કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે ઝારખંડની રાજધાની રાંચીમાં પૂર્વીય ઝોનલ કાઉન્સિલની 27મી બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી. આ બેઠકમાં ઝારખંડના મુખ્યમંત્રી શ્રી હેમંત સોરેન, ઓડિશાના મુખ્યમંત્રી શ્રી મોહન ચરણ માઝી, બિહારના નાયબ મુખ્યમંત્રી શ્રી સમ્રાટ ચૌધરી અને પશ્ચિમ બંગાળના નાણા રાજ્યમંત્રી શ્રીમતી ચંદ્રિમા ભટ્ટાચાર્ય, સભ્ય દેશોના મુખ્ય સચિવો અને અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓ અને કેન્દ્ર સરકારના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. પૂર્વીય ઝોનલ કાઉન્સિલમાં બિહાર, ઝારખંડ, ઓડિશા અને પશ્ચિમ બંગાળ રાજ્યોનો સમાવેશ થાય છે. આ બેઠક ભારત સરકારના ગૃહ મંત્રાલય હેઠળના આંતર રાજ્ય પરિષદ સચિવાલય દ્વારા ઝારખંડ સરકારના સહયોગથી યોજવામાં આવી હતી.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે પોતાના સંબોધનમાં જણાવ્યું હતું કે ઓપરેશન સિંદૂરમાં, આપણા દળોએ સમગ્ર વિશ્વને તેમની બહાદુરી, ચોકસાઈ અને બહાદુરીનો અનુભવ કરાવ્યો છે અને તેમની હિંમત અને બહાદુરી માટે, પૂર્વીય ઝોનલ કાઉન્સિલ સર્વાનુમતે દળોની બહાદુરી માટે આભાર માનવાનો ઠરાવ પસાર કરે છે. તેમણે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીજીએ મજબૂત ઇચ્છાશક્તિ દર્શાવી છે અને સમગ્ર વિશ્વ સમક્ષ આતંકવાદનો અંત લાવવાના ભારતના મજબૂત ઇરાદાને રજૂ કર્યો છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે ઝારખંડની ભૂમિએ દેશના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં મોટું યોગદાન આપ્યું છે અને ભગવાન બિરસા મુંડા સહિત અનેક મહાન સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓએ આ ભૂમિ પરથી દેશની સ્વતંત્રતા ચળવળોનું નેતૃત્વ કર્યું છે. તેમણે કહ્યું કે સમગ્ર પૂર્વ ભારત ભક્તિ, જ્ઞાન, સંગીત, વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને ક્રાંતિની ભૂમિ રહ્યું છે. પૂર્વ ભારતે શિક્ષણના મૂળભૂત આદર્શોને સ્થાપિત કરવામાં મોટું યોગદાન આપ્યું છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે સ્વામી વિવેકાનંદ, બિરસા મુંડા, નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ, ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ, બાબુ જગજીવન રામ સહિત અનેક મહાનુભાવોએ આ ભૂમિ પરથી અનેક ક્ષેત્રોમાં દેશનું નેતૃત્વ કર્યું છે. સાંસ્કૃતિક ચેતના, ભક્તિ ચેતના અને ક્રાંતિ આ સઘળા આ ભૂમિ પર એક સાથે આવ્યા છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ સહકારી સંઘવાદના આધારે ટીમ ભારતનું વિઝન દેશ સમક્ષ રજૂ કર્યું છે. મોદીજીના ટીમ ભારતના વિઝન હેઠળ, આપણે બધાએ રાજ્યોના વિકાસ દ્વારા ભારતના વિકાસના લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવા અને 2047 સુધીમાં ભારતને સંપૂર્ણ વિકસિત રાષ્ટ્ર બનાવવા માટે સાથે મળીને આગળ વધવું જોઈએ. આપણા સંઘીય માળખાને મજબૂત બનાવવા માટે, આંતર-રાજ્ય પરિષદ અને પ્રાદેશિક પરિષદને બંધારણ અને કાયદામાં આધાર આપવામાં આવ્યો છે અને તેના હેઠળ પ્રાદેશિક પરિષદોની બેઠકો યોજવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે 2014 થી 2025 દરમિયાન, આ બેઠકોના આયોજનની ગતિ બમણીથી વધુ થઈ ગઈ છે અને તે વધુ ઉત્પાદક બની છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે પ્રાદેશિક પરિષદોની રચના સહકારી સંઘવાદનો મજબૂત પાયો બનાવવાના ઉદ્દેશ્યથી કરવામાં આવી હતી. પ્રાદેશિક પરિષદો હવે સલાહકારથી કાર્યક્ષમ પ્લેટફોર્મમાં પરિવર્તિત થઈ ગઈ છે અને તેના દ્વારા આપણે રાજ્યો અને કેન્દ્ર વચ્ચેના પરસ્પર મુદ્દાઓને મોટા પ્રમાણમાં ઉકેલવામાં સક્ષમ થયા છીએ. પ્રાદેશિક પરિષદો હવે ચર્ચા મંચને બદલે સહકારનું એન્જિન બની ગઈ છે. 2004થી 2014 દરમિયાન પ્રાદેશિક પરિષદોની કુલ 25 બેઠકો યોજાઈ હતી, જ્યારે 2014થી 2025 દરમિયાન તે બમણીથી વધુ થઈને 63 થઈ ગઈ છે. તેમણે કહ્યું કે અમે દર વર્ષે 2-3 બેઠકોથી આગળ વધીને દર વર્ષે લગભગ 6 બેઠકો યોજી છે. શ્રી શાહે કહ્યું કે આ બેઠકોમાં કુલ 1580 મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થઈ હતી, જેમાંથી 1287, એટલે કે 83 ટકા મુદ્દાઓનું નિરાકરણ આવ્યું છે, જે આપણા બધા માટે ખૂબ સંતોષની વાત છે. તેમણે કહ્યું કે મોદી સરકારમાં પ્રાદેશિક પરિષદોની બેઠકોમાં 83 ટકા મુદ્દાઓનું નિરાકરણ આ બેઠકોનું મહત્વ દર્શાવે છે.

આજની બેઠકમાં, મસંજોર ડેમ, તૈયબપુર બેરેજ અને ઇન્દ્રપુરી જળાશય સંબંધિત લાંબા સમયથી પડતર જટિલ મુદ્દાઓ પર વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ સાથે, બિહાર અને ઝારખંડ રાજ્યો વચ્ચે ઘણા જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમો (PSUs)ની સંપત્તિ અને જવાબદારીઓના વિભાજન સંબંધિત મુદ્દાઓ પર ઊંડાણપૂર્વક ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જે બિહારના વિભાજનના સમયથી પેન્ડિંગ હતા, અને તેમના ઉકેલ માટે પરસ્પર સંમતિથી નિર્ણાયક પગલાં લેવામાં આવ્યા હતા.

કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે પૂર્વીય રાજ્યોએ શક્ય તેટલી વહેલી તકે ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદાઓનો સંપૂર્ણ અમલ કરવા માટે વધુ પ્રયાસો કરવા જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે આ રાજ્યોમાં માદક દ્રવ્યોને કાબુમાં લેવા માટે વધુ કામ કરવાની જરૂર છે, જેના માટે જિલ્લા સ્તરની NCORD બેઠકો નિયમિતપણે યોજવી જોઈએ. શ્રી શાહે એમ પણ કહ્યું કે પૂર્વીય ક્ષેત્રના ચાર રાજ્યોએ કૌશલ્ય તાલીમના ક્ષેત્રમાં પરંપરાગત અને માળખાકીય માળખામાંથી બહાર નીકળીને જરૂરિયાત મુજબ અભ્યાસક્રમો તૈયાર કરવા જોઈએ.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું કે નક્સલવાદ સામે તમામ રાજ્યોની એકતા અને સુરક્ષા દળોની બહાદુરીને કારણે, અમને અભૂતપૂર્વ સફળતા મળી છે અને અમે 31 માર્ચ 2026 સુધીમાં દેશને નક્સલવાદથી મુક્ત બનાવીશું. તેમણે કહ્યું કે બિહાર, ઝારખંડ અને ઓડિશા મોટા પ્રમાણમાં નક્સલવાદથી મુક્ત થઈ ગયા છે.

પૂર્વીય પ્રાદેશિક પરિષદની 27મી બેઠકમાં રાષ્ટ્રીય મહત્વના વ્યાપક મુદ્દાઓ પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આમાં મહિલાઓ અને બાળકો સામે બળાત્કારના કેસોના ઝડપી ટ્રાયલ અને ઝડપી નિકાલ માટે ફાસ્ટ ટ્રેક સ્પેશિયલ કોર્ટ (FTSC)નો અમલ, દરેક ગામની નિર્ધારિત ત્રિજ્યામાં ઈંટ-અને-મોર્ટાર બેંકિંગ સુવિધા, ઇમરજન્સી રિસ્પોન્સ સપોર્ટ સિસ્ટમ (ERSS-112)નો અમલ અને પ્રાદેશિક સ્તરે પોષણ, શિક્ષણ, આરોગ્ય, વીજળી, શહેરી આયોજન અને સહકારી પ્રણાલીઓને મજબૂત બનાવવા સહિત સામાન્ય હિતના વિવિધ મુદ્દાઓનો સમાવેશ થાય છે.

રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, 1956ની કલમ 15થી 22 હેઠળ પાંચ ઝોનલ કાઉન્સિલની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી આ પાંચ ઝોનલ કાઉન્સિલના અધ્યક્ષ છે અને સભ્ય રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના મુખ્યમંત્રીઓ/લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરો/પ્રશાસકો તેના સભ્યો છે. જેમાં સભ્ય રાજ્યોમાંથી એક રાજ્યના મુખ્યમંત્રી દર વર્ષે રોટેશન દ્વારા ઉપ-અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત થાય છે. દરેક સભ્ય રાજ્યમાંથી બે મંત્રીઓને રાજ્યપાલ દ્વારા કાઉન્સિલના સભ્ય તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવે છે. દરેક ઝોનલ કાઉન્સિલે મુખ્ય સચિવોના સ્તરે એક સ્થાયી સમિતિની પણ રચના કરી છે. રાજ્યો દ્વારા પ્રસ્તાવિત મુદ્દાઓ શરૂઆતમાં સંબંધિત ઝોનલ કાઉન્સિલની સ્થાયી સમિતિ સમક્ષ ચર્ચા માટે મૂકવામાં આવે છે. સ્થાયી સમિતિમાં વિચારણા કર્યા પછી, બાકીના મુદ્દાઓ પ્રાદેશિક પરિષદની બેઠકમાં વિચારણા માટે રજૂ કરવામાં આવે છે.

AP/IJ/GP/JD