నమస్కారం!

గత కొన్ని రోజులుగా, పోస్ట్ బడ్జెట్ వెబ్‌నార్ల పరంపర కొనసాగుతోంది. గత మూడు సంవత్సరాలుగా, ప్రతి బడ్జెట్ తర్వాత బడ్జెట్‌పై వాటాదారులతో మాట్లాడే సంప్రదాయాన్ని మేము ప్రారంభించాము. మరి వీలైనంత త్వరగా బడ్జెట్‌ను దృష్టిలో ఉంచుకుని ఎలా అమలు చేయాలి? వాటాదారులు ఏ సూచనలను అందిస్తారు? వారి సూచనలను ప్రభుత్వం ఎలా అమలు చేయాలి? అంటే, మేధోమథనం సెషన్స్ చాలా బాగా జరుగుతున్నాయి. రైతులు, మహిళలు, యువత, గిరిజనులు, మన దళిత సోదరులు మరియు సోదరీమణులు మరియు వేలాది మంది బడ్జెట్‌తో ప్రత్యక్ష సంబంధం ఉన్న అన్ని వాణిజ్య మరియు పరిశ్రమలు, సంఘాలతో చర్చల నుండి అద్భుతమైన సూచనలు వెలువడినందుకు నేను సంతోషిస్తున్నాను. వాటాదారులు. ప్రభుత్వానికి కూడా ఉపయోగపడే సూచనలు ఉన్నాయి. మరియు ఈసారి నాకు చాలా సంతోషకరమైన విషయం,

ఇది మనకు ప్రజాస్వామ్యంలో కొత్త మరియు కీలకమైన అధ్యాయం. పార్లమెంటులో చర్చలు జరిగినట్లే మరియు చర్చలు ఎంపీలచే నిర్వహించబడతాయి; అదేవిధంగా ప్రజలతో తీవ్రమైన చర్చలు జరపడం చాలా ఉపయోగకరమైన వ్యాయామం. బడ్జెట్‌పై ఈ రోజు ఈ వెబ్‌నార్ భారతదేశంలోని కోట్లాది మంది ప్రజల నైపుణ్యాలు మరియు ప్రతిభకు అంకితం చేయబడింది. గత సంవత్సరాల్లో, స్కిల్ ఇండియా మిషన్ మరియు స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ సెంటర్ల ద్వారా, కోట్లాది మంది యువతలో నైపుణ్యాలను పెంపొందించడానికి మరియు వారికి కొత్త ఉపాధి అవకాశాలను అందించడానికి మేము కృషి చేసాము. స్కిల్ డెవలప్‌మెంట్ వంటి అంశాల్లో మనం ఎంత నిర్దిష్టంగా ఉంటామో, ఎక్కువ లక్ష్యంతో కూడిన విధానం ఉంటే, అంత మంచి ఫలితాలు ఉంటాయి.

ప్రధానమంత్రి విశ్వకర్మ కౌశల్ సమ్మాన్ యోజన లేదా ప్రధానమంత్రి విశ్వకర్మ యోజన ఈ ఆలోచన యొక్క ఫలితం. ఈ బడ్జెట్‌లో ప్రధానమంత్రి విశ్వకర్మ యోజన ప్రకటన దానిపై విస్తృత చర్చకు దారితీసింది; మరియు మీడియా మరియు ఆర్థికవేత్తల దృష్టిని ఆకర్షించింది. అందుకే ఈ పథకం ప్రకటన సెంటరాఫ్ అట్రాక్షన్‌గా మారింది. ఇప్పుడు ఈ పథకం అవసరం ఏమిటి? దానికి విశ్వకర్మ అని ఎందుకు పేరు పెట్టారు? ఈ పథకం విజయవంతానికి మీరందరూ వాటాదారులుగా ఎలా కీలకం? ఈ అంశాలపై నేను కొన్ని విషయాలను చర్చిస్తాను మరియు మీరు కూడా కొన్ని అంశాలపై ఆలోచనలు చేస్తారు.

మిత్రులారా,

మన విశ్వాసాల ప్రకారం, విశ్వకర్మ భగవానుడు విశ్వానికి నియంత్రికుడు మరియు సృష్టికర్తగా పరిగణించబడ్డాడు. అతను గొప్ప హస్తకళాకారుడిగా నమ్ముతారు మరియు విశ్వకర్మ విగ్రహం అతని చేతుల్లో అన్ని రకాల ఉపకరణాలను కలిగి ఉంది. మన సమాజంలో, వారి స్వంత చేతులతో మరియు అది కూడా సాధనాల సహాయంతో ఏదైనా లేదా మరొకటి సృష్టించే గొప్ప సంప్రదాయం ఉంది. వస్త్ర రంగంలో పనిచేసే వారిపై దృష్టి పెట్టారు, కానీ మన కమ్మరి, స్వర్ణకారులు, కుమ్మరులు, వడ్రంగులు, శిల్పులు, కళాకారులు, తాపీ మేస్త్రీలు కూడా వారి విశిష్ట సేవల కారణంగా శతాబ్దాలుగా సమాజంలో అంతర్భాగంగా ఉన్నారు.

మారుతున్న ఆర్థిక అవసరాలకు అనుగుణంగా ఈ వ్యక్తులు కూడా ఎప్పటికప్పుడు తమను తాము మార్చుకున్నారు. అంతేకాకుండా, వారు స్థానిక సంప్రదాయాల ప్రకారం కొత్త విషయాలను కూడా అభివృద్ధి చేశారు. ఉదాహరణకు, మహారాష్ట్రలోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో మన రైతు సోదరులు మరియు సోదరీమణులు వెదురుతో చేసిన నిల్వ నిర్మాణంలో ధాన్యాలను నిల్వ చేస్తారు. దీనిని కంగీ అని పిలుస్తారు మరియు దీనిని స్థానిక కళాకారులు మాత్రమే తయారు చేస్తారు. అదేవిధంగా తీర ప్రాంతాలకు వెళితే సమాజ అవసరాలకు అనుగుణంగా వివిధ హస్తకళలు అభివృద్ధి చెందాయి. ఇప్పుడు కేరళ విషయానికొస్తే, కేరళలోని ఊరు బోటు పూర్తిగా చేతితో తయారు చేయబడింది. అక్కడి వడ్రంగులు ఈ చేపల పడవలను నిర్మిస్తారు. దీన్ని తయారు చేయడానికి ప్రత్యేక నైపుణ్యం, సామర్థ్యం మరియు నైపుణ్యం అవసరం.

మిత్రులారా,

స్థానిక హస్తకళల యొక్క చిన్న-స్థాయి ఉత్పత్తిలో మరియు ప్రజలకు వారి ఆకర్షణను కొనసాగించడంలో కళాకారులు ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తారు. కానీ దురదృష్టవశాత్తు, మన దేశంలో వారి పాత్ర సమాజం యొక్క దయతో మిగిలిపోయింది మరియు వారి పాత్ర తగ్గించబడింది. ఇలాంటి పనులు చిన్నవిగానూ, అంతగా ప్రాధాన్యం లేనివిగానూ భావించే పరిస్థితి నెలకొంది. అయితే ఈ విషయం వల్లనే మనం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందిన సమయం కూడా ఉంది. ఇది చాలా పురాతనమైన ఎగుమతి నమూనా, ఇందులో మన కళాకారులు ప్రధాన పాత్ర పోషించారు. కానీ వలస పాలన యొక్క సుదీర్ఘ కాలంలో, ఈ నమూనా కూలిపోయి చాలా నష్టపోయింది.

స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత కూడా మన చేతివృత్తుల వారు ప్రభుత్వం నుండి అవసరమైన జోక్యం మరియు సహాయం పొందలేకపోయారు. ఫలితంగా, నేడు ఈ అసంఘటిత రంగంపై ఆధారపడిన చాలా మంది ప్రజలు తాత్కాలిక పరిష్కారాలను ఉపయోగించడం ద్వారా మాత్రమే జీవనోపాధి పొందుతున్నారు. చాలా మంది తమ పూర్వీకులు, సంప్రదాయ వృత్తులను వదులుకుంటున్నారు. నేటి అవసరాలకు తగ్గట్టుగా మారే శక్తి వారికి లేదు.

మేము ఈ తరగతిని విడిచిపెట్టలేము. సాంప్రదాయ పద్ధతులను ఉపయోగించడం ద్వారా శతాబ్దాలుగా తన నైపుణ్యాన్ని సంరక్షిస్తున్న తరగతి ఇది. అసాధారణ నైపుణ్యాలు మరియు అద్వితీయమైన క్రియేషన్స్‌తో తనదైన ముద్ర వేస్తున్న తరగతి ఇది. స్వావలంబన భారతదేశం యొక్క నిజమైన స్ఫూర్తికి ఇవి చిహ్నాలు. మన ప్రభుత్వం అటువంటి వారిని, అటువంటి వర్గాలను న్యూ ఇండియా విశ్వకర్మగా పరిగణిస్తుంది. అందుకే వారి కోసం ప్రత్యేకంగా పిఎం విశ్వకర్మ కౌశల్ సమ్మాన్ యోజన ప్రారంభించబడింది. ఈ పథకం కొత్తది, కానీ చాలా ముఖ్యమైనది.

మిత్రులారా,

సాధారణంగా మనిషి సామాజిక జంతువు అని ఒకటి వింటూనే ఉంటాం. మరియు సమాజంలోని వివిధ శక్తుల ద్వారా, సామాజిక వ్యవస్థ అభివృద్ధి చెందుతుంది మరియు పనిచేస్తుంది. కొన్ని వృత్తులు ఉన్నాయి, అవి లేకుండా సామాజిక జీవితాన్ని గడపడం కష్టం, ఏ పురోగతి సాధించడం లేదు. అని ఒక్కరు కూడా ఊహించలేరు. నేడు ఆ పనులకు సాంకేతికత మద్దతు లభించి ఉండవచ్చు, ఆధునీకరించబడి ఉండవచ్చు కానీ ఆ పనుల ఔచిత్యాన్ని ఎవరూ ప్రశ్నించలేరు. భారతదేశ గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థ గురించి తెలిసిన వారికి, కుటుంబంలో కుటుంబ వైద్యుడు ఉండకపోవచ్చు లేదా లేకపోయినా, ఖచ్చితంగా కుటుంబ స్వర్ణకారుడు ఉంటాడని కూడా తెలుసు. అంటే, ఒక కుటుంబంలోని ప్రతి తరం ఒక నిర్దిష్ట స్వర్ణకార కుటుంబం నుండి తయారు చేయబడిన ఆభరణాలను కొనుగోలు చేస్తుంది మరియు పొందుతుంది. అదేవిధంగా తమ చేతి నైపుణ్యంతో పనిముట్లను వినియోగిస్తూ జీవనం సాగించే వివిధ కళాకారులు పల్లెల్లో, నగరాల్లో ఉన్నారు.

మిత్రులారా,

మహాత్మా గాంధీ గ్రామ స్వరాజ్ భావనను పరిశీలిస్తే, వ్యవసాయంతో పాటు గ్రామ జీవితంలో ఇతర వ్యవస్థలు కూడా సమానంగా ముఖ్యమైనవి. గ్రామ అభివృద్ధి కోసం, గ్రామంలో నివసించే ప్రతి వర్గాన్ని ఆధునీకరించడం మరియు ఆధునీకరించడం మన అభివృద్ధి యాత్రకు చాలా అవసరం.

కొద్దిరోజుల క్రితమే ఢిల్లీలో ఆది మహోత్సవానికి వెళ్లాను. గిరిజన ప్రాంతాల నుంచి గిరిజన కళలు & హస్తకళల్లో ప్రావీణ్యం ఉన్న చాలా మంది వచ్చి తమ స్టాల్స్‌ను ఏర్పాటు చేసుకోవడం నేను అక్కడ చూశాను. కానీ నా దృష్టి లక్కీతో కంకణాలను తయారు చేసే వ్యక్తుల వైపు మళ్లింది. వారు సెంటర్ ఆఫ్ ఎట్రాక్షన్‌గా నిలిచారు. లక్కతో వారు కంకణాలను ఎలా తయారు చేస్తారు? వారు ప్రింటింగ్ పనిని ఎలా చేస్తారు? మరి గ్రామాల్లోని మహిళలు ఎలా ఉన్నారు? పరిమాణం పరంగా వారు ఏ సాంకేతికతను కలిగి ఉన్నారు? మరియు అక్కడికి వెళ్లే వారెవరైనా కనీసం పది నిమిషాలైనా అక్కడ గడపడం గమనించాను.

అలాగే ఇనుముతో పని చేసే మన కమ్మరి అన్నదమ్ములు, కుమ్మరి పని చేసే మా కుమ్మరి సోదరులు మరియు సోదరీమణులు, లేదా చెక్క పని చేసేవారు లేదా బంగారంతో పనిచేసే స్వర్ణకారులకు ఇప్పుడు మద్దతు అవసరం. మేము చిన్న దుకాణదారులు మరియు వీధి వ్యాపారుల కోసం ప్రధాన మంత్రి స్వనిధి యోజనను రూపొందించినట్లే, దీని ద్వారా లబ్ది పొందిన కోట్లాది మంది ప్రజలు ప్రధానమంత్రి విశ్వకర్మ యోజన ద్వారా ఎంతో ప్రయోజనం పొందబోతున్నారు. నేను చాలా సంవత్సరాల క్రితం ఒకసారి యూరప్‌లోని ఒక దేశాన్ని సందర్శించాను. ఇక, అక్కడ ఆభరణాల వ్యాపారంలో ఉన్న గుజరాతీలను కలిశాను. కాబట్టి, అప్పటి దృశ్యం గురించి నేను వారిని అడిగాను. ఆభరణాలలో సాంకేతికత మరియు యంత్రాలు అందుబాటులో ఉన్నప్పటికీ, సాధారణంగా చేతితో తయారు చేసిన ఆభరణాలకు ఎక్కువ డిమాండ్ ఉంటుందని మరియు వాటికి భారీ మార్కెట్ ఉందని వారు చెప్పారు. అంటే ఈ ప్రాంతానికి కూడా సంభావ్యత ఉంది.

మిత్రులారా,

ఇలాంటి అనుభవాలు చాలా ఉన్నాయి కాబట్టి ఈ పథకం ద్వారా కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రతి చేతివృత్తి స్నేహితుడికి సంపూర్ణమైన సంస్థాగత మద్దతును అందిస్తుంది. హస్తకళాకారుల స్నేహితులు సులభంగా రుణాలు పొందేలా మేము నిర్ధారిస్తాము; వారి నైపుణ్యాలు మెరుగుపరచబడ్డాయి మరియు వారు అన్ని రకాల సాంకేతిక మద్దతును పొందుతారు. అంతేకాకుండా, డిజిటల్ సాధికారత, బ్రాండ్ ప్రమోషన్ మరియు ఉత్పత్తుల మార్కెట్ యాక్సెస్ కోసం కూడా ఏర్పాట్లు చేయబడతాయి. ముడిసరుకు కూడా అందేలా చూస్తారు. ఈ పథకం యొక్క లక్ష్యం ఈ హస్తకళాకారులు మరియు హస్తకళాకారుల గొప్ప సంప్రదాయాన్ని కాపాడటమే కాదు, దానిని మరింత అభివృద్ధి చేయడం కూడా.

మిత్రులారా,

ఇప్పుడు మనం వారి అవసరాలకు అనుగుణంగా స్కిల్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ సిస్టమ్‌ను తిరిగి మార్చాలి. నేడు ముద్ర యోజన ద్వారా ప్రభుత్వం ఎలాంటి బ్యాంకు గ్యారెంటీ లేకుండా కోట్లాది రూపాయల రుణాలు ఇస్తోంది. ఈ పథకం కూడా మా చేతివృత్తుల స్నేహితులకు గరిష్ట ప్రయోజనాన్ని అందించాలి. మా డిజిటల్ అక్షరాస్యత ప్రచారాలలో, మనము ఇప్పుడు మన చేతివృత్తుల స్నేహితులకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి.

మిత్రులారా,

నేటి హస్తకళాకారులను రేపటి పెద్ద పారిశ్రామికవేత్తలుగా మార్చడమే మా లక్ష్యం. దీని కోసం, వారి సబ్-బిజినెస్ మోడల్‌లో స్థిరత్వం అవసరం. దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, ఆకర్షణీయమైన డిజైనింగ్, ప్యాకేజింగ్ మరియు బ్రాండింగ్‌తో వారు తయారుచేసే ఉత్పత్తులను మెరుగుపరచడానికి కూడా మేము కృషి చేస్తున్నాము. ఇందులో కస్టమర్ల అవసరాలు కూడా తీరుస్తున్నారు. మేము స్థానిక మార్కెట్‌ను మాత్రమే కాకుండా, ప్రపంచ మార్కెట్‌ను కూడా లక్ష్యంగా చేసుకున్నాము. ఈరోజు ఇక్కడ గుమికూడిన భాగస్వాములందరూ మన చేతివృత్తుల వారి స్నేహితులను హస్తగతం చేసుకోవాలని, వారిపై అవగాహన పెంచుకోవాలని మరియు వారు ముందుకు సాగేందుకు సహాయం చేయాలని నేను అభ్యర్థిస్తున్నాను. దీని కోసం, ఈ కళాకారులతో వీలైనంత వరకు కనెక్ట్ అవ్వాలని మీరందరూ అభ్యర్థించబడ్డారు; మరియు వాటిని చేరుకోవటానికి మరియు వారి ఊహలకు రెక్కలు ఇవ్వడానికి.

మిత్రులారా,

మనం చేతివృత్తులవారు మరియు కళాకారులను విలువ గొలుసులో భాగం చేయడం ద్వారా మాత్రమే వారిని శక్తివంతం చేయగలము. మా MSME రంగానికి సరఫరాదారులు మరియు నిర్మాతలుగా మారగల వారిలో చాలా మంది ఉన్నారు. వారికి సాధనాలు మరియు సాంకేతికత సహాయం అందించడం ద్వారా, వారు ఆర్థిక వ్యవస్థలో ముఖ్యమైన భాగంగా చేయవచ్చు. పారిశ్రామిక ప్రపంచం ఈ వ్యక్తులను వారి అవసరాలతో అనుసంధానించడం ద్వారా ఉత్పత్తిని పెంచవచ్చు. పరిశ్రమ వారికి నైపుణ్యం మరియు నాణ్యమైన శిక్షణను కూడా అందించగలదు.

ప్రభుత్వాలు తమ పథకాలను బాగా సమన్వయం చేయగలవు మరియు బ్యాంకులు ఈ ప్రాజెక్టులకు ఆర్థిక సహాయం చేయగలవు. ఈ విధంగా, ఇది ప్రతి వాటాదారునికి విజయం-విజయం పరిస్థితి. కార్పొరేట్ కంపెనీలు నాణ్యమైన ఉత్పత్తులను పోటీ ధరలకు పొందవచ్చు. బ్యాంకుల డబ్బు నమ్మదగిన పథకాలలో పెట్టుబడి పెట్టబడుతుంది. మరియు ఇది ప్రభుత్వ పథకాల విస్తృత ప్రభావాన్ని చూపుతుంది.

మా స్టార్టప్‌లు ఇ-కామర్స్ మోడల్ ద్వారా హస్తకళల ఉత్పత్తులకు భారీ మార్కెట్‌ను కూడా సృష్టించగలవు. ఈ ఉత్పత్తులు మెరుగైన సాంకేతికత, డిజైన్, ప్యాకేజింగ్ మరియు ఫైనాన్సింగ్‌లో స్టార్టప్‌ల నుండి సహాయాన్ని కూడా పొందవచ్చు. PM-విశ్వకర్మ యోజన ద్వారా ప్రైవేట్ రంగ భాగస్వామ్యం మరింత బలోపేతం అవుతుందని నేను ఆశిస్తున్నాను. దీనితో, మేము ప్రైవేట్ రంగం యొక్క ఆవిష్కరణ మరియు వ్యాపార చతురత యొక్క శక్తిని పూర్తిగా ఉపయోగించుకోగలుగుతాము.

మిత్రులారా,

ఇక్కడ ఉన్న భాగస్వాములందరికీ నేను చెప్పాలనుకుంటున్నాను, వారు తమలో తాము చర్చించుకుని బలమైన కార్యాచరణ ప్రణాళికను సిద్ధం చేయాలని. మేము చాలా మారుమూల ప్రాంతాల్లో నివసించే ప్రజలను కూడా చేరుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాము. వీరిలో చాలా మందికి తొలిసారిగా ప్రభుత్వ పథకం లబ్ధి చేకూరే అవకాశం ఉంది. మా సోదరులు మరియు సోదరీమణులు చాలా మంది దళిత, గిరిజన, వెనుకబడిన ప్రాంతాలకు చెందినవారు లేదా మహిళలు మరియు ఇతర బలహీన వర్గాలకు చెందినవారు. అందువల్ల, ఆచరణాత్మకమైన మరియు సమర్థవంతమైన వ్యూహాలను అభివృద్ధి చేయాల్సిన అవసరం ఉంది, దీని ద్వారా మనం అవసరమైన వారిని చేరుకోవచ్చు మరియు వారికి PM విశ్వకర్మ యోజన గురించి చెప్పవచ్చు మరియు వారు పథకం యొక్క ప్రయోజనాలను పొందవచ్చు.

మేము గడువును నిర్ణయించడం ద్వారా మిషన్ మోడ్‌లో పని చేయాలి మరియు ఈ రోజు చర్చల సమయంలో, మీరు ఈ వ్యక్తులు మరియు వారి అవసరాలతో పాటు బడ్జెట్‌ను దృష్టిలో ఉంచుకుంటారని నేను ఖచ్చితంగా అనుకుంటున్నాను. మీరు పద్ధతులు ఏమిటో కూడా ఆలోచించవచ్చు; పథకం రూపకల్పన ఎలా ఉండాలి? ఉత్పత్తులు ఎలా ఉండాలి? మేము నిజమైన అర్థంలో ప్రజలకు సహాయం చేస్తున్నామని నిర్ధారించుకోవడానికి ఇది.

మిత్రులారా,

ఈ రోజు వెబ్‌నార్ యొక్క చివరి సెషన్. ఇప్పటివరకు, మేము బడ్జెట్‌లోని వివిధ భాగాలపై 12 వెబ్‌నార్లు చేసాము మరియు చాలా మేధోమథనం జరిగింది. ఇప్పుడు, పార్లమెంటు రేపటి తర్వాత ప్రారంభమవుతుంది. ఎంపీలంతా కొత్త విశ్వాసం, కొత్త సూచనలతో పార్లమెంట్‌కు రానున్నారు. బడ్జెట్ ఆమోదం వరకు ప్రక్రియలో కొత్త చైతన్యం కనిపిస్తుంది. ఈ మేధోమథనం దానికదే ప్రత్యేకమైన చొరవ; ఇది ప్రయోజనకరమైన చొరవ; దేశం మొత్తం మరియు ప్రతి జిల్లా దానితో కలుపుతుంది. మరియు సమయాన్ని వెచ్చించి ఈ వెబ్‌నార్‌ను సుసంపన్నం చేసిన వారికి నా హృదయపూర్వక అభినందనలు!

మరోసారి, ఈ రోజు హాజరైన వారందరినీ నేను అభినందిస్తున్నాను మరియు ఇప్పటివరకు వెబ్‌నార్‌లను నిర్వహించి, ముందుకు తీసుకెళ్లిన మరియు అద్భుతమైన సూచనలు అందించిన వారందరికీ ధన్యవాదాలు.

మీ అందరికీ నా శుభాకాంక్షలు!