"જો બોલે સો નિહાલ, સત શ્રી અકાલ"

હરિયાણાના રાજ્યપાલ અસીમ ઘોષજી, લોકપ્રિય મુખ્યમંત્રી નાયબ સિંહ સૈનીજી, કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાં મારા સાથીઓ, મનોહર લાલજી, રાવ ઈન્દ્રજીત સિંહજી, કૃષ્ણ પાલજી, હરિયાણા SGPC પ્રમુખ જગદીશ સિંહ ઝીંદાજી, અન્ય મહાનુભાવો, મહિલાઓ અને સજ્જનો.

આજે ભારતના વારસાનો અદ્ભુત સંગમ છે. આજે સવારે હું રામાયણની નગરી અયોધ્યામાં હતો અને હવે હું ગીતાના નગરી કુરુક્ષેત્રમાં છું. અહીં આપણે બધા શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુરજીને તેમના 350મા શહીદ દિવસ પર શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરીએ છીએ. હું આ કાર્યક્રમમાં આપણી વચ્ચે હાજર રહેલા તમામ સંતો અને આદરણીય સંગતને આદરપૂર્વક નમન કરું છું.

મિત્રો,

પાંચ કે છ વર્ષ પહેલાં બીજો એક નોંધપાત્ર સંયોગ બન્યો હતો અને હું તેનો ઉલ્લેખ કરવા માંગુ છું. 9 નવેમ્બર, 2019ના રોજ જ્યારે રામ મંદિર પર સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય જાહેર થયો ત્યારે હું કરતારપુર કોરિડોરના ઉદ્ઘાટન માટે ડેરા બાબા નાનકમાં હતો. મેં પ્રાર્થના કરી કે રામ મંદિરના નિર્માણનો માર્ગ મોકળો થાય લાખો રામ ભક્તોની આકાંક્ષાઓ પૂર્ણ થાય. અમારી પ્રાર્થનાઓનો જવાબ મળ્યો અને તે જ દિવસે રામ મંદિરના પક્ષમાં નિર્ણય આવ્યો. હવે જ્યારે અયોધ્યામાં ધર્મ ધ્વજ ફરકાવવામાં આવ્યો છે, ત્યારે મને શીખ સમુદાય પાસેથી આશીર્વાદ લેવાની તક મળી છે.

મિત્રો,

થોડા સમય પહેલા કુરુક્ષેત્રની ભૂમિ પર પંચજન્ય સ્મારકનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. કુરુક્ષેત્રની આ જ ભૂમિ પર ઉભા રહીને, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ સત્ય અને ન્યાયના રક્ષણને સૌથી મોટો ધર્મ જાહેર કર્યો. તેમણે કહ્યું, "स्वधर्मे निधनं श्रेयः।" એટલે કે, "સત્યના માર્ગ પર પોતાના ધર્મ માટે પોતાના જીવનનું બલિદાન આપવું એ શ્રેષ્ઠ છે." ગુરુ તેગ બહાદુરજી પણ સત્ય, ન્યાય અને શ્રદ્ધાના રક્ષણને પોતાનો ધર્મ માનતા હતા અને તેમણે પોતાના જીવનથી આ ધર્મનું રક્ષણ કર્યું. આ ઐતિહાસિક પ્રસંગે, ભારત સરકારને ગુરુ તેગ બહાદુરજીના ચરણોમાં એક સ્મારક ટપાલ ટિકિટ અને એક ખાસ સિક્કો સમર્પિત કરવાનો લહાવો મળ્યો છે. હું ઈચ્છું છું કે આપણી સરકાર આ રીતે ગુરુ પરંપરાની સેવા કરતી રહે.

મિત્રો,

કુરુક્ષેત્રની આ પવિત્ર ભૂમિ શીખ પરંપરાનું એક મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર છે. આ ભૂમિના સૌભાગ્યને ધ્યાનમાં લો; શીખ પરંપરાના લગભગ તમામ ગુરુઓએ તેમની પવિત્ર યાત્રાઓ દરમિયાન અહીં મુલાકાત લીધી હતી. જ્યારે નવમા ગુરુ ગુરુ તેગ બહાદુરજી, આ પવિત્ર ભૂમિની મુલાકાતે આવ્યા ત્યારે તેમણે તેમની તીવ્ર તપસ્યા અને નિર્ભય હિંમતની છાપ છોડી હતી.

મિત્રો,

ગુરુ તેગ બહાદુરજી જેવા વ્યક્તિત્વ ઇતિહાસમાં દુર્લભ છે. તેમનું જીવન, તેમનું બલિદાન અને તેમનું ચરિત્ર એક મહાન પ્રેરણા છે. મુઘલ આક્રમણકારોના યુગ દરમિયાન, ગુરુ સાહેબે બહાદુરીનો આદર્શ સ્થાપિત કર્યો. ગુરુ તેગ બહાદુરજી શહીદ થયા તે પહેલાં શું થયું તે આપણે બધા જાણીએ છીએ. મુઘલ આક્રમણકારોના યુગ દરમિયાન, કાશ્મીરી હિન્દુઓનું બળજબરીથી ધર્મ પરિવર્તન કરવામાં આવી રહ્યું હતું. આ કટોકટી વચ્ચે પીડિતોના એક જૂથે ગુરુ સાહેબની મદદ માંગી. ગુરુ સાહેબે તે પીડિતોને જવાબ આપ્યો, "તમારે ઔરંગઝેબને સ્પષ્ટપણે કહેવું જોઈએ કે જો ગુરુ તેગ બહાદુર ઇસ્લામ સ્વીકારે છે, તો અમે બધા ઇસ્લામ સ્વીકારીશું."

મિત્રો,

આ શબ્દો ગુરુ તેગ બહાદુરની નિર્ભયતાની પરાકાષ્ઠા દર્શાવે છે. પછી જે ડર હતો તે જ બન્યું. ક્રૂર ઔરંગઝેબે ગુરુ સાહેબને કેદ કરવાનો આદેશ આપ્યો, પરંતુ ગુરુ સાહેબે પોતે દિલ્હી જવાની જાહેરાત કરી. મુઘલ શાસકોએ તેમને લલચાવ્યા પરંતુ ગુરુ તેગ બહાદુર અડગ રહ્યા; તેમણે તેમના વિશ્વાસ અને સિદ્ધાંતો સાથે સમાધાન કર્યું નહીં. તેથી, તેમની ભાવના તોડવા અને તેમને તેમના માર્ગથી દૂર કરવા માટે તેમના ત્રણ સાથીઓ - ભાઈ દયાલા જી, ભાઈ સતી દાસ જી અને ભાઈ મતી દાસ જી - ની તેમની સામે ક્રૂરતાથી હત્યા કરવામાં આવી. પરંતુ ગુરુ સાહેબ અડગ રહ્યા, તેમનો સંકલ્પ અટલ રહ્યો. તેમણે સત્યનો માર્ગ છોડ્યો નહીં. તપસ્યાની સ્થિતિમાં ગુરુ સાહેબે ધર્મના રક્ષણ માટે પોતાનું માથું બલિદાન આપ્યું.

મિત્રો,

મુઘલો ત્યાં જ અટક્યા નહીં; તેઓએ ગુરુ મહારાજના માથાનું અપવિત્ર કરવાનો પણ પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ ભાઈ જૈતા જી, તેમની બહાદુરી દ્વારા તેમનું માથું આનંદપુર સાહિબ લાવ્યા. એટલા માટે ગુરુ ગોવિંદ સિંહજીએ લખ્યું, "तिल्कजन्जू राखा प्रभ ता का,तेग बहादुर सी क्रिया, करी न  किन्हुं आन।" આનો અર્થ એ થયો કે ગુરુ સાહેબે ધર્મનું તિલક અકબંધ રહે અને લોકોની શ્રદ્ધા પર દમન ન થાય તે માટે બધું જ બલિદાન આપ્યું.

મિત્રો,

આજે ગુરુ સાહેબના બલિદાનના રૂપમાં દિલ્હીનું સિસગંજ ગુરુદ્વારા આપણા માટે પ્રેરણાનું જીવંત સ્થળ બનીને ઉભું છે. આનંદપુર સાહિબનું મંદિર આપણી રાષ્ટ્રીય ચેતનાનું શક્તિસ્થાન છે. અને ભારતનું વર્તમાન સ્વરૂપ ગુરુ સાહેબ જેવા મહાન પુરુષોના બલિદાન અને સમર્પણને મૂર્તિમંત કરે છે. અને આ બલિદાનને કારણે, ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબને હિંદ દી ચાદર તરીકે પૂજનીય છે.

મિત્રો,

આપણા ગુરુઓની પરંપરા આપણા રાષ્ટ્રના ચારિત્ર્ય, આપણી સંસ્કૃતિ અને આપણા મૂળ મૂલ્યોનો પાયો છે. અને મને સંતોષ છે કે છેલ્લા 11 વર્ષોમાં આપણી સરકારે દરેક શીખ તહેવારને રાષ્ટ્રીય ઉજવણી તરીકે સ્થાપિત કરીને આ પવિત્ર પરંપરાઓનું સન્માન કર્યું છે. આપણી સરકારને ગુરુ નાનક દેવજીની 550મી જન્મજયંતિ, ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીની 400મી જન્મજયંતિ અને ગુરુ ગોવિંદ સિંહજીની 350મી જન્મજયંતિને ભારતની એકતા અને અખંડિતતાના ઉજવણી તરીકે ઉજવવાની તક મળી છે. ભારતભરના લોકોએ તેમના ધર્મો, પરંપરાઓ અને માન્યતાઓથી આગળ વધીને, આ કાર્યક્રમોમાં ભાગ લીધો છે.

મિત્રો,

આપણી સરકારને ગુરુઓ સાથે સંકળાયેલા પવિત્ર સ્થળોને સૌથી ભવ્ય અને દિવ્ય દેખાવ આપવાનો પણ લહાવો મળ્યો છે. છેલ્લા દાયકામાં, એવા અનેક પ્રસંગો બન્યા છે જ્યારે હું વ્યક્તિગત રીતે ગુરુ પરંપરા સંબંધિત કાર્યક્રમોનો ભાગ રહ્યો છું. થોડા સમય પહેલા, જ્યારે ગુરુ ગ્રંથ સાહિબની ત્રણ મૂળ નકલો અફઘાનિસ્તાનથી ભારતમાં આવી હતી, ત્યારે તે દેશના દરેક નાગરિક માટે ગર્વની ક્ષણ હતી.

મિત્રો,

આપણી સરકારે દરેક ગુરુ તીર્થસ્થાનને આધુનિક ભારતના ચહેરા સાથે જોડવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. પછી ભલે તે કરતારપુર કોરિડોર પૂર્ણ કરવાનું હોય, હેમકુંડ સાહિબ ખાતે રોપવે પ્રોજેક્ટનું નિર્માણ કરવાનું હોય કે આનંદપુર સાહિબ ખાતે વિરાસત-એ-ખાલસા મ્યુઝિયમનું વિસ્તરણ કરવાનું હોય, અમે ગુરુઓની ભવ્ય પરંપરાને આપણા આદર્શ તરીકે લઈને આ બધા કાર્યોને ખૂબ જ નિષ્ઠાપૂર્વક પૂર્ણ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.

મિત્રો,

આપણે બધા જાણીએ છીએ કે કેવી રીતે મુઘલોએ બહાદુર સાહિબજાદાઓ સામે પણ ક્રૂરતાની બધી હદો ઓળંગી હતી. બહાદુર સાહિબજાદાઓએ દિવાલમાં ઈંટથી ફસાઈ જવાનો સ્વીકાર કર્યો, પરંતુ ફરજ અને ધર્મનો માર્ગ છોડ્યો નહીં. આ આદર્શોને માન આપવા માટે અમે હવે દર વર્ષે 26 ડિસેમ્બરે વીર બાળ દિવસ ઉજવીએ છીએ.

મિત્રો,

અમે શીખ પરંપરાના ઇતિહાસ અને ગુરુઓના ઉપદેશોને રાષ્ટ્રીય અભ્યાસક્રમનો ભાગ પણ બનાવ્યા છે, જેથી સેવા, હિંમત અને સત્યના આ આદર્શો આપણી નવી પેઢીના વિચારનો પાયો બને.

મિત્રો,

મને ખાતરી છે કે તમે બધાએ 'જોડા સાહિબ'ના પવિત્ર દર્શન કર્યા હશે. મને યાદ છે કે મારા મંત્રીમંડળના સાથી હરદીપ સિંહ પુરીએ પહેલી વાર મારી સાથે આ મહત્વપૂર્ણ વારસાની ચર્ચા કરી હતી. તેમણે સમજાવ્યું કે તેમના પરિવારે લગભગ ત્રણસો વર્ષથી ગુરુ ગોવિંદ સિંહજી અને માતા સાહિબ કૌર જીના પવિત્ર 'જોડા સાહિબ' ને સાચવી રાખ્યા છે. અને હવે તેઓ આ પવિત્ર વારસાને દેશ અને વિશ્વભરના શીખ સમુદાયને સમર્પિત કરવા માંગતા હતા.

મિત્રો,

આ પછી આ પવિત્ર 'જોડા સાહિબ'નું વૈજ્ઞાનિક પરીક્ષણ ખૂબ જ આદર અને ગૌરવ સાથે કરવામાં આવ્યું, જેથી આ પવિત્ર વારસો આવનારી પેઢીઓ માટે સાચવી શકાય. બધી હકીકતોને ધ્યાનમાં રાખીને અમે સામૂહિક રીતે નક્કી કર્યું કે આ પવિત્ર 'જોડા સાહિબ' તખ્ત શ્રી પટના સાહિબને સમર્પિત કરવામાં આવશે, જ્યાં ગુરુ મહારાજે તેમના બાળપણનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ વિતાવ્યો હતો. ગયા મહિને ગુરુ મહારાજના આ પવિત્ર 'જોડા સાહિબ'ને એક પવિત્ર યાત્રાના ભાગરૂપે દિલ્હીથી પટના સાહિબ લઈ જવામાં આવ્યા હતા. ત્યાં મને પણ આ પવિત્ર 'જોડા સાહિબ' સમક્ષ માથું નમાવવાની તક મળી. હું ગુરુઓ તરફથી મને એક ખાસ આશીર્વાદ માનું છું કે તેમણે મને સેવા કરવાની, મારી જાતને સમર્પિત કરવાની અને આ પવિત્ર વારસા સાથે જોડાવાની તક આપી હતી.

મિત્રો,

ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીની સ્મૃતિ આપણને શીખવે છે કે ભારતીય સંસ્કૃતિ હંમેશા કેટલી વ્યાપક, ઉદાર અને માનવતા-કેન્દ્રિત રહી છે. તેમણે "સરબત કા ભલા" (સર્વનું કલ્યાણ) ના મંત્રને પોતાના જીવનમાં મૂર્તિમંત કર્યો. આજનો કાર્યક્રમ ફક્ત આ યાદો અને ઉપદેશોને માન આપવાની ક્ષણ નથી; તે આપણા વર્તમાન અને ભવિષ્ય માટે પણ એક મહત્વપૂર્ણ પ્રેરણા છે. ગુરુ સાહેબે શીખવ્યું, "जो नर दुख मै दुख नहीं मानै, सोई पूरन ज्ञानी।" અર્થાત જે વ્યક્તિ પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓમાં પણ અડગ રહે છે તે જ સાચો જ્ઞાની, સાચો સાધક છે. આ પ્રેરણાથી આપણે દરેક પડકારને પાર કરવો જોઈએ, આપણા દેશને આગળ લઈ જવું જોઈએ અને આપણા ભારતને વિકસિત બનાવવું જોઈએ.

મિત્રો,

ગુરુ સાહેબે પોતે આપણને શીખવ્યું, "भय काहू को देत नय, नय भय मानत आन," એટલે કે આપણે કોઈને ડરાવવા જોઈએ નહીં કે કોઈના ડરમાં જીવવું જોઈએ નહીં. આ નિર્ભયતા સમાજ અને રાષ્ટ્રને મજબૂત બનાવે છે. આજે ભારત પણ આ સિદ્ધાંતનું પાલન કરે છે. આપણે વિશ્વને ભાઈચારોનો ઉપદેશ આપીએ છીએ અને આપણી સરહદોનું રક્ષણ કરીએ છીએ. આપણે શાંતિ ઇચ્છીએ છીએ, પરંતુ આપણે આપણી સુરક્ષા સાથે સમાધાન કરતા નથી. ઓપરેશન સિંદૂર આનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ છે. આખી દુનિયાએ જોયું છે કે નવું ભારત આતંકવાદથી ડરતું નથી, અટકતું નથી કે ન તો ઝૂકે છે. આજનું ભારત સંપૂર્ણ તાકાત સાથે હિંમત અને સ્પષ્ટતા સાથે આગળ વધી રહ્યું છે.

મિત્રો,

આજે આ મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગે હું આપણા સમાજ અને યુવાનોને લગતા એક વિષય પર વાત કરવા માંગુ છું જેના વિશે ગુરુ સાહેબે પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. આ વિષય વ્યસન છે. ડ્રગ્સના વ્યસનથી આપણા ઘણા યુવાનોના સપનાઓ ગહન પડકારોમાં ધકેલી દેવામાં આવ્યા છે. સરકાર આ સમસ્યાને નાબૂદ કરવા માટે તમામ પ્રયાસો કરી રહી છે. પરંતુ આ સમાજ અને પરિવારો માટે પણ લડાઈ છે. અને આવા સમયે શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબના ઉપદેશો આપણા માટે પ્રેરણા અને ઉકેલ બંને છે. આપણે બધા જાણીએ છીએ કે જ્યારે ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબે આનંદપુર સાહિબથી પોતાની યાત્રા શરૂ કરી હતી, ત્યારે તેઓ ઘણા ગામડાઓમાં સંગતમાં જોડાયા હતા. તેમણે માત્ર તેમની શ્રદ્ધા અને માન્યતાનો વિસ્તાર કર્યો જ નહીં પરંતુ આ વિસ્તારોમાં રહેતા લોકોના વર્તનમાં પણ પરિવર્તન લાવ્યું. આ ગામડાઓમાં રહેતા લોકોએ તમામ પ્રકારના નશાનો ત્યાગ કર્યો અને પોતાનું ભવિષ્ય ગુરુ તેગ સાહેબના ચરણોમાં સમર્પિત કર્યું. ગુરુ મહારાજ દ્વારા બતાવેલા માર્ગ પર ચાલીને, જો સમાજ, પરિવારો અને યુવાનો સાથે મળીને નશાના વ્યસન સામે નિર્ણાયક લડાઈ લડે, તો આ સમસ્યાને તેના મૂળમાંથી નાબૂદ કરી શકાય છે.

મિત્રો,

આ પ્રસંગનો સાર એ છે કે શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબના ઉપદેશો આપણા આચરણમાં શાંતિ, આપણી નીતિઓમાં સંતુલન અને આપણા સમાજમાં વિશ્વાસનો પાયો બને. આજે દેશભરમાં શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુરનો આ શહીદ દિવસ જે રીતે ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે તે દર્શાવે છે કે ગુરુઓના ઉપદેશો હજુ પણ આપણા સમાજના ચેતનામાં કેટલા જીવંત છે. આ ઘટનાઓ ભારતને આગળ વધારવામાં આપણી યુવા પેઢી માટે અર્થપૂર્ણ પ્રેરણા બની શકે તેવી આશા સાથે, ફરી એકવાર હું આપ સૌને મારી શુભકામનાઓ પાઠવું છું. વાહેગુરુ જી કા ખાલસા, વાહેગુરુ જી કી ફતેહ.

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com

SM/GP/JT