દેશના દરિયાકાંઠાના અર્થતંત્રને વેગ આપવાના ઐતિહાસિક ક્ષણમાં, કોસ્ટલ શિપિંગ બિલ, 2025 આજે રાજ્યસભામાં પસાર કરવામાં આવ્યું. આ સીમાચિહ્નરૂપ કાયદો નવ દરિયાકાંઠાના રાજ્યો અને ચાર કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં ફેલાયેલા ભારતના 11,098 કિમી લાંબા વ્યૂહાત્મક દરિયાકાંઠાની વિશાળ અને વિશાળ સંભાવનાને ઉજાગર કરશે. કેન્દ્રીય બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ (MoPSW) મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલ દ્વારા આ બિલ પસાર કરવા માટે રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.

3 એપ્રિલ, 2025ના રોજ લોકસભા દ્વારા પસાર કરાયેલ આ બિલ, દરિયાકાંઠાના શિપિંગને સંચાલિત કરતા કાનૂની માળખાને સરળ અને આધુનિક બનાવવાનો પ્રયાસ કરે છે, અને વૈશ્વિક કેબોટેજ ધોરણોને અનુરૂપ નવા યુગના પ્રગતિશીલ કાયદા સાથે મર્ચન્ટ શિપિંગ એક્ટ, 1958ના ભાગ XIV ને બદલે છે.

રાજ્યસભામાં બિલ રજૂ કરતા, કેન્દ્રીય મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલે જણાવ્યું હતું કે આ કાયદો ભારતની "2030 સુધીમાં દરિયાકાંઠાના કાર્ગોનો હિસ્સો 230 મિલિયન મેટ્રિક ટન સુધી વધારવાની મહત્વાકાંક્ષા માટે મહત્વપૂર્ણ છે જેથી આત્મનિર્ભર ભારત અને વિકસિત ભારતમાં દરિયાઈ ક્ષેત્રના યોગદાનને મજબૂત બનાવી શકાય."

કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું, "આ માત્ર કાનૂની સુધારા નથી પરંતુ આર્થિક વિકાસ, રોજગાર અને લોજિસ્ટિક્સ કાર્યક્ષમતા માટે વ્યૂહાત્મક સક્ષમકર્તા છે. આ બિલ નિયમનકારી બોજ ઘટાડે છે, ભારતીય જહાજોની સ્પર્ધાત્મકતા વધારે છે અને ભારતને વૈશ્વિક દરિયાઈ હબ બનાવવાના પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના વિઝન સાથે સુસંગત છે."

કોસ્ટલ શિપિંગ બિલ, 2025માં છ પ્રકરણો અને 42 કલમો છે. તે દરિયાકાંઠાના શિપિંગ માટે એક સરળ લાઇસન્સિંગ સિસ્ટમ રજૂ કરે છે અને દરિયાકાંઠાના વેપારમાં રોકાયેલા વિદેશી જહાજોના નિયમન માટે એક માળખું બનાવે છે. વધુમાં, બિલ ભવિષ્યના માળખાગત વિકાસ અને નીતિ દિશાને માર્ગદર્શન આપવા માટે રાષ્ટ્રીય દરિયાકાંઠાના અને આંતરિક શિપિંગ વ્યૂહાત્મક યોજના બનાવવાની પણ જોગવાઈ કરે છે.

બિલ દરિયાકાંઠાના શિપિંગ માટે એક રાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ બનાવવાની પણ જોગવાઈ કરે છે, જે અધિકૃત અને નિયમિતપણે અપડેટ થયેલા ડેટાની વાસ્તવિક સમયની ઍક્સેસને સક્ષમ બનાવશે. આ ડેટાબેઝ સંભવિત રોકાણકારોને સરકારની વિકાસ યોજનાઓ અને ક્ષેત્રમાં નીતિ પ્રાથમિકતાઓ વિશે માહિતગાર રાખશે, જેનાથી પારદર્શિતા અને વિશ્વાસને પ્રોત્સાહન મળશે.

એકવાર લાગુ થયા પછી, બિલ સ્થાનિક માલવાહક ટ્રાફિકમાં ભારતીય જહાજોની ભાગીદારી વધારીને સપ્લાય-ચેઇન સુરક્ષામાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે તેવી અપેક્ષા છે. સર્બાનંદ સોનોવાલે વધુમાં ઉમેર્યું, “પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના સ્વપ્નદ્રષ્ટા નેતૃત્વ હેઠળ, અમે આત્મનિર્ભર ભારત બનાવવા માટે એક મિશન મોડ પર કામ કરી રહ્યા છીએ. આ ભાવનાને અનુરૂપ, આ બિલનો હેતુ વિદેશી જહાજો પર ભારતની નિર્ભરતા ઘટાડવાનો છે, જેનાથી વિદેશી વિનિમયનો પ્રવાહ અટકશે. આમ કરીને, તે સ્થાનિક આર્થિક વિકાસને વેગ આપશે, દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં રોજગારની તકો ઉભી કરશે અને ભારતીય શિપિંગ ઓપરેટરો માટે વ્યવસાય કરવાની સરળતાને મજબૂત બનાવશે.”

"કોસ્ટલ શિપિંગ બિલ, 2025 પસાર થવા સાથે, ભારત એક સીમાચિહ્નરૂપ, કાર્યક્ષમ અને વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક દરિયાકાંઠાના અને આંતરિક શિપિંગ ઇકોસિસ્ટમ બનાવવા તરફ નિર્ણાયક પગલું ભરી રહ્યું છે. આ સીમાચિહ્નરૂપ સુધારો આપણા દરિયાકાંઠાની અપાર સંભાવનાઓને મુક્ત કરશે, સપ્લાય ચેઇન સ્થિતિસ્થાપકતામાં વધારો કરશે અને વિકસિત ભારતના આપણા વિઝનને અનુરૂપ આર્થિક વિકાસને આગળ ધપાવશે," કેન્દ્રીય મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલે જણાવ્યું હતું.

કોસ્ટલ શિપિંગ એક્ટ, 2025 પસાર થવા સાથે, બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રાલયે ત્રણેય મહત્વપૂર્ણ દરિયાઇ કાયદાઓ - મર્ચન્ટ શિપિંગ બિલ, 2025, સમુદ્ર દ્વારા કાર્ગો કેરેજ બિલ, 2025 અને કોસ્ટલ શિપિંગ એક્ટ - માટે સફળતાપૂર્વક સંસદીય મંજૂરી મેળવી લીધી છે - જે વિકસિત ભારત અને આત્મનિર્ભર ભારતના વિઝનને અનુરૂપ આધુનિક, કાર્યક્ષમ અને આત્મનિર્ભર દરિયાઇ ઇકોસિસ્ટમ માટે માર્ગ મોકળો કરે છે.

"પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના દૂરંદેશી નેતૃત્વ હેઠળ, અમારા મંત્રાલયે ભારતના દરિયાઈ ક્ષેત્રને આધુનિક બનાવવા માટે ઐતિહાસિક કાયદાકીય સુધારા હાથ ધર્યા છે. ત્રણ ઐતિહાસિક બિલ - મર્ચન્ટ શિપિંગ બિલ, ધ કેરેજ ઓફ કાર્ગો બાય સી બિલ અને ધ કોસ્ટલ શિપિંગ એક્ટ - પસાર થવા સાથે, અમે ભવિષ્ય માટે તૈયાર દરિયાઈ ઇકોસિસ્ટમ માટે મજબૂત પાયો નાખી રહ્યા છીએ. જે આત્મનિર્ભર ભારતને ટેકો આપે છે અને આપણને વિકસિત ભારતના ધ્યેયની નજીક લઈ જાય છે," કેન્દ્રીય મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલે જણાવ્યું હતું.

આ ઐતિહાસિક કાયદાનો પસાર થવાથી ભારત એક સંકલિત, કાર્યક્ષમ અને વૈશ્વિક સ્તરે સ્પર્ધાત્મક દરિયાકાંઠા અને આંતરદેશીય શિપિંગ ઇકોસિસ્ટમ બનાવવા તરફ એક પગલું નજીક આવી ગયું છે.

AP/IJ/GP/JD