ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದತ್ತ ಸಾಗುವಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ಮಹತ್ವದ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಲಿವೆ. ಇಂಧನ ಸಚಿವಾಲಯದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಶ್ರೀ ಅಲೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ಇಂಧನ ಸಚಿವಾಲಯ, ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವಾಲಯ, ಕೇಂದ್ರ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ಕೇಂದ್ರ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ಆಯೋಗ, ಗ್ರಿಡ್ ಕಂಟ್ರೋಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಗ್ರಿಡ್-ಇಂಡಿಯಾ) ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ " ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ" ಗಾಗಿ ಒಂದು ಗುಂಪನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಗುಂಪು ವರದಿಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವ ಶ್ರೀ ಆರ್.ಕೆ.ಸಿಂಗ್ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿತು.

" ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ " ಗುಂಪು ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸಮಗ್ರ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸಮಗ್ರ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಗ್ರಿಡ್ ನ  ಅಂತರ್ಗತ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಮರ್ಪಕ ಯೋಜನೆಯ ಅಗತ್ಯತೆ, ಸ್ವಯಂ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯ ಮೇಲೆ ಕಡಿಮೆ ಅವಲಂಬನೆಯ ಮೂಲಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಸಮರ್ಥತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು, ಒಟ್ಟಾರೆ ಇಂಧನ ಮಿಶ್ರಣದಲ್ಲಿ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನಗಳ ಪಾಲನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು, ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನಗಳಿಗೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಪೂರಕ ಸೇವೆಗಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಮೂಲಕ ಪೂರಕ ಸೇವೆಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯಲ್ಲಿ ದೃಢತೆ. ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಿಡ್ ಗೆ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಏಕೀಕರಣವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲು ಸಮರ್ಥ, ಸೂಕ್ತ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ರಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಈ ಪರಿಹಾರಗಳು ಹೊಂದಿವೆ.

ಭವಿಷ್ಯದ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಮರುವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಗುಂಪು ರೂಪಿಸಿದೆ.

ನಿಕಟ, ಮಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಯನ್ನು ಸಹ ಗುಂಪು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಉಪಯುಕ್ತತೆಗಳು ಪೂರೈಕೆಯ ಸಮರ್ಪಕತೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆಯೇ ಎಂದು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು, ದಿನದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು, ದ್ವಿತೀಯ ಮೀಸಲುಗಳಿಗೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಆಧಾರಿತ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು ಮತ್ತು 5 ನಿಮಿಷಗಳ ಆಧಾರಿತ ಮೀಟರಿಂಗ್, ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ, ರವಾನೆ ಮತ್ತು ಇತ್ಯರ್ಥವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವುದು ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಬದಲಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಡಿಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವಿಕೆಯೂ ಸೇರಿದೆ, ಇದು ಮೀಸಲು ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಗಾ ಇಡಲು ಮತ್ತು ಬೆಲೆ ಏರಿಳಿತವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಗಾವಲು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲಾಗುವುದು. ವಿಚಲನ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮಟ್ಟದ ಸಮತೋಲನ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗುವುದು, ಇದು ಐಎಸ್ ಟಿಎಸ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಚಲನ ದಂಡಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಮೀಸಲು ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದ ಕೇಂದ್ರ ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವ ಶ್ರೀ ಆರ್.ಕೆ.ಸಿಂಗ್ ಅವರು, ಸಮೂಹದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸುತ್ತಾ, ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಭಾರತದ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಗುರಿಗಳನ್ನು ತಲುಪಲು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಅನುಕೂಲಕರ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದ ಉತ್ತಮ ಗ್ರಿಡ್ ಏಕೀಕರಣಕ್ಕೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛ, ಹಸಿರು ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದತ್ತ ಭಾರತದ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಳನ್ನು ಹೊಸ ಇಂಧನ ಕ್ರಮದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಶ್ರೀ ಸಿಂಗ್ ಹೇಳಿದರು.

ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವ ಬದಲು ನಾವು ನಮ್ಮದೇ ಆದ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬೇಕಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಎನ್ಆರ್ ಇ ಸಚಿವರು ಹೇಳಿದರು. " ಭಾರತವು ಸಮಯೋಚಿತ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಇಂಧನ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು, ಆದರೆ ಅನೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶಗಳ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಬೆಲೆಗಳು ಅನೇಕ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ," ಎಂದು ಶ್ರೀ ಸಿಂಗ್ ಹೇಳಿದರು. ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವಾಗ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಸಚಿವರು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು ಮತ್ತು ಈಗಿನಿಂದ 12-15 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಪಿಪಿಎಗಳನ್ನು (ವಿದ್ಯುತ್ ಖರೀದಿ ಒಪ್ಪಂದಗಳು) ಹೊಂದುವ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾಂಟ್ರಾಕ್ಟ್ ಫಾರ್ ಡಿಫರೆನ್ಸ್ (ಸಿಎಫ್ ಡಿ) ವಿಧಾನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೊಸ ಆರ್ ಇ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರು ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿದರು. ಪವರ್ ಎಕ್ಸ್ ಚೇಂಜ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಸಿಇಆರ್ ಸಿ ಮೌಲ್ಯೀಕರಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಅವರು ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿದರು.

2022-23ರ ಇತ್ತೀಚಿನ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ವ್ಯಾಪಾರದ ಪ್ರಮಾಣವು 1,02,276 ಎಂಯು ಆಗಿತ್ತು, ಇದು ಎಲ್ಲಾ ಮೂಲಗಳಿಂದ (ಆರ್ ಇ ಸೇರಿದಂತೆ) ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ 16,24,465 ಎಂಯು ಇಂಧನದ ಸಣ್ಣ ಭಾಗವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. 2022-23ರಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ವಿದ್ಯುತ್ ಬೇಡಿಕೆ 215.8 ಗಿಗಾವ್ಯಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, 2029-30ರ ವೇಳೆಗೆ ಇದು 335 ಗಿಗಾವ್ಯಾಟ್ ಗೆ  ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.
ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಕಡೆಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಸಚಿವಾಲಯದ ಉಪಕ್ರಮಗಳು, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುಂಪಿನ ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳು ಭಾರತದ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ದೇಶವು ತನ್ನ ಇಂಧನ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಸುಸ್ಥಿರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
 

******