ભારત-જાપાન ખાસ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારી, જે આપણા સહિયારા મૂલ્યો અને પરસ્પર આદર પર આધારિત છે, તે બંને દેશોની સુરક્ષા અને સમૃદ્ધિને આગળ વધારવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે. આર્થિક સુરક્ષાના ક્ષેત્રમાં સહયોગ એ આપણા દ્વિપક્ષીય સહયોગનો મુખ્ય આધારસ્તંભ છે જે આપણા વ્યૂહાત્મક દૃષ્ટિકોણ અને આર્થિક આવશ્યકતાઓમાં વધતા સંકલનમાંથી ઉદ્ભવે છે.

બે જીવંત લોકશાહી અને મુક્ત બજાર અર્થતંત્રો તરીકે, ભારત અને જાપાન આપણા રાજકીય વિશ્વાસ, આર્થિક ગતિશીલતા અને કુદરતી પૂરકતાના આધારે મહત્વપૂર્ણ અને ઉભરતા ક્ષેત્રોમાં તેમની ભાગીદારીને વેગ આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

● ભારત અને જાપાને નવેમ્બર 2024 માં ઉપ-વિદેશ મંત્રી/વિદેશ સચિવ સ્તરે વ્યૂહાત્મક વેપાર અને ટેકનોલોજી સહિત આર્થિક સુરક્ષા પર ભારત-જાપાન સંવાદનો પ્રથમ રાઉન્ડ શરૂ કર્યો.

● હાલની સરકાર-થી-સરકાર પદ્ધતિઓ તેમજ વ્યૂહાત્મક વેપાર અને ટેકનોલોજી સહિત આર્થિક સુરક્ષા પર સંવાદ દ્વારા, ભારત અને જાપાને ચોક્કસ આર્થિક આંતર-જોડાણોમાંથી ઉદ્ભવતા વિદેશ નીતિ અને સુરક્ષા પડકારો પર નીતિગત દ્રષ્ટિકોણ શેર કર્યા.

● ભારત અને જાપાને સ્થિતિસ્થાપક પુરવઠા શૃંખલાઓ બનાવવા અને મહત્વપૂર્ણ માળખાગત સુવિધાઓ સુરક્ષિત કરવા, મુખ્ય તકનીકોને પ્રોત્સાહન આપવા અને તેનું રક્ષણ કરવા અને વ્યૂહાત્મક વેપાર અને તકનીકી સહયોગમાં દ્વિપક્ષીય અવરોધોને દૂર કરવા માટે દ્વિપક્ષીય સહયોગને આગળ વધારવાનો નિર્ણય લીધો.

● ભારત અને જાપાને મુખ્ય ક્ષેત્રોને માન્યતા આપી જેમને વ્યૂહાત્મક સહયોગ માટે ઉચ્ચ પ્રાથમિકતા આપવામાં આવશે: સેમિકન્ડક્ટર, મહત્વપૂર્ણ ખનિજો, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, સ્વચ્છ ઊર્જા અને માહિતી અને સંચાર તકનીક.

● ભારત સરકાર અને જાપાન સરકાર ખાનગી ક્ષેત્રના નેતૃત્વ હેઠળના પ્રયાસોને સમર્થન આપે છે જે બંને દેશોના રાષ્ટ્રીય આર્થિક સુરક્ષા હિતોનું રક્ષણ કરે છે.

● ભારત અને જાપાને કીદાનરેન (જાપાન બિઝનેસ ફેડરેશન) અને કોન્ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયન ઇન્ડસ્ટ્રી (CII) વચ્ચે આર્થિક સુરક્ષા પર ભારત-જાપાન ખાનગી-ક્ષેત્ર સંવાદના પ્રારંભનું સ્વાગત કર્યું અને જાપાન એક્સટર્નલ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઇઝેશન (JETRO), CII અને જાપાન ચેમ્બર ઓફ કોમર્સ એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રી ઇન ઇન્ડિયા (JCCII) દ્વારા પ્રસ્તાવિત ભારત-જાપાન આર્થિક અને સુરક્ષા સહયોગ પર સંયુક્ત કાર્ય યોજનાને અનુસરીને, વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોમાં નક્કર પગલાં આગળ વધારવા માટે નજીકના જાહેર-ખાનગી સહયોગની અપેક્ષા વ્યક્ત કરી.

સેમિકન્ડક્ટર

● ભારતના ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી ટેકનોલોજી મંત્રાલય (MeitY) અને જાપાનના અર્થતંત્ર વેપાર અને ઉદ્યોગ મંત્રાલય (METI) એ જુલાઈ 2023 માં ભારત-જાપાન સેમિકન્ડક્ટર સપ્લાય ચેઇન ભાગીદારી પર સહકારના મેમોરેન્ડમ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા જે સેમિકન્ડક્ટર સપ્લાય ચેઇનને વધારવા માટે સહયોગને મજબૂત બનાવે છે.

● ભારત અને જાપાને ભારત-જાપાન સેમિકન્ડક્ટર પોલિસી ડાયલોગ હેઠળ બેઠકો યોજી હતી, જેમાં સરકારી સંસ્થાઓ, કંપનીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને સેમિકન્ડક્ટરમાં સ્થિતિસ્થાપક સપ્લાય ચેઇન, પ્રતિભા અને સંશોધન અને વિકાસ માટે તકો શોધવા માટે એકસાથે લાવવામાં આવી હતી.

● ભારત અને જાપાને પ્રશંસા કરી હતી કે ખાનગી ક્ષેત્ર આર્થિક સુરક્ષામાં ફાળો આપતી પ્રવૃત્તિઓ સહિત વિવિધ પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાય છે. તેમણે નીચેના પ્રયાસોનું સ્વાગત કર્યું, જે સેમિકન્ડક્ટર સપ્લાય ચેઇનને વૈવિધ્યીકરણ કરે છે અને મેક ઇન ઇન્ડિયા પહેલને અનુરૂપ ભારતમાં સેમિકન્ડક્ટર ઉદ્યોગોના પ્રતિભા અને સહાયક વિકાસ સહિત દ્વિપક્ષીય સહયોગને મજબૂત બનાવે છે:

◦ જાપાની સેમિકન્ડક્ટર કંપની રેનેસાસ ઇલેક્ટ્રોનિક્સ દ્વારા CG પાવર સાથે ગુજરાતના સાણંદમાં સેમિકન્ડક્ટર OSATની સ્થાપના

◦ મે 2025 માં MeitY ના ચિપ્સ ટુ સ્ટાર્ટઅપ (C2S) કાર્યક્રમ હેઠળ રેનેસાસ અને સેન્ટર ફોર ડેવલપમેન્ટ ઓફ એડવાન્સ્ડ કમ્પ્યુટિંગ વચ્ચે બે MoU પર હસ્તાક્ષર. આ MoU ઉદ્યોગ-શૈક્ષણિક સહયોગને વધારશે અને સ્થાનિક સ્ટાર્ટઅપ્સને તકનીકી પ્રગતિ ચલાવવા અને સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા સક્ષમ બનાવશે; અને,

◦ VLSI અને એમ્બેડેડ સેમિકન્ડક્ટર સિસ્ટમ્સના ક્ષેત્રમાં સંશોધન અને સહયોગ માટે Renesas એ જૂન 2024 માં IIT હૈદરાબાદ સાથે MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

◦ ટોક્યો ઇલેક્ટ્રોન અને TATA ઇલેક્ટ્રોનિક્સે ભારતમાં સેમિકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમ સ્થાપિત કરવા માટે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી શરૂ કરી.

● જાપાન અને ભારત ક્વાડ દ્વારા આર્થિક સુરક્ષા અને સામૂહિક સ્થિતિસ્થાપકતા પર તેમના સહયોગને મજબૂત બનાવવાનું ચાલુ રાખે છે, ખાસ કરીને સેમિકન્ડક્ટર સપ્લાય ચેઇન્સ કન્ટિજન્સી નેટવર્ક દ્વારા.

● ભારત અને જાપાને સેમિકન્ડક્ટર ઉદ્યોગ સહિત ઉભરતા ટેકનોલોજી ક્ષેત્રોમાં ભારતીય સાહસ અને સ્ટાર્ટ-અપ કંપનીઓ માટે તમિલનાડુ સરકાર દ્વારા સ્થાપિત ભંડોળને ટેકો આપવા માટે તમિલનાડુ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રમોશન પ્રોગ્રામ (તબક્કો 3) નામના જાપાનના યેન લોન પ્રોજેક્ટ અંગે નોંધો પર હસ્તાક્ષર કર્યા અને તેમની આપ-લે કરી.
ક્રિટિકલ મિનરલ્સ

● ભારત અને જાપાન મિનરલ સિક્યુરિટી પાર્ટનરશિપ અને ઇન્ડો-પેસિફિક ઇકોનોમિક ફ્રેમવર્ક અને ક્વાડ ક્રિટિકલ મિનરલ્સ ઇનિશિયેટિવ્સમાં ભાગીદારી દ્વારા ક્રિટિકલ મિનરલ્સ સપ્લાય ચેઇનને મજબૂત બનાવવા માટે સાથે મળીને કામ કરી રહ્યા છે.

● ભારતના ખાણ મંત્રાલય અને જાપાનના METI એ ઓગસ્ટ 2025 માં ખનિજ સંસાધનોના ક્ષેત્રમાં સહકારના મેમોરેન્ડમ પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

● ભારત અને જાપાને આંધ્રપ્રદેશમાં ટોયોટા સુશોના રેર અર્થ રિફાઇનિંગ પ્રોજેક્ટ દ્વારા તેમના સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવ્યો જેનો ઉદ્દેશ્ય દુર્લભ પૃથ્વી સામગ્રી માટે સ્થિર સપ્લાય ચેઇન સ્થાપિત કરવાનો છે.

માહિતી અને સંદેશાવ્યવહાર ટેકનોલોજી

● આંતરિક બાબતો અને સંદેશાવ્યવહાર મંત્રાલય (MIC) એ ભારતમાં ઓપન RAN પાઇલટ પ્રોજેક્ટને ટેકો આપ્યો અને આ ક્ષેત્રમાં તેમના સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવાનો સંકલ્પ કર્યો.

● NEC અને રિલાયન્સ જિયોએ માહિતી અને સંદેશાવ્યવહાર ટેકનોલોજી માળખાગત સુવિધાઓ અને ટેકનોલોજી, ખાસ કરીને 5G ટેકનોલોજી અને ઓપન RAN પર સહયોગ કરવા માટે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી સ્થાપિત કરી.

● NEC, ચેન્નાઈમાં તેના સેન્ટર ઓફ એક્સેલન્સ લેબોરેટરી દ્વારા, એન્ડ-ટુ-એન્ડ ઓપન RAN સિસ્ટમ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપ્યું.

● ભારતના સંદેશાવ્યવહાર મંત્રાલય અને જાપાનના MIC એ મે 2022 માં ભારત-જાપાન ICT સહકાર ફ્રેમવર્ક હેઠળ 7મી ભારત-જાપાન ICT સંયુક્ત કાર્યકારી જૂથની બેઠક યોજી હતી જેનો ઉદ્દેશ્ય ઉભરતી તકનીકોમાં સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.

● ભારત અને જાપાન જાપાન ICT ફંડ (JICT) અને જાપાન બેંક ફોર ઇન્ટરનેશનલ કોઓપરેશન (JBIC) દ્વારા સંયુક્ત પ્રોજેક્ટ્સમાં સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવાનું ચાલુ રાખશે.

● NTT JICT અને JBIC દ્વારા રોકાણ અને ધિરાણના અમલીકરણ દ્વારા તેના ડેટા
સેન્ટર વ્યવસાય (હાલમાં 20 ડેટા સેન્ટર )ને વિસ્તૃત કરવાનું ચાલુ રાખવાની યોજના ધરાવે છે.

સ્વચ્છ ઉર્જા

● ભારત અને જાપાને ઓગસ્ટ 2025 માં યોજાયેલા 11મા ભારત-જાપાન ઉર્જા સંવાદના સંયુક્ત નિવેદનનું સ્વાગત કર્યું.

● ભારત અને જાપાને સંયુક્ત ક્રેડિટિંગ મિકેનિઝમ (JCM) પર સહકારના મેમોરેન્ડમ પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કર્યું.

● ભારતના નવી અને નવીનીકરણીય ઉર્જા મંત્રાલય અને METI એ સ્વચ્છ હાઇડ્રોજન અને એમોનિયા પર સંયુક્ત ઉદ્દેશ્ય ઘોષણાપત્ર જારી કર્યો.

● IHI કોર્પોરેશન, કોવા અને અદાણી પાવર લિમિટેડે
ગુજરાતના મુન્દ્રા પાવર પ્લાન્ટ ખાતે એમોનિયા સહ-ફાયરિંગ પ્રદર્શન માટે સહયોગ પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

● JBIC અને ઓસાકા ગેસે આગામી ત્રણ વર્ષમાં કર્ણાટકમાં મુખ્યત્વે હાલના અને નવા વિકાસ અસ્કયામતો સહિત 400MW નવીનીકરણીય ઉર્જા પોર્ટફોલિયોની માલિકી અને સંચાલન કરવા માટે ક્લીન મેક્સ ઓસાકા ગેસ રીન્યુએબલ એનર્જી પ્રા. લિ. નામના ક્લીન મેક્સ સાથે સહ-રોકાણ ભાગીદારી બનાવવા માટે એક વ્યવસ્થા પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

● ભારત અને જાપાન ગ્લોબલ બાયોફ્યુઅલ એલાયન્સ જેવા આંતરરાષ્ટ્રીય માળખા દ્વારા બાયોફ્યુઅલમાં તેમનો સહયોગ ચાલુ રાખશે.

● ભારત અને જાપાને બેટરી સપ્લાય ચેઇન સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવાની પહેલનું સ્વાગત કર્યું, જેમાં JETRO અને જાપાન સરકાર દ્વારા ભારતમાં 70થી વધુ કંપનીઓ અને સરકારી સંગઠનોની ભાગીદારી સાથે બેટરી અને મહત્વપૂર્ણ ખનિજો સપ્લાય ચેઇન પર આયોજિત બિઝનેસ મેચમેકિંગ અને રાઉન્ડ ટેબલનો સમાવેશ થાય છે.

● ભારત અને જાપાને ભારત સરકાર અને JBIC દ્વારા સ્થાપિત ભારત-જાપાન ફંડ દ્વારા પર્યાવરણીય સંરક્ષણ અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવાનું સ્વાગત કર્યું.

● JBIC અને પાવર ફાઇનાન્સ કોર્પોરેશન લિમિટેડે આસામ, ઉત્તરપૂર્વ ભારતમાં વાંસ આધારિત બાયોઇથેનોલ ઉત્પાદન પ્રોજેક્ટને ટેકો આપવા માટે JPY 60 બિલિયન સુધીના લોન કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા , જેનો અમલ આસામ બાયો ઇથેનોલ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ દ્વારા કરવામાં આવી રહ્યો છે.

● JBIC એ જાપાની ઓટોમોટિવ પાર્ટ્સ કંપનીઓ (યોકોહામા રબર, યાઝાકી કોર્પોરેશન, વગેરે) ના રોકાણ પ્રોજેક્ટ્સ માટે ધિરાણ, જાપાની ઓટોમોબાઇલ ઉત્પાદકો (પર્યાવરણને અનુકૂળ વાહનો) ની સપ્લાય ચેઇનને મજબૂત કરવા માટે લોન અને જાપાની લોજિસ્ટિક્સ કંપનીઓ (કોનોઇક ટ્રાન્સપોર્ટ)ના રેલ્વે કન્ટેનર ટ્રાન્સપોર્ટ વ્યવસાય માટે ટેકો સહિત નાણાકીય સહાયના પગલાં અમલમાં મૂક્યા. ભારતના મોડેલ શિફ્ટમાં ફાળો આપવા માટે.

વૈજ્ઞાનિક સહયોગ

● ભારત અને જાપાન આ વર્ષે વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી અને નવીનતા વિનિમયના વર્ષ તરીકે ઉજવણી કરીને તેમના S&T જોડાણને વધુ ગાઢ બનાવી રહ્યા છે.

● ભારત અને જાપાને જૂન 2025માં વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી સહયોગ પર 11મી સંયુક્ત સમિતિની બેઠક યોજી હતી અને ખાસ કરીને AI, ક્વોન્ટમ ટેકનોલોજી, બાયોટેકનોલોજી, આબોહવા પરિવર્તન ટેકનોલોજી અને અવકાશ જેવી નવી અને ઉભરતી ટેકનોલોજીઓમાં વૈજ્ઞાનિક સહયોગની સંપૂર્ણ શ્રેણી પર ચર્ચા કરી હતી.

● ભારત અને જાપાને વ્હીકલ-ટુ-એવરીથિંગ (V2X) પર ઘણા સંયુક્ત પ્રદર્શન પ્રયોગો કર્યા છે, 2019 થી V2X સિસ્ટમ પર વાર્ષિક ટેકનિકલ-વર્કશોપ યોજ્યા છે, અને V2X ટેકનોલોજી અને બુદ્ધિશાળી પરિવહન પ્રણાલીઓ પર સહયોગ કરવાની તકો શોધી છે.

● ભારત અને જાપાન જાપાન વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી એજન્સી (JST) અને DST વચ્ચે SICORP દ્વારા અત્યાધુનિક ક્ષેત્રોમાં દરખાસ્તો માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સંયુક્ત કોલનો અમલ કરે છે.

● ભારત અને જાપાને ભારત-જાપાન AI સહકાર પહેલ શરૂ કરી જે સંયુક્ત સંશોધન, યુનિવર્સિટીઓ અને કંપનીઓ વચ્ચે પહેલને પ્રોત્સાહન, લાર્જ લેંગ્વેજ મોડેલ્સ (LLMs) ના વિકાસ પર સહયોગ અને વિશ્વસનીય AI ઇકોસિસ્ટમને પ્રોત્સાહન આપવા માટે AI માં વ્યૂહાત્મક સહયોગને પ્રોત્સાહન આપશે.

● ભારત અને જાપાને 2025માં ડિજિટલ ભાગીદારી 2.0 પર MoC ને નવીકરણ કર્યું જેથી સેમિકન્ડક્ટર્સ, AI, ડિજિટલ પબ્લિક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, R&D, સ્ટાર્ટ-અપ્સ સહિત ડિજિટલ ક્ષેત્રમાં સહયોગને પ્રોત્સાહન મળે.

● ભારત અને જાપાને LOTUS પ્રોગ્રામ અને સાકુરા સાયન્સ એક્સચેન્જ પ્રોગ્રામ જેવા જાપાનમાં સંશોધન કરવા અને ઇન્ટર્નશિપ દ્વારા જાપાની કંપનીઓ સાથે મેચિંગને સરળ બનાવવા માટે અનુસ્નાતક અને ડોક્ટરલ વિદ્યાર્થીઓ સહિત ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને ટેકો આપીને અત્યાધુનિક ક્ષેત્રોમાં માનવ સંસાધન વિનિમયને મજબૂત બનાવ્યો.

● શિક્ષણ સંસ્કૃતિ, રમતગમત, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલય (MEXT) એ વૈજ્ઞાનિક વિનિમય અને સંશોધન અને વિકાસમાં સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ભારતના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી મંત્રાલય સાથે સંયુક્ત હિત નિવેદન (JSOI) પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

● NTT DATA, ક્લાઉડ પ્લેટફોર્મ કંપની નેયસા નેટવર્ક્સ અને તેલંગાણા સરકારે હૈદરાબાદમાં INR 10,500 કરોડના રોકાણ સાથે AI ડેટા સેન્ટર ક્લસ્ટર સ્થાપવા માટે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા.

ફાર્માસ્યુટિકલ્સ

● જાપાન એજન્સી ફોર મેડિકલ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ, ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી અને ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ એક કરાર પર હસ્તાક્ષર કરશે જાપાનના સ્ટ્રેટેજિક ઇન્ટરનેશનલ કોલાબોરેટિવ રિસર્ચ પ્રોગ્રામ હેઠળ આરોગ્ય અને તબીબી સંશોધનમાં સહયોગ પર એમઓસી .

● ભારત પ્રજાસત્તાક સરકારના આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયના સેન્ટ્રલ ડ્રગ્સ સ્ટાન્ડર્ડ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઇઝેશન (CDSCO) અને જાપાનના આરોગ્ય, શ્રમ અને કલ્યાણ મંત્રાલય વચ્ચે એક એમઓસી પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા.

● ભારત અને જાપાન સમાન વિચારધારા ધરાવતા દેશો વચ્ચે બાયોફાર્માસ્યુટિકલ એલાયન્સ દ્વારા સ્થિતિસ્થાપક સપ્લાય ચેઇન બનાવવાના પ્રયાસોમાં સહયોગ કરવાનું ચાલુ રાખશે.

● JBIC નાના અને મધ્યમ કદના સાહસો માટે રાસાયણિક અને ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગોમાં જાપાની કંપનીઓ દ્વારા રોકાણ પ્રોજેક્ટ્સ માટે લોન પૂરી પાડી રહ્યું છે.

અમારી ભાગીદારીનો વિસ્તાર કરીને, જાપાન અને ભારત, વિકસતા વૈશ્વિક પડકારોની પૃષ્ઠભૂમિમાં મહત્વપૂર્ણ આર્થિક હિતોનું રક્ષણ કરવામાં તેમના સહિયારા હિતને ઓળખીને, આર્થિક સુરક્ષાના ક્ષેત્રમાં સહયોગને આગળ વધારવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. ઇન્ડો-પેસિફિક અને તેનાથી આગળના નિયમો-આધારિત આર્થિક વ્યવસ્થા માટે તેમના સામાન્ય દ્રષ્ટિકોણમાં લંગરાયેલા, બંને દેશો વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોમાં સ્થિતિસ્થાપકતા બનાવવા, ટેકનોલોજી અને માળખાગત સુરક્ષા વધારવા અને વિશ્વસનીય અને પારદર્શક માળખાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકાર, ઉદ્યોગ અને શિક્ષણ ક્ષેત્રે સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવાનું ચાલુ રાખશે.

SM/NP/GP/JD

(Release ID: 2162106) Visitor Counter : 27