ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯ (ಎಂಎಚ್‌ಎ) ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಪರಿಹಾರ ಆಯುಕ್ತರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಿಪತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಪಡೆ (ಎಸ್‌ಡಿಆರ್‌ಎಫ್‌)-2025ರ ಎರಡು ದಿನಗಳ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನ ಇಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿತು. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಅವರ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಡಾ. ಪಿ.ಕೆ. ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ಸಮಾರೋಪ ಸಮಾರಂಭದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು.

ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದ ಡಾ.ಪಿ.ಕೆ.ಮಿಶ್ರಾ, ಈ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನವು ವಾಡಿಕೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿದೆ - ಇದು ವಿಪತ್ತು ಅಪಾಯ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ನಮ್ಮ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲು, ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಬಲಪಡಿಸಲು ಹಂಚಿಕೆಯ ಅವಕಾಶವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ವಿಪತ್ತುಗಳ ಸ್ವರೂಪ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿದ ಅವರು, ನಾವು ಈ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಅಂದರೆ ಅಪಾಯಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿವೆ, ಪರಿಣಾಮಗಳು ದ್ವಿಗುಣಗೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯಗಳು ನಾವು ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ವೇಗವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಡಾ. ಪಿ.ಕೆ. ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ಮುಂಬರುವ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕಾದ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸಿದರು, ಇದು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿನಮ್ಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ:

1. ವಿಪತ್ತು ಸಂಭವಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸನ್ನದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಜಾಗೃತಿ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಅಪಾಯ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲತೆಯ ಭೂದೃಶ್ಯವು ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸನ್ನದ್ಧತೆಯ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕು.

2. ಪರಿಹಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ವಿಧಾನದಿಂದ ಸನ್ನದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ತಗ್ಗಿಸುವ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಪರಿವರ್ತನೆಗಾಗಿ, ರಾಜ್ಯಗಳು ಕಲಿತ ಪಾಠಗಳನ್ನು ಸಾಂಸ್ಥಿಕಗೊಳಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಇದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಇದರಿಂದ ಹಿಂದಿನ ವಿಪತ್ತುಗಳ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಮರೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

3. 2025ರ ಜೂನ್‌ 4-6 ರಂದು ಜಿನೀವಾದಲ್ಲಿನಡೆದ ಡಿಆರ್‌ಆರ್‌ ಕುರಿತ ಜಾಗತಿಕ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಡಿಆರ್‌ಆರ್‌ ಹಣಕಾಸು ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ತಗ್ಗಿಸುವ ನಿಧಿಗಳ ಸರಿಯಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ರಾಜ್ಯಗಳು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.

4. ಭಾರತದ ವಿಶಾಲ ಭೌಗೋಳಿಕತೆಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವುದು, ಇದು ದೃಢವಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಪತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಪಡೆಯ ಜೊತೆಗೆ, ವಿಪತ್ತು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ‌ವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ರಾಜ್ಯಗಳು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಬೇಕು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಬೇಕು.

5. ವಿಪತ್ತು ಸನ್ನದ್ಧತೆಯು ಗಂಟೆಗಳ ವಿಷಯವಲ್ಲಆದರೆ ಇದು ನಿಮಿಷಗಳ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರತಿ ನಿಮಿಷವೂ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ವೇಗವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಬೇಕು. ಕೆಲವು ವಿಪತ್ತುಗಳಿಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ.

6. ಕೆಲವು ವಿಪತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ನಷ್ಟದ ಸಂಭವನೀಯತೆಯು ಅಂದಾಜಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬರಗಾಲವು ಜೀವನ ಮತ್ತು ಜೀವನೋಪಾಯದ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ‌ವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿಮಿಂಚು ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾವಿನ ವಿಪತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ರೀತಿಯ ವಿಪತ್ತುಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ನಮ್ಮ ತಗ್ಗಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮರು ಮಾಪನಾಂಕ ಮಾಡಬೇಕು.

7. ವಿಪತ್ತು ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು ರಾಜ್ಯಗಳು ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಿಣಾಮದ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಗಳತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕು. ನಗರ ಪ್ರವಾಹ ಪರಿಹಾರಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಭೌಗೋಳಿಕ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.

8. ವಿಪತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಆಪ್ಡಾ ಮಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ಸಮುದಾಯದ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯಂತಹ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ. ವಿಪತ್ತುಗಳ ನಂತರ ಜೀವಗಳನ್ನು ಉಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಜನ-ಭಾಗೀದಾರಿ ವಹಿಸಬಹುದಾದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ರಾಜ್ಯಗಳು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯವರ ‘ಮೈ ಭಾರತ್‌’ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ವಿಪತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿಯುವಕರನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಳಸಬಹುದು.

9. ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿದತ್ತಾಂಶದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದ ಅವರು, ಡಿಎಂ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯವರ ಗತಿ ಶಕ್ತಿ ಪದರಗಳನ್ನು ಬಳಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು.

10. ವಿಪರೀತ ಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಗಳ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಜೀವ ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿಪಾಸ್ತಿ ನಷ್ಟವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಮೂಲಕ ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಲು ರಾಜ್ಯಗಳು ತಮ್ಮ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಮರು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಬೇಕು.

ಎರಡು ದಿನಗಳ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು / ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಸಚಿವಾಲಯಗಳು / ಇಲಾಖೆಗಳು / ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳು / ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಎಸ್‌ಡಿ ಆರ್‌ಎಫ್‌ಗಳು / ನಾಗರಿಕ ರಕ್ಷಣಾ / ಗೃಹರಕ್ಷ ಕರು / ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಸೇವೆಗಳ 1000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು.

ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಗೋಷ್ಠಿಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ತಜ್ಞರು ಮುಂಚಿತ ಎಚ್ಚರಿಕೆ, ವಿಪತ್ತು ನಂತರದ ಅಗತ್ಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ, ನಗರ ಪ್ರವಾಹ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಹೊಸ ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಅಳವಡಿಕೆ, ವಿಪತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಪಡೆಗಳ ಪಾತ್ರ, ಅಣಕು ವ್ಯಾಯಾಮಗಳು, ಸ್ವಯಂಸೇವಕತೆ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರು.

*****