કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે નવી દિલ્હીમાં રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC) ની 92મી જનરલ કાઉન્સિલ બેઠકને સંબોધિત કરી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં સહકાર મંત્રાલયની રચના થયા પછી, સહકારી ક્ષેત્રમાં અભૂતપૂર્વ પ્રગતિ જોવા મળી છે, અને NCDC આ પરિવર્તનના મુખ્ય સ્તંભ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે સરકાર સહકારી ચળવળ દ્વારા ખેડૂતો, ગ્રામીણ પરિવારો, મત્સ્યપાલકો, નાના ઉત્પાદકો અને ઉદ્યોગસાહસિકોના જીવનમાં સકારાત્મક પરિવર્તન લાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે, અને દેશને આત્મનિર્ભર બનાવવાના પ્રયાસોમાં સહકારી સંસ્થાઓ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી રહી છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે પોતાના સંબોધનમાં જણાવ્યું હતું કે સહકારી સંસ્થાઓને સશક્ત બનાવવા અને તેમને નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવાના ઉદ્દેશ્યથી સ્થાપિત NCDC ની કુલ ફાળવણી નાણાકીય વર્ષ 2020-21 માં ₹24,700 કરોડથી વધીને 2024-25 માં ₹95,200 કરોડ થઈ ગઈ છે. છેલ્લા ચાર વર્ષોમાં, NCDC એ સહકારી ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવા માટે નોંધપાત્ર પગલાં લીધાં છે અને નાણાકીય સમાવેશ, નવીનતા અને વિસ્તરણના નવા પરિમાણો સ્થાપિત કર્યા છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે સહકારી સંસ્થાઓ ભારતને વિકસિત અર્થતંત્ર બનાવવા માટે એક ઉત્તમ મોડેલ છે, કારણ કે તેઓ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ભાગીદારી અને આજીવિકા સુનિશ્ચિત કરે છે. છેલ્લા ચાર વર્ષોમાં, NCDC એ 40 ટકાથી વધુનો ચક્રવૃદ્ધિ વાર્ષિક વૃદ્ધિ દર હાંસલ કર્યો છે, શૂન્ય ચોખ્ખો NPA જાળવી રાખ્યો છે અને ₹807 કરોડનો સૌથી વધુ ચોખ્ખો નફો મેળવ્યો છે, જેનાથી સંસ્થાની વિશ્વસનીયતા અને પ્રતિષ્ઠા મજબૂત થઈ છે. NCDC એ DCCB, રાજ્ય સહકારી બેંકો અને રાજ્ય માર્કેટિંગ ફેડરેશન દ્વારા ડેરી, ખાદ્ય પ્રક્રિયા, કાપડ અને માર્કેટિંગના ક્ષેત્રોમાં અસરકારક કાર્ય કર્યું છે.

ખેડૂત ઉત્પાદક સંગઠનો (FPO) તરીકે PACS સ્થાપિત કરવાના પ્રયાસો ખેડૂતોને તેમના ઉત્પાદન પર વાજબી વળતર મળે અને વ્યક્તિગત નફા કરતાં સમુદાયના લાભોને પ્રોત્સાહન આપે તે સુનિશ્ચિત કરી રહ્યા છે.

હરિયાળી ક્રાંતિ પછી, રાષ્ટ્રીય સહકારી નિકાસ લિમિટેડ (NCEL), ભારતીય બીજ સહકારી સોસાયટી લિમિટેડ (BBSSL), અને રાષ્ટ્રીય સહકારી ઓર્ગેનિક લિમિટેડ (NCOL) જેવી બહુ-રાજ્ય સહકારી સંસ્થાઓ ઓર્ગેનિક ખેતી, ઓર્ગેનિક ઉત્પાદન અને નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્રમાં, NCDC એ 1,070 FFPOs ની સ્થાપના અને મજબૂતીકરણનું લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કર્યું છે, અને પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય કિસાન સમૃદ્ધિ યોજના હેઠળ 2,348 FFPOs ને મજબૂત કરવા માટે કાર્ય ચાલી રહ્યું છે. મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાં ઊંડા સમુદ્રમાં માછીમારીના ટ્રોલર્સની ખરીદી માટે આપવામાં આવતી નાણાકીય સહાયથી વાદળી અર્થતંત્રને વેગ મળ્યો છે અને માછીમારી સમુદાય, ખાસ કરીને મહિલાઓને આર્થિક રીતે સશક્ત બનાવવામાં આવી છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે વધુ નફાકારકતા માટે ખાંડ અને ડેરી ક્ષેત્રોમાં પરિપત્ર અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ. સહકારી ખાંડ મિલોના આધુનિકીકરણ માટે સરકાર દ્વારા આપવામાં આવેલા ₹1,000 કરોડના ગ્રાન્ટના આધારે, NCDC એ 56 ખાંડ મિલોને ઇથેનોલ પ્લાન્ટ, સહ-ઉત્પાદન અને કાર્યકારી મૂડી માટે ₹10,005 કરોડનું વિતરણ કર્યું છે, જેનાથી તેમને વૈકલ્પિક આવકનો સ્ત્રોત અને ઓછા દરે ધિરાણની સુલભતા મળી છે.

શ્રી અમિત શાહે માહિતી આપી હતી કે NCDC સહકારી-આધારિત "ભારત ટેક્સી" રાઇડ-હેલિંગ સેવા સ્થાપિત કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે. એક નવી બહુ-રાજ્ય સહકારી નોંધણી કરવામાં આવી છે, અને ડ્રાઇવર સભ્યપદ અને ટેકનોલોજી વિકાસ ચાલી રહ્યો છે.

NCDC એ વિજયવાડામાં એક નવી પ્રાદેશિક કચેરી અને જમ્મુ અને કાશ્મીર, લદ્દાખ, સિક્કિમ, મણિપુર, મિઝોરમ, ત્રિપુરા, અરુણાચલ પ્રદેશ, મેઘાલય અને નાગાલેન્ડમાં પેટા-કાર્યાલયોની સ્થાપના કરી છે, જે સહકારી સંસ્થાઓને દૂરના વિસ્તારોમાં લઈ જાય છે.

31 જુલાઈ, 2025ના રોજ મંજૂર કરાયેલા ₹2000 કરોડના સરકારી ગ્રાન્ટના આધારે, NCDC એ ₹20000 કરોડ એકત્ર કર્યા છે અને ડેરી, પશુધન, મત્સ્યઉદ્યોગ, ખાંડ, કાપડ, ખાદ્ય પ્રક્રિયા, વેરહાઉસિંગ, કોલ્ડ સ્ટોરેજ, કૃષિ અને મહિલા સહકારી સંસ્થાઓને રાહત દરે લાંબા ગાળાની અને કાર્યકારી મૂડી પૂરી પાડી રહી છે. NCDC એ શહેરી સહકારી બેંકોના છત્ર સંગઠન, સહકાર સારથીને પણ નોંધપાત્ર ટેકો પૂરો પાડ્યો છે, જે શહેરી અને ગ્રામીણ સહકારી બેંકોને ટેકનોલોજી સેવાઓ પૂરી પાડશે.

યુવાનોની ભાગીદારી વધારવા માટે, NCDCનો "કોઓપરેટિવ ઇન્ટર્ન" કાર્યક્રમ અસરકારક રીતે કાર્યરત છે, જેમાં પસંદગીના ઇન્ટર્ન સહકારી સંસ્થાઓને ટેકનિકલ અને વ્યવસ્થાપક સહાય પૂરી પાડે છે.

NCDCની જનરલ કાઉન્સિલમાં 51 સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં વિવિધ મંત્રાલયો, રાજ્ય સરકારો, ટોચની સહકારી સંસ્થાઓ અને નીતિ આયોગના વરિષ્ઠ અધિકારીઓનો સમાવેશ થાય છે. આ કાઉન્સિલ એ સર્વોચ્ચ સંસ્થા છે જે સહકારી વિકાસ, કૃષિ, ગ્રામીણ માળખાગત સુવિધાઓ અને સંલગ્ન ક્ષેત્રોને ધિરાણ આપવા માટે નીતિઓ અને માર્ગદર્શિકા ઘડે છે.

SM/GP/JD