गोंय/मुंबई, 28 नोव्‍हेंबर 2023

54व्या भारतीय आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवान आयज आपलो प्रतिश्ठीत भांगराळो मोर पुरस्कार जाहीर केलो. फिल्म दिग्गजांचो आस्पाव आशिल्ल्या आंतरराष्ट्रीय जूरीन आयज गोंयांतल्या डॉ. श्यामा प्रसाद मुखर्जी स्टेडियमांत जाल्ल्या लकलकीत समारोप सुवाळ्यांत, ह्या पुरस्काराची घोशणा केली. गोंयांत जाल्ल्या ह्या महोत्सवांत, 12 आंतरराष्ट्रीय आनी 3 भारतीय चित्रपटांचो आस्पाव आशिल्ल्या 15 उत्कृष्ट चित्रपटांची निवड जाल्ली. 40 लाख रुपया रोख,  प्रमाणपत्र आनी भांगराळो मोर, अशें ह्या पुरस्काराचे स्वरूप आसा. 

1. फार्सी फिल्म ‘एंडलेस बॉर्डर्स’ थारलो उत्कृष्ट चित्रपट

उत्कृष्ट चित्रपटाखातीर आशिल्लो ‘भांगराळो मोर’ हो पुरस्कार अब्बास अमीनी हाणें दिग्दर्शीत केल्ल्या ‘एंडलेस बॉर्डर्स’ ह्या फार्सी म्हान कृतीक फावो जालो. अफगाणिस्तानांतल्या तालिबानाच्या उदयाक लागून पेटयल्ल्या अस्थिरताये मदीं इराणी शिक्षकाच्या ओडिसीचे फाटभुंयेर तयार जाल्लें भावनीक कथन, पूर्वग्रह, नैतीक दुविधा आनी निषिध्द मोग हांच्या गुंतागुंतीच्या नदरेन, खोलायेन भरिल्लें हो चित्रपट. शारिरीक आनी भावनीक शिमो हुंपपाची ह्या सिनेमाची तांक जूरीन तोखणाय करून, दिग्दर्शक अब्बास अमिनीच्या धाडसी कथाकथनाची तोखणाय केली.

एका प्रशस्तीपत्रांत जूरीन म्हणलां, “भौतिक शिमो कितले गुंतागुंतीचे आसूं येतात, हाचेर हो चित्रपट आसा तरी तुमी स्वताचेर लादतात त्या भावनीक आनी नैतीक शिमे परस चड गुंतागुंतीचें कांयच आसूंक शकना. फिल्म फेस्टिवल, खरेंच, शिमो हुंपपाचे आसतात आनी ह्या सिनेमाच्या बाबतींत दिग्दर्शकान स्वताच्या स्वातंत्र्याच्या मोलान राजकी शिमो हुंपल्यात.”

अफगाण शिमे लागसार आशिल्ल्या इराणाच्या एका गरीब गांवांतल्या निर्वासित इराणी शिक्षक अहमद हाच्या प्रवासाची, ह्या चित्रपटांत म्हायती दिल्या. अफगाणिस्तानांत तालिबानाच्या उदयाक लागून वंशीक आनी आदिवासी झुजांचो उजो परतून पेटला. तालिबानाच्या धोक्यांत आशिल्ले हजारो अफगाण नागरीक बेकायदेशीर रितीन इराणांत प्रवेश करतात. अफगाणिस्तानांतल्या हजारो कुटुंबाची वळख अहमदाक जाता, तेन्ना ताका ह्या वाठारांतल्या पूर्वग्रह आनी धार्मीकतायेचें खरेंच मुखामळ दिसता. निषिध्द मोग ताका वाट दाखयता आनी स्वताच्या जिवितांतल्या मोगाचो आनी धाडसाचो उणाव सोदून काडटा.

2. बल्गेरियन दिग्दर्शक स्टीफन कोमांडरेवा हांका  ‘ब्लागास लेसन’ फिल्मा खातीर उत्कृश्ट दिग्दर्शक म्हणून रुप्या मोर पुरस्कार फावो जालो 

बल्गेरियन दिग्दर्शक स्टीफन कोमांडरेवान फटोवपाच्या मुखार नैतीक तडजोडीचो बळिश्ट सोद आशिल्ल्या ‘ब्लागास लेसन’ ह्या सिनेमा खातीर उत्कृश्ट दिग्दर्शक म्हणून ‘सिल्व्हर पीकॉक’ पुरस्कार मेळयलो. टेलिफोन घोटाळ्यांक बळी पडून तिचो नैतीक होकायंत्र हालोवपी विधवा ब्लागा हाचेर हो चित्रपट केंद्रीत आसून, कम्युनिस्ट उपरांतच्या बल्गेरियांतल्या आयच्या ज्येश्ठ नागरिकांच्या दुबळ्या जिविताचेर भर दिला.

स्टीफन कोमांडरेव एके बायलेच्या पात्रांतल्यान एक बळिश्ट आनी धक्को दिवपी धडो सांगता, जाका आपलीं ध्येयां साध्य करपाचो निर्णय घेवचो पडटा आनी अशें करतना आपल्या मुल्यां कडेन तडजोड करची पडटा. ह्या सिनेमांत एक व्हड कलाकार सुश्री एली स्कोर्चेवा हाणे अद्भुत रितीन मूर्त रूप दिलां. 

ह्या पुरस्कारांत 15 लाख रुपया, एक प्रमाणपत्र आनी रुप्या मोर पदक आसा.

3. पौरिया रहीमी सॅमाक उत्कृश्ट अभिनय (दादलो) खातीर सिल्वर पीकॉकचो भोवमान 

अब्बास अमीनी हाणें दिग्दर्शित केल्ल्या फार्सी फिल्म एन्डलेस बॉर्डर्स ह्या सिनेमांतल्या भुमिके खातीर अभिनेतो पौरिया रहीमी सॅम हाका एकमतान बेस्ट एक्टर म्हणून वेंचून काडला. आव्हानात्मक शूटिंग परिस्थितींत अभिनय करपाचे गिरेस्तकाये खातीर आनी आपल्या जोडीदारांक, भुरग्यां कडेन आनी व्हडल्या लोकां कडेन संवाद सादपा खातीर जूरीन ह्या अभिनेत्याक वेंचून काडला. 

वांशीक तणाव आनी निषिध्द मोगाक मार्गदर्शन करपी निर्वासित इराणी शिक्षक अहमद, ह्या भुमिकेंत ताणें दाखयल्ली बारीकससाण जूरीक भावली. 

अफगाण शिमे लागसार आशिल्ल्या इराणाच्या एका गरीब गांवांतल्या निर्वासित इराणी शिक्षक अहमद हाच्या प्रवासाचो वृत्तांत एन्डलेस बॉर्डर्सांत बरयल्या. अफगाणिस्तानांत तालिबानाच्या उदयाक लागून वंशीक आनी आदिवासी झुजांचो उजो परतून पेटला. तालिबानाच्या धोक्यांत आशिल्ले हजारानी  अफगाण बेकायदेशीर रितीन इराणांत प्रवेश करतात. अफगाणिस्तानांतल्या हजारानी कुटुंबाची वळख अहमदाक जाता तेन्ना ताका ह्या वाठारांतल्या पूर्वग्रह आनी धार्मीकतायेचें खरेंच मुखामळ दिसता. निषिध्द मोग ताका वागपाक लायता आनी स्वताच्या जिवितांतल्या मोगाचो आनी शौर्याचो उणाव सोदून काडटा.

हो पुरस्कार बेस्ट दादलो अभिनेते म्हण फावो जालो. आंतरराष्ट्रीय सर्तीच्या सुमार 15 चित्रपटांतल्या दादल्या कलाकारां मदल्यान आंतरराष्ट्रीय जूरीन वेंचून काडला. ह्या पुरस्कारांत 10 लाख रुपया, एक प्रमाणपत्र आनी रुप्या मोर पदक आसा.

4. मेलानी थियरी हांका पार्टी ऑफ फूल्स ह्या सिनेमा खातीर बेस्ट एक्टर (बायल) म्हण रुप्या मोर 

फ्रेंच अभिनेत्री, मेलानी थियरी हांकां पार्टी ऑफ फूल्स खातीर उत्कृश्ट अभिनय (बायल) खातीर सिल्वर पीकॉक पुरस्कार फावो जाला. “ज्या अभिनेत्रीच्या अभिव्यक्तीच्या श्रेणींतल्यान आमकां – सूक्ष्मतायेन – आशे सावन  निराशे मेरेन सगळ्यो भावना दिता, तिच्या पात्राक हो प्रवासांत मेळ्ळ्यो.” तिच्या चित्रणांत भावनांचो एक वर्णपट उक्तो जाल्लो, तिच्या पात्राच्या प्रवासांत आशा आनी निराशा गुंतागुंतीच्या रितीन विणटाली, प्रेक्षकांक सूक्ष्मतायेन आनी खोलायेन मोहित करताली, अशी नोंद जूरी वांगड्यांनी केल्या. 

इफ्फितल्या आंतरराष्ट्रीय सर्तीच्या सुमार 15 चित्रपटांतल्या बायल अभिनेत्यां मदल्यान आंतरराष्ट्रीय जूरीन वेंचून काडिल्ल्या उत्कृश्ट बायल अभिनेत्याक, हो पुरस्कार दितात. तातूंत 10 लाख रुपया, प्रमाणपत्र आनी रुप्या मोर पदक आसा.

5. भारतीय फिल्म निर्मातो रीषब शेट्टी हाका कांतारा खातीर खाशेलो जूरी पुरस्कार

समीक्षकांनी तोखणाय मेळिल्लो भारतीय फिल्म निर्मातो रीषभ शेट्टी हाणें कांतारा चित्रपटाक ‘द स्पेशल ज्युरी’ पुरस्कार मेळयला. हातूंत दिग्दर्शकाची एक भोव म्हत्वाची काणी मांडपाची तांक आसा. रानांतल्या संस्कृतायेंत रुजील्लो हो सिनेमा संस्कृताय आनी समाजीक दर्ज्याची पर्वा करिनासतना प्रेक्षकां मेरेन पावता.” शेट्टीच्या ह्या चित्रपटांत काल्पनीक गांवांतल्या मनीस आनी सैम हांचे मदल्या वैचारीक संघर्शाचो अभ्यास करून, परंपरा आनी आधुनिकतेच्या संघर्शा मदलो एक मार्मिक संदेश दिला.

रीषब शेट्टी हो कन्नड चित्रपट मळार अभिनेतो आनी चित्रपट निर्मातो. समीक्षकांनी तोखणाय मेळिल्ल्या ‘कांतरा’ ह्या ब्लॉकबस्टर फिल्मा खातीर नामना मेळिल्ल्या ताका ह्या सिनेमा खातीर 66व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांतलो उत्कृश्ट भुरग्यांचो चित्रपट सयत, जायते पुरस्कार फावो जाल्यात जातूंत प्रा. शाले, कासारागोडू, कोडुगे: रमनना राय’ ताची दिग्दर्शनाचे पदार्पण करपी ‘किरिक पार्टी’ आसा. 

हो पुरस्कार खंयच्याय आंगा खातीर चित्रपटाक दितात, जाका जूरी वळखुपाक/पुरस्कार दिवपाक सोदता वा चित्रपटांतल्या कलात्मक योगदाना खातीर व्यक्तीक दितात. ह्या पुरस्कारांत रुप्या मोर पदक, रु. १५ लाख आनी एक प्रमाणपत्र आसपावता. 

दक्षिण कन्नडच्या काल्पनीक गांवांत घडिल्ल्या ह्या चित्रपटांत मनीस आनी सैम हांचे मदल्या वैचारीक संघर्शाचो अभ्यास केला. रान वांगडा रावपी जमातीचें सहअस्तित्वांत आडमेळीं,  रान अधिकाऱ्याक आडमेळीं, जाका जमातीन पाळिल्ले कांय पद्दती आनी संस्कार सैम आवयक धोको निर्माण करतात, अशें दिसता. भुंयेकडेन संबंदीत आशिल्ल्या परंपरा आनी संस्कृतायेवांगडा अहंकाराचें झूज घुंवडावपी तांच्या अर्धदेवाच्या अस्तित्वाचेर, तो प्रस्नचिन्न उबें करता. शिव नायक हो कंबला महोत्सवांतलो एक मुखेल सर्तक आसून, तो मोलादीक रान झाडां शिकार, बेकायदेशीर कापप आनी विक्री चालू दवरता, म्हणून रान खात्याक गंभीर धोको निर्माण करता. रानांत तोडफोड केल्ल्यान रान खातें शिवा आनी ताच्या वांगड्यांक धरता. हें रान पयलीं एका राजान तांकां दान केल्लें अशें ह्या जमातीचें मत आसा. शिवा आपलें अस्तित्व जाणून घेवन गांवांत शांतताय आनी समरसताय परतून हाडपाक शकतलो काय ना, हें चित्रपटात आसा.

6. रेगर आझाद काया  हांच्या व्हेन द सीडलिंग्स ग्रो ह्या सिनेमाच्या दिग्दर्शकाक उत्कृश्ट पदार्पणाच्या फिचर फिल्माचो पुरस्कार

रेगर आझाद काया ह्या फिल्म निर्मात्याक, व्हेन द सीडलिंग्स ग्रो ह्या सिनेमाच्या दिग्दर्शकाच्या उत्कृश्ट पदार्पण फिचर फिल्माचो पुरस्कार फावो जाला. जूरी उल्लेख करता, की ह्या सिनेमांत एक काणी सांगल्या जी आमकां बापूय, धूव आनी ना जाल्ल्या भुरग्याच्या जिवितांतलो एक दीस ल्हान ल्हान घडणुकांच्या क्रमांतल्यान दाखोवपाक येसस्वी जाता. पात्रांची तशेंच एक देश आनी ताच्या आघातांची एक अंतरंग कथा. एका देशाच्या आघातांमदीं एक अंतरंग काणी गुंतागुंतीच्या रितीन विणपी बापूय, धूव आनी ना जाल्ल्या भुरग्याच्या जिवितांतल्या एका दिसाचें मार्मिक चित्रण ह्या सिनेमांत केलां.

आंतरराष्ट्रीय जूरीन शॉर्टलिस्ट केल्ल्या चित्रपटांच्या दिग्दर्शकांमदल्यान वेंचून काडिल्ल्या पदार्पण दिग्दर्शकाक, दिल्लो हो पुरस्कार संवसारीक सिनेमांतल्या सगळ्यांत आशादायक नव्या दिग्दर्शक प्रतिभेक वळखुपाचो आनी प्रोत्साहन दिवपी आसा.

ह्या विभागांत पांच आंतरराष्ट्रीय आनी दोन भारतीय चित्रपट सर्त करताले. हो पुरस्कार रुप्या मोर पदक, 10 लाख रुपया रोख इनाम आनी प्रमाणपत्र असो आसा. 

चित्रपट निर्मितीच्या उत्कृश्टतायेक मान्यताय दिवन भांगराळो मोर पुरस्कार संवसारांतल्या मानादीक चित्रपट सन्मानांतलो एक. ह्या वर्सा खातीर जूरींत भारतीय चित्रपट निर्मातो शेखर कपूर, जूरीचो अध्यक्ष, स्पॅनिश सिनेमाटोग्राफर जोसेफ लुईस आल्केन, फ्रेंच चित्रपट निर्माते जेरोम पॅलार्ड आनी कॅथरीन डसर्ट आनी ऑस्ट्रेलियन चित्रपट निर्माती हेलन लीक, अशे सिनेमा उद्देगांतले दिग्गज आशिल्ले.

स्पर्धात्मक चित्रपटांत वुमन ऑफ (मूळ शीर्षक- कोबिएटा झॅड), द अदर विडो (मूळ शीर्षक- पिलेगेश), द पार्टी ऑफ फूल्स (मूळ शीर्षक- कॅप्टिव्ह्स), मेजर्स ऑफ मेन (मूळ शीर्षक- डर वर्मेसेन मेन्श), लुबो, हॉफमन फेरी टेल्स  (मूळ शीर्षक: स्काझकी गोफमाना), एन्डलेस बॉर्डर्स (मूळ शीर्षक: मार्झाये बी पायन), डाय बिफोर डेथ (मूळ शीर्षक: उमरी प्रिजे स्मृति), बोस्नीयन पॉट (मूळ शीर्षक: बोसांस्की लोनाक), ब्लागा’स लेसन (मूळ शीर्षक: उरोटसाइट ना ब्लागा), असोग, आंद्रागोजी (मूळ शीर्षक: बुडी पेकेर्टी) आनी तीन भारतीय चित्रपट कांतारा, सना आनी मिरबीन हांचो आस्पाव आशिल्लो.

* * *

PIB Mumbai | S.Jan/M.Prabhugaonkar/D.Rane