U Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi u la plie paidbah ia ka Akhil Bhartiya Shiksha Samagam ha Bharat Mandapam ha Delhi mynta ka sngi. Kane ka iahap bad ka lyngkhuh dap lai snem ka National Education Policy 2020. U la pyllait ruh ia ka bynta kaba nyngkong jong ka pisa hapoh ka skhim PM SHRI. 6207 tylli ki skul ki la ioh ia ka bynta kaba nyngkong ha kaba baroh ka pisa ka long T 630 klur. U la pyllait paidbah ruh ia ki kot skul bad kot pyntbit kiba la pynkylla sha 12 tylli ki ktien jong ka India. U Myntri Rangbah Duh u la leit iaid ruh lyngba ka exhibition ba la pyni ha kane ka sngi.

Ha ka jingai jingkren ha kane ka jingialang, u Myntri Rangbah Duh u la ban jur halor ka jingkongsan ka jingnang jingstad hapdeng ki bynta kiba lah ban pynkylla ia ka lawei jong ka ri. “Ka rukom ai jingnang jingstad jong ngi ka don ka bynta kaba khraw ha ka jingpynurlong ia ki thong ba ka India mynta ka iaid,” u la ong. U la ban jur halor ka jingdonkam jong ka Akhil Bhartiya Shiksha Samagam ha kaba u la ong ba ka jingiamir jingmut bad ka jingiakren ki long kiba donkam na ka bynta ka pule puthi. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka Akhil Bhartiya Shiksha Samagam kaba la dep ka la long ha ka Rudraksha convention center jong ka Varanasi kaba dang shu dep shna bad mynta u snem, ka Akhil Bhartiya Shiksha Samagam ka long ha ka Bharat Mandapam kaba thymmai. Kane ka dei ka prokram kaba nyngkong kaba long ha ka Mandapam hadien ba la plie paidbah ia ka.

Na ka Rudraksha jong ka Kashi sha ka Bharat Mandapam kaba katkum ka juk mynta, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka don ka khubor ha ka jingiaid lynti ka Akhil Bhartiya Shiksha Samagam kaba long ka jingpyniahap ia kaba jyndai bad kaba thymmai. U la ong ba ha kawei ka liang, ki rukom ai jinghikai ha India ki pynneh ia ki rukom ba hyndai bad ha kawei pat ka liang, ka ri ka dang jam shaphrang ha ka science bad ka teknoloji. U Myntri Rangbah Duh u la ai khublei ia kito kiba la don bynta ha ki kam pule puthi kiba la iaid shaphrang mynta.  U la ong ba kane ka sngi ka dei ka lyngkhuh dap lai snem ka National Educational Policy bad u la ai jingsngewnguh ia ki riewshemphang, ki nonghikai bad kito kiba don ha ki kam pule puthi kiba la shim ia kane ka kam kum kaba kyrpang bad kiba la shim ia la ka bynta ha ka jingiaid shaphrang. U la kren shaphang ka exhibition ha kane ka sni ha kaba u la kdew sha ka jingpyni ia ki sap, ki rukom ai jinghikai bad ki rukom treikam ba la saindur thymmai. U la kren shaphang ka jingkylla jong ka pule puthi bad ki skul ha ka ri ha kaba ki khynnah mynta ki ioh jingnang jingstad na ka jingialehkai bad u ong ba u dap da ka jingkyrmen na ka bynta kane. U la kyntu ruh ia baroh ba kin leit peit ia kane ka exhibition.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ki jingkylla kiba khraw ki shim por. U la kren shaphang ki kam kiba bun ha ka por ba la plie paidbah Iia ka NEP ha kaba u la iaroh ia ka jingtrei shitom jong baroh kiba don bynta ha kane ka jingpdiang ia ki rukom kiba thymmai. U la ong ba ha ka NEP ki jingnang jingstad tynrai bad ki teknoloji ba thymmai ki dei kiba la ioh ka juh ka jingpeit bniah. U la kren shaphang ka jingtrei shitom jong kiba don bynta ka jingwanrah ia ki jinghikai ba thymmai ia ki khynnah rit bad ki kot ha ki ktien bapher bapher na ka bynta ki jingpule kiba kham halor. U la ong ba ki shah hikai mynta ki sngewthuh ba ha ka jaka jong ka 10+2 mynta ka 5+3+3+4 ka dang treikam. Ka jingioh jingnang jingstad kan sdang na ka rta 3 snem bad kane ka wanrah ia ka jingryntih ha baroh kawei ka ri. U la pynbna ruh ba ka kynhun Myntri Sorkar Pdeng ka la ai jingmynjur ia ka jingwanrah ia ka National Research Foundation Bill ha ka iing dorbar thaw ain Parliament. Shen kan sa wan ka National Curriculum Framework hapoh ka NEP. Ka rukom treikam na ka bynta ki khynnah kiba hapdeng 3 bad 8 snem ka dei kaba la pynkhreh. Ka ri baroh kawei kan don kawei ka jinghikai bad ka NCERT ka dang pynkhreh ia ki kot ba thymmai na ka bynta kane. U Myntri Rangbah Duh u la pynbna ba dang pynkhreh ki kot ba thymmai na ka bynta 130 tylli ki sobjek ba ka bynta ki klas 3 haduh 12 ha 22 tylli ki ktien na ka bynta ka jingai jinghikai ha ki ktien tynrai bapher bapher.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka jinglehbein kaba jur tam ia uno uno u khynnah pule ka dei ka jingpeit ia ki da kaba buh nongrim ha ka ktien ba ki kren ha ka jaka jong ka jingtbit jong ki. “Ka pule puthi ha ka ktien tynrai ka dei ka hok kaba thymmai na ka bynta ki khynnah pule ha India. Ka dei ruh ka sienjam na ka bynta ka hok ha ka imlang sahlang,” la ong u Myntri Rangbah Duh. U la ong ba ki bun bha ki ktien ha ka pyrthei bad ba baroh ki don la ka jingkongsan, hynrei u la ong ba bun na ki ri kiba la kiew shaphrang ki ioh jingmyntoi bha namar ka jingpyndonkam ia ka ktien lajong. U Myntri Rangbah Duh u la ai nuksa da ka Europe ha kaba u ong ba bun na ki ri ki pyndonkam ia ki ktien tynrai lajong. U la ong ba watla ka India ka bun ki ktien tynrai kiba la skhem, ia kine la iohi kum ka dak jong ka jingsahdien, bad kito ki bym nang ban kten ia ka ktien phareng ki shah ieh bein watla ki long kiba don sap bad kiba tbit ha ki kam. U Myntri Rangbah Duh u la ong ba namar kane, ki khynnah ha ki jaka nongkyndong ki shah ktah bha. U la ong ba ka ri ka la sdang ban kyntait ia kane ka jingngeit hadien ka jingwan jong ka National Educational Policy. “Wat ha ka UN, nga kren ha ka ktien jong ka India”, la ong u Modi.

U Myntri Rangbah Duh u la ban jur ba ia ki sobjek bapher bapher kum ka social science bad engineering mynta yn ai jinghikai ha ki ktien tynrai jong ka India. “Haba ki khynnah pule ki sngew shngain ha ka ktien, ki sap bad ki jingtbit kin iaid shaphrang khlem kino kino ki jingpynthut,” la ong u Modi. U la ong ruh ba kito kiba pyrshang ban pynkylla kam sain pyrthei ia ka ktien ka thylliej kiba don la ki jong ki jing thmu shimet mynta ki hap ban sngap jar. “Ka National Educational Policy kan burom ia baroh ki ktien jong ka ri,” u la ong

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ngi dei ban tei ia ka pateng kaba khlain bor ha kine ki 25 snem ban wan jong ka Amrit Kaal. Ka pateng kaba lait na ka jingmut jingpyrkhat jong kiba shah synshar ha ki mynder, kiba kwah ban saindur thymmai bad kiba kloi ban wanrah burom ia ka ri ha ki kam science bad ki kam ialehkai, kaba kwah ban pyntbit ialade katkum ki jingdonkam ha kane ka juk mynta, kibadon ka jingbahkhlieh na ka bynta ka ri. “Ka NEP kan don ka bynta kaba heh ha kane,” u la ong

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba na ki bynta bapher bapher jong ka jingbha jong ka pule puthi, ka jingtrei jong ka India ka dei na ka bynta ka jingryntih kyrdan. “Ka jingpeit bniah jong ka NEP ka dei ba baroh ki khynnah ka India ki dei ban ioh ia kajuh ka jinghikai bad kijuh ki lad ban ioh jingnang jingstad,” u la ong da kaba bynrap ba kane kan ym sah ha tang ka jingplie ia ki skul. U la ong ba ka jingbha ka dei ban long ruh ha ki jingdon jingem ha ryngkat ka pule puthi. U la ong ba kane ka mut ba baroh ki khynnah ki dei ban ioh lad katkum ki jingjied bad ki jingtbit jong ki. “Ka jingryngkat kyrdan ha ka pule puthi ka mut ba ym don uno uno u khynnah u bym ioh jingpule namar ka jaka sah, ka kyrdan ne ka niam,” u la ong. U la ong ruh ba ia ki hajar tylli ki skul yn kyntiew hapoh ka skhim PM SHRI. “Ha ka juk jong ka 5G, ki skul PM- SHRI kin long ki lad na ka bynta ka pule puthi katkum ka juk mynta,” u la bynrap. U la kren shaphang ki skul Eklavya ha ki shnong rilum, ka internet ha ki shnong bad ki khynnah kiba ioh jingnang jingstad lyngba ka DIKSHA, SWAYAM bad Swayamprabha. “Mynta, ha India, ia ki jingdonkam na ka bynta ka pule puthi dang pynbiang wut wut”, u la ong.

U Myntri Rangbah Duh u la kren shaphang ki sienjam ban pyniasoh ia ki jinghikai ban ioh kam bad ka pule puthi bad ki rukom trei ban kham pynsngewtynnad ia ka pule puthi. U la ong ba mynshuwa ki lad bad ki practical ki don ha tang katto katne ki skul hynrei mynta, lyngba ki Atal Tinkering Lab, palat 75 lak ngut ki khynnah ki ioh jingnang jingstad ha ka science bad ka jingsaindur thymmai. “Ka Science ka dang pynsuk ialade na ka bynta baroh. Ki dei kine ki scientist kiba dang khynnah ki ban tei ia ka lawei jong ka ri da kaba ialam lynti ha ki projek ba kongsan bad pynkylla ia ka India sha ka jaka pdeng jong ka pyrthei na ka bynta ki kam wad bniah”, u la ong.

“Kano kano ka jingpynkylla ka donkam ia ka jingshlur bad ka jingdon ia ka jingshlur ka ialam sha ki lad kiba thymmai, la ong u Modi da kaba bynrap ba ka pyrthei ka peit sha ka India kum ka jaka pdeng jong ki lad kiba thymmai. U Myntri Rangbah Duh u la ai nuksa da ka software technology bad space tech bad u la ong ba kam long kaba suk ban iaryngkat bad ka jingtbit jong ka India. Ha ka jingkren shaphang ka teknoloji ha ki kam iada ri, u Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka rukom treikam ka India na ka bynta ka ‘dor kaba jem’ na ka bynta ki ‘mar kiba bha’ kan long kaba seisoh bha. U la ong ba ka jingburom ia ka rukom ai jinghikai ha India ka dang kiew ha ka pyrthei kumba kiew ka nam jong ka ri ha ki kam karkhana bad ki startup. U la ong ba ki jingdon ki jaka ai jinghikai ha India ka la kham bun ha ki jingbuh kyrdan bad u la iathuh shaphang ka jingplie ia ar tylli ki IIT campus ha Zanzibar bad Abu Dhabi. “Bun kiwei kiwei ki ri ki kyntu ia ngi ba ngin plie ia ki IIT campus ha ki ri jong ki,” u la ong. U la kren shaphang ki skul bah kiba kwah ban plie ia ki jaka ai jinghikai jong ki ha India namar ki jingkylla kiba bha ha ki kam kiba iadei bad ka pule puthi. U la ong ba ar tylli ki skul bah jong ka Australia kin sa plie ia ki jaka ai jinghikai jong ki ha ka GIFT City ha Gujarat. U Modi u la ban jur halor ka jingpynkhlain ia ki jaka ai jinghikai bad ka jingpynkhreh ia ki na ka bynta ka lawei. U la ban jur halor ka jingdonkam ban pynlong ia ki jaka ai jinghikai, ki skul bah, ki skul bad ki kolej jong ka India kum ki jaka pdeng jong kane ka jingkylla.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba “Ka jingtei ia ki samla kiba tbit ka dei ka jingpynthikna ia ka jingtei ia ka ri kaba khlain,” bad ba ki kmie ki kpa bad ki nonghikai ki don ka bynta kaba heh ha kane ka kam. U la kyntu ia ki kmie ki kpa bad ki nonghikai ba kin pynkhreh ia ki khynnah pule kiba wad bniah bad kiba iar ka jingmut jingpyrkhat. “Ngi dei ban peit ia ka lawei bad pyrkhat na ka bynta kane. Ngi dei ban pyllait ia ki khynnah na ka jingban khia ki kot skul,” u la ong.

U Myntri Rangbah Duh u la ong ba ka jingphaikhmat ka pyrthei sha ka India ka wanrah ia ka jingbahkhlieh. U la ong ba ki khynnah ki dei ban sngewthuh ia ka jingdonkam ia ka Yoga, Ayurveda, ka jingsaindur bad ka thoh ka tar. U la pynkut da kaba pynkynmaw ia ki nonghikai shaphang ka jingkongsan jong kine ki khynnah pule kiba mynta ha ka jingiaid lynti ka India sha ka ‘Viksit Bharat’ ha u snem 2047.

U Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ia ki tnat Education bad Skill Development and Entrepreneurship, u Dharmendra Pradhan u la iadon lang ha kane ka sngi ha ryngkat kiwei kiwei ki heh ki hain.

Ka nongrim

Ha ka jingialam jong u Myntri rangbah Duh, la sdang ia ka NEP 2020 da ka jngthmu ban pynkhreh ia ki khynnah ban ialam lynti ia ka ri ha ka Amrit Kaal. Ka thmu ban pynkhreh ia ki ban pynbeit ia ki jingeh ha ki por ban wan ha ryngkat ka jingieng skhem ha ka nongrim kaba skhem. Ha ki lai snem ba la pyntreikam ia ka, ka polisi ka la wanrah ia ki jingkylla ha ki rukom ai jinghikai ha ki skul, ha ki kyrdan kiba kham halor bad ha ki jingpyntbit. Kane ka prokram kaba ar sngi kaba long ha ka 29 bad 30 tarik u Naitung kan plie lad ia kito kiba don bynta ha ki kam pule puthi, ki riewshemphang, ki nongthaw polisi, ki nongmihkhmat na ki jaka trei, ki nonghikai bad ki khynnah pule na ki skul, ki kyrdan kiba kham halor bad ki jaka ai jingpyntbit sap bad kiwei kiwei ba kin ai jingmut, kin iathuh shaphang ki jingjop bad ki rukom treikam ba biang tam ha ka jingpyntreikam ia ka NEP 2020 bad ban saindur ia ki rukom treikam ban rah shakhmat ia kane ka kam.

Ka Akhil Bhartiya Shiksha Samagam kan don khathynriew tylli ki bynta ha kaba yn don ki jingphylliew jingmut halor ki phang ‘Access to Quality Education and Governance’, ‘Equitable and Inclusive Education’, ‘Issues of Socio-Economically Disadvantaged Group’, ‘National Institute Ranking Framework’, ‘Indian knowledge System’, ‘Internationalisation of Education’ bad kiwei kiwei.

Ha kane ka sngi, u Myntri Rangbah Duh u la pyllait ia ka bynta kaba nyngkong jong ka pisa hapoh ka skhim PM SHRI. Kine ki skul kin kyntiew ia ki khynnah ha ka rukom ba ki long ki briew jong ka ri kiba don bynta, kiba seisoh bad kiba don bynta ha ka jingtei ia ka imlang sahlang kaba ryntih, kaba pdiang ia baroh bad kaba bun bynta kumba la thmu hapoh ka National Education Policy (NEP) 2020. U Myntri Rangbah Duh u la pyllait paidbah ruh ia ki kot skul bad kot pyntbit kiba la pynkylla sha 12 ki ktien ka India.

***