ઉપરાષ્ટ્રપતિ, શ્રી જગદીપ ધનખરે આજે રાજકીય પક્ષો વચ્ચે સૌહાર્દ અને પરસ્પર આદરનું આહ્વાન કરતા કહ્યું, “હું રાજકીય ક્ષેત્રના દરેકને અપીલ કરું છું - કૃપા કરીને પરસ્પર આદર રાખો. કૃપા કરીને ટેલિવિઝન પર અથવા અન્યથા એક પક્ષ અથવા બીજા પક્ષના નેતૃત્વ સામે અયોગ્ય ભાષાનો ઉપયોગ ન કરો. આ સંસ્કૃતિ આપણી સભ્યતાનો સાર નથી. આપણે આપણી ભાષા પ્રત્યે સાવચેત રહેવું પડશે…..વ્યક્તિગત હુમલાઓ ટાળો. હું રાજકારણીઓને અપીલ કરું છું. રાજકારણીઓને અપીલ કરું છું. રાજકારણીઓને નામો આપવાનું બંધ કરવાનો સમય આવી ગયો છે. જ્યારે વિવિધ રાજકીય પક્ષોમાં લોકો અન્ય રાજકીય પક્ષોના વરિષ્ઠ લોકોને નામો આપે છે અને તેમના નામો બોલાવે છે ત્યારે તે આપણી સંસ્કૃતિ માટે સારું નથી.

આપણી પાસે શિષ્ટાચાર, પરસ્પર આદરની સંપૂર્ણ ભાવના હોવી જોઈએ - અને તે આપણી સંસ્કૃતિની માંગ છે. અન્યથા આપણે આપણી વિચાર પ્રક્રિયામાં એકતા રાખી શકતા નથી…..મારા પર વિશ્વાસ કરો, જો નેતાઓ વધુ વારંવાર ભળી જાય તો રાજકીય સંવાદ ઉચ્ચ સ્તરે થાય છે. તેમની પાસે વધુ સારી વાતચીત હોય છે તેઓ એકબીજા સાથે વ્યક્તિગત સ્તરે વિચારોનું આદાન-પ્રદાન કરે છે - રાષ્ટ્રનું હિત જળવાઈ રહેશે……. આપણે શા માટે આપણી વચ્ચે લડવું જોઈએ? આપણે અંદરોઅંદર દુશ્મનો શોધવા ન જોઈએ. મારી જાણકારી મુજબ, દરેક ભારતીય રાજકીય પક્ષ અને દરેક સંસદસભ્ય અંતે રાષ્ટ્રવાદી છે. તે રાષ્ટ્રમાં માને છે. તે રાષ્ટ્રની પ્રગતિમાં માને છે…….લોકશાહી ક્યારેય એવી નથી હોતી જ્યાં એક જ પક્ષ સત્તામાં આવે. આપણે આપણા જીવનકાળમાં જોયું છે કે, રાજ્ય સ્તરે, પંચાયત સ્તરે, મ્યુનિસિપલ સ્તરે પરિવર્તન આવે છે, તે એક લોકશાહી પ્રક્રિયા છે. પરંતુ એક વાત ચોક્કસ છે કે, વિકાસની સાતત્યતા હોવી જોઈએ, આપણી સભ્યતાની નીતિઓની સાતત્યતા હોવી જોઈએ, અને તે ફક્ત એક જ પાસાંથી આવે છે. આપણે લોકશાહી સંસ્કૃતિનો આદર કરવો જોઈએ.”

"મિત્રો, એક સમૃદ્ધ લોકશાહી સતત કડવાશનું વાતાવરણ રાખી શકતી નથી... જ્યારે તમને રાજકીય વાતાવરણ અલગ દિશામાં હોય ત્યારે તમારું મન ખલેલ પહોંચાડે છે. હું દેશના દરેકને વિનંતી કરું છું કે રાજકીય તાપમાન નીચે લાવવું જોઈએ. રાજકારણ સંઘર્ષ નથી, રાજકારણ ક્યારેય એક દિશાહીન ન હોઈ શકે. વિવિધ રાજકીય વિચાર પ્રક્રિયાઓ હશે પરંતુ રાજકારણનો અર્થ એ છે કે એક જ ઉદ્દેશ્ય પ્રાપ્ત કરવો પરંતુ કોઈક રીતે અલગ અલગ રીતે. હું દૃઢપણે માનું છું કે આ દેશમાં કોઈ પણ વ્યક્તિ રાષ્ટ્ર વિરુદ્ધ વિચારશે નહીં. હું કોઈ રાજકીય પક્ષને ભારતની વિભાવનાની વિરુદ્ધ હોવાની કલ્પના કરી શકતો નથી. તેમની પાસે અલગ અલગ રીતો, અલગ અલગ વિચારસરણી હોઈ શકે છે; પરંતુ તેમણે એકબીજા સાથે ચર્ચા કરવાનું, એકબીજા સાથે સંવાદ કરવાનું શીખવું જોઈએ. સંઘર્ષ એ કોઈ રસ્તો નથી. જ્યારે આપણે રાજકીય ક્ષેત્રમાં પણ આપણી વચ્ચે લડીએ છીએ, ત્યારે આપણે આપણા દુશ્મનને મજબૂત બનાવી રહ્યા છીએ. આપણે તેમને આપણને વિભાજીત કરવા માટે પૂરતી સામગ્રી આપી રહ્યા છીએ. તેથી, યુવાઓ મહત્વનું દબાણ જૂથ છે. તમારી પાસે ખૂબ જ મજબૂત શક્તિ છે. તમારી વિચાર પ્રક્રિયા રાજકારણી, તમારા સંસદસભ્ય, તમારા ધારાસભ્ય, તમારા કોર્પોરેટરને નિયંત્રિત કરશે. રાષ્ટ્ર વિશે વિચારો. વિકાસ વિશે વિચારો", તેમણે ઉમેર્યું હતું.

આજે ઉપરાષ્ટ્રપતિ એન્ક્લેવ ખાતે રાજ્યસભા ઇન્ટર્નશિપ પ્રોગ્રામ (RSIP) ના સહભાગીઓની આઠમી બેચના ઉદ્ઘાટન કાર્યક્રમને સંબોધતા, શ્રી ધનખરે ભાર મૂક્યો, “જ્યારે રાષ્ટ્રીય હિત હોય ત્યારે આપણે રાજકારણ ન કરીએ, વિકાસ પર રાજકારણ ન કરીએ, રાષ્ટ્રના વિકાસની વાત આવે ત્યારે રાજકારણ ન કરીએ. જ્યારે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા, રાષ્ટ્રીય ચિંતાનો મુદ્દો હોય ત્યારે રાજકારણ ન કરીએ અને તે એટલા માટે થઈ શકે છે કારણ કે ભારતને રાષ્ટ્રોના સમુદાયમાં ગર્વથી ઉભા રહેવું પડે છે. વિશ્વમાં આપણી સારી પ્રતિષ્ઠા છે. ભારતને બહારથી નિયંત્રિત કરી શકાય છે તે વિચાર જ આપણા દાવાની વિરુદ્ધ છે. આપણે એક રાષ્ટ્ર છીએ, એક સાર્વભૌમ રાષ્ટ્ર છીએ. આપણો રાજકીય કાર્યસૂચિ ભારત વિરોધી શક્તિઓ દ્વારા શા માટે નક્કી કરવી જોઈએ? આપણી કાર્યસૂચિ આપણા દુશ્મનો દ્વારા પણ કેમ પ્રભાવિત થવી જોઈએ?”

ટેલિવિઝન ચર્ચાઓમાં રાજકીય પક્ષોમાં દેખાતી કડવાશ તરફ ધ્યાન દોરતા તેમણે કહ્યું, “દરેક રાજકીય પક્ષ પરિપક્વ નેતૃત્વ ધરાવે છે. દરેક રાજકીય પક્ષ, મોટો કે નાનો, રાષ્ટ્રીય વિકાસ પ્રત્યે પ્રતિબદ્ધ છે અને તેથી યુવાનોની ફરજ છે કે તેઓ આ માનસિકતાને સુનિશ્ચિત કરે. આ વિચાર પ્રક્રિયા સોશિયલ મીડિયામાં આવવી જોઈએ અને એકવાર તમને આપણી ટેલિવિઝન ચર્ચાઓ શાંત, સકારાત્મક, આકર્ષક લાગશે, તો કલ્પના કરો કે કેટલો બદલાવ આવી શકે છે - ફક્ત અવલોકન કરવા માટે થોડો સમય કાઢો. આપણે સામાન્ય રીતે શું જોઈએ છીએ? આપણે શું સાંભળીએ છીએ? શું તે કાનને કંટાળાજનક નથી લાગતું? આપણા કાન કંટાળી ગયા છે, ખરું ને? ભાઈ, આવું કેમ છે? આપણે એક મહાન સંસ્કૃતિમાંથી આવીએ છીએ. આપણી વિચારધારાનો એક મજબૂત આધાર છે. આપણામાં મતભેદ હોઈ શકે છે - મતભેદ હોઈ શકે છે - પણ આપણા હૃદયમાં કડવાશ કેવી રીતે હોઈ શકે? આપણે ભારતીય છીએ. આપણી સંસ્કૃતિ આપણને શું શીખવે છે? અનંતવાદ - અનંત સંવાદમાં વિશ્વાસ. અનંતવાદનો અર્થ શું છે? તેનો અર્થ ચર્ચા અને વાદવિવાદ છે. ચર્ચા અને વાદવિવાદોનો અર્થ શું છે? તેનો અર્થ અભિવ્યક્તિ છે. અને અભિવ્યક્તિનો અર્થ છે - તમારા વિચારો મુક્તપણે બોલો, પરંતુ તમારા પોતાના અભિપ્રાય પર એટલા વિશ્વાસ ન કરો કે તમે તેને અંતિમ અને સંપૂર્ણ સત્ય માનો. એવું ન માનો કે બીજા કોઈનો તમારા કરતાં અલગ દૃષ્ટિકોણ હોઈ શકે નહીં."

સંસદના આગામી ચોમાસા સત્રમાં અર્થપૂર્ણ ચર્ચાઓની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકતા, શ્રી ધનખરે કહ્યું, "આપણે સ્થિતિસ્થાપક બનવું જોઈએ. આપણે આપણા દૃષ્ટિકોણમાં વિશ્વાસ રાખવો જોઈએ. પરંતુ આપણે બીજા દૃષ્ટિકોણનો પણ આદર કરવો જોઈએ. જો આપણે આપણા દૃષ્ટિકોણમાં વિશ્વાસ રાખીએ અને વિચારીએ કે, "હું એકલો જ સાચો છું, અને બાકીના બધા ખોટા છે" - તો તે લોકશાહી નથી. એ આપણી સંસ્કૃતિ નથી. એ અહંકાર છે. એ ઘમંડ છે. આપણે આપણા અહંકારને કાબૂમાં રાખવો જોઈએ. આપણે આપણા અહંકારને કાબૂમાં રાખવો જોઈએ. આપણે સમજવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ કે બીજી વ્યક્તિ શા માટે અલગ દ્રષ્ટિકોણ ધરાવે છે - એ આપણી સંસ્કૃતિ છે. ભારત ઐતિહાસિક રીતે શેના માટે જાણીતું છે? પ્રવચન, સંવાદ, ચર્ચા, વાદવિવાદ. આજકાલ, આપણે સંસદમાં આ બધું થતું નથી જોતા. હું માનું છું કે આગામી સત્ર મહત્વપૂર્ણ રહેશે. મને આશા છે કે અર્થપૂર્ણ ચર્ચાઓ અને ગંભીર ચર્ચાઓ થશે જે ભારતને વધુ ઊંચાઈએ લઈ જશે. એવું નથી કે બધું જ સંપૂર્ણ છે. આપણે ક્યારેય એવા સમયમાં જીવીશું નહીં જ્યાં બધું જ સંપૂર્ણ છે. કોઈપણ સમયે ચોક્કસ ક્ષેત્રોમાં હંમેશા કેટલીક ખામીઓ રહેશે. અને સુધારા માટે હંમેશા અવકાશ રહે છે. જો કોઈ કંઈક સુધારવા માટે સૂચન આપે છે, તો તે નિંદા નથી. તે ટીકા નથી. તે ફક્ત વધુ વિકાસ માટે સૂચન છે. તેથી, હું રાજકીય પક્ષોને રચનાત્મક રાજકારણમાં જોડાવાની અપીલ કરું છું. અને જ્યારે હું આ કહું છું, ત્યારે હું તમામ પક્ષોને - ટ્રેઝરી બેન્ચ પરના લોકો, શાસક પક્ષ અને વિરોધ પક્ષોને અપીલ કરું છું.

AP/IJ/GP/JD