ભારત, જે ICAO શિકાગો કન્વેન્શન (1944)નો હસ્તાક્ષરી દેશ છે, તે વિમાન અકસ્માતોની તપાસ ICAO એન્નેક્સ 13 અને એરક્રાફ્ટ (ઇન્વેસ્ટિગેશન ઓફ એક્સિડન્ટ્સ એન્ડ ઇન્સિડન્ટ્સ) રુલ્સ, 2017 અનુસાર કરે છે. આવી ઘટનાની તપાસ માટે એરક્રાફ્ટ એક્સિજન્ટ ઇન્વેસ્ટિગેશન બ્યુરો (AAIB)  નિયુક્ત સત્તા છે.

એર ઇન્ડિયા ફ્લાઇટ AI-171 ના કમનસીબ અકસ્માત પછી, AAIBએ તાત્કાલિક તપાસ શરૂ કરી અને 13 જૂન 2025ના રોજ નિર્ધારિત ધોરણો અનુસાર એક બહુ-શાખાકીય ટીમની રચના કરી. આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રોટોકોલ મુજબ રચાયેલી આ ટીમનું નેતૃત્વ AAIB ના ડિરેક્ટર જનરલ દ્વારા કરવામાં આવી અને તેમાં એક ઉડ્ડયન સંભાળ નિષ્ણાત, એક ATC અધિકારી અને રાષ્ટ્રીય પરિવહન સલામતી બોર્ડ (NTSB)ના પ્રતિનિધિનો સમાવેશ થાય છે, જે ઉત્પાદન અને ડિઝાઇન રાજ્ય (યુએસએ) ની સરકારી તપાસ એજન્સી છે અને આવી તપાસ માટે જરૂરી છે.

બ્લેક બોક્સની પુનઃપ્રાપ્તિ અને વ્યવસ્થાપન

કોકપિટ વોઇસ રેકોર્ડર (CVR) અને ફ્લાઇટ ડેટા રેકોર્ડર (FDR) બંને મળી આવ્યા હતા. આમાંથી પહેલું 13 જૂન, 2025 ના રોજ અકસ્માત સ્થળ પરની ઇમારતની છત પરથી અને બીજું 16 જૂન, 2025 ના રોજ કાટમાળમાંથી મળી આવ્યું હતું. તેમના સલામત સંચાલન, સંગ્રહ અને પરિવહન માટે માનક સંચાલન પ્રક્રિયાઓ જારી કરવામાં આવી હતી. સાધનોને અમદાવાદમાં ચોવીસ કલાક પોલીસ સુરક્ષા અને CCTV દેખરેખ હેઠળ રાખવામાં આવ્યા હતા.

ત્યારબાદ, 24 જૂન, 2025ના રોજ સંપૂર્ણ સુરક્ષા હેઠળ IAF વિમાન દ્વારા બ્લેક બોક્સ અમદાવાદથી દિલ્હી લાવવામાં આવ્યા હતા. આગળનો બ્લેક બોક્સ 24 જૂન, 2025ના રોજ બપોરે 2 વાગ્યે AAIB લેબ, દિલ્હી લાવવામાં આવ્યો હતો, જેમાં AAIB ના ડિરેક્ટર જનરલ પણ હતા. પાછળનો બ્લેક બોક્સ બીજી AAIB ટીમ દ્વારા લાવવામાં આવ્યો હતો અને 24 જૂન, 2025ના રોજ સાંજે 5.15 વાગ્યે AAIB લેબ, દિલ્હી લાવવામાં આવ્યો હતો.

ડેટા નિષ્કર્ષણ અને વર્તમાન સ્થિતિ

AAIB ના DG અને NTSBના ટેકનિકલ સભ્યોની આગેવાની હેઠળની ટીમે 24 જૂન, 2025ના રોજ સાંજે ડેટા નિષ્કર્ષણ પ્રક્રિયા શરૂ કરી. ફ્રન્ટ બ્લેક બોક્સમાંથી ક્રેશ પ્રોટેક્શન મોડ્યુલ (CPM) સુરક્ષિત રીતે કાઢવામાં આવ્યું હતું અને મેમરી મોડ્યુલ સફળતાપૂર્વક એક્સેસ કરવામાં આવ્યું હતું અને તેનો ડેટા 25 જૂન, 2025ના રોજ AAIB લેબમાં ડાઉનલોડ કરવામાં આવ્યો હતો.

CVR અને FDR ડેટાનું વિશ્લેષણ ચાલી રહ્યું છે. આ પ્રયાસોનો હેતુ અકસ્માત તરફ દોરી જતી ઘટનાઓના ક્રમનું પુનર્નિર્માણ કરવાનો અને ઉડ્ડયન સલામતી વધારવા અને ભવિષ્યમાં આવી ઘટનાઓને રોકવા માટે ફાળો આપતા પરિબળોને ઓળખવાનો છે.

સ્થાનિક કાયદાઓ અને આંતરરાષ્ટ્રીય જવાબદારીઓનું સંપૂર્ણ પાલન કરીને તમામ પગલાં સમયસર લેવામાં આવ્યા છે.

AP/IJ/GP/JD