ગૃહના અધ્યક્ષ અને દેશના ઉપરાષ્ટ્રપતિ વેંકૈયા નાયડુજીને તેમના કાર્યકાળની સમાપ્તિ પર તેમને આભાર આપવા માટે ઉપસ્થિત થયા છે. આ સદન માટે આ ખૂબ જ ભાવનાત્મક ક્ષણ છે. તમારી ગૌરવપૂર્ણ હાજરી સાથે ગૃહની કેટલી ઐતિહાસિક ક્ષણો જોડાયેલી છે. તેમ છતાં તમે ઘણી વખત કહ્યું છે કે હું રાજકારણમાંથી નિવૃત્ત થયો છું પરંતુ જાહેર જીવનમાંથી કંટાળ્યો નથી અને તેથી આ ગૃહના નેતૃત્વની તમારી જવાબદારી ભલે પૂર્ણ થઈ રહી હોય પરંતુ તમારા અનુભવોનો લાભ ભવિષ્યમાં લાંબા સમય સુધી દેશને મળતો રહેશે. અમારા જેવા અનેક જાહેર જીવનના કાર્યકરોને મળતો રહેશે.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

આજે જ્યારે આઝાદીના અમૃત પર્વમાં દેશ તેની આગામી 25 વર્ષની નવી સફર શરૂ કરી રહ્યો છે ત્યારે દેશનું નેતૃત્વ પણ એક રીતે નવા યુગના હાથમાં છે. આપણે બધા જાણીએ છીએ કે આ વખતે આપણે આવી 15મી ઓગસ્ટની ઉજવણી કરી રહ્યા છીએ જ્યારે દેશના રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ, સ્પીકર, પ્રધાનમંત્રી તમામ એવા લોકો છે જેઓ સ્વતંત્ર ભારતમાં જન્મ્યા છે અને બધા ખૂબ જ સાધારણ પૃષ્ઠભૂમિમાંથી આવે છે. મને લાગે છે કે તેનું પોતાનું એક પ્રતીકાત્મક મહત્વ છે. એકસાથે, તે દેશના નવા યુગનું પ્રતીક પણ છે.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

તમે દેશના એવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ છો જેમણે પોતાની તમામ ભૂમિકાઓમાં હંમેશા યુવાનો માટે કામ કર્યું છે. તમે હંમેશા યુવા સાંસદોને ગૃહમાં આગળ લઈ ગયા, તેમને પ્રોત્સાહિત કર્યા. તમે યુવાનો સાથે વાર્તાલાપ કરવા માટે સતત યુનિવર્સિટીઓ અને સંસ્થાઓની મુલાકાત લેતા રહ્યા છો. નવી પેઢી સાથે તમારું સતત જોડાણ છે અને યુવાનોને તમારું માર્ગદર્શન મળ્યું છે અને યુવાનો તમને મળવા હંમેશા ઉત્સુક રહ્યા છે. તમે આ બધી સંસ્થાઓમાં પણ ખૂબ લોકપ્રિય રહ્યા છો. મને કહેવામાં આવ્યું કે તમે ઉપાધ્યક્ષ તરીકે ગૃહની બહાર જે ભાષણો આપ્યા હતા, તેમાં લગભગ 25 ટકા યુવાનો હતા, આ પણ પોતાનામાં મોટી વાત છે.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

અંગત રીતે, હું ભાગ્યશાળી છું કે તમને નજીકના લોકોથી અલગ-અલગ ભૂમિકાઓમાં જોયા છે. તમારી ઘણી ભૂમિકાઓ એવી હતી કે મને તમારી સાથે કામ કરવાનો લહાવો મળ્યો. પાર્ટીના કાર્યકર તરીકે તમારી વૈચારિક પ્રતિબદ્ધતા હતી. ધારાસભ્ય તરીકે તમારું કામ કરો. સાંસદ તરીકે તમારે ગૃહમાં સક્રિય રહેવું જોઈએ. ભારતીય જનતા પાર્ટીના અધ્યક્ષ તરીકે વ્યક્તિગત કૌશલ્ય અને નેતૃત્વની વાત છે. કેબિનેટ મંત્રી તરીકે તમારી મહેનત, નવીનતા લાવવાના તમારા પ્રયાસો અને પ્રાપ્ત કરેલી સફળતાઓ દેશ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે અથવા ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને ગૃહના અધ્યક્ષ તરીકે તમારી ગરિમા અને તમારી વફાદારી જોઈ છે. તમે ક્યારેય કોઈ કામને બોજ નથી માન્યું. તમે દરેક વસ્તુમાં નવા જીવનનો શ્વાસ લેવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. તમારો જુસ્સો, તમારી લગન અમે એ સતત જોયું છે. આ ગૃહ દ્વારા હું દરેક માનનીય સાંસદ અને દેશના દરેક યુવાનોને કહેવા માંગુ છું કે તેઓ તમારી પાસેથી સમાજ, દેશ અને લોકશાહી વિશે ઘણું શીખી શકે છે. Listening, Learning, Leading, Connecting, Communicating, Changing and Reflecting, Reconnecting જેવા પુસ્તકો તમારા વિશે ઘણું બધું કહે છે. તમારા અનુભવો આપણા યુવાનોને માર્ગદર્શન આપશે અને લોકશાહીને મજબૂત કરશે.

આદરણીય રાષ્ટ્રપતિજી,

તમારા પુસ્તકોનો ઉલ્લેખ કરવાનું કારણ એ છે કે તેમના શીર્ષકો તમારા શબ્દ પ્રતિભાને પ્રતિબિંબિત કરે છે જેના માટે તમે જાણીતા છો. તમારા વન લાઇનર્સ વિક લાઇનર્સ તેમજ વિન લાઇનર્સ છે. એટલે કે એ પછી બીજું કંઈ કહેવાની જરૂર નથી. તમારો દરેક શબ્દ સાંભળવામાં આવે છે, પસંદ કરવામાં આવે છે અને પાછા ફરે છે અને ક્યારેય કાઉન્ટર કરવામાં આવે છે. કોઈપણ વ્યક્તિ પોતાની ભાષાની શક્તિના રૂપમાં આ ક્ષમતા માટે કેવી રીતે જાણી શકાય છે અને સરળતાથી પરિસ્થિતિની દિશાને કુશળતાથી ફેરવવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, હું તમને આ ક્ષમતા માટે ખરેખર અભિનંદન આપું છું.

સાથીઓ,

આપણે જે બોલીએ છીએ તે મહત્વનું છે પણ આપણે જે રીતે બોલીએ છીએ તે વધુ મહત્વનું છે. કોઈપણ સંવાદની સફળતાનો માપદંડ એ છે કે તેની ઊંડી અસર હોય છે, લોકો તેને યાદ રાખે છે અને લોકો જે પણ બોલે છે તેના વિશે વિચારવા માટે મજબૂર થઈ જાય છે, અભિવ્યક્તિની આ કળામાં વેંકૈયા જીની કાર્યક્ષમતા આપણને ઘરના બધા જ લોકો બનાવે છે. ઘરની બહાર દેશ સારી રીતે પરિચિત છે. તમારી અભિવ્યક્તિની શૈલી જેટલી અનોખી છે એટલી જ દોષરહિત છે. તમારા શબ્દોમાં ઊંડાણ છે, તમારા શબ્દોમાં ગંભીરતા પણ છે. વાણીમાં વિજ તેમજ વજન પણ છે. હૂંફ પણ છે અને વિઝડમ પણ છે. તમારી વાતચીત કરવાની રીત આવી વાત હૃદયને સ્પર્શે છે અને તે મધુર પણ લાગે છે.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

તમે તમારી રાજકીય સફર દક્ષિણમાં વિદ્યાર્થી રાજકારણ કરીને શરૂ કરી હતી. ત્યારે લોકો કહેતા હતા કે તમે જે વિચારધારાના છો. તે અને તે પક્ષને નજીકના ભવિષ્યમાં દક્ષિણમાં કોઈ સંભાવના દેખાતી નથી. પરંતુ તમે એક સામાન્ય વિદ્યાર્થી કાર્યકરથી સફર શરૂ કરીને અને દક્ષિણ ભારતમાંથી આવીને તે પક્ષના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષના ઉચ્ચ હોદ્દા પર પહોંચ્યા. આ તમારી અતૂટ નિષ્ઠા, ફરજ પ્રત્યેની નિષ્ઠા અને કામ પ્રત્યેની નિષ્ઠાનું પ્રતીક છે. જો આપણામાં દેશ પ્રત્યે લાગણી હોય, બોલવાની કળા હોય, ભાષાકીય વિવિધતામાં આસ્થા હોય તો ભાષાના ક્ષેત્રો આપણા માટે ક્યારેય દીવાલ બનતા નથી. તમે આ સાબિત કર્યું છે.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

ઘણા લોકોને તમે કહેલી એક વાત યાદ હશે, મને ખાસ યાદ છે. મેં હંમેશા સાંભળ્યું છે કે તમે ફક્ત ભાષાને લઈને ખૂબ જ સ્પર્શી રહ્યા છો, તમે ખૂબ જ દ્રઢ રહ્યા છો. પણ તમારી એ વાત કહેવાની રીત પણ ખૂબ સુંદર છે. જ્યારે તમે કહો છો કે માત્ર ભાષા આંખના પ્રકાશ જેવી છે અને તમે આગળ કહો છો અને બીજી ભાષા ચશ્મા જેવી છે. આવી લાગણી હૃદયના ઊંડાણમાંથી બહાર આવે છે. વેંકૈયાજીની હાજરીમાં ગૃહની કાર્યવાહી દરમિયાન દરેક ભારતીય ભાષાને વિશેષ મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. તમે ગૃહમાં તમામ ભારતીય ભાષાઓના પ્રચાર માટે કામ કર્યું. ઘરની અમારી તમામ 22 શેડ્યૂલ ભાષાઓમાં, તમે માનનીય સભ્ય સાથે કોઈ પણ વ્યક્તિ વાત કરી શકે તેવી વ્યવસ્થા કરી છે. તમારી આ પ્રતિભા, તમારી નિષ્ઠા ભવિષ્યમાં પણ હંમેશા ગૃહ માટે માર્ગદર્શક બની રહેશે. કોઈ પણ વ્યક્તિ કેવી રીતે સંસદીય અને નમ્રતાપૂર્વક પોતાનો મુદ્દો અસરકારક રીતે વ્યક્ત કરી શકે તે માટે તમે પ્રેરણારૂપ બની રહેશો.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

તમારી નેતૃત્વ ક્ષમતા, તમારી શિસ્તએ આ ગૃહની પ્રતિબદ્ધતા અને ઉત્પાદકતાને નવી ઊંચાઈઓ આપી છે. તમારા કાર્યકાળ દરમિયાન રાજ્યસભાની ઉત્પાદકતા 70% વધી છે. ગૃહમાં સભ્યોની હાજરી વધી છે. આ દરમિયાન લગભગ 177 બિલ પસાર થયા અથવા તેની ચર્ચા કરવામાં આવી જે પોતાનામાં રેકોર્ડ છે. આવા ઘણા કાયદા તમારા માર્ગદર્શન હેઠળ બનાવવામાં આવ્યા છે, જે આધુનિક ભારતની કલ્પનાને સાકાર કરી રહ્યા છે. તમે આવા કેટલા નિર્ણયો લીધા છે? જેમને ઉપરી ગૃહની ઉચ્ચ યાત્રા માટે યાદ કરવામાં આવશે. તમે સચિવાલયના કામમાં વધુ કાર્યક્ષમતા લાવવા માટે એક સમિતિની રચના પણ કરી હતી. એ જ રીતે, રાજ્યસભા સચિવાલયને સુવ્યવસ્થિત કરવું, માહિતી પ્રૌદ્યોગિકીને પ્રોત્સાહન આપવું, પેપરલેસ કાર્ય માટે ઈ-ઓફિસ સિસ્ટમ લાગુ કરવી, તમારા આવા ઘણા કાર્યો છે જેના દ્વારા ઉચ્ચ ગૃહને નવી ઊંચાઈ પ્રાપ્ત થઈ છે.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

આપણને અહીં શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે. ન સા સભા યાત્રા ન સન્તિ વૃધ્ધા ન વૃધ્ધ યે ન વદન્તિ ધર્મમ! એટલે કે, જે બેઠકમાં અનુભવી લોકો હોય છે. ત્યાં જ સભા થાય છે અને અનુભવ લોકો જ ધર્મ એટલે કે ફરજ શીખવે છે. તમારા માર્ગદર્શન હેઠળ, રાજ્યસભામાં આ ધોરણો અત્યંત ગુણવત્તા સાથે પરિપૂર્ણ કરવામાં આવ્યા છે. તમે માનનીય સભ્યોને સૂચનાઓ પણ આપતા અને તમારા અનુભવોનો લાભ પણ આપતા અને શિસ્તને ધ્યાનમાં રાખીને પ્રેમથી ઠપકો પણ આપતા. મને ખાતરી છે કે કોઈપણ સભ્યોએ ક્યારેય તમારા શબ્દોને અન્યથા સ્વીકાર્યા નથી. ત્યારે મૂડીનો જન્મ થાય છે. જ્યારે અંગત જીવનમાં તમે તે આદર્શો અને ધોરણોનું પાલન કરો છો. તમે હંમેશા ભારપૂર્વક કહ્યું છે કે સંસદમાં એક મર્યાદાથી વધુ વિક્ષેપ એ ગૃહની અવમાનના સમાન છે. હું તમારા આ પરિમાણોમાં લોકશાહીની પરિપક્વતા જોઉં છું. અગાઉ એવું માનવામાં આવતું હતું કે જો ગૃહમાં ચર્ચા દરમિયાન હોબાળો થયો તો કાર્યવાહી સ્થગિત કરવામાં આવી. પરંતુ સંવાદ, સંપર્ક અને સંકલન દ્વારા તમે ન માત્ર ગૃહનું સંચાલન કર્યું પરંતુ તેને ફળદાયી પણ બનાવ્યું. ગૃહની કાર્યવાહી દરમિયાન જ્યારે પણ સભ્યો વચ્ચે ઘર્ષણની સ્થિતિ સર્જાતી ત્યારે તમે વારંવાર "સરકારને દરખાસ્ત કરવા દો, વિપક્ષને વિરોધ કરવા દો અને ગૃહનો નિકાલ કરવા દો." આ ગૃહને ચોક્કસપણે અન્ય ગૃહમાંથી આવતા બિલ પર સંમતિ અથવા અસંમતિનો અધિકાર છે. આ ગૃહ તેમને પસાર કરી શકે છે, નકારી શકે છે અથવા તેમાં સુધારો કરી શકે છે. પરંતુ તેમને રોકવાનો, અવરોધવાનો ખ્યાલ આપણી લોકશાહીમાં નથી.

આદરણીય અધ્યક્ષ સાહેબ,

અમારા તમામ મતભેદ હોવા છતાં, આજે તમને વિદાય આપવા માટે ગૃહના તમામ સભ્યો એકસાથે હાજર છે. આ આપણી લોકશાહીની સુંદરતા છે. આ ગૃહમાં તમારા માટે આદરનું ઉદાહરણ છે. હું આશા રાખું છું કે તમારું કાર્ય, તમારા અનુભવો ભવિષ્યમાં ચોક્કસપણે બધા સભ્યોને પ્રેરણા આપશે. તમારી અનોખી રીતે, તમે ગૃહ ચલાવવા માટે એવા માપદંડો નક્કી કર્યા છે, જે આ પદ સંભાળનારાઓને પ્રેરણા આપતા રહેશે. તમે જે વારસો સ્થાપ્યો છે, રાજ્યસભા તેને અનુસરશે, તે દેશ પ્રત્યેની તેની જવાબદારી પ્રમાણે કામ કરશે. એ જ આત્મવિશ્વાસ સાથે, સમગ્ર ગૃહ વતી, હું તમને મારી શુભકામનાઓ પાઠવું છું અને તમે દેશ માટે જે કંઈ કર્યું છે, તમે આ ગૃહ માટે જે કંઈ કર્યું છે, હું દરેકના વતી ઋણ સ્વીકારવા ઈચ્છું છું. હું તમારો આભાર માનું છું. તમે ઘણા બધા અભિનંદન.

SD/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com