2016માં પ્રથમ વખત તેના આરંભ પછી, આયુર્વેદ દિવસ દર વર્ષે એક નિશ્ચિત તારીખે એટલે કે 23 સપ્ટેમ્બરના રોજ ઉજવવામાં આવશે, જે ભારત સરકાર દ્વારા માર્ચ 2025માં જારી કરાયેલ ગેઝેટ સૂચના દ્વારા સૂચિત કરવામાં આવ્યું હતું. અગાઉ, આયુર્વેદ દિવસ ધન્વંતરી જયંતી (ધનતેરસ)ના રોજ ઉજવવામાં આવતો હતો. નિશ્ચિત તારીખ નક્કી કરવાનો નિર્ણય એક ઐતિહાસિક પરિવર્તન દર્શાવે છે, જે આયુર્વેદને એક સાર્વત્રિક કેલેન્ડર ઓળખ આપે છે અને વૈશ્વિક સ્તરે વધુ ભાગીદારીને સક્ષમ બનાવે છે.

આ વર્ષની ઉજવણી માટે થીમ - 'આયુર્વેદ ફોર પીપલ એન્ડ પ્લેનેટ' ની જાહેરાત કરતા, આયુષ રાજ્યમંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) અને આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ રાજ્યમંત્રી, શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવે જણાવ્યું હતું કે, "આયુર્વેદ ફક્ત એક આરોગ્યસંભાળ પ્રણાલી નથી, તે જીવનનું વિજ્ઞાન છે જે વ્યક્તિ અને પર્યાવરણ વચ્ચે સુમેળના સિદ્ધાંતમાં મૂળ ધરાવે છે. 23 સપ્ટેમ્બરને આયુર્વેદ દિવસ તરીકે નિયુક્ત કરીને, ભારતે આયુર્વેદને વૈશ્વિક કેલેન્ડર ઓળખ આપી છે. 2025ની થીમ, 'આયુર્વેદ ફોર પીપલ એન્ડ પ્લેનેટ', વૈશ્વિક સુખાકારી અને સ્વસ્થ ગ્રહ માટે આયુર્વેદની સંપૂર્ણ સંભાવનાનો ઉપયોગ કરવાના આપણા સામૂહિક સંકલ્પને પ્રતિબિંબિત કરે છે."

આયુષ મંત્રાલયના સચિવ વૈદ્ય રાજેશ કોટેચાએ જણાવ્યું હતું કે, “2016માં તેની શરૂઆત થઈ ત્યારથી, આયુર્વેદ દિવસ ભારતના પરંપરાગત જ્ઞાનની ઉજવણી કરતી વૈશ્વિક ચળવળ તરીકે ઉભરી આવ્યો છે. પ્રથમ અખિલ ભારતીય NSSO સર્વેક્ષણ પુષ્ટિ આપે છે કે આયુર્વેદ ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતી સારવાર પદ્ધતિ છે. 2025ની થીમ સર્વાંગી સ્વાસ્થ્ય અને પર્યાવરણીય સંતુલનને આગળ વધારવા પ્રત્યેની અમારી પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરે છે.”

9મો આયુર્વેદ દિવસ (2024) ભારતની આરોગ્યસંભાળ યાત્રામાં એક સીમાચિહ્નરૂપ હતો જ્યારે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ નવી દિલ્હી સ્થિત ઓલ ઈન્ડિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ આયુર્વેદ (AIIA) ના બીજા તબક્કાનું ઉદ્ઘાટન કર્યું, આયુર્વેદમાં ચાર શ્રેષ્ઠતા કેન્દ્રો શરૂ કર્યા, અને લગભગ ₹12,850 કરોડના મૂલ્યના અન્ય આરોગ્ય-સંબંધિત પહેલો સાથે રાષ્ટ્રવ્યાપી “દેશ કા પ્રકૃતિ પરીક્ષા અભિયાન” અભિયાન રજૂ કર્યું.

આ ગતિના આધારે, આયુર્વેદ દિવસ 2025ની કલ્પના ફક્ત એક ઔપચારિક પ્રસંગ તરીકે નહીં, પરંતુ જીવનશૈલી સંબંધિત વિકૃતિઓ, આબોહવા-સંબંધિત રોગો અને તણાવ વ્યવસ્થાપન જેવા સમકાલીન વૈશ્વિક પડકારોના ઉકેલ તરીકે આયુર્વેદને સ્થાન આપવા તરફના પગલા તરીકે કરવામાં આવી છે.

આ ઉજવણીમાં જાગૃતિ અભિયાન, યુવા જોડાણ કાર્યક્રમો, સુખાકારી પરામર્શ અને આયુષ મંત્રાલય અને તેની સંસ્થાઓ દ્વારા સંકલિત આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગનો સમાવેશ થશે. સમગ્ર ભારતમાં અને વિશ્વભરના 150થી વધુ દેશોમાં પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જે આયુર્વેદની વધતી જતી આંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા અને લોકો માટે સ્વાસ્થ્ય અને ગ્રહ સાથે સુમેળને પ્રોત્સાહન આપવામાં તેની ભૂમિકાને પુષ્ટિ આપે છે.

SM/NP/GP/JD