ભારતના રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી દ્રૌપદી મુર્મુએ ઈન્દોરમાં આજે એટલે કે 27મી સપ્ટેમ્બર 2023ના રોજ ઈન્ડિયા સ્માર્ટ સિટીઝ એવોર્ડ કોન્ટેસ્ટ (ISAC) 2022ની ચોથી આવૃત્તિના વિજેતાઓને સન્માનિત કર્યા. આઈએસએસીનું આયોજન 2018થી સ્માર્ટ સિટીઝ મિશન, આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલય, ભારત સરકાર હેઠળ કરવામાં આવી રહ્યું છે. કોન્ક્લેવમાં શ્રી મંગુભાઈ સી. પટેલ, રાજ્યપાલ, મધ્ય પ્રદેશ, શ્રી હરદીપ સિંહ પુરી, મંત્રી, MoHUA, શ્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ, મુખ્યમંત્રી, મધ્ય પ્રદેશ, શ્રી કૌશલ કિશોર, રાજ્યમંત્રી, MoHUA અને શ્રી ભૂપેન્દ્ર સિંહ, શહેરી વિકાસ મંત્રી, મધ્યપ્રદેશ સહિત વિવિધ મહાનુભાવોની સહભાગિતા જોવા મળી.

કાર્યક્રમને સંબોધિત કરતી વખતે, રાષ્ટ્રપતિએ શહેરી વિકાસમાં દેશના એકંદર રોકાણમાં વધારો કરવા બદલ ખુશી વ્યક્ત કરી હતી. આ પગલાને બિરદાવતા, તેણીએ કહ્યું કે શહેરી વિકાસમાં આપણા દેશનું એકંદર રોકાણ, છેલ્લા એક દાયકામાં, તે પહેલા કરતા 10 ગણાથી વધુ છે. "સ્માર્ટ સિટીઝ મિશનનું શ્રેષ્ઠ પ્રેક્ટિસના અમલીકરણમાં અને સક્ષમ બિઝનેસ મોડલ વિકસાવવામાં ફાળો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે," તેણીએ કહ્યું.

રાષ્ટ્રપતિએ શહેરી વિકાસને લગતા ક્ષેત્રો પર જી-20ના ફોકસ વિશે પણ વાત કરી. તેણીએ કહ્યું કે અર્બન 20, જે G20 નું પેટા-જૂથ છે, તેણે શહેરો વચ્ચે જોડાણની ટકાઉ પ્રથા સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. “આના દ્વારા, એક સામૂહિક સંદેશ પણ આપવામાં આવ્યો હતો કે ટકાઉ વિકાસની પ્રાથમિકતાને અનુસરવામાં શહેરોના સંચાલનની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા છે. તેથી, આપણે વિશ્વના શ્રેષ્ઠ-વ્યવસ્થાપિત શહેરોની શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ અને બિઝનેસ મોડલમાંથી શીખવું જોઈએ અને અન્ય દેશો સાથે અમારા સફળ પ્રયાસો પણ શેર કરવા જોઈએ. એકંદર અને ટકાઉ વિકાસ માટે સ્થાનિક અને વૈશ્વિક સ્તરે સહયોગ જરૂરી છે”, તેણીએ ઉમેર્યું.

સ્માર્ટ સિટીમાં ઈન્ટિગ્રેટેડ કમાન્ડ એન્ડ કંટ્રોલ સેન્ટર્સ (ICCCs)ના મહત્વની નોંધ લેતા રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે તમામ 100 સ્માર્ટ સિટીમાં ICCC છે જે ડેટાનો ઉપયોગ કરીને નિર્ણયો લઈ રહ્યા છે. સીસીટીવી સર્વેલન્સ કેમેરા આજે કાયદો અને વ્યવસ્થાને મજબૂત કરવામાં મદદ કરી રહ્યા છે. “પરંતુ ખાસ કરીને મહિલાઓની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે વધુ મજબૂત પગલાં લેવાની જરૂર છે. મને વિશ્વાસ છે કે આ 100 સ્માર્ટ સિટીમાં થઈ રહેલા પ્રયાસો આપણા 4800 થી વધુ નગરો અને શહેરો માટે ખૂબ જ ઉપયોગી સાબિત થશે”, રાષ્ટ્રપતિએ ઉમેર્યું.

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન રાષ્ટ્રપતિએ દેશના વિવિધ શહેરોના મેયર અને મ્યુનિસિપલ કમિશનરોને નવા આત્મવિશ્વાસ અને નવી ઊર્જા સાથે આગળ વધવા વિનંતી કરી હતી. "હું આશા રાખું છું કે તમે બધા તમારા સંબંધિત શહેરોમાં આ કોન્ક્લેવમાં શેર કરેલા સફળ પ્રયાસો વિશેની માહિતીનો ઉપયોગ કરશો. આમ કરવાથી તમે બધા આ ઇવેન્ટને વધુ અર્થપૂર્ણ બનાવશો”, તેણીએ કહ્યું.

સભાને સંબોધતા, આવાસ અને શહેરી બાબતોના મંત્રી શ્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ આયોજિત શહેરીકરણ માટે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના પરિવર્તનશીલ વિઝનને શેર કર્યું. તેમણે હાઇલાઇટ કર્યું હતું કે સ્માર્ટ સિટીઝ મિશન માનનીય પ્રધાનમંત્રીના ‘ન્યૂ અર્બન ઇન્ડિયા’ માટેના વિઝનને મૂર્ત બનાવે છે અને તે 2047 સુધીમાં વિકસિત દેશ બનવાના ભારતના ઉદ્દેશ્યનો મુખ્ય ઘટક છે.

શ્રી પુરીએ જણાવ્યું હતું કે સ્માર્ટ સિટીઝ મિશનએ ભારતના શહેરી ઇકોસિસ્ટમમાં નવીનતાને વેગ આપ્યો છે જ્યારે ભારતના 100 સૌથી મોટા શહેરોમાં કોર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું નિર્માણ અને સેવાઓને મજબૂત બનાવી છે. તેણે સરકાર, વૈશ્વિક સંસ્થાઓ, ભાગીદાર શહેરો, એકેડેમિયા અને ઉદ્યોગ સાથે ઊંડી ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.

મંત્રીએ હાઇલાઇટ કર્યું કે સૌથી અગત્યની બાબત એ છે કે, સામાજિક, આર્થિક, સંસ્થાકીય અને ભૌતિક માળખાને નાગરિક-કેન્દ્રિત, ભાવિ-તૈયાર રીતે નિર્માણમાં આગેવાની લેનાર વિશેષ હેતુ વાહનો (SPVs) દ્વારા ખૂબ જ જરૂરી તકનીકી અને વ્યવસ્થાપન સહાય પૂરી પાડીને દેશના ત્રીજા સ્તરના શાસનને સશક્ત બનાવ્યું છે.

તેમણે કહ્યું કે 100 ઓપરેશનલ ઇન્ટિગ્રેટેડ કમાન્ડ એન્ડ કંટ્રોલ સેન્ટર્સ (ICCC) જે કેમેરા, IOT ઉપકરણો, સેન્સર્સ અને અન્ય તકનીકોના ઉપયોગ દ્વારા વાસ્તવિક સમયની નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા પ્રદાન કરે છે, શહેરના નેતાઓ માટે માહિતી એકત્રિત કરવા, વ્યૂહરચના વિકસાવવા અને નાગરિક કાર્યોને ચલાવવા માટે રોગચાળા દરમિયાન 'વોર રૂમ' તરીકે સેવા આપી છે.

સ્માર્ટ સિટી મિશનની સિદ્ધિઓ તરફ ધ્યાન દોરતા કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે કુલ 7,934 પ્રોજેક્ટ રૂ.171,044 કરોડની કિંમતના મંજૂર કરવામાં આવ્યા છે અને 6,069 પ્રોજેક્ટ્સ 1,10,794 કરોડ રૂ.ના મિશન હેઠળ પૂર્ણ થયા છે. અન્ય રૂ. 60,250 કરોડના 1,865 પ્રોજેક્ટ જૂન 2024 સુધીમાં પૂર્ણ કરવાના લક્ષ્ય પર કામ ચાલી રહ્યું છે. વધુમાં, આશરે અત્યાર સુધીમાં રૂ. 25,000 કરોડના PPP પ્રોજેક્ટની ડિલિવરી કરવામાં આવી છે. તેમણે હાઇલાઇટ કર્યું કે મિશન હેઠળ, 2,700 કિલોમીટરથી વધુ સ્માર્ટ રસ્તાઓનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે; 7,000 જેટલા સ્માર્ટ ક્લાસરૂમ બનાવવામાં આવ્યા છે; 50 લાખથી વધુ એલઈડી/સોલર લાઈટો લગાવવામાં આવી છે અને 300થી વધુ સ્માર્ટ હેલ્થ સેન્ટરનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. 1,884 ઇમર્જન્સી કોલ બોક્સ, અને 3,000 પબ્લિક એડ્રેસ સિસ્ટમ્સ અને ટ્રાફિક એન્ફોર્સમેન્ટ સિસ્ટમ્સ જાહેર સલામતી સુધારવા માટે સ્થાપિત કરવામાં આવી છે, તેમણે જણાવ્યું હતું.

શહેરી શાસનમાં તેની શ્રેષ્ઠતા માટે ઇન્દોર શહેરની પ્રશંસા કરતા શ્રી હરદીપ એસ પુરીએ જણાવ્યું હતું કે ઇન્દોર પુરસ્કારો અને પ્રશંસાઓ જીતવાનો પર્યાય છે. તેણે વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ, કાર્બન ક્રેડિટ, ડિજિટલ ટેક્નોલોજી અને જાહેર ખુલ્લી જગ્યાઓમાં પણ નવીનતાઓ શરૂ કરી છે. ઇન્દોર માત્ર ભારતમાં જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં શહેરી શાસન અને નાગરિક ભાગીદારીનું મોડેલ રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે સિટીએ સાતત્ય માટે નવો બેન્ચમાર્ક સેટ કર્યો છે.

મંત્રીએ 31 શહેરોને તેમના પ્રોજેક્ટ્સ અને પહેલ માટે એવોર્ડ મેળવનારાઓને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા. “તમારી ઓળખ સારી રીતે લાયક છે; આ વર્ષે પુરસ્કારો માટે 840થી વધુ અરજીઓ મળી હતી”, તેમણે જણાવ્યું હતું.

મંત્રીએ સુરત અને આગ્રાને શહેરોમાં બીજા અને ત્રીજા સ્થાને આવવા બદલ અને રાજ્યોમાં તામિલનાડુ, રાજસ્થાન અને ઉત્તર પ્રદેશને બિરદાવ્યા હતા.

અગાઉ, મધ્ય પ્રદેશના ગવર્નર શ્રી મંગુભાઈ સી. પટેલે નીચેના 4 દસ્તાવેજો બહાર પાડ્યા હતા, જેમ કે, (a) ISAC એવોર્ડ 2022 કમ્પેન્ડિયમ, (b) SCMના ન્યૂઝલેટરનું કમ્પેન્ડિયમ, (c) યુએન હેબિટેટ દ્વારા અહેવાલ: સ્માર્ટ સિટીઝ મિશન - સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ ગોલ્સનું સ્થાનિકીકરણ અને (ડી) ISAC એવોર્ડ્સ 2023 બ્રોશર (ઈ-રીલીઝ).

કોન્ક્લેવમાં તમામ 100 સ્માર્ટ શહેરોની ઉત્સાહપૂર્વક ભાગીદારી જોવા મળી હતી જેઓ શહેરી નવીનીકરણમાં મોખરે રહીને શહેરના વિકાસની પ્રેક્ટિસમાં નમૂનો બદલી રહ્યા છે. આ ઈવેન્ટે માત્ર શહેરોને મિશન હેઠળ કરવામાં આવેલા તેમના અનુકરણીય કાર્યને દર્શાવવા માટે એક મંચ પૂરો પાડ્યો નથી, પરંતુ પીઅર-પીઅર લર્નિંગ અને શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓને પ્રસારિત કરવા સક્ષમ બનાવ્યું છે.

કોન્ક્લેવમાં સ્માર્ટ સિટીઝ મિશન હેઠળ શહેરો દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા એવોર્ડ વિજેતા પ્રોજેક્ટ્સનું વિસ્તૃત પ્રદર્શન દર્શાવવામાં આવ્યું હતું, જેની 2,000થી વધુ લોકોએ મુલાકાત લીધી હતી. 5 રાજ્ય/યુટી સ્ટોલ, 13 સિટી સ્ટોલ અને 15 થી વધુ પ્રોજેક્ટ મોડલ હતા. વધુમાં, એક સ્માર્ટ સ્ટ્રીટ બનાવવામાં આવી હતી જેમાં ચાલવા યોગ્ય સ્ટ્રીટ્સ, ઇન્ટેલિજન્ટ ટ્રાફિક મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ (ITMS) અને સ્માર્ટ સંકેતો દર્શાવવામાં આવ્યા હતા. ઈન્દોર, સુરત, ચંદીગઢ, અમદાવાદ, બેલાગવી, રાંચી, વગેરે જેવા શહેરોના એવોર્ડ વિજેતા સિટી સીઈઓ સાથે સંવાદનું પણ આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું જેના કારણે ચર્ચાઓ અને પીઅર-ટુ-પીઅર લર્નિંગને ઉત્તેજિત કરવામાં આવ્યું હતું.

CB/GP/JD