ଭାରତର ଦୁଗ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ, ୫୬ତମ ଜିଏସଟି ପରିଷଦ ୩ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୫ ରେ ଆୟୋଜିତ ବୈଠକରେ ଦୁଗ୍ଧ ଓ ଦୁଗ୍ଧଜାତ ଉତ୍ପାଦ ଉପରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଐତିହାସିକ ପଦକ୍ଷେପ ସ୍ୱରୂପ ଅନୁମୋଦନ କରିଛି। ଏହି ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜିଏସଟି ହାରର ସବୁଠାରୁ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ। ଏହା ନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ଅଧିକାଂଶ ଦୁଗ୍ଧ  ଉତ୍ପାଦ ବର୍ତ୍ତମାନ ଟିକସ ମୁକ୍ତ କିମ୍ବା ମାତ୍ର ୫% ହାରରେ ରହିବ।

ସଂଶୋଧିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ, ୨୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର, ୨୦୨୫ ରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ, ନିମ୍ନଲିଖିତ ଦୁଗ୍ଧ  ସାମଗ୍ରୀଗୁଡ଼ିକ ବର୍ତ୍ତମାନ କମ୍ କିମ୍ବା ଶୂନ୍ୟ ଟିକସ ହାର ଲାଗୁ ହେବ:

i. ଅଲ୍ଟ୍ରା ହାଇ ଟେମ୍ପରେଚର (ୟୁଏଚଟି) ଦୁଗ୍ଧ – ଜିଏସଟି ୫% ରୁ ଶୂନକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

ii. ପନିର / ଛେନା (ପ୍ରି-ପ୍ୟାକେଜଡ଼ ଏବଂ ଲେବଲ୍ଡ଼) - ଜିଏସଟି 5% ରୁ ଶୂନକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

iii. ବଟର, ଘିଅ, ଏବଂ ଦୁଗ୍ଧ ସ୍ପ୍ରେଡ୍ - ଜିଏସଟି ୧୨% ରୁ ୫% କୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

iv. ଛେନା - ଜିଏସଟି ୧୨ % ରୁ ୫% କୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

v. କଣ୍ଡେନ୍‌ସଡ ଦୁଗ୍ଧ  - ଜିଏସଟି ୧୨% ରୁ ୫% କୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

vi. ଦୁଗ୍ଧ ଯୁକ୍ତ ପାନୀୟ - ଜିଏସଟି ୧୨% ରୁ ୫% କୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

vii. ଆଇସକ୍ରିମ - ଜିଏସଟି ୧୮% ରୁ ୫% କୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

viii. ଦୁଗ୍ଧ  କ୍ୟାନ - ଜିଏସଟି ୧୨% ରୁ ୫% କୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି

ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଟିକସ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦୁଗ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ। ଦେଶର ସାମଗ୍ରିକ ସାମାଜିକ-ଆର୍ଥିକ ବିକାଶରେ ଯୋଗଦାନ ଦେଇ, ଚାଷୀ ଏବଂ ଗ୍ରାହକ ଉଭୟଙ୍କୁ ଲାଭ ପ୍ରଦାନ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଏହି ସଂସ୍କାର ସିଧାସଳଖ ୮ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଗ୍ରାମୀଣ ଚାଷୀ ପରିବାରକୁ ଲାଭ ଦେବ, ବିଶେଷକରି କ୍ଷୁଦ୍ର, ଏବଂ ଭୂମିହୀନ ଶ୍ରମିକ ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଦୁଗ୍ଧପାଳନରେ ନିୟୋଜିତ, ସିଧାସଳଖ ଲାଭବାନ୍ ହେବେ। ଏହାସହିତ ବହୁତ ଉପଭୋକ୍ତା ମଧ୍ୟ ଲାଭାନ୍ବିତ ହେବେ।  କମ ଟିକସ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବାରେ, ଭେଜାଲ ରୋକିବାରେ ଏବଂ ଘରୋଇ ତଥା ରପ୍ତାନି ବଜାରରେ ଭାରତୀୟ ଦୁଗ୍ଧ ଉତ୍ପାଦର ଚାହିଦା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ।

ଭାରତ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ ଦୁଗ୍ଧ ଉତ୍ପାଦକ, ୨୦୨୩-୨୪ରେ ୨୩୯ ନିୟୁତ ଟନ୍ ଉତ୍ପାଦନ ସହିତ, ବିଶ୍ୱ ଦୁଗ୍ଧ ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରାୟ ୨୪% ଅଟେ। ଦୁଗ୍ଧ ଶିଳ୍ପ କେବଳ କୃଷି ଅର୍ଥନୀତିର ଏକ ମୂଳଦୁଆ ନୁହେଁ ବରଂ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା, ଗ୍ରାମୀଣ ଜୀବିକା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ। ଏକମାତ୍ର ବୃହତ୍ତମ କୃଷି ସାମଗ୍ରୀ ଭାବରେ, ଦୁଗ୍ଧଜାତ ଉତ୍ପାଦ ଅର୍ଥନୀତିରେ ୫.୫% ଅବଦାନ ରଖେ। ୨୦୨୩-୨୪ ରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ମୂଲ୍ୟରେ ଦୁଗ୍ଧ ଉତ୍ପାଦନ ମୂଲ୍ୟ ଟ.୧୨.୨୧ ଲକ୍ଷ କୋଟିରେ ପହଞ୍ଚିଛି। ୨୦୨୪ ରେ ଭାରତୀୟ ଦୁଗ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରର ସାମଗ୍ରିକ ବଜାର ଆକାର ଟ. ୧୮.୯୮ ଲକ୍ଷ କୋଟି ହେବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଏହି ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଜିଏସଟି ସଂସ୍କାର ସ୍ଥାୟୀ ଜୀବିକା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ସହିତ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରର ଉତ୍ପାଦକତା ଏବଂ ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବ।

BS