કેન્દ્રીય રેલવે, માહિતી અને પ્રસારણ, અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી ટેકનોલોજી મંત્રી શ્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે આજે નવી દિલ્હીના ભારત મંડપમ ખાતે 16મા આંતરરાષ્ટ્રીય રેલવે ઉપકરણ પ્રદર્શન-2025નું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું, જે એશિયાનું સૌથી મોટું અને વિશ્વનું બીજું સૌથી મોટું રેલવે પ્રદર્શન છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ 350 કિમી પ્રતિ કલાકની મહત્તમ ગતિ માટે રચાયેલ સમર્પિત પેસેન્જર કોરિડોર વિકસાવવાની યોજનાની જાહેરાત કરી હતી, જેની ઓપરેટિંગ ગતિ 320 કિમી પ્રતિ કલાક હશે. તેમણે કહ્યું હતું કે સરકારના વિકસિત ભારત વિઝનનો ભાગ બનતા, દેશભરમાં આવા ઘણા કોરિડોર બનાવવામાં આવશે, જે 2047 સુધીમાં લગભગ 7000 કિમીના સમર્પિત રૂટના વિકાસનું લક્ષ્ય રાખે છે. આ કોરિડોર સ્વદેશી રીતે વિકસિત સિગ્નલિંગ સિસ્ટમ્સ અને આધુનિક ઓપરેશન્સ કંટ્રોલ સેન્ટર્સ (OCC) થી સજ્જ હશે.

મંત્રીએ કહ્યું હતું કે વંદે ભારત એક મોટી સફળતા છે. ટેકનિકલ પરિમાણો પર, તે વિશ્વની શ્રેષ્ઠ ટ્રેનો સાથે મેળ ખાય છે. ભારત નિકાસ બજાર પર મજબૂત ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને આગામી પેઢીની હાઇ-સ્પીડ ટ્રેનો પર કામ કરી રહ્યું છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભારત હાલમાં વંદે ભારત 3.0 ચલાવી રહ્યું છે, જે તેના અગાઉના સંસ્કરણો કરતાં નોંધપાત્ર સુધારો દર્શાવે છે. મંત્રીએ ભાર મૂક્યો હતો કે વંદે ભારત 3.0 પહેલાથી જ આંતરરાષ્ટ્રીય બેન્ચમાર્કને પૂર્ણ કરે છે, જે ફક્ત 52 સેકન્ડમાં 0 થી 100 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે દોડવા સક્ષમ છે - જાપાન અને યુરોપની ઘણી ટ્રેનો કરતાં ઝડપી - જ્યારે અવાજ અને કંપનનું સ્તર ઓછું જાળવી રાખે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે વંદે ભારત 4.0 આગામી 18 મહિનામાં લોન્ચ થવાની અપેક્ષા છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય પ્રદર્શન અને મુસાફરોના અનુભવના દરેક પાસામાં વૈશ્વિક ધોરણો સ્થાપિત કરવાનો છે. નવું સંસ્કરણ શૌચાલયોને વધારવા, બેઠકો સુધારવા અને કોચની એકંદર કારીગરીને વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. તેમણે કહ્યું હતું કે ધ્યેય વંદે ભારત 4.0 ને વૈશ્વિક ધોરણ તરીકે સ્થાપિત કરવાનો છે, એક ટ્રેન જે ગુણવત્તા અને આરામમાં એટલી અદ્યતન છે કે વિશ્વભરના દેશો તેને અપનાવવા માંગે છે.

મંત્રીએ અમૃત ભારત ટ્રેનોની પ્રગતિ વિશે પણ ચર્ચા કરી હતી. તેમણે નોંધ્યું હતું કે અમૃત ભારત 2.0 કાર્યરત છે, જ્યારે સંસ્કરણ 3.0 પુશ-પુલ ટેકનોલોજી પર આધારિત વિકાસ હેઠળ છે - જે લાંબા અંતરની મુસાફરી માટે યોગ્ય છે. મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે અમૃત ભારત 4.0 માં આગામી પેઢીના ટ્રેનસેટ્સ અને લોકોમોટિવ હશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે આગામી 36 મહિનામાં, નવી પેઢીના પેસેન્જર લોકોમોટિવ ડિઝાઇન, ઉત્પાદન અને પરીક્ષણ માટે તૈયાર થવાની અપેક્ષા છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા 11 વર્ષમાં, પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, ભારતીય રેલવેના આધુનિકીકરણ અને વિસ્તરણ પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. આ માટે, રેલવે બજેટમાં સતત વધારો કરવામાં આવ્યો છે. છેલ્લા 11 વર્ષમાં, 35000 કિલોમીટરથી વધુ નવા ટ્રેક નાખવામાં આવ્યા છે અને 46000 કિલોમીટરનું વિદ્યુતીકરણ પૂર્ણ થયું છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે વૈશ્વિક મંચ પર, ભારતીય રેલવે હવે એક મુખ્ય નિકાસકાર તરીકે પણ ઉભરી રહી છે. ભારતમાં ઉત્પાદિત રેલ એન્જિન આફ્રિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને અન્ય ઘણા દેશોમાં નિકાસ કરવામાં આવી રહ્યા છે.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે 156 વંદે ભારત સેવાઓ, 30 અમૃત ભારત સેવાઓ અને 4 નમો ભારત સેવાઓ હવે સમગ્ર ભારતમાં ચાલી રહી છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે 2025-25માં, 7000 થી વધુ કોચ, આશરે 42000 વેગન અને 1681 લોકોમોટિવનું ઉત્પાદન થયું છે. આ સાથે, દેશના પ્રથમ 9,000 HP ઇલેક્ટ્રિક લોકોમોટિવનું ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે 12,000 HP લોકોમોટિવ પહેલેથી જ કાર્યરત છે.

શ્રી વૈષ્ણવે એમ પણ કહ્યું હતું કે ભારતીય રેલવે, જે દરરોજ 20 મિલિયનથી વધુ મુસાફરોને સેવા આપે છે, તે હવે માલ પરિવહનમાં વિશ્વનું બીજું સૌથી મોટું નેટવર્ક બની ગયું છે, જે યુએસને પાછળ છોડી દે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે બુલેટ ટ્રેન પ્રોજેક્ટ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે અને ડેડિકેટેડ ફ્રેઇટ કોરિડોરનું કામ 99% પૂર્ણ થઈ ગયું છે. અમૃત ભારત સ્ટેશન યોજના હેઠળ, દેશભરમાં 1,300 થી વધુ રેલવે સ્ટેશનોનો પુનર્વિકાસ કરવામાં આવી રહ્યો છે.

ભારતીય રેલવેએ ઘણા નોંધપાત્ર માળખાકીય પ્રોજેક્ટ્સનું નિર્માણ કર્યું છે, જેમાં એફિલ ટાવર કરતા 35 મીટર ઊંચો ચેનાબ બ્રિજ, પંબન ખાતે ભારતનો પ્રથમ વર્ટિકલ લિફ્ટ સી બ્રિજ અને કુતુબ મિનાર કરતા 42 મીટર ઊંચો બૈરાબી સૈરંગ બ્રિજનો સમાવેશ થાય છે. રેલવેમાં સલામતી અને તકનીકી નવીનતાને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી રહી છે. આ માટે, ચાલુ નાણાકીય વર્ષ માટે ₹1.16 લાખ કરોડનું બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું છે, જેમાં સ્વદેશી સલામતી સિસ્ટમ KAVACHનો પણ સમાવેશ થાય છે.

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન, રેલવે બોર્ડના ચેરમેન અને સીઈઓ શ્રી સતીશ કુમાર અને ગતિ શક્તિ યુનિવર્સિટીના વાઇસ ચાન્સેલર પ્રો. (ડૉ.) મનોજ ચૌધરી ઉપસ્થિત મહાનુભાવોમાં સામેલ હતા. 'ફ્યુચર-રેડી રેલવે' થીમ પર આધારિત આ પ્રદર્શન 15 થી 17 ઓક્ટોબર 2025 દરમિયાન ભારત મંડપમ ખાતે યોજાઈ રહ્યું છે. આ કાર્યક્રમમાં 15 થી વધુ દેશોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા 450 થી વધુ પ્રદર્શકો ભાગ લેશે જે આધુનિક રેલ અને મેટ્રો ઉત્પાદનો, નવીનતાઓ અને ટકાઉ ઉકેલો પ્રદર્શિત કરશે.

SM/DK/GP/JD