"ભારતને 'ફાર્મસી ઓફ ધ વર્લ્ડ' તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી છે. હવે સમય આવી ગયો છે કે ભારતે મેડિકલ ડિવાઇસીસ ક્ષેત્રે આગેવાની લેવી જોઈએ અને વાજબી, નવીન અને ગુણવત્તાયુક્ત તબીબી ઉપકરણોના ઉત્પાદનમાં અગ્રણી બને.” કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ તથા રસાયણ અને ખાતર મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ આજે જી-20 સ્વાસ્થ્ય મંત્રીઓની બેઠકની સાથે સાથે ગાંધીનગરમાં ભારતનાં પ્રથમ મેડિકલ ટેકનોલોજી એક્સ્પો, 'ઇન્ડિયા મેડટેક એક્સ્પો 2023'માં પોતાનાં ઉદઘાટન સંબોધન દરમિયાન આ વાત કરી હતી. તેમની સાથે ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ, નીતિ આયોગના સભ્ય (આરોગ્ય) ડો. વી. કે. પૌલ અને ગુજરાત સરકારના આરોગ્ય મંત્રી શ્રી રૂષિકેશ પટેલ પણ જોડાયા હતા.

ડો.માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે"મેડટેક એક્સ્પો 2023 માટે માનનીય પ્રધાનમંત્રીના ભારતને 'આત્મનિર્ભર' બનાવવાના વિઝનમાંથી પ્રેરણા મળી છે. તે ભારતીય ચિકિત્સા ઉપકરણની ઇકોસિસ્ટમની ક્ષમતા અને ક્ષમતાનું પ્રદર્શન કરવા માટે એક વિશિષ્ટ, સર્વસમાવેશક પ્લેટફોર્મ હશે.". તેમણે એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો કે, હુંએનડિયા એ ઉભરતા બજારોમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતું તબીબી ઉપકરણોનું બજાર છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, "અમારું લક્ષ્ય તબીબી ઉપકરણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર બનવાનું છે. અને આપણી આયાત પરની નિર્ભરતાને ઘટાડે છે, જે સંપૂર્ણપણે તેની સાથે સુસંગત છે અમારું 'આત્મનિર્ભર ભારત' અને 'મેક ઇન ઇન્ડિયા, મેક ફોર ધ વર્લ્ડ'નું અમારું વિઝન છે. ઓટોમેટિક રૂટ હેઠળ તબીબી ઉપકરણોના ઉત્પાદન માટે 100 ટકા સુધી એફડીઆઈને મંજૂરી આપવામાં આવી છે." તેમણે જણાવ્યું હતું કે "ભારતમાં તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્ર માટે, માનનીય પ્રધાનમંત્રીના સક્ષમ નેતૃત્વ હેઠળની સરકારે ઘણા નિયમો અને નિયમોને સરળ બનાવીને, વેપાર-વાણિજ્યમાં સરળતા, તકનીકી પ્રગતિ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને વિવિધ પગલાં લીધા છે અને રોકાણની વ્યવસ્થા વગેરેને સરળ બનાવવી."

આ ક્ષેત્ર હેઠળ કેન્દ્ર સરકારે હાથ ધરેલી નવી પહેલો પર પ્રકાશ પાડતા, ડો.માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે "નેશનલ મેડિકલ ડિવાઇસ પોલિસી 2023 ઉપરાંત સરકારે તાજેતરમાં જ શરૂ કરી છે. મેડિકલ ડિવાઇસીસ માટે એક્સપોર્ટ-પ્રમોશન કાઉન્સિલ અને મેડિકલ ડિવાઇસ ક્લસ્ટરની સહાય માટેની યોજના છે. માળખાગત વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા અને મજબૂત કરવા માટે દેશમાં તબીબી ઉપકરણો માટે પરીક્ષણ સુવિધાઓ ". તેમણે જણાવ્યું હતું કે ચિકિત્સા ઉપકરણોના ચાર લક્ષિત સેગમેન્ટ માટે કુલ રૂ. 3,420 કરોડના નાણાકીય ખર્ચ સાથે ચિકિત્સા ઉપકરણોના સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રોડક્શન લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (પીએલઆઈ) યોજના શરૂ કરવામાં આવી હતી. "અમે "પ્રમોશન ઓફ મેડિકલ ડિવાઇસીસ પાર્ક્સ" યોજના પણ લઈને આવ્યા છીએ. ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કોમન ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સુવિધાઓના નિર્માણ માટે કુલ રૂ. 400 કરોડના નાણાકીય ખર્ચ સાથે અને નવીનતા, સંશોધન અને ઉત્પાદન વિકાસને પ્રોત્સાહન આપશે." તેમણે એવી પણ માહિતી આપી હતી કે, આ યોજના હેઠળ, દરેકને રૂ. 100 કરોડની નાણાકીય સહાય માટે અંતિમ મંજૂરી ઉત્તર પ્રદેશ, તમિલનાડુ, મધ્યપ્રદેશ અને હિમાચલ પ્રદેશ રાજ્યોને આપવામાં આવી છે.

ડો.માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતના તબીબી ઉપકરણોના ક્ષેત્રમાં સ્ટાર્ટ-અપ ઇકોસિસ્ટમ સ્વાસ્થ્યને લગતી મહત્ત્વપૂર્ણ સમસ્યાઓનું સમાધાન કરવા માટે 250થી વધારે સંસ્થાઓ નવીનતાઓ સાથે સંકળાયેલી છે, જે વૈવિધ્યપૂર્ણ અને વાઇબ્રન્ટ છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "કોવિડ-19ના 2-3 મહિનાની અંદર જ દુનિયાએ ભારતના પ્રયાસોને જોયા હતા અને તેને માન્યતા આપી હતી. અને મેડિકલ ડાયગ્નોસ્ટિક કિટ્સ, વેન્ટિલેટર્સ, રેપિડ એન્ટિજન ટેસ્ટ કિટ્સ, આરટી-/પીસીઆર કિટ્સ, આઇઆર થર્મોમીટર, પીપીઇ કિટ્સ અને એન-95 માસ્ક ખૂબ જ ઝડપી ગતિએ પ્રદાન કરીને અન્ય દેશોને સહાય કરવામાં આવી." કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રીએ એવી પણ માહિતી આપી હતી કે સરકાર વધુ સારા ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના નિર્માણમાં મોટા પાયે રોકાણ કરી રહી છે જે સ્માર્ટ ટેકનોલોજી અને અદ્યતન તબીબી ઉપકરણોની માંગમાં વધારો કરશે.

ડો. વી. કે. પૌલે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "ભારતીય મેડટેક ક્ષેત્રએ તેના વિકાસ અને ઉત્કૃષ્ટતાને વેગ આપ્યો છે અને હવે તે વૈશ્વિક સ્તરે જથ્થા, ગુણવત્તા અને તેની પહોંચની દ્રષ્ટિએ ઝડપથી વૃદ્ધિની દિશામાં આગળ વધવાના વળાંક પર છે." તેમણે જણાવ્યું હતું કે, કેન્દ્ર સરકારની નીતિઓ દેશમાં એક એવી ઇકોસિસ્ટમ ઊભી કરવા સજ્જ છે, જે ભારતને આરોગ્ય ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે આગળ ધપાવશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, કેન્દ્ર સરકારની નવી શરૂ થયેલી પીએલઆઈ (પ્રોડક્શન લિન્ક્ડ ઇન્સેન્ટિવ) યોજનાએ ફાર્માસ્યુટિકલ્સનાં ઉત્પાદન માટે તેમજ તબીબી ઉપકરણોનાં ઉત્પાદન માટે એપીઆઇ (એક્ટિવ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ગ્રેડિયન્ટ્સ)નાં ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરી છે.

તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભારતને તબીબી ઉપકરણો માટેનું વૈશ્વિક કેન્દ્ર બનાવવા તરફ ઉદ્યોગ અને સરકાર વચ્ચે ભાગીદારી કરવામાં ભવિષ્યનું છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, "તબીબી ઉપકરણોનું ભવિષ્ય વિશાળ પરિવર્તનોમાંથી પસાર થવા માટે તૈયાર છે, જે ચાલુ તકનીકી ક્રાંતિઓ, ઉપકરણોના લઘુચિત્રકરણ, આઇઓટી સાથે સંકલન, 3ડી પ્રિન્ટિંગ અને કસ્ટમાઇઝ્ડ મેડિકલ ઉપકરણો દ્વારા સંચાલિત છે."

શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલે નોંધ્યું હતું કે, "પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ભારતે હેલ્થકેર ક્ષેત્રે હરણફાળ ભરી છે." તેમણે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા હેલ્થકેર ક્ષેત્રમાં હાથ ધરવામાં આવેલી નવી પહેલોની પ્રશંસા કરી હતી અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ ક્ષેત્ર આગામી વર્ષોમાં ઝડપી વૃદ્ધિ માટે સજ્જ છે.

દેશમાં ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને મેડિકલ ડિવાઇસના અગ્રણી ઉત્પાદકોનું આયોજન ગુજરાત કરે છે એ બાબત પર પ્રકાશ પાડતાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે "ગુજરાતમાં ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગ ભારતમાં પ્રથમ ક્રમાંકે છે અને દવાના ઉત્પાદનમાં 33 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે અને દવાની નિકાસમાં 28 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે."

ફાર્માસ્યુટિકલ વિભાગના સચિવ શ્રીમતી એસ અપર્ણાએ જણાવ્યું હતું કે, "તબીબી ઉપકરણોનું ક્ષેત્ર આજે સૌથી ઝડપથી વિકસતા સેગમેન્ટમાંનું એક છે. આ ક્ષેત્રની સંભવિતતાને ઓળખીને, કેન્દ્ર સરકારે તબીબી ઉપકરણોના સ્થાનિક ઉત્પાદન માટે ઉદ્યોગને વેગ આપવા માટે ઘણી યોજનાઓ શરૂ કરી છે. આ હસ્તક્ષેપોએ તબીબી ઉપકરણોના ઉત્પાદનની સ્થાનિક ક્ષમતામાં વધારો કર્યો છે, જેમાં આજે દેશમાં 30 વિશિષ્ટ ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન કરવામાં આવી રહ્યું છે, જેમાં સીટી સ્કેન મશીન જેવા ઉચ્ચ કક્ષાના ઉત્પાદનોનો પણ સમાવેશ થાય છે."

કેન્દ્રીય ફાર્મા સચિવે નોંધ્યું હતું કે, "સરકાર તબીબી ઉપકરણોના ઉત્પાદન અને માંગ એમ બંને પાસાને પહોંચી વળવા હેલ્થકેર માટે બહુઆયામી અભિગમ સાથે આવી છે. આ અભિગમ હવે ભારત તરફ દોરી રહ્યો છે, જે હવે સિરિંજથી લઈને સ્ટેન્ટ્સ સુધીના તબીબી ઉપકરણોના સંપૂર્ણ ગમટનું ઉત્પાદન કરે છે. આ મેડટેક એક્સ્પો એ તબીબી ઉપકરણોના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવાના અભિગમનો એક ભાગ છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે તબીબી ઉપકરણોના ઉત્પાદન માટે દેશભરમાં ચાર નવા ઓદ્યોગિક ઉદ્યાનો બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. તેમણે તબીબી ઉપકરણોની નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નેશનલ મેડિકલ ડિવાઇસીસ એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલની સ્થાપના પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે તબીબી ઉપકરણોના ઉત્પાદકોને તેમના ઉત્પાદનોની ગુણવત્તા, પરવડે તેવી ક્ષમતા અને દર્દીનું કેન્દ્રીકરણ સુનિશ્ચિત કરવા પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા.

આ પ્રસંગે મહાનુભાવોએ મેડટેક એક્સ્પો કોમ્પેન્ડિયમ, ફ્યુચર એન્ડ આરએન્ડડી પેવેલિયનની પુસ્તિકા અને ભારતના ફાર્માસ્યુટિકલ સેક્ટર પરની કોફી ટેબલ બુકનું પણ અનાવરણ કર્યું હતું, જે ભવિષ્યમાં મેડ ટેકના ક્ષેત્રમાં આરએન્ડડીની અસીમ સંભવિતતાનો પુરાવો છે.

શ્રી રાજ કુમાર, મુખ્ય સચિવ, ગુજરાત સરકાર; શ્રી એસ જે હૈદર, અધિક મુખ્ય સચિવ, ઉદ્યોગો, ગુજરાત સરકાર; શ્રી કમલેશ કુમાર પંત, ચેરમેન, નેશનલ ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રાઇસિંગ ઓથોરિટી (એનપીપીએ); ફિક્કી (ફેડરેશન ઑફ ઇન્ડિયન ચેમ્બર્સ ઑફ કોમર્સ એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રી) મેડિકલ ડિવાઇસ કમિટીના અધ્યક્ષ શ્રી તુષાર શર્મા; આ પ્રસંગે ટ્રાન્સએશિયા બાયોમેડિકલ્સના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર શ્રી સુરેશ વઝિરાની અને સરકાર, ઉદ્યોગ અને મીડિયાના અન્ય પ્રતિનિધિઓ પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

CB/GB/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com