মেঘালয়ৰ শ্বিলঙত ৩০ জুন আৰু ১ জুলাই, ২০২৫ত দীনদয়াল অন্ত্যোদয় যোজনা–ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰামীণ জীৱিকা অভিযান (ডে-এনআৰএলএম),ভাৰত চৰকাৰৰ গ্ৰামোন্নয়ন মন্ত্ৰালয়  সহযোগত ৰাজ্যিক গ্ৰামীণ জীৱিকা অভিযান (এছআৰএলএম), মেঘালয়ৰ সহযোগত “সংগঠন, স্বাস্থ্য, সমৃদ্ধি: খাদ্য, পুষ্টি, স্বাস্থ্য আৰু WASH (FNHW)” ৰ দুদিনীয়া কৰ্মশালা অনুষ্ঠিত হয়।

কৰ্মশালাখনিৰ লক্ষ্য আছিল আত্ম সহায়ক গোট(আত্ম সহায়ক গোট)ৰ নেতৃত্বত এফএনএইচ ডব্লিউৰ হস্তক্ষেপ শক্তিশালী কৰা, ৰাজ্যসমূহৰ মাজত পাৰস্পৰিক শিক্ষণক উৎসাহিত কৰা আৰু সমগ্ৰ ভাৰতৰ পৰা সম্প্ৰদায়ভিত্তিত আৰ্হিসমূহ প্ৰদৰ্শন কৰা। ইয়াৰ দ্বাৰা ডে-এনআৰএলএম পৰিকাঠামোৰ ভিতৰত এফএনএইচডব্লিউ কাৰ্য্যকলাপসমূহক একত্ৰিত কৰাৰ লগতে লাইন বিভাগ, নাগৰিক সমাজ সংস্থাসমূহৰ সৈতে অংশীদাৰিত্ব গঢ়ি তোলা আৰু অন্তৰ্ভুক্ত আৰু বহনক্ষম নীতি গঢ় দিবলৈ সংশ্লিষ্ট ক্ষেত্ৰৰ অন্তৰ্দৃষ্টি বৃদ্ধি কৰাত মনোনিৱেশ কৰা হৈছে।

কৰ্মশালাত ভাৰত চৰকাৰৰ প্ৰাক্তন সচিব শ্ৰী এন এন সিনহা; গ্ৰামোন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ যুটীয়া সচিব শ্ৰীমতী স্মৃতি শৰণ; চিএণ্ডআৰডি মেঘালয়ৰ সঞ্চালক শ্ৰী সিভী চি সাধু আৰু এছআৰএলএম মেঘালয়ৰ চিইঅ’ শ্ৰী ৰামকৃষ্ণ চিট্টুৰী, গ্ৰামোন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ জ্যেষ্ঠ বিষয়া, ৰাজ্যিক মিছন সঞ্চালক, চিইঅ’, চিঅ’অ’ আৰু এফএনএইচডব্লিউ ৰাজ্যিক তত্বাৱধায়কৰ লগতে ১৬খন ৰাজ্য ক্ৰমে অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ, অৰুণাচলপ্ৰদেশ, অসম, গোৱা, কৰ্ণাটক, কেৰালা, মণিপুৰ, মিজোৰাম, নাগালেণ্ড, ওড়িশা, ছিকিম, তামিলনাডু, তেলেংগানা, ত্ৰিপুৰা, পশ্চিমবংগ আৰু মেঘালয়ৰ চিএলএফ নেতা আৰু চিআৰপিয়ে অংশগ্ৰহণ কৰে।

প্ৰথম দিনা পূব খাছি পাহাৰ জিলাৰ লাইটক্ৰ' আৰু ভোলাগঞ্জ ব্লকত ক্ষেত্ৰ পৰিদৰ্শন কৰে, য'ত প্ৰতিনিধিসকলে চিএলএফ, আত্ম সহায়ক গোট আৰু সমূদায়ৰ ব্যক্তি তথা স্বাস্থ্য কৰ্মী (চিজিএইচএ) সকলৰ সৈতে মত বিনিময় কৰে। অংশগ্ৰহণকাৰীসকলে প্ৰতিষ্ঠানিক প্ৰসৱক প্ৰসাৰিত কৰা সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ট্ৰেনজিট হোমসমূহ পৰ্যবেক্ষণ কৰাৰ উপৰি একাধিক জীৱিকাৰ কাৰ্য্যকলাপৰ সৈতে জড়িত লাখপতি দিদীৰ সৈতে মত বিনিময় কৰে আৰু তেওঁলোকে সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ সামূহিক সমাধান দিয়ে। দলটোৱে চিএলএফসমূহৰ লগতে বেবী শ্বৱাৰ প্ৰদৰ্শন আৰু মহিলা গোটসমূহৰ নেতৃত্বত কৃষি পুষ্টি উদ্যানসমূহ পৰিদৰ্শন কৰি সম্প্ৰদায়ভিত্তিক উদ্ভাৱনসমূহৰ প্ৰত্যক্ষ অভিজ্ঞতা অৰ্জন কৰে। দ্বিতীয় দিনা গণ্যমান্য ব্যক্তিসকলৰ সৈতে উদ্বোধনী অধিবেশন, শক্তিশালী দৃশ্যগত পৰিচয় আৰু সম্প্ৰদায়ৰ স্বাস্থ্য আৰু লিংগ সমতা আগুৱাই নিয়াৰ বাবে ঐক্যবদ্ধ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ প্ৰতীক চিজিএইচএসমূহৰ বাবে ইউনিফৰ্ম মুকলি, এছআৰএলএমসমূহৰ দ্বাৰা অভিজ্ঞতা-বিনিময়, চিআৰপিসমূহৰ প্ৰতিফলন আৰু ৰাজ্য-নিৰ্দিষ্ট এফএনএইচডব্লিউ পদক্ষেপসমূহৰ সন্দৰ্ভত পেনেল আলোচনা অনুষ্ঠিত হয়। চিআৰপি আৰু সম্প্ৰদায়ৰ নেতাসকলে প্ৰস্তুত আৰু ব্যাখ্যা কৰা এফএনএইচডব্লিউৰ পদ্ধতি, সামগ্ৰী আৰু আইইচিৰ সামগ্ৰী প্ৰদৰ্শন কৰা এখন প্ৰদৰ্শনীয়ে আত্ম সহায়ক গোট, ফেডাৰেচন কেডাৰ, গ্ৰামোন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ ৰাজ্যিক বিষয়া আৰু খণ্ড বিশেষজ্ঞসকলৰ মাজত সম-সমৃদ্ধ পাৰস্পৰিক শিক্ষণ সক্ষম কৰি তোলে। শ্ৰী এন.এন. সিনহাই বিকশিত ভাৰতৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত মানৱ উন্নয়নক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। তেওঁ আত্ম সহায়ক গোটসমূহৰ প্ৰশংসা কৰি প্ৰান্তীয় লোকসকলক সেৱা প্ৰদান আৰু আচৰণ পৰিৱৰ্তনত ভূমিকা গ্ৰহণ কৰাৰ লগতে বিশেষকৈ দুৰ্বল গোটসমূহৰ বাবে প্ৰতিৰোধমূলক স্বাস্থ্যৰ ক্ষেত্ৰত বিনিয়োগ বৃদ্ধিৰ আহ্বান জনায়।

শ্ৰীমতী স্মৃতি শৰণে চিজিএইচএসকলক “বেঙুনীয়া ৰঙৰ টুপি পিন্ধা যোদ্ধা” বুলি প্ৰশংসা কৰি মাতৃ আৰু শিশুৰ স্বাস্থ্যৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ নেতৃত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। তেওঁ অভিসৰণ, অগ্ৰণী ভূমিকা, স্পষ্টতা আৰু এছআৰএলএমসমূহৰ মাজেৰে এফএনএইচডব্লিউ প্ৰচেষ্টাসমূহ আগুৱাই নিয়াৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত জোৰ দিয়ে। শ্ৰী ৰামকৃষ্ণ চিট্টুৰীয়ে এছএইচজিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ট্ৰেনজিট হোম আৰু ভি অ’-পৰিচালিত ভিআৰএফৰ দৰে সম্প্ৰদায়ৰ নেতৃত্বত উদ্ভাৱনৰ জৰিয়তে সংকটৰ পৰা ৰূপান্তৰলৈ মেঘালয়ৰ যাত্ৰাৰ বিষয়ে কয়। তেওঁ ছেমৰ গোচৰৰ ৯১ শতাংশ হ্ৰাসৰ কাৰণ ধাৰাবাহিক অভিসৰণ আৰু স্থানীয় নেতৃত্ব বুলি কয়। শ্ৰী সিভী চি সাধুয়ে উল্লেখ কৰে যে মেঘালয় মাতৃ্প্ৰধান হ’লেও সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰায়ে পুৰুষ প্ৰধান হৈয়েই থাকে। তেওঁ এফএনএইচডব্লিউৰ দৰে মঞ্চৰ জৰিয়তে মহিলাৰ সংৰক্ষণ আৰু শাসন ব্যৱস্থাত অংশগ্ৰহণৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। অসম এছআৰএলএমৰ এছএমডি শ্ৰী কুন্তল মনি শৰ্মা বৰদলৈয়ে এছএইচজি নেতৃত্বাধীন সামৰ্থ্য বিকাশ, এছবিচিচি আৰু অভিসৰণৰ ওপৰত নিৰ্মিত অসমৰ দাসসূত্ৰ ভিত্তিক কৌশলৰ বিষয়ে আলোকপাত কৰে। তেওঁ মটকা ইনচিনেৰেটৰ, ধঁপাতমুক্ত গাঁও অভিযান আৰু স্তনপান কক্ষ আদি উদ্ভাৱনৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। অসমত বাল্যবিবাহৰ হাৰ ৮৮% হ্ৰাস আৰু মাতৃৰ মৃত্যুৰ হাৰ ৩৩ শতাংশ হ্ৰাস পোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰি তেওঁ লগতে ইয়াৰ সংযোগ সেতু অভিসৰণ আৰ্হিটো প্ৰসাৰৰ লক্ষ্য লোৱা বুলি কয়।

পূব খাছি হিলছৰ জিলা-আয়ুক্ত ৰ’জেটা মেৰী কুৰ্বাহে মাতৃ আৰু শিশুৰ স্বাস্থ্য উন্নত কৰাৰ বাবে জিলাখনৰ বিকেন্দ্ৰীকৃত আৰু অভিসৰণ আৰ্হিৰ বিষয়ে অৱগত কৰে। তেওঁ উল্লেখ কৰা মূল পদক্ষেপসমূহৰ ভিতৰত স্তনপান কৰা কক্ষ, এছএইচজিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ক্ৰেচ, কৃষি-পুষ্টি উদ্যান আৰু এছএএম শিশুসকলক লক্ষ্যভিত্তিক সহায় কৰা আদি অন্যতম। প্ৰতিষ্ঠানিক প্ৰসৱ বৃদ্ধি আৰু মাতৃ আৰু শিশুৰ মৃত্যু হ্ৰাস পোৱাৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য অগ্ৰগতিৰ কথাও জিলা আয়ুক্তগৰাকীয়ে সদৰি কৰে। সামূহিক সম্পদ ব্যক্তিসকলে (চিআৰপি) এফএনএইচডব্লিউ সজাগতা, ভিএইচএছএনচিসমূহ শক্তিশালী কৰা আৰু সমগ্ৰ এছএইচজি পৰিয়ালসমূহত কৃষি-পুষ্টি উদ্যানৰ প্ৰচাৰৰ প্ৰেৰণাদায়ক কাহিনীসমূহ অৱগত কৰে। স্থানীয় অভিযান, বিদ্যালয়ভিত্তিক শিক্ষণ আৰ্হি আৰু আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনাৰ অংশীদাৰিত্বৰ জৰিয়তে তেওঁলোকে আচৰণৰ পৰিৱৰ্তন আৰু সেৱা গ্ৰহণৰ উন্নতি সাধন কৰিছে বুলি উল্লেখ কৰি কুৰ্বাহে কয় যে তেওঁলোকৰ প্ৰচেষ্টাত এছ এইচ জিৰ নেতৃত্বত লোৱা পদক্ষেপসমূহে কেনেদৰে সুস্থ, অধিক শক্তিশালী আৰু জলবায়ু সচেতন সম্প্ৰদায়ৰ সৃষ্টি কৰিছে।

এছআৰএলএমৰ পেনেল আলোচনাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয় যে এছএইচজিৰ নেতৃত্বত জীৱিকাৰ ভিতৰত এফএনএইচডব্লিউক একত্ৰিত কৰিলে কেনেকৈ অৰ্থনৈতিক আৰু স্বাস্থ্য দুয়োটা লাভ নিশ্চিত হয়, যিটো নাগালেণ্ডৰ লাখপতি আৰ্হিত দেখা গৈছে। তামিলনাডুৱে মহিলা স্বাস্থ্য স্বেচ্ছাসেৱকৰ জৰিয়তে পুষ্টি-উদ্যোগ, বাজৰা কেফে, বিদ্যালয়ৰ পুষ্টি কাৰ্যসূচী আৰু স্বাস্থ্য বিভাগৰ সৈতে অভিসৰণ প্ৰদৰ্শন কৰে। ত্ৰিপুৰাই ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত বিকশিত ভাৰতৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ বাবে এছএইচজি কেন্দ্ৰিক স্বাস্থ্য প্ৰসাৰ, প্ৰতিৰোধমূলক যত্ন আৰু তৃণমূল পৰ্যায়ৰ সমন্বয়ক অতি প্ৰয়োজনীয় বুলি আলোকপাত কৰে।

বৃদ্ধ অৱস্থাত ল’বলগীয়া যত্ন সম্পৰ্কীয় এক অধিবেশনত ভাৰতৰ দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা গ্ৰাম্য জনসংখ্যা আৰু সামাজিক সুৰক্ষাৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হয়। হেল্পএজ ইণ্ডিয়াই বয়স-নিৰ্দিষ্ট, মৰ্যাদাপূৰ্ণ যত্ন আৰু অন্তৰ্ভুক্তি নিশ্চিত কৰিবলৈ পুৰণি এছএইচজি, মোবাইল স্বাস্থ্য গোট আৰু টেলিমেডিচিন ব্যৱহাৰ কৰি এটা সম্প্ৰদায়ৰ নেতৃত্বত পিৰামিড আৰ্হি উপস্থাপন কৰে। কেৰেলা এছআৰএলএম-এ স্বাস্থ্য আৰু বৃদ্ধ লোকসকলৰ যত্নৰ ক্ষেত্ৰত মৰ্যাদাপূৰ্ণ চাকৰি সৃষ্টি কৰা কে৪কেয়াৰ আৰু সান্তৱনামৰ দৰে কেয়াৰ ইকনমি মডেল ৰূপায়ণৰ ক্ষেত্ৰত কুডুম্বশ্ৰীৰ অভিজ্ঞতা অৱগত কৰে। এলএছজিআইৰ সৈতে মিলি বাডছ প্ৰতিষ্ঠানসমূহে বৌদ্ধিকভাৱে অক্ষমসকলৰ বাবে শিক্ষা আৰু জীৱিকাৰ ক্ষেত্ৰত সহায় কৰে। ষ্ট্ৰাইড  কাৰ্যসূচীয়ে সহায়ক ব্যৱস্থাসমূহ বিকশিত কৰাৰ লগতে যত্ন আৰু অন্তৰ্ভুক্তিৰ প্ৰচেষ্টাসমূহ গভীৰ কৰাৰ বাবে নতুন পদক্ষেপসমূহো উপস্থাপন কৰা হৈছে। ৰাষ্ট্ৰীয় আলোচনা আৰু আঞ্চলিক কৰ্মশালাৰ জৰিয়তে গঢ় দিয়া এফএনএইচ ডব্লিউ ২০২৪ৰ ৰাষ্ট্ৰীয় কনক্লেভৰ পৰা লাভ কৰা এক কাৰ্য্য পৰিকল্পনাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হয়। আলোচনাসমূহে প্ৰতিষ্ঠানিক পৰিকল্পনা, সামৰ্থ্য বিকাশ আৰু সম্প্ৰদায়ৰ মঞ্চত এফএনএইচডব্লিউৰ অগ্ৰাধিকাৰসমূহ সন্নিৱিষ্ট কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। অসম আৰু কেৰালাৰ দৰে ৰাজ্যই এফএনএইচডব্লিউ সংহতি আৰু যত্ন সেৱা প্ৰদানৰ বাধ্যতামূলক আৰ্হিসমূহ শ্বেয়াৰ কৰে।

*****

RC/KSR/AR/DB