‘નક્સલમુક્ત ભારત’ના સંકલ્પમાં ઐતિહાસિક સફળતા પ્રાપ્ત કરતા સુરક્ષા દળોએ છત્તીસગઢ-તેલંગાણા સરહદ પર કર્રેગુટ્ટાલુ હિલ (KGH) પર નક્સલવાદ વિરુદ્ધ અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા ઓપરેશનમાં 31 નક્સલીઓને ઠાર કર્યા છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે X પર એક પોસ્ટમાં જણાવ્યું હતું કે, કરેગુટ્ટાલુ ટેકરી, જે એક સમયે લાલ આતંકવાદ દ્વારા શાસિત હતી. હવે ગર્વથી ત્રિરંગો લહેરાવે છે. કરેગુટ્ટાલુ ટેકરી PLGA બટાલિયન 1, DKSZC, TSC અને CRC જેવા મુખ્ય નક્સલ સંગઠનોનું એકીકૃત મુખ્યાલય હતું. જ્યાં નક્સલ તાલીમ, તેમજ વ્યૂહરચના અને શસ્ત્રોનું નિર્માણ થતું હતું. શ્રી શાહે કહ્યું કે આપણા સુરક્ષા દળોએ આ સૌથી મોટું નક્સલ વિરોધી ઓપરેશન ફક્ત 21 દિવસમાં પૂર્ણ કર્યું છે અને આ ઓપરેશન દરમિયાન સુરક્ષા દળોમાં કોઈ જાનહાનિ થઈ નથી તે ખૂબ જ આનંદની વાત છે. ગૃહમંત્રીએ CRPF, STF અને DRGના જવાનોને અભિનંદન આપ્યા જેમણે ખરાબ હવામાન અને ખડકાળ પર્વતીય પ્રદેશમાં નક્સલવાદીઓનો બહાદુરીથી સામનો કર્યો અને કહ્યું કે સમગ્ર દેશ તેમના પર ગર્વ અનુભવે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, અમે નક્સલવાદને મૂળમાંથી નાબૂદ કરવા માટે કટિબદ્ધ છીએ. તેમણે દેશના નાગરિકોને ખાતરી આપી કે ભારત 31 માર્ચ, 2026 સુધીમાં નક્સલ મુક્ત થઈ જશે.

બીજાપુર, છત્તીસગઢમાં સેન્ટ્રલ રિઝર્વ પોલીસ ફોર્સ (CRPF) ના ડાયરેક્ટર જનરલ શ્રી જ્ઞાનેન્દ્ર પ્રતાપ સિંહ, છત્તીસગઢના પોલીસ મહાનિર્દેશક શ્રી અરુણ દેવ ગૌતમ અને છત્તીસગઢના ADG ( નક્સલ વિરોધી કામગીરી) એ સંયુક્ત પત્રકાર પરિષદમાં આ કામગીરી વિશે વિગતવાર માહિતી આપી હતી. છત્તીસગઢ પોલીસ અને સેન્ટ્રલ સશસ્ત્ર પોલીસ દળો (CAPF) એ છત્તીસગઢ-તેલંગાણા સરહદ પર નક્સલીઓનો અભેદ્ય ગઢ ગણાતા કર્રેગુટ્ટાલુ હિલ (KGH) પર 21 દિવસ દરમિયાન થયેલા 21 એન્કાઉન્ટર પછી 31 ગણવેશધારી નક્સલીઓના મૃતદેહ, જેમાં ગણવેશધારી 16 મહિલા નક્સલીઓનો સમાવેશ થાય છે, અને 35 શસ્ત્રો પણ કબજે કર્યા છે. અત્યાર સુધીમાં, 28 નક્સલીઓની ઓળખ કરવામાં આવી છે. જેમના માટે કુલ 1 કરોડ 72 લાખ રૂપિયાનું ઇનામ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. 21 એપ્રિલ, 2025થી 11 મે, 2025 સુધી ચાલેલા નક્સલ વિરોધી ઓપરેશનથી સંકેત મળે છે કે એન્કાઉન્ટર સ્થળ પરથી મળેલા મૃતદેહો પ્રતિબંધિત, ગેરકાયદેસર અને સૌથી શક્તિશાળી સશસ્ત્ર નક્સલ સંગઠન, પીએલજીએ બટાલિયન, સીઆરસી કંપની અને તેલંગાણા રાજ્ય સમિતિના કાર્યકરોના હોઈ શકે છે.

સુકમા અને બીજાપુરના સરહદી વિસ્તારો, જે નક્સલવાદીઓના ગઢ છે. જેમાં PLGA બટાલિયન, CRC કંપની અને તેલંગાણા રાજ્ય સમિતિ જેવા સૌથી શક્તિશાળી સશસ્ત્ર સંગઠનોનો સમાવેશ થાય છે. તે ઘણા ટોચના કેડરોનું ઘર રહ્યું છે. આ વિસ્તારમાં, પડકારજનક પરિસ્થિતિઓમાં, સુરક્ષા દળોએ અસંખ્ય નવા સુરક્ષા કેમ્પ સ્થાપ્યા, જેનાથી તેમનું વર્ચસ્વ વધ્યું. પરિણામે, નક્સલવાદીઓએ એકીકૃત કમાન્ડની રચના કરી અને છત્તીસગઢના બીજાપુર અને તેલંગાણાના મુલુગુની સરહદ પર સ્થિત અભેદ્ય ગણાતા કર્રેગુટ્ટાલુ હિલ (KGH)માં આશ્રય લીધો હતો. KGH એક અત્યંત મુશ્કેલ ડુંગરાળ પ્રદેશ છે, જે લગભગ 60 કિમી લાંબો અને 5 થી 20 કિમી પહોળો છે. જેનો ભૌગોલિક ભૂપ્રદેશ ખૂબ જ મુશ્કેલ અને પડકારજનક છે. છેલ્લા અઢી વર્ષમાં, નક્સલવાદીઓએ આ વિસ્તારમાં પોતાનો આધાર સ્થાપિત કર્યો છે, જ્યાં PLGA બટાલિયનના ટેકનિકલ વિભાગ (TD યુનિટ) અને અન્ય મહત્વપૂર્ણ સંગઠનો સહિત લગભગ 300-350 સશસ્ત્ર કેડરોએ આશ્રય લીધો હતો. પ્રાપ્ત માહિતીના આધારે, એક વ્યાપક અને સુસંગઠિત યોજના તૈયાર કરવામાં આવી હતી અને 21 એપ્રિલ, 2025ના રોજ, છત્તીસગઢ પોલીસ અને કેન્દ્રીય સશસ્ત્ર પોલીસ દળોએ મોટા પાયે સંયુક્ત કાર્યવાહી શરૂ કરી હતી.

KGH ખાતેના આ ઓપરેશનમાં, વિવિધ ગુપ્તચર એજન્સીઓ પાસેથી મળેલી ટેકનિકલ, માનવ ખાનગી માહિતી અને ફિલ્ડ ઇનપુટ્સના સંગ્રહ, સંકલન અને વિશ્લેષણ માટે એક બહુ-એજન્સી વિશેષ ટીમની રચના કરવામાં આવી હતી. એકત્રિત કરેલી ગુપ્ત માહિતીનો ઉપયોગ કરીને, ટીમે ઓપરેશનનું ઝીણવટભર્યું આયોજન કર્યું હતું. જેમાં તૈનાત દળોની તાકાત નક્કી કરવી, સતત ગતિશીલતાનું સમયપત્રક બનાવવું અને સમયસર બદલી ગોઠવવી સામેલ છે. ખાનગી માહિતીનું સતત વિશ્લેષણ કરવામાં આવ્યું હતું અને ફિલ્ડ કમાન્ડરોને વાસ્તવિક સમયમાં મોકલવામાં આવ્યું હતું, જેના કારણે સુરક્ષા દળો નક્સલવાદી કાર્યકરો, તેમના છુપાવાનાં સ્થળો અને શસ્ત્રોના કેશો શોધી શક્યા હતા. સાથે સાથે ઘણી વખત ઇમ્પ્રુવાઇઝ્ડ એક્સપ્લોઝિવ ડિવાઇસ (IED)થી થતા જાનહાનિને રોકવામાં પણ મદદ મળી હતી. આ ઇન્ટેલિજન્સ પર કાર્યવાહી કરીને, સુરક્ષા દળોએ IED, BGL શેલ અને અન્ય વિસ્ફોટક સામગ્રીનો નોંધપાત્ર જથ્થો સફળતાપૂર્વક જપ્ત કર્યો હતો. આ ઓપરેશન અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી, સૌથી વ્યાપક અને સુસંગઠિત નક્સલ વિરોધી ઝુંબેશ - એકીકૃત પ્લેટફોર્મ પર એકસાથે કાર્યરત વિવિધ રાજ્ય અને કેન્દ્રીય એજન્સીઓ વચ્ચેના સીમલેસ સહકારનું એક નોંધપાત્ર ઉદાહરણ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે.

અત્યાર સુધીમાં, આ કાર્યવાહીમાં કુલ 214 નક્સલી ઠેકાણા અને બંકરોનો નાશ કરવામાં આવ્યો છે અને શોધખોળ દરમિયાન કુલ 450 IED, 818 BGL શેલ, 899 કોડેક્સના બંડલ, ડેટોનેટર અને મોટી માત્રામાં વિસ્ફોટક સામગ્રી મળી આવી છે. આ ઉપરાંત, લગભગ 12,000 કિલોગ્રામ ખાદ્ય પુરવઠો પણ મળી આવ્યો છે. આ ઐતિહાસિક 21 દિવસના નક્સલ વિરોધી ઓપરેશન દરમિયાન મળેલી માહિતીના વિશ્લેષણથી જાણવા મળ્યું છે કે ઓપરેશન દરમિયાન ઘણા વરિષ્ઠ નક્સલ કેડર માર્યા ગયા હતા અથવા ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા હતા. જો કે, મુશ્કેલ ભૌગોલિક પરિસ્થિતિઓને કારણે, સુરક્ષા દળો હજુ સુધી તમામ ઘાયલ અથવા માર્યા ગયેલા નક્સલીઓના મૃતદેહ મેળવી શક્યા નથી.

આ ઐતિહાસિક ઓપરેશનના એક્શન પ્લાનના અમલીકરણ માટે મોટી સંખ્યામાં દળો, સાધનો અને અન્ય લોજિસ્ટિક્સને વ્યાવસાયિક રીતે એકત્ર કરવામાં આવ્યા હતા. સંયુક્ત બ્રીફિંગમાં, દળોને મુખ્યત્વે KGHના કઠિન અને પડકારજનક ભૂપ્રદેશ, છુપાયેલા સ્થળો, ઓચિંતા સ્થળો અને IEDના જોખમો વિશે ચેતવણી આપવામાં આવી હતી. કોઈ મૂંઝવણ ન થાય તેની ખાતરી કરવા માટે સુરક્ષા દળોને તેમના કાર્યક્ષેત્ર વિશે વિગતવાર માહિતી પૂરી પાડવામાં આવી હતી.

આ કાર્યવાહીના ભાગ રૂપે, સુરક્ષા દળોએ ચાર નક્સલી ટેકનિકલ યુનિટનો પણ નાશ કર્યો હતો. જેનો ઉપયોગ BGL શેલ, ઘરે બનાવેલા શસ્ત્રો, IED અને અન્ય ઘાતક શસ્ત્રોના ઉત્પાદન માટે થઈ રહ્યો હતો. કાર્યવાહી દરમિયાન, વિવિધ નક્સલી ઠેકાણાઓ અને બંકરોમાંથી મોટી માત્રામાં રાશન પુરવઠો, દવાઓ અને દૈનિક ઉપયોગની વસ્તુઓ પણ મળી આવી હતી.

કોબ્રા, સ્પેશિયલ ટાસ્ક ફોર્સ (એસટીએફ) અને ડિસ્ટ્રિક્ટ રિઝર્વ ગાર્ડ્સ (ડીઆરજી)ના કુલ 18 જવાનો વિવિધ આઈઈડી વિસ્ફોટોમાં ઘાયલ થયા હતા. બધા ઘાયલ કર્મચારીઓ હવે ખતરાની બહાર છે અને વિવિધ હોસ્પિટલોમાં શક્ય શ્રેષ્ઠ સારવાર મેળવી રહ્યા છે. કર્રેગુટ્ટાલુ હિલ પર પરિસ્થિતિઓ અત્યંત મુશ્કેલ છે અને દિવસના તાપમાન 45 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ હોવાથી, ઘણા સૈનિકો ડિહાઇડ્રેશનથી પીડાતા હતા. આ છતાં, સૈનિકોના મનોબળમાં કોઈ ઘટાડો થયો ન હતો અને તેમણે સંપૂર્ણ હિંમત અને ઉત્સાહ સાથે નક્સલવાદીઓ સામે કાર્યવાહી ચાલુ રાખી હતી. આ કામગીરી વિવિધ રાજ્ય અને કેન્દ્રીય એજન્સીઓ વચ્ચે સંકલન અને મોદી સરકારના 'સંપૂર્ણ સરકાર' અભિગમનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. આ અભિયાનનો ઉદ્દેશ્ય નક્સલવાદીઓની સશસ્ત્ર ક્ષમતાઓ ઘટાડવાનો, સશસ્ત્ર ટુકડીઓને નિષ્ક્રિય કરવાનો, નક્સલવાદી તત્વોને દુર્ગમ વિસ્તારોમાંથી બહાર કાઢવાનો અને ક્રૂર નક્સલવાદી સંગઠન, પીએલજીએ બટાલિયનને તોડી પાડવાનો હતો.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિત શાહના નિર્દેશનમાં, છત્તીસગઢમાં સુરક્ષા દળો દ્વારા સંયુક્ત કાર્ય યોજના હેઠળ નક્સલ વિરોધી કામગીરી હાથ ધરવામાં આવી રહી છે. આ અભિયાનના મુખ્ય ઘટકો છે – જેમાં નવા સુરક્ષા શિબિરો સ્થાપિત કરીને સુરક્ષા ખાડા ભરવા, નક્સલ પ્રભાવિત જિલ્લાઓમાં વિકાસ યોજનાઓનો અસરકારક અમલીકરણ જેથી સ્થાનિક નાગરિકો લાભ મેળવી શકે, અને નક્સલવાદીઓના કટ્ટરપંથી કેડર અને તેમના સમગ્ર ઇકોસિસ્ટમ સામે સુરક્ષા દળો દ્વારા અસરકારક કાર્યવાહીનો સમાવેશ થાય છે. આ એક્શન પ્લાનના અમલીકરણના પરિણામે, સુરક્ષા દળોએ નક્સલવાદીઓના મુખ્ય કેડર અને ઇકોસિસ્ટમને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું છે, જેના કારણે નક્સલવાદી પ્રભાવ હેઠળના વિસ્તારમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે.

નક્સલ વિરોધી કામગીરીની સફળતાના આધારે, સુરક્ષા દળોએ 2025માં ચાલી રહેલા નક્સલ વિરોધી કામગીરીના ભાગ રૂપે છેલ્લા 4 મહિનામાં 197 કટ્ટર નક્સલવાદીઓને ઠાર કર્યા છે. 2014માં, 35 જિલ્લાઓ નક્સલવાદથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત હતા અને 2025 સુધીમાં, આ સંખ્યા ઘટીને ફક્ત 6 થઈ ગઈ છે. તેવી જ રીતે, નક્સલ પ્રભાવિત જિલ્લાઓની સંખ્યા 126 થી ઘટીને ફક્ત 18 થઈ ગઈ છે. 2014માં, 76 જિલ્લાઓના 330 પોલીસ સ્ટેશનોમાં 1080 નક્સલ ઘટનાઓ નોંધાઈ હતી. જ્યારે 2024માં, 42 જિલ્લાઓના 151 પોલીસ સ્ટેશનોમાં ફક્ત 374 ઘટનાઓ નોંધાઈ હતી. 2014માં, નક્સલી હિંસામાં 88 સુરક્ષા કર્મચારીઓ શહીદ થયા હતા. જે 2024માં ઘટીને 19 થયા હતા. એન્કાઉન્ટરમાં માર્યા ગયેલા નક્સલીઓની સંખ્યા 63થી વધીને 2089 થઈ ગઈ છે. 2024માં, 928 નક્સલીઓએ આત્મસમર્પણ કર્યું હતું અને 2025ના પહેલા ચાર મહિનામાં અત્યાર સુધીમાં 718 લોકોએ આત્મસમર્પણ કર્યું છે. 2019થી 2025 સુધી, કેન્દ્રીય દળોએ રાજ્ય પોલીસ સાથે મળીને નક્સલ પ્રભાવિત રાજ્યોમાં કુલ 320 કેમ્પ સ્થાપ્યા છે, જેમાં 68 નાઇટ-લેન્ડિંગ હેલિપેડનો સમાવેશ થાય છે. ફોર્ટિફાઇડ પોલીસ સ્ટેશનોની સંખ્યા, જે 2014માં 66 હતી, તે હવે વધીને 555 થઈ ગઈ છે.

નક્સલવાદીઓ સામેના આ વ્યાપક ઓપરેશનના લાંબા ગાળાના પરિણામો જોવા મળી રહ્યા છે. જેમ કે મોટા અને સશસ્ત્ર નક્સલ એકમોને અનેક નાના એકમોમાં વિભાજીત કરવા. આ વિસ્તારો પર સુરક્ષા દળોની પકડ મજબૂત થઈ છે અને તેઓ બીજાપુર જિલ્લા હેઠળના રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન વિસ્તાર અને નારાયણપુર જિલ્લા હેઠળના માડ ક્ષેત્રમાં સતત આગળ વધી રહ્યા છે.

AP/IJ/GP/JD