કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન એક્ટ, 2019ના ઉલ્લંઘનને ધ્યાનમાં રાખીને, સેન્ટ્રલ કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (CCPA) એ કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સ વેચવા માટે ટોચના પાંચ ઈ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ્સ સામે ઓર્ડર જારી કર્યા છે. ક્લિપ્સ સીટ બેલ્ટ ન પહેરતી વખતે એલાર્મ બીપ બંધ કરીને ગ્રાહકના જીવન અને સલામતી સાથે ચેડા કરે છે.

ચીફ કમિશનર, શ્રીમતી નિધિ ખરેની આગેવાની હેઠળ, CCPA એ એમેઝોન, ફ્લિપકાર્ટ, સ્નેપડીલ, શોપક્લુઝ અને મીશોફોર સામે ગ્રાહક અધિકારોના ઉલ્લંઘન અને અયોગ્ય વેપાર પ્રથાના આદેશો પસાર કર્યા.

કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સના વેચાણનો મુદ્દો રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ એન્ડ હાઇવે મંત્રાલય (MoRTH)ના પત્ર દ્વારા ગ્રાહક બાબતોના વિભાગ દ્વારા CCPAના ધ્યાન પર આવ્યો હતો. આ પત્રમાં કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સના ખુલ્લેઆમ વેચાણના મુદ્દા પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો હતો અને ગેરરીતિ કરનારા વિક્રેતાઓ/ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ પર કાર્યવાહી કરવા અને એડવાઈઝરી જારી કરવા વિનંતી કરવામાં આવી હતી. વધુમાં, સેન્ટ્રલ મોટર વ્હીકલ રૂલ્સ 1989ના નિયમ 138 સીટ બેલ્ટ પહેરવાનું ફરજિયાત બનાવે છે. જો કે, સીટ બેલ્ટ ન પહેરવા પર એલાર્મ બીપ બંધ કરીને મુસાફરોની સલામતી સાથે ચેડા કરતી આવી વસ્તુઓનું ઓનલાઈન વેચાણ ગ્રાહકોના જીવન અને સલામતી માટે અસુરક્ષિત અને જોખમી હોઈ શકે છે.

એ કહેવું હિતાવહ છે કે કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સનો ઉપયોગ મોટર વીમા પોલિસીના કિસ્સામાં દાવાની રકમની માંગ કરતા ગ્રાહકો માટે પણ અવરોધ બની શકે છે, જેમાં વીમા કંપની આવી ક્લિપ્સનો ઉપયોગ કરવા માટે દાવેદારની બેદરકારીને ટાંકીને દાવો નકારી શકે છે. બીજી તરફ, સીટ બેલ્ટનો ઉપયોગ એક કવચ તરીકે કાર્ય કરે છે જે એરબેગને યોગ્ય ગાદી પ્રદાન કરવા અને મુસાફરોને સંપૂર્ણ દબાણમાં જે અથડામણના કિસ્સામાં રક્ષણાત્મક કવચ તરીકે પણ કામ કરે છે.

CCPAને ગ્રાહકોના વર્ગના અધિકારોનું રક્ષણ, પ્રોત્સાહન અને અમલીકરણ સોંપવામાં આવ્યું છે. તેથી, CCPA એ કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સના વેચાણના મુદ્દાની નોંધ લીધી અને તેની ગરુડ નજરથી જાણવા મળ્યું કે ક્લિપ્સ ઘણા ઇ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ્સ પર સરળતાથી-થી-એક્સેસ રીતે વેચવામાં આવી રહી છે જેના પરિણામે સીધું ઉલ્લંઘન થાય છે. કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન એક્ટ, 2019 અને ગ્રાહકોના મૂલ્યવાન જીવન માટે ઉચ્ચ જોખમ ઊભું કરે છે. કાર્યવાહી દરમિયાન એવું પણ જાણવા મળ્યું હતું કે કેટલાક વિક્રેતાઓ બોટલ ઓપનર અથવા સિગારેટ લાઇટર વગેરેની આડમાં ક્લિપનું વેચાણ કરી રહ્યા હતા.

ઉપભોક્તાઓની સલામતી અને અમૂલ્ય જીવન પર ઉક્ત ઉત્પાદનની ગંભીરતાને ધ્યાનમાં લેતા, CCPA એ મામલો DG ઇન્વેસ્ટિગેશન (CCPA) ને મોકલ્યો. ઈન્વેસ્ટિગેશન રિપોર્ટમાં ભલામણ અને ઈ-કોમર્સ એન્ટિટી દ્વારા કરવામાં આવેલી સબમિશનના આધારે, CCPA એ ઈ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મને નિર્દેશો જારી કર્યા છે જ્યાં તેમને તમામ કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સ અને સંબંધિત મોટર વાહન ઘટકો જે મુસાફરો અને જનતાની સલામતી સાથે ચેડા કરે છે તેને કાયમી ધોરણે હટાવી દેવાનો નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો. તેઓને આવા ઉત્પાદનોના ખોટા વિક્રેતાઓ સામે લેવાયેલા પગલાઓ વિશે CCPAને જાણ કરવા અને ઉપરોક્ત નિર્દેશોના પાલન અહેવાલ સાથે વેચાણકર્તાઓની વિગતો સબમિટ કરવાનો પણ નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો.

CCPA દ્વારા જારી કરાયેલા નિર્દેશોની નોંધ લેતા, તમામ પાંચ ઈ-કોમર્સ એકમો દ્વારા અનુપાલન અહેવાલો સબમિટ કરવામાં આવ્યા હતા. CCPAની પહેલના આધારે, કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સની અંદાજે 13,118 સૂચિઓ ઈ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ પરથી હટાવવામાં આવી છે. ડિલિસ્ટિંગની વિગતો છે:

હાલના કેસોમાં લેવાયેલી કાર્યવાહી મહત્વની ધારણા કરે છે કારણ કે MoRTH દ્વારા પ્રકાશિત થયેલ તાજેતરના અહેવાલ મુજબ 2021માં 16,000 થી વધુ લોકો સીટ બેલ્ટ ન પહેરવાના કારણે માર્ગ અકસ્માતોમાં મૃત્યુ પામ્યા હતા, જેમાંથી 8,438 ડ્રાઇવર હતા અને બાકીના 7,959 મુસાફરો હતા. વધુમાં, અંદાજે 39,231 વ્યક્તિઓ ઘાયલ થયા હતા જેમાંથી 16,416 ડ્રાઇવર અને 22,818 મુસાફરો હતા. અહેવાલમાં વધુમાં જણાવાયું છે કે 18-45 વર્ષની વયજૂથના યુવાન પુખ્ત વયના લોકો માર્ગ અકસ્માતના કેસોમાં એક તૃતીયાંશ કરતાં વધુ ભોગ બનેલા છે.

CCPA દેશના દરેક ખૂણા અને ખૂણામાં ગ્રાહકોના વર્ગના અધિકારોને પ્રોત્સાહન આપવા અને તેનું રક્ષણ કરવા માટે ચોવીસ કલાક કામ કરી રહ્યું છે, આ સંદર્ભમાં, CCPAએ મુખ્ય સચિવો અને જિલ્લા કલેક્ટરને કાયદા મુજબ કાર સીટ બેલ્ટ એલાર્મ સ્ટોપર ક્લિપ્સના ઉત્પાદન અથવા વેચાણ સામે જાનહાનિ અથવા ગ્રાહકોને ગંભીર ઇજાઓ અટકાવવા માટે યોગ્ય પગલાં લેવા વિનંતી કરી છે. CCPA એ ઉપભોક્તાઓના મૂલ્યવાન જીવનની સુરક્ષા માટે પગલાં લેવાનો અહેવાલ સબમિટ કરવાની પણ વિનંતી કરી છે.

સામાન્ય રીતે લોકોના જીવનને થતા મૂલ્યવાન નુકસાનને રોકવા માટે, CCPA એ હિસ્સેદારો વચ્ચે એક એડવાઈઝરી જારી કરી છે જેમાં MoRT&H અને DPIITના સચિવ, તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશોના મુખ્ય સચિવોનો સમાવેશ થાય છે.

YP/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com