સેન્ટ્રલ કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (CCPA) એ UPSC સિવિલ સર્વિસીસ પરીક્ષા (CSE) 2022ના પરિણામો અંગે ભ્રામક જાહેરાત પ્રકાશિત કરવા બદલ દ્રષ્ટિ IAS (VDK Eduventures Pvt Ltd) પર ₹5 લાખનો દંડ ફટકાર્યો છે.

દ્રષ્ટિ IASએ તેની જાહેરાતમાં સફળ ઉમેદવારોના નામ અને ફોટોગ્રાફ્સ સાથે "UPSC CSE 2022માં 216+ પસંદગીઓ"નો દાવો કર્યો હતો.

જોકે, તપાસ કરતાં, CCPAને જાણવા મળ્યું કે દાવો ગેરમાર્ગે દોરનારો હતો અને આ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરાયેલા અભ્યાસક્રમોના પ્રકાર અને અવધિ અંગે મહત્વપૂર્ણ માહિતી છુપાવવામાં આવી હતી.

તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે દ્રષ્ટિ IAS દ્વારા દાવો કરાયેલા 216 ઉમેદવારોમાંથી, 162 ઉમેદવારો (75%)એ UPSC CSEના પ્રારંભિક અને મુખ્ય તબક્કાઓ સ્વતંત્ર રીતે પાસ કર્યા પછી, સંસ્થાના મફત ઇન્ટરવ્યુ માર્ગદર્શન કાર્યક્રમ (IGP)માં ભાગ લીધો હતો. ફક્ત 54 વિદ્યાર્થીઓ IGP+ અન્ય અભ્યાસક્રમોમાં નોંધાયેલા હતા.

મહત્વપૂર્ણ માહિતીના આ ઇરાદાપૂર્વક છુપાવવાથી ઉમેદવારો અને વાલીઓને ગેરમાર્ગે દોરવામાં આવ્યા કે UPSC પરીક્ષાના તમામ તબક્કામાં તેમની સફળતા માટે દ્રષ્ટિ IAS જવાબદાર છે, જે ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 2019ની કલમ 2(28) હેઠળ ભ્રામક જાહેરાત છે.

દ્રષ્ટિ IAS દ્વારા વારંવાર ઉલ્લંઘન: CCPA એ પણ નોંધ્યું છે કે દ્રષ્ટિ IAS પર સમાન વર્તન માટે આ બીજો દંડ લાદવામાં આવ્યો છે. અગાઉ, સપ્ટેમ્બર 2024માં, ઓથોરિટીએ "UPSC CSE 2021માં 150+ પસંદગીઓ"ના ભ્રામક દાવા બદલ દ્રષ્ટિ IAS સામે અંતિમ આદેશ પસાર કર્યો હતો. સંસ્થાએ UPSC CSE 2021 માં 150+ પસંદગીના દાવા સામે 161 ઉમેદવારોની વિગતો સબમિટ કરી હતી. તે કિસ્સામાં પણ, એવું જાણવા મળ્યું હતું કે આ 161 ઉમેદવારોમાંથી, 148 IGPમાં નોંધાયેલા હતા, 7 મુખ્ય માર્ગદર્શન કાર્યક્રમમાં નોંધાયેલા હતા, 4 GS ફાઉન્ડેશન કાર્યક્રમમાં નોંધાયેલા હતા, 1 વૈકલ્પિક અભ્યાસક્રમમાં નોંધાયેલા હતા અને બાકીના 1 ઉમેદવારની વિગતોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો ન હતો. CCPA એ ₹ 3 લાખનો દંડ ફટકાર્યો હતો અને ભ્રામક જાહેરાત બંધ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.

અગાઉ દંડ અને ચેતવણી આપવામાં આવી હોવા છતાં, દ્રષ્ટિ IAS એ ફરી એકવાર 2022 ના પરીક્ષા પરિણામો માટે તે જ પ્રથા અપનાવી અને તેના દાવાને "216+ પસંદગીઓ" સુધી વધારી, જેનાથી ગ્રાહક સુરક્ષા ધોરણોનું વારંવાર પાલન અને અવગણના જોવા મળી.

આવી મહત્વપૂર્ણ માહિતી છુપાવવાથી ભાવિ વિદ્યાર્થીઓ અને માતા-પિતા ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 2019 ની કલમ 2(9) હેઠળ જાણકાર પસંદગી કરવાના તેમના અધિકારથી વંચિત રહ્યા. આવી જાહેરાતો ખોટી અપેક્ષાઓ ઉભી કરે છે અને ગ્રાહકના નિર્ણયોને અન્યાયી રીતે પ્રભાવિત કરે છે, ખાસ કરીને જ્યારે મોટા દાવાઓ તથ્યોના પારદર્શક ખુલાસા વિના કરવામાં આવે છે.

અત્યાર સુધીમાં, CCPA એ વિવિધ કોચિંગ સંસ્થાઓને ભ્રામક જાહેરાતો અને અન્યાયી વેપાર પ્રથાઓ માટે 54 નોટિસ ફટકારી છે. 26 કોચિંગ સંસ્થાઓ પર ₹ 90.6 લાખથી વધુનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે, સાથે જ આવા ભ્રામક દાવાઓ બંધ કરવાના નિર્દેશો પણ આપવામાં આવ્યા છે. CCPA એ નોંધ્યું છે કે આવી બધી સંસ્થાઓએ તેની જાહેરાતમાં સફળ ઉમેદવારો દ્વારા પસંદ કરાયેલા અભ્યાસક્રમો અંગેની મહત્વપૂર્ણ માહિતી છુપાવી હતી જે ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 2019 હેઠળ ભ્રામક જાહેરાત સમાન છે.

ઓથોરિટીએ ભાર મૂક્યો છે કે બધી કોચિંગ સંસ્થાઓએ તેમની જાહેરાતોમાં માહિતીનો સત્ય ખુલાસો કડક રીતે કરવો જોઈએ જેથી વિદ્યાર્થીઓ તેમની શૈક્ષણિક પસંદગીઓ અંગે ન્યાયી અને જાણકાર નિર્ણયો લઈ શકે.

SM/GP/DK/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com