શિક્ષણ મંત્રાલયના શાળા શિક્ષણ અને સાક્ષરતા વિભાગ (DoSE&L)એ ભવિષ્ય માટે તૈયાર શિક્ષણના આવશ્યક ઘટકો તરીકે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ અને કોમ્પ્યુટેશનલ થિંકિંગ (AI&CT)ને આગળ વધારવાની પ્રતિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો છે. પરામર્શ પ્રક્રિયા દ્વારા, વિભાગ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો તેમજ CBSE, NCERT, KVS અને NVS જેવી સંસ્થાઓને રાષ્ટ્રીય શાળા શિક્ષણ માળખા (NCF SE) 2023ના વ્યાપક માળખામાં અર્થપૂર્ણ અને સમાવિષ્ટ અભ્યાસક્રમ વિકસાવવામાં સહાય કરી રહ્યું છે.

આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ અને કોમ્પ્યુટેશનલ થિંકિંગ (AI અને CT) શીખવા, વિચારવા અને શિક્ષણના ખ્યાલને ફરીથી શોધશે, ધીમે ધીમે "AI ફોર પબ્લિક ગૂડ"ની વિભાવના તરફ વિસ્તરશે. આ પહેલ જટિલ પડકારોને ઉકેલવા માટે AI ના નૈતિક ઉપયોગ તરફ એક નવું પણ મહત્વપૂર્ણ પગલું છે, કારણ કે આ ટેકનોલોજીને ધોરણ 3 થી શરૂ કરીને પાયાના સ્તરેથી શરૂ કરવામાં આવશે.

29 ઓક્ટોબર, 2025ના રોજ હિતધારકોની પરામર્શ યોજાઈ હતી, જેમાં CBSE, NCERT, KVS, NVS અને બાહ્ય નિષ્ણાતો સહિત નિષ્ણાત સંસ્થાઓને એકસાથે લાવવામાં આવી હતી. સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ સેકન્ડરી એજ્યુકેશન (CBSE) એ AI અને CT અભ્યાસક્રમ વિકસાવવા માટે IIT મદ્રાસના પ્રોફેસર કાર્તિક રમનની અધ્યક્ષતામાં એક નિષ્ણાત સમિતિની રચના કરી છે.

પરામર્શમાં, DoSELના સચિવ શ્રી સંજય કુમારે ભાર મૂક્યો હતો કે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) શિક્ષણને આપણી આસપાસની દુનિયા (TWAU) સાથે જોડાયેલ મૂળભૂત સાર્વત્રિક કૌશલ્ય ગણવું જોઈએ. તેમણે જણાવ્યું હતું કે અભ્યાસક્રમ વ્યાપક, સમાવિષ્ટ અને NCF SE 2023 સાથે સંરેખિત હોવો જોઈએ. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે દરેક બાળકની અનન્ય ક્ષમતા અમારી પ્રાથમિકતા છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે નીતિ નિર્માતાઓ તરીકે, અમારું કાર્ય બદલાતી જરૂરિયાતોના આધારે લઘુત્તમ થ્રેશોલ્ડ નક્કી કરવાનું અને તેનું પુનઃમૂલ્યાંકન કરવાનું છે.

તેમણે વધુમાં ભાર મૂક્યો હતો કે શિક્ષક તાલીમ અને શિક્ષણ સામગ્રી, જેમાં NISHTHA ના શિક્ષક તાલીમ મોડ્યુલો અને વિડીયો-આધારિત શિક્ષણ સંસાધનો સામેલ છે, અભ્યાસક્રમ અમલીકરણનો આધાર બનશે. NCF SE હેઠળ સંકલન સમિતિ દ્વારા NCERT અને CBSE વચ્ચે સહયોગ સરળ એકીકરણ, માળખું અને ગુણવત્તા ખાતરી સુનિશ્ચિત કરશે. શ્રી કુમારે ભાર મૂક્યો હતો કે જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય બોર્ડનું વિશ્લેષણ કરવું અને આંતરરાષ્ટ્રીય દ્રષ્ટિકોણ રાખવો સારું છે, ત્યારે તે આપણી જરૂરિયાતોને અનુરૂપ હોવું જોઈએ.

સંયુક્ત સચિવ (માહિતી અને ટેકનોલોજી) શ્રીમતી પ્રાચી પાંડેએ અભ્યાસક્રમ વિકાસ અને અમલીકરણ માટે નિર્ધારિત સમયરેખાઓનું પાલન કરવાના મહત્વને પુનરાવર્તિત કરીને સમાપન કર્યું હતું.

મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ

1. NEP 2020 અને NCF SE 2023ને અનુરૂપ, 2026-27 શૈક્ષણિક સત્રથી ધોરણ 3થી આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ અને ગણતરીત્મક વિચારસરણીનો પરિચય.
2. NCF SE હેઠળ AI અને CT અભ્યાસક્રમ, સમય ફાળવણી અને સંસાધનોનું એકીકરણ.
3. ડિસેમ્બર 2025 સુધીમાં સંસાધન સામગ્રી, હેન્ડબુક અને ડિજિટલ સંસાધનોનો વિકાસ.
4. NISHTHA અને અન્ય સંસ્થાઓ દ્વારા શિક્ષક તાલીમ, જે ગ્રેડ-વિશિષ્ટ અને સમય-બંધિત છે.

SM/NP/GP/JD