પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં આર્થિક બાબતો પરની મંત્રીમંડળીય સમિતિએ જળ સંસાધન, નદી વિકાસ અને ગંગા જીર્ણોદ્ધાર વિભાગ, જલ શક્તિ મંત્રાલયનાં વિભાગનાં પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપી છે, જેનો ઉદ્દેશ ઉત્તર કોયલ જળાશય યોજનાનાં બાકીનાં કાર્યો રૂ. 2,430.76 કરોડ (કેન્દ્રનો હિસ્સોઃ રૂ. 1,836.41 કરોડ)નાં સંશોધિત ખર્ચ સાથે, બાકીની કિંમત રૂ. 1, 622.27 કરોડ(કેન્દ્રીય હિસ્સોઃ રૂ.1,378.60 કરોડ) સામે પૂર્ણ કરવામાં આવશે. જેને ઓગસ્ટ, 2017માં મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.

બાકીની કામગીરી પૂર્ણ થયા પછી પ્રોજેક્ટથી ઝારખંડ અને બિહારનાં દુષ્કાળની શક્યતા ધરાવતાં ચાર જિલ્લાઓમાં 42,301 હેક્ટર વિસ્તારમાં વધારાની વાર્ષિક સિંચાઈની સુવિધા પ્રદાન થશે.

નોર્થ કોયલ જળાશય યોજના આંતર-રાજ્ય મુખ્ય સિંચાઈ યોજના છે, જેનો કમાન્ડ એરિયા બિહાર અને ઝારખંડ એમ બે રાજ્યોમાં આવેલો છે. આ પરિયોજનામાં કુત્કુ ગામ (જિલ્લો લાતેહાર, ઝારખંડ) નજીક ઉત્તર કોયલ નદી પરનો બંધ, બંધથી 96 કિ.મી.ના ડાઉનસ્ટ્રીમ (મોહમ્મદગંજ, જિલ્લા પલામુ, ઝારખંડ ખાતે), જમણી મુખ્ય નહેર (આરએમસી) અને ડાબી મુખ્ય નહેર (એલએમસી) બેરેજથી ઉડાન ભરે છે. બંધનું નિર્માણ અને આનુષંગિક પ્રવૃત્તિઓ વર્ષ 1972માં બિહાર સરકાર દ્વારા તેના પોતાના સંસાધનોથી શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ કામ 1993 સુધી ચાલ્યું હતું અને તે વર્ષે વન વિભાગ, બિહાર સરકાર દ્વારા બંધ કરવામાં આવ્યું હતું. ડેમમાં એકઠું થયેલું પાણી બેટલા નેશનલ પાર્ક અને પલામુ ટાઇગર રિઝર્વને જોખમ ઊભું કરશે તેવી આશંકાને કારણે ડેમનું કામ અટકી પડયું હતું. કામ બંધ થયા બાદ આ પ્રોજેક્ટથી 71,720 હેક્ટર જમીનને વાર્ષિક સિંચાઈ મળી રહી હતી. નવેમ્બર 2000માં બિહારના વિભાજન બાદ હેડ વર્ક એટલે કે ડેમ અને બેરેજ ઝારખંડમાં આવેલા છે. આ ઉપરાંત મોહમ્મદગંજ બેરેજથી ૧૧.૮૯ કિ.મી.ની ડાબી મુખ્ય નહેર (એલએમસી) ઝારખંડમાં આવેલી છે. જો કે રાઇટ મેઇન કેનાલ (આરએમસી)ના 110.44 કિ.મી.માંથી પ્રથમ 31.40 કિ.મી.માં ઝારખંડમાં અને બાકીના 79.04 કિ.મી.ના અંતરે બિહારમાં આવેલું છે. ભારત સરકારે વર્ષ 2016માં ઉત્તર કોયલ જળાશય પરિયોજનાના સંતુલિત કાર્યો પૂર્ણ કરવા માટે સહાયતા પ્રદાન કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો, જેથી આ પરિયોજનાને કાર્યરત કરી શકાય, જેથી કલ્પિત લાભો પ્રાપ્ત કરી શકાય. પલામુ ટાઇગર રિઝર્વના મુખ્ય વિસ્તારને બચાવવા માટે જળાશયનું સ્તર ઘટાડવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે ઓગસ્ટ, 2017માં રૂ. 1622.27 કરોડનાં અંદાજિત ખર્ચ સાથે પ્રોજેક્ટનાં બાકીનાં કાર્યો પૂર્ણ કરવાની દરખાસ્તને મંજૂરી આપી હતી.

ત્યારબાદ, બંને રાજ્ય સરકારોની વિનંતીથી, કેટલાક અન્ય ઘટકોને આ પ્રોજેક્ટમાં સમાવવાની જરૂર હોવાનું જણાયું હતું. આરએમસી અને એલએમસીના સંપૂર્ણ લાઇનિંગને પણ કલ્પનાશીલ સિંચાઈ સંભવિતતા મેળવવા માટે તકનીકી વિચારણાથી આવશ્યક માનવામાં આવતું હતું. આમ, ગયા વિતરણ પ્રણાલી, આરએમસી અને એલએમસીનું લાઇનિંગ, માર્ગમાં આવેલાં માળખાંઓનું પુનઃમોડીકરણ, થોડાં નવાં માળખાંનું નિર્માણ અને પ્રોજેક્ટ અસરગ્રસ્ત પરિવારો (પીએએફ)નાં સંશોધન અને સંશોધન માટે એક વખતનું વિશેષ પેકેજ તૈયાર કરવાનાં હતાં. તદનુસાર, પ્રોજેક્ટનો સુધારેલો ખર્ચ અંદાજ તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. 2430.76 કરોડ રૂપિયાના બાકી કાર્યોના ખર્ચમાંથી કેન્દ્ર સરકાર 1836.41 કરોડ રૂપિયા આપશે.

CB/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com