১। পৃষ্ঠভূমি

১.১ যিমান দূৰ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ বিধায়ী পৰিক্ৰমাৰ সম্পৰ্ক থাকে, বিধায়ী বিভাগে প্ৰধানকৈ এক সেৱা প্ৰদানকাৰী হিচাপে কাম কৰে। ই বিভিন্ন মন্ত্ৰালয়/বিভাগৰ বিধায়ী প্ৰস্তাৱৰ সময়মতে প্ৰক্ৰিয়া কৰাটো নিশ্চিত কৰে। এই সন্দৰ্ভত, বিভাগে বিধি নিৰ্মাণৰ জৰিয়তে নীতিগত উদ্দেশ্যক প্ৰাপ্ত কৰাত চৰকাৰৰ মন্ত্ৰালয়/বিভাগৰ সহায় কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।

১.২ বিধায়ী বিভাগৰ নিয়ন্ত্ৰণত কিবা বৈধানিক বা স্বায়ত্ব নিকায় নাই। মুখ্য সচিবালয়ৰ বাদে। ইয়াৰ অধীনত বিধায়ী বিভাগৰ দুটা খণ্ড আছে, ৰাজভাষা খণ্ড আৰু বিধি সাহিত্য প্ৰকাশন, যি বিধেয়ক, অধ্যাদেশ, নিয়ম তথা বিনিয়মসমূহৰ হিন্দীলৈ অনুবাদ; আৰু আইনৰ ক্ষেত্ৰত হিন্দী আৰু অন্য ৰাজভাষাৰ প্ৰচাৰৰ বাবে দায়বদ্ধ। বিধায়ী বিভাগে সংবিধানৰ অষ্টম অনুসূচীত উল্লিখিত ভাষাসমূহত কেন্দ্ৰীয় আইনসমূহৰ অনুবাদত ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক সাহায্য প্ৰদান কৰে।

২। বিভাগৰ দ্বাৰা কৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম

১ জানুৱাৰী, ২০২২ৰ পৰা ৫ ডিচেম্বৰ, ২০২২ৰ সময়ছোৱাত, এই বিভাগে সংসদৰ সদনত দাখিল কৰিবলৈ/উপস্থাপনৰ বাবে বিধেয়ক/অধ্যাদেশৰ খচৰা প্ৰস্তুত কৰিবলৈ বিভিন্ন মন্ত্ৰালয়/বিভাগৰ পৰামৰ্শত মন্ত্ৰীসভা/নতুন বিধায়ী প্ৰস্তাৱৰ বাবে ৭৮টা টোকাৰ সমীক্ষা কৰে। এই সময়ছোৱাত ১৯খন বিধায়ী বিধেয়ক উত্থাপন কৰিবলৈ সংসদলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়। এই সময়ছোৱাত সংসদলৈ প্ৰেৰণ কৰা বিধেয়কৰ সূচী এনেধৰণৰ:-

০১-০১-২০২২ৰ পৰা ২৮-১১-২০২২ৰ সময়ছোৱাত দাখিল কৰিবলৈ সংসদলৈ প্ৰেৰণ কৰা বিধেয়ক

II. সংসদৰ ওচৰত লম্বিত আৰু ১ জানুৱাৰী, ২০২২ৰ পৰা ২৮ নৱেম্বৰ, ২০২২ৰ সময়ছোৱাত দাখিল কৰা বিধেয়কৰ ভিতৰত ১৭খন বিধেয়ক অধিনিয়মিত কৰা হৈছে। এই সময়ছোৱাত অধিনিয়মিত অধিনিয়মৰ তালিকা এনেধৰণৰ:-

অধিনিয়মিত অধিনিয়ম

III. উক্ত সময়ছোৱাত ৰাষ্ট্ৰপতিৰ দ্বাৰা সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ২৪০ৰ অধীনত মুঠ ৫টা বিনিয়ম উত্থাপন কৰা হয়:-

উত্থাপিত বিনিয়ম

IV. অধীনস্থ বিধান

১ জানুৱাৰী, ২০২২ৰ পৰা ২৮ নৱেম্বৰ, ২০২২লৈকে সময়ছোৱাত এই বিভাগৰ দ্বাৰা পুনৰীক্ষিত বৈধানিক নিয়ম, বিনিয়ম, আদেশ আৰু অধিসূচনাৰ সংখ্যা ২০৯৮ আছিল।

নিৰ্বাচন সম্পৰ্কীয় কানুন আৰু নিৰ্বাচনী সংস্কাৰ

এই সন্দৰ্ভত ২০২২ৰ সময়ছোৱাত বিভিন্ন নিৰ্বাচনী বিধিত সংশোধন কৰা হয় যাৰ সাৰাংশ এনেধৰণৰ:

১। ভাৰত নিৰ্বাচন আয়োগৰ পৰামৰ্শক্ৰমে চৰকাৰে অধিসূচনা সংখ্যা এছজি ৭২(ই), দিনাংক ০৬ জানুৱাৰী, ২০২২ৰ মাধ্যমত সংসদীয় নিৰ্বাচন ক্ষেত্ৰ আৰু ৰাজ্য/কেন্দ্ৰ শাসিত প্ৰদেশৰ বিধানসভা নিৰ্বাচন ক্ষেত্ৰৰ বাবে প্ৰাৰ্থীৰ দ্বাৰা খৰছৰ অধিকতম সীমা বঢ়াবলৈ নিৰ্বাচন সঞ্চালন নিয়ম, ১৯৬১ত সংশোধন কৰে। ডাঙৰ ৰাজ্য/কেন্দ্ৰ শাসিত প্ৰদেশৰ সন্দৰ্ভত এই সংসদীয় নিৰ্বাচন ক্ষেত্ৰ আৰু বিধানসভা নিৰ্বাচন ক্ষেত্ৰৰ নিৰ্বাচনৰ বাবে ৭৭ লাখ টকা আৰু ৩০.৮ লাখ টকাৰ পৰা বঢ়াই ক্ৰমশঃ ৯৫ লাখ টকা আৰু ৪০ লাখ টকা কৰে। সৰু ৰাজ্য/কেন্দ্ৰ শাসিত প্ৰদেশৰ সন্দৰ্ভত সংসদীয় নিৰ্বাচন ক্ষেত্ৰ আৰু বিধানসভা নিৰ্বাচন ক্ষেত্ৰৰ বাবে এয়া ৫৯.৪ লাখ টকা আৰু ২২ লাখ টকাৰ পৰা বঢ়াই ক্ৰমে ৭৫ লাখ টকা আৰু ২৮ লাখ টকা কৰা হয়।

২। ভোটদাতাৰ পঞ্জীকৰণ নিয়ম, ১৯৬০ৰ পৰা অধিসূচনা সংখ্যা এছ অ' ২৮০২ (ই), দিনাংক ১৭ জুন, ২০২২ৰ দ্বাৰা সংশোধিত কৰা হয় য'ত অন্য কথাৰ লগতে পৰিকল্পনা কৰা হয়:

ক) আমাৰ নিৰ্বাচন সঞ্চালনৰ বিষয়ত লৈংগিক সমতা আৰু সমাৱেশিতাৰ স্বীকৃত নীতি অনুসৰি বিধিসমূহ লৈংগিক ৰূপত দীৰ্ঘস্থায়ী কৰা;

খ) প্ৰ-পত্ৰ ১, ২, ২এ, ৩, ৬, ৬বি, ৭, ৮, ১১, ১৮, ১৯ত সংশোধন কৰি ভোটাৰ তালিকাত বিবৰণ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা/সংশোধন/দাবী/আপত্তিৰ প্ৰক্ৰিয়াক অধিক সমাৱেশী আৰু ব্যাপক কৰা।

৩। ভোটাৰ তালিকাত নামাংকনৰ বাবে কেইবাটাও যোগ্যতা তিথিক সুনিশ্চিত কৰিবলৈ ভোটাৰ পঞ্জীকৰণ নিয়ম, ১৯৬০ক অধিসূচনা সংখ্যা এছঅ' ৫০৩৮ (ই), দিনাংক ২৬ অক্টোবৰ, ২০২২ৰ দ্বাৰা সংশোধিত কৰা হয় যি ভোটদাতাৰ আধাৰত বিস্তাৰ কৰিব আৰু ইয়াৰ পৰিণাম স্বৰূপে নিৰ্বাচনী প্ৰক্ৰিয়াত অৰ্হতাসম্পন্ন ভোটদাতাৰ অধিক অংশগ্ৰহণ হ'ব।

৩। ইয়াৰ উপৰিও জম্মু আৰু কাশ্মীৰ পুনৰ্গঠন অধিনিয়ম ২০১৯ অনুসৰি, জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ কেন্দ্ৰ শাসিত প্ৰদেশত সংসদীয় আৰু বিধানসভা নিৰ্বাচন ক্ষেত্ৰৰ বাবে সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় আৰু ইয়াক ভাৰতৰ ৰাজপত্ৰত অধিসূচনা সংখ্যা এছঅ' (অ') ২২২৩, দিনাংক ২০ মে', ২০২২ৰ মাধ্যমত প্ৰকাশিত কৰা হয়।

বিধায়ী খচৰা প্ৰস্তুত আৰু গৱেষণা সংস্থা (আইএলডিআৰ)

বিধায়ী খচৰা প্ৰস্তুত এক বিশেষ কাৰ্য য'ত খচৰা প্ৰস্তুত কৌশল আৰু বিশেষজ্ঞতা অন্তৰ্ভুক্ত আছে। বিধায়ী খচৰা প্ৰস্তুতৰ দক্ষতা উন্নত কৰিবলৈ আইন আৰু তাত নিয়মীয়াকৈ কৰিবলগা শেহতীয়া সালসলনিৰ বিষয়ে গভীৰ তথ্যৰ উপৰিও এই দিশত নিৰন্তৰ আৰু দীৰ্ঘস্থায়ী প্ৰয়াসৰ প্ৰয়োজন হয়। বিধায়ী প্ৰস্তাৱৰ সৈতে সম্বন্ধ ৰখা কেন্দ্ৰ চৰকাৰ, ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু কেন্দ্ৰ শাসিত প্ৰদেশৰ প্ৰশাসনৰ বিষয়া আৰু আইনৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক বিধায়ী খচৰা প্ৰস্তুত কৰাত নিজৰ যোগ্যতা আৰু দক্ষতা বিকশিত কৰিবলৈ প্ৰশিক্ষণ আৰু অভিমুখীকৰণৰ আৱশ্যক হয়।

২। দেশত বিধায়ী প্ৰস্তাৱৰ সৈতে জড়িত প্ৰশিক্ষিত বিষয়াৰ লগতে প্ৰশিক্ষিত বিধায়ী অধিবক্তাৰ উপলব্ধতা বঢ়োৱাৰ দৃষ্টিৰে জানুৱাৰী ১৯৮৯ত বিধায়ী খচৰা প্ৰস্তুত আৰু গৱেষণা সংস্থা (আইএলডিআৰ)ৰ প্ৰতিষ্ঠা আইন আৰু ন্যায় মন্ত্ৰালয়ৰ বিধায়ী বিভাগৰ এটা অংশ হিচাপে কৰা হৈছিল।

৩। আইএলডিআৰে প্ৰতি বছৰে বিধায়ী খচৰাত এক বুনিয়াদী পাঠ্যক্ৰম আৰু এক অধিমূল্যায়ন পাঠ্যক্ৰম আয়োজিত কৰে যি এনেধৰণৰ:

i. বুনিয়াদী পাঠ্যক্ৰম তিনি মাহৰ সময়ৰ আৰু ই ৰাজ্য চৰকাৰ/কেন্দ্ৰ শাসিত প্ৰদেশৰ মধ্যম স্তৰৰ বিষয়াৰ বাবে হয়;

ii. কেন্দ্ৰ চৰকাৰৰ মন্ত্ৰালয়/বিভাগ/সংশ্লিষ্ট/অধীনস্থ কাৰ্যালয় আৰু সাৰ্বজনীন ক্ষেত্ৰৰ কেন্দ্ৰীয় উপক্ৰমৰ মধ্যম স্তৰৰ বিষয়াৰ বাবে অধিমূল্যায়ন পাঠ্যক্ৰম ১৫ দিনৰ সময়ৰ;

iii. আইনৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে স্বেচ্ছামূলক ইণ্টাৰ্ণশ্বিপ যোজনা। এই যোজনাৰ উদ্দেশ্য হৈছে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত বিধায়ী খচৰা প্ৰস্তুত দক্ষতাত ৰুচী সৃষ্টি কৰা আৰু বিধায়ী বিভাগৰ প্ৰকৃতি আৰু কামকাজৰ বিষয়ে তথ্য ৰাখিবলৈ অনুপ্ৰাণিত কৰা। স্বেচ্ছামূলক ইণ্টাৰ্ণশ্বিপ যোজনা আইনৰ সেইসকল ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে যি তিনি বছৰৰ এলএলবি পাঠ্যক্ৰমৰ তৃতীয় বছৰ বা পাঁচ বছৰীয়া এলএলবি পাঠ্যক্ৰমৰ চতুৰ্থ বা পঞ্চম বছৰত অধ্যয়ন কৰি আছে আৰু ইয়াৰ সময় চাৰিৰ পৰা ছয় সপ্তাহৰ। উক্ত যোজনা বৰ্ষ ২০১৩ৰ পৰা আৰম্ভ কৰা হৈছিল। কোভিড-১৯ মহামাৰীৰে জড়িত প্ৰতিবন্ধকতা আৰু সামাজিক দূৰত্বৰ মানদণ্ডৰ সৈতে স্বেচ্ছামূলক ইণ্টাৰ্ণশ্বিপ যোজনাক জুলাই, ২০২২ৰ পৰা পুনৰ আৰম্ভ কৰা হয়।

iv. ৰাজ্য চৰকাৰ/কেন্দ্ৰ শাসিত প্ৰদেশৰ প্ৰশাসনৰ সকলো বিষয়া আৰু ৰাজ্য বিধানসভাৰ বিষয়াৰ বাবে ১৬ আগষ্ট, ২০২২ৰ পৰা ১৫ ছেপ্টেম্বৰ ২০২২ৰ সময়ছোৱাত বিধায়ী খচৰা প্ৰস্তুত কৰাত এমাহৰ প্ৰশিক্ষণ পাঠ্যক্ৰম আয়োজিত কৰা হয়।

ভাৰত কোড তথ্য প্ৰণালী (আইচিআইএছ)

প্ৰত্যেক বছৰ কেইবাটাও বিধান (প্ৰধান অধিনিয়ম আৰু সংশোধন অধিনিয়ম দুয়োটা) বিধায়িনীৰ দ্বাৰা পাৰিত কৰা হয় আৰু ন্যায়পালিকা, উকীলৰ লগতে সাধাৰণ নাগৰিকৰ বাবে আৱশ্যক হোৱাত প্ৰাসংগিক আৰু শেহতীয়া অধিনিয়মক সন্দৰ্ভিত কৰা কঠিন হয়। এটাই স্থান যি সকলোৰে বাবে মুক্ত হওক, কিন্তু সকলো অধিনিয়ম আৰু সংশোধনৰ এক বিস্তৃত ভাণ্ডাৰ হৈ ইয়াৰ সমাধান উলিয়াব পাৰি। এটাই স্থানত সকলো অধিনিয়ম আৰু সিবিলাকৰ অধীনস্থ বিধান (সময়ে সময়ে প্ৰস্তুত কৰা)ৰ কেন্দ্ৰীয় ভাণ্ডাৰ নিৰ্মাণৰ বিকাশৰ আৱশ্যকতা অনুভৱ কৰা হৈছে, যি সকলো হিতধাৰকৰ বাবে সহজে সুলভ হয়, যাতে আৱশ্যক হ'লে এনেধৰণৰ শেহতীয়া আইনক সাধাৰণ জনতা, উকীল, ন্যায়াধীশ আদিক উপলব্ধ কৰাব পাৰি আৰু বেচৰকাৰী প্ৰকাশকৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত শেহতীয়া আইনৰ ওপৰত নিজৰ কপিৰাইট কাৰ্য হিচাপে গধুৰ মূল্যৰ দাবী কৰি সাধাৰণ জনতাক শোষণ কৰাৰ পৰা বচাব পাৰি। বাস্তৱত ভাৰত কোডক ইণ্টাৰনেটত উপলব্ধ কৰোৱাৰ ই সবাতোকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ। এই সকলো পদক্ষেপৰ কথা মনত ৰাখি ভাৰতক তথ্য প্ৰণালী (আইচিআইএছ), বিধি আৰু ন্যায় মন্ত্ৰালয় (বিধায়ী বিভাগ)ৰ মাৰ্গদৰ্শনত এনআইচিৰ সহায়ত সকলো কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্য বিধানসহ তেওঁলোকৰ সংশ্লিষ্ট অধীনস্থ বিধানৰ এটা ৱান ষ্টপ ডিজিটেল ৰিপজিটৰি বিকশিত কৰা হৈছে। এই সকলোৱে নাগৰিকৰ আইনী সবলীকৰণৰ সমান্তৰালকৈ এক ৰাষ্ট্ৰ-এক মঞ্চৰ উদ্দেশ্যৰ দিশত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ। এই প্ৰণালীৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হৈছে সাধাৰণ জনতা, উকীল, ন্যায়াধীশ আৰু অন্য সকলো ইচ্ছুক প্ৰাৰ্থীৰ দ্বাৰা আৱশ্যক হ'লে নবীনতম আৰু শেহতীয়া খচৰাত ভাৰতত সকলো অধিনিয়ম আৰু বিধানৰ ৱান ষ্টপ ৰিপজিটৰি প্ৰদান কৰা। এতিয়ালৈকে, কেন্দ্ৰীয় অধিনিয়মক বৰ্ষ ১৮৩৬ৰ পৰা ২০২২লৈকে মুঠ ৮৮৮টা কেন্দ্ৰীয় অধিনিয়ম আৰু বৰ্ষ ১৮৩৪ৰ পৰা ২০২০লৈকে, ৩৩৭৫টা নিৰসন অধিনিয়ম সাধাৰণ জনতাৰ বাবে ইণ্ডিয়া কোড পৰ্টেলত আপডেট আৰু আপলোড কৰা হৈছে।

বিধি সাহিত্য প্ৰকাশন

বৰ্ষ ১৯৫৮ৰ পৰা সংসদৰ ৰাজভাষা সমিতিয়ে এই পৰামৰ্শ দিয়ে যে ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ ন্যায়ালয় আৰু উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ সিদ্ধান্তৰ অধিকৃত অনুবাদ উলিওৱাৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে আৰু এই কাম বিধি বিভাগৰ তত্বাৱধানত এটা কেন্দ্ৰীয় কাৰ্যালয়ক অৰ্পণ কৰিব পাৰি। তাৰ পাছত 'উচ্চ ন্যায়ালয় নিৰ্ণয় পত্ৰিকা' নামেৰে উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ৰায়ৰ আন এখন মাহিলী হিন্দী পত্ৰিকা ১৯৬৯ৰ জানুৱাৰীত আৰম্ভ হৈছিল। বৰ্ষ ১৯৮৭ত 'উচ্চ ন্যায়ালয় নিৰ্ণয় পত্ৰিকা'ক দুখন নিৰ্ণয় পত্ৰিকা অৰ্থাৎ 'উচ্চ ন্যায়ালয় চিভিল নিৰ্ণয় পত্ৰিকা' আৰু 'উচ্চ ন্যায়ালয় দণ্ডিক নিৰ্ণয় পত্ৰিকা'ত বিভাজিত কৰা হয়। ওপৰোক্ত তিনিখন পত্ৰিকাৰ প্ৰকাশৰ উপৰিও, বিধি সাহিত্য প্ৰকাশনে নিম্নলিখিত কামৰ পদক্ষেপো গ্ৰহণ কৰে, অৰ্থাৎ:-

ক) কানুনৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন বিষয়ৰ ওপৰত হিন্দীত উচ্চ স্তৰীয় মানসম্পন্ন পাঠ্যপুথিৰ প্ৰকাশ;

খ) কানুনৰ ক্ষেত্ৰত হিন্দীত সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ প্ৰকাশনৰ বাবে বিভিন্ন পুৰস্কাৰ প্ৰদান কৰা;

গ) বিধি সাহিত্য প্ৰকাশনৰ হিন্দী প্ৰকাশন আৰু কেন্দ্ৰীয় অধিনিয়ম, ভাৰতৰ সংবিধান, কানুনী শব্দাৱলীৰ ডিগ্লট সংস্কৰণ, হিন্দী লায়ো টেক্সট ব্ৰিংক আৰু নিৰ্বাচন মেনুৱেলৰ বিক্ৰী; আৰু

ঘ) সমগ্ৰ ভাৰতত সন্মিলন, প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যক্ৰম, ছেমিনাৰ আৰু গ্ৰন্থ প্ৰদৰ্শনী আয়োজন কৰি কানুনী ক্ষেত্ৰত হিন্দীৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰ;

নীতিগত সিদ্ধান্ত:

বিধি সাহিত্য প্ৰকাশনে ভাৰতৰ সংবিধানৰ শাসনাদেশ, সংসদীয় হিন্দী সমিতিৰ পৰামৰ্শ আৰু ভাৰতৰ মাননীয় ৰাষ্ট্ৰপতিৰ আদেশৰ জৰিয়তে সংঘৰ ৰাজভাষা নীতি ৰূপায়ণ কৰাত বহুত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰি আছে।

প্ৰাপ্তি:

i. ডিজিটেলীকৰণ: বিধি সাহিত্য প্ৰকাশনে ডিজিটেলীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ মাধ্যমত ইলেক্ট্ৰনিক মিডিয়াৰ যুগত প্ৰৱেশ কৰে, য'ত হিন্দীৰ তিনিওখন কানুন পত্ৰিকাৰ হাৰ্ড কপি আৰু হিন্দীত মানক কানুনৰ পাঠ্যপুথি অনলাইন বিক্ৰীৰ বাবে উপলব্ধ কৰোৱা হয়। এই প্ৰকাশনে ২০১২ৰ পৰা তিনিওখন কানুন পত্ৰিকাৰ ছফ্ট কপি অনলাইন http://legislative.gov.invidhi-sahitya ত সাধাৰণ লোক, অধিবক্তা, ন্যায়াধীশ, বাদী আৰু আইনৰ অধ্যাপক তথা আইনৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আদিৰ বাবেও উপলব্ধ কৰায়।

ii. বিধি সাহিত্য প্ৰকাশনে বিভিন্ন কানুনী বিষয়ৰ ওপৰত হিন্দীত প্ৰমাণিত পাঠ্যপুথি প্ৰকাশ কৰিছে যি প্ৰখ্যাত লেখকৰ দ্বাৰা লিখা হৈছে আৰু ভাৰত চৰকাৰৰ কপিৰাইটৰ অধীন।

iii. ছেমিনাৰ/এগজিবিশ্যন/কনফাৰেঞ্চৰ আয়োজন আৰু কানুনৰ কিতাপ ভাৰতৰ সংবিধান, কেন্দ্ৰীয় অধিনিয়ম ডিগ্লট (হিন্দী-ইংৰাজী)ত কানুনী শব্দাৱলী, নিৰ্বাচন আইনৰ নিয়মাৱলী, ভাৰত সংহিতা আদিৰ বিক্ৰী: কেন্দ্ৰীয় অধিনিয়ম আৰু কানুন প্ৰকাশনে ডিজিটেল পৰিশোধ অৰ্থাৎ ক্ৰেডিট কেয়াৰ, ডেবিট কাৰ্ড আৰু নেট বেংকিং আদিৰ আধাৰত https://bharatkosh.gov.in/Product/Product/ত অনলাইন বিক্ৰীৰ বাবে উপলব্ধ আৰু লিংক মুখ্য বিধায়ী বিভাগৰ ফ্ৰণ্ট পেজত উপলব্ধ। ই 'ইজ অফ ডুইং বিজনেছ'ৰ অংশ। ১ জানুৱাৰী, ২০২২ৰ পৰা ৩১ অক্টোবৰ, ২০২২ৰ সময়ছোৱাত বিধি সাহিত্য প্ৰকাশনৰ মুঠ বিক্ৰীৰ পৰিমাণ ২১,৯০,৪৪৩/- টকা (একৈশ লাখ নব্বৈ হাজাৰ চাৰিশ তিয়াল্লিশ টকা মাত্ৰ)।

***

SS/RKM