ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸੁਣ ਰਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ 7 ਤੋਂ 8 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ , ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਲੱਭਦੇ ਤਾਂ ਹੋ, ਪਰ ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਹਿ, ਤਾਂ ਚੰਗੀ ਖ਼ਬਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈ ਵਿਧੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿਚ “ਅਨਿਦ੍ਰਾ” ਅਖਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਨੀਂਦ-ਹਾਨੀ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਅਤੇ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟੈਸਟਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਹੱਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ।

ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਤੇ ਹੋਮਿਓਪੈਥੀ ਇੰਸਟੀਚਿਉਟ, ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਦੇ ਖੋਜ ਪੱਤਰ '' ਅਯੂਹੋਮ'' ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਏ ਇਕ ਤਾਜ਼ਾ ਨਿਜੀ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, “ਅਨਿਦ੍ਰਾ” ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਸਬੂਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਇਸ ਕੇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਲੇਖਕ ਗੋਪੇਸ਼ ਮੰਗਲ, ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਪੰਚਕਰਮਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਉਟ ਆਫ ਆਯੁਰਵੇਦ (ਐਨ.ਆਈ.ਏ.), ਜੈਪੁਰ, ਅਤੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਨਿਧੀ ਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਸ੍ਰੀਵਾਸਤਵ, ਜਿਹੜੇ ਦੋਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਯੁਰਵੇਦ ਸੰਸਥਾਨ ਦੇ ਪੰਚਕਰਮਾ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਸਕਾਲਰ ਹਨ ।

ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ ਨੇ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਮੋਟਾਪਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ । ਆਯੁਰਵੇਦ ਨਿਦ੍ਰਾ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਯੋਪਸਤੰਭਾ ਜਾਂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸਹਾਇਕ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਆਯੁਰਵੇਦ ਵੀ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਮੰਨਦਾ ਹੈ । ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਮਨ ਨੂੰ ਅਰਾਮ ਵਾਲੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਵਸਥਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । “ਅਨਿਦ੍ਰਾ” ਨੂੰ ਕਲੀਨਿਕਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਦੀ ਇੱਕ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ । ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (ਡਬਲਯੂਐਚਓ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਿਹਤਰ ਸਿਹਤ ਸੰਪੂਰਨ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਜਾਂ ਸਮਾਜਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪਹਿਲੂ ਹੈ । ਅਨਿਯਮਿਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਣਸੁਖਾਵੇਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਕਾਰਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿਚ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹੈ । ਯੂਐਸ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਲੀਪ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਇੱਕ ਅਨੁਮਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਲੋਕ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਇਸ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ, ਅਨਿਦ੍ਰਾ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪੰਚਕਰਮਾ ਥੈਰੇਪੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ।

ਇਸ ਨਿਜੀ ਅਧਿਐਨ ਦੌਰਾਨ ਪਾਏ ਗਏ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।

ਅਧਿਐਨ ਰਿਪੋਰਟ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਨੀਂਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦਰਜਾ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਮੁਲਾਂਕਣ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਬਾਸੀ, ਸੁਸਤੀ, ਥਕਾਵਟ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵਤਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਕੇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਿਰੋਧਾਰਾ ਅਤੇ ਅਸ਼ਵਗੰਧਾ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਸ਼ਮਨਾ ਚਿਕਿਤਸਾ ਅਨਿਦ੍ਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਚ ਇਕ ਲਾਭਕਾਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ ।

ਹਵਾਲਾ: ਆਯੂਹੋਮ (ਆਈਐਸਐਸਐਨ 2349-2422), ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਇੰਸਟੀਚਿਉਟ ਆਫ ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਤੇ ਹੋਮਿਓਪੈਥੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ - ਦਵੀਵਾਰਸ਼ਿਕ ਰਿਸਰਚ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਤੇ ਹੋਮਿਓਪੈਥੀ - (ਐਨਈਆਈਏਐਚ) ਸ਼ਿਲਾਂਗ, ਮੇਘਾਲਿਆ -793018 (ਭਾਗ 6 ਭਾਗ 1).

***********

ਐਮਵੀ / ਐਸ ਕੇ