે. ગૃહમંત્રીએ ઉમેર્યું હતું કે, જ્યારે દેશના દરેક પોલીસ સ્ટેશનમાં તેનો સંપૂર્ણ અમલ થશે, ત્યારે આપણી ન્યાયિક પ્રક્રિયા વિશ્વની સૌથી આધુનિક ન્યાયિક પ્રક્રિયા બની જશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, અત્યાર સુધી આઇસીજેએસ મારફતે દેશનાં 97 ટકા પોલીસ સ્ટેશનોનું કમ્પ્યુટરકરણ કરવાની કામગીરી પૂર્ણ થઈ છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અદાલતોનું પણ આધુનિકીકરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે અને આઇસીજેએસ, ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટી, પોલીસ સ્ટેશન, ગૃહ વિભાગ, સરકારી વકીલની કચેરી, જેલ અને કોર્ટ મારફતે એક જ સોફ્ટવેર હેઠળ ઓનલાઇન થવાની અણી પર છે. આ સાથે જ પુરાવાની વ્યાખ્યામાં સ્માર્ટફોન, લેપટોપ, મેસેજ વેબસાઇટ અને લોકેશનલ પુરાવાનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે અને આરોપી અને પીડિતોને ઇલેક્ટ્રોનિક માધ્યમો દ્વારા કોર્ટમાં હાજર રહેવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે આતંકવાદી કૃત્ય માટે ગુનો એક જ સ્થળે નોંધવામાં આવશે, પરંતુ આજદિન સુધી સીઆરપીકેન્ડમાં આતંકવાદની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી નથી લોકો નાસી છૂટતા હતા. તેમણે કહ્યું કે આ કાયદા દ્વારા અમે તેમના બચવાના તમામ રસ્તા બંધ કરી દીધા છે. ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે, જે લોકો પોતાના કાર્યો માટે પશ્ચાત્તાપ કરે છે તેમને જ દયાનો અધિકાર છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આવા દ્રઢ નિશ્ચય સાથે કાયદામાં ફોરેન્સિક સાયન્સને સ્થાન આપનારો ભારત એકમાત્ર દેશ હશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, બ્રિટિશ યુગની ગુલામીની તમામ નિશાનીઓ દૂર કરીને હવે આ સંપૂર્ણ ભારતીય કાયદો બનવા જઈ રહ્યો છે.

YP/JD