કેન્દ્રીય નાણા અને કોર્પોરેટ બાબતોના મંત્રી શ્રીમતી નિર્મલા સીતારામન દ્વારા આજે સંસદમાં રજૂ કરાયેલ કેન્દ્રીય બજેટ 2023-24માં અમૃત કાલના વિઝનની રૂપરેખા આપવામાં આવી હતી જે એક સશક્ત અને સમાવિષ્ટ અર્થતંત્રને પ્રતિબિંબિત કરશે. "અમે એક સમૃદ્ધ અને સર્વસમાવેશક ભારતની કલ્પના કરીએ છીએ, જેમાં વિકાસના ફળ તમામ પ્રદેશો અને નાગરિકો સુધી પહોંચે, ખાસ કરીને આપણા યુવાનો, મહિલાઓ, ખેડૂતો, OBC, અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ", તેમ તેમણે જણાવ્યું હતું.

અમૃત કાલ માટેનું વિઝન – એક સશક્ત અને સમાવિષ્ટ અર્થતંત્ર

કેન્દ્રીય નાણામંત્રીએ હાઇલાઇટ કર્યું હતું કે "અમૃત કાલ માટેના અમારા વિઝનમાં મજબૂત જાહેર નાણાકીય અને મજબૂત નાણાકીય ક્ષેત્ર સાથે ટેકનોલોજી આધારિત અને જ્ઞાન આધારિત અર્થતંત્રનો સમાવેશ થાય છે". આ હાંસલ કરવા માટે સબકા સાથ સબકા પ્રયાસ દ્વારા જન ભાગીદારી જરૂરી છે, એમ તેમણે ઉમેર્યું હતું.

આ વિઝનને હાંસલ કરવા માટેનો આર્થિક કાર્યસૂચિ ત્રણ પ્રાથમિકતાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે:

1. નાગરિકો, ખાસ કરીને યુવાનો, તેમની આકાંક્ષાઓને પરિપૂર્ણ કરવા માટે પૂરતી તકો પૂરી પાડવી;
2. વૃદ્ધિ અને રોજગાર સર્જન માટે મજબૂત પ્રોત્સાહન પૂરું પાડવું; અને
3. મેક્રો-આર્થિક સ્થિરતાને મજબૂત બનાવવી

દેશની ભારતની યાત્રામાં આ ફોકસ ક્ષેત્રોને સેવા આપવા @100, બજેટ ચાર પરિવર્તનકારી તકોને ઓળખે છે:-

1. એસએચજી દ્વારા મહિલાઓનું આર્થિક સશક્તિકરણ:

દીનદયાળ અંત્યોદય યોજના રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ આજીવિકા મિશનએ ગ્રામીણ મહિલાઓને 81 લાખ સ્વસહાય જૂથો (SHGs)માં એકત્ર કરીને નોંધપાત્ર સફળતા હાંસલ કરી છે તેની નોંધ લેતા, કેન્દ્રીય નાણામંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે “અમે આ જૂથોને આર્થિક સશક્તિકરણના આગલા તબક્કા સુધી પહોંચવામાં સક્ષમ બનાવીશું. મોટા ઉત્પાદક સાહસો અથવા સામૂહિક જેમાં હજારો સભ્યો હોય છે અને વ્યવસાયિક રીતે સંચાલિત થાય છે, તેમને કાચા માલના પુરવઠામાં અને તેમના ઉત્પાદનોની સારી ડિઝાઇન, ગુણવત્તા, બ્રાન્ડિંગ અને માર્કેટિંગ માટે મદદ કરવામાં આવશે." સહાયક નીતિઓ દ્વારા, તેઓ મોટા ઉપભોક્તા બજારોને સેવા આપવા માટે તેમની કામગીરીને વધારવામાં સક્ષમ બનશે, જેમ કે ઘણા સ્ટાર્ટ-અપ્સ 'યુનિકોર્ન્સ'માં વૃદ્ધિ પામ્યા હતા, તેમ તેમણે ઉમેર્યું હતું.

2. PM વિશ્વકર્મા કૌશલ સન્માન (PM VIKAS):

કેન્દ્રીય નાણામંત્રીએ પરંપરાગત કારીગરો અને કારીગરો માટે એક નવી યોજનાની જાહેરાત કરી, જેને સામાન્ય રીતે વિશ્વકર્મા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેમના દ્વારા બનાવવામાં આવેલી કલા અને હસ્તકલા આત્મનિર્ભર ભારતની સાચી ભાવનાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે તે નોંધીને, પ્રથમ વખત તેમના માટે સહાયના પેકેજની કલ્પના કરવામાં આવી છે.

નવી યોજના આ કરશે:-

(a) તેમને MSME મૂલ્ય સાંકળ સાથે સંકલિત કરીને, તેમના ઉત્પાદનોની ગુણવત્તા, સ્કેલ અને પહોંચને સુધારવા માટે સક્ષમ બનાવો

(b) તેમાં માત્ર નાણાકીય સહાય જ નહીં પરંતુ અદ્યતન કૌશલ્ય પ્રશિક્ષણ, આધુનિક ડિજિટલ તકનીકો અને કાર્યક્ષમ ગ્રીન ટેક્નોલોજીઓનું જ્ઞાન, બ્રાન્ડ પ્રમોશન, સ્થાનિક અને વૈશ્વિક બજારો સાથે જોડાણ, ડિજિટલ ચૂકવણી અને સામાજિક સુરક્ષાનો પણ સમાવેશ થાય છે.

(c) અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ, OBC, મહિલાઓ અને નબળા વર્ગના લોકોને ઘણો ફાયદો થાય છે.

3. મિશન મોડમાં પ્રવાસન પ્રમોશન:

દેશ સ્થાનિક તેમજ વિદેશી પર્યટકો માટે જે વિશાળ પ્રવાસન ક્ષમતા પ્રદાન કરે છે તેના પર ભાર મૂકતા કેન્દ્રીય નાણામંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે "આ ક્ષેત્ર ખાસ કરીને યુવાનો માટે નોકરીઓ અને ઉદ્યોગસાહસિકતા માટેની વિશાળ તકો ધરાવે છે અને પ્રવાસન ક્ષેત્રે તેનો ઉપયોગ કરવાની વિશાળ સંભાવના છે." તેમણે જાહેરાત કરી હતી કે રાજ્યોની સક્રિય ભાગીદારી, સરકારી કાર્યક્રમો અને જાહેર-ખાનગી ભાગીદારી સાથે મિશન મોડ પર પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે.

4. હરિત વૃદ્ધિ:

કેન્દ્રીય નાણામંત્રીએ અર્થતંત્રની કાર્બનની તીવ્રતા ઘટાડવામાં અને મોટા પાયે હરિયાળી નોકરીની તકો પૂરી પાડવા માટે મદદરૂપ થતા ગ્રીન વૃદ્ધિના પ્રયાસો પર સરકારના ધ્યાન પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે "અમે ગ્રીન ફ્યુઅલ, ગ્રીન એનર્જી, ગ્રીન ફાર્મિંગ, ગ્રીન મોબિલિટી, ગ્રીન બિલ્ડીંગ્સ અને ગ્રીન ઇક્વિપમેન્ટ અને વિવિધ આર્થિક ક્ષેત્રોમાં ઊર્જાના કાર્યક્ષમ ઉપયોગ માટેની નીતિઓ માટે ઘણા કાર્યક્રમો અમલમાં મૂકી રહ્યા છીએ."

સપ્તર્ષિ: બજેટ 2023-24ની સાત માર્ગદર્શક પ્રાથમિકતાઓ

કેન્દ્રીય નાણાં મંત્રીએ અમૃત કાલમાં પ્રથમ બજેટની જાહેરાત કરી હતી જે સાત પ્રાથમિકતાઓ દ્વારા માર્ગદર્શન આપવામાં આવશે જે એકબીજાના પૂરક છે અને 'સપ્તર્ષિ' તરીકે કાર્ય કરે છે.

1) સમાવેશી વિકાસ

2) છેલ્લા માઇલ સુધી પહોંચવું

3) ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને રોકાણ

4) સંભવિત મુક્તિ

5) હરિત વૃદ્ધિ

6) યુવા શક્તિ

7) નાણાકીય ક્ષેત્ર

સબકા સાથ સબકા વિકાસ

કેન્દ્રીય બજેટ 2023-24ની મુખ્ય થીમ સર્વસમાવેશક વિકાસ પર ફોકસ છે. શ્રીમતી નિર્મલા સીતારમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે “સબકા સાથ સબકા વિકાસની સરકારની ફિલસૂફીએ વિશિષ્ટ, ખેડૂતો, મહિલાઓ, યુવાનો, ઓબીસી, અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ, દિવ્યાંગજન અને આર્થિક રીતે નબળા વર્ગોને આવરી લેતા સર્વસમાવેશક વિકાસની સુવિધા આપી છે અને એકંદરે અગ્રિમતા ધરાવતા લોકો માટે variyata)." જમ્મુ અને કાશ્મીર, લદ્દાખ અને ઉત્તર-પૂર્વ પર પણ સતત ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે. આ બજેટ તે પ્રયાસો પર આધારિત છે, તેમ તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો.

YP/GP