કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની 345મી પુણ્યતિથિ નિમિત્તે મહારાષ્ટ્રના રાયગઢમાં રાયગઢ કિલ્લા ખાતે આયોજિત એક કાર્યક્રમને સંબોધન કર્યું હતું. આ પ્રસંગે મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ, નાયબ મુખ્યમંત્રીઓ શ્રી એકનાથ શિંદે અને શ્રી અજિત પવાર તથા કેન્દ્રીય સહકાર રાજ્યમંત્રી શ્રી મુરલીધર મોહોલ સહિત અનેક મહાનુભવો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

કાર્યક્રમને સંબોધતા કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, જ્યાં હિન્દવી સ્વરાજની સુવર્ણ ગાદીની સ્થાપના થઈ હતી તે ઐતિહાસિક રાયગઢ કિલ્લાની મુલાકાત લેવી એ ખૂબ જ સૌભાગ્યની વાત છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે ભારતનાં દરેક ખૂણામાં એક અમર આત્મા પ્રજ્વલિત કર્યો હતો તથા પોતાનાં ધર્મ, ભાષા અને સ્વરાજ માટે પોતાનું જીવન બલિદાન આપવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. થોડા જ સમયમાં, મહારાષ્ટ્રનો પ્રદેશ, જે આદિલશાહી, મુઘલ અને નિઝામશાહી સત્તાઓથી ઘેરાયેલો હતો, તે હિંદવી સ્વરાજમાં પરિવર્તિત થઈ ગયો. થોડા જ વર્ષોમાં સ્વરાજનું સપનું એટોકથી કટક અને દેશભરમાં બંગાળથી દક્ષિણમાં તામિલનાડુ સુધી સાકાર થવા લાગ્યું.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, શિવાજી મહારાજનો જન્મ થયો ત્યારે દેશના લોકો ઊંડા અંધકારમાં ગરકાવ થઈ ગયા હતા. વાતાવરણ એવું હતું કે સ્વરાજના વિચારની કલ્પના કરવી પણ અશક્ય લાગતી હતી. દેવગિરિના પતન પછી માત્ર સો જ વર્ષમાં મહારાષ્ટ્ર અને દક્ષિણના સમગ્ર પ્રદેશનું પતન થયું અને ધીમે ધીમે પોતાના ધર્મ અને સ્વશાસનની વાત કરવી એ ગુનો તરીકે જોવા લાગ્યો.

પરંતુ આવા સમયમાં માતા રાજમાતા જીજાબાઈથી પ્રેરાઈને 12 વર્ષના એક બાળકે સિંધુ નદીથી કન્યાકુમારી સુધી ફરી એક વાર ભગવો ધ્વજ ફરકાવવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, તેમણે દુનિયાભરનાં ઘણાં મહાન નેતાઓનાં જીવનચરિત્રો વાંચ્યાં છે, પણ આવી અડગ ઇચ્છાશક્તિ, અદમ્ય સાહસ, અકલ્પનીય વ્યૂહરચના અને અજેય સેનાનું નિર્માણ કરવા સમાજનાં દરેક વર્ગને સંગઠિત કરવાની ક્ષમતા – છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની જેમ કોઈએ આ કામ કર્યું નથી.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજનું ન તો તેમના પક્ષે નસીબ હતું, ન તો કોઈ શક્તિશાળી વારસો હતો, ન તો સંપત્તિ અને ન તો મોટું સૈન્ય હતું. આમ છતાં, ખૂબ જ નાની ઉંમરે, તેમના અતૂટ સાહસ અને દ્રઢ નિશ્ચય દ્વારા, તેમણે સ્વરાજના મંત્ર સાથે સમગ્ર દેશને પ્રેરણા આપી. જોતજોતામાં તેમણે 200 વર્ષથી વધુ સમય સુધી શાસન કરનાર મુઘલ સામ્રાજ્યને વેરવિખેર કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.

જ્યારે શિવાજી મહારાજની સેના એટોક, બંગાળ, કટક અને તામિલનાડુ પહોંચી ત્યારે સમગ્ર દેશના લોકો ફરી એકવાર એવું માનવા લાગ્યા કે દેશ, તેના ધર્મ, ભાષાઓ અને સંસ્કૃતિનો ઉદ્ધાર થઈ ગયો છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, દરેક ક્ષેત્રમાં ભારતને વિશ્વમાં શ્રેષ્ઠ બનાવવાનું વિઝન સૌ પ્રથમ શિવાજી મહારાજે રાખ્યું હતું. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ભારતની આઝાદીનાં 75 વર્ષ પછી આજે આપણે ગર્વ સાથે દુનિયા સમક્ષ ઊંચાં ઊભાં છીએ અને અમે સંકલ્પ કરીએ છીએ કે, જ્યારે ભારતની આઝાદીનાં 100 વર્ષ પૂર્ણ થશે, ત્યારે દેશ દરેક ક્ષેત્રમાં વૈશ્વિક સ્તરે નંબર વનનું સ્થાન હાંસલ કરશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, રાજમાતા જીજાબાઈએ માત્ર છત્રપતિ શિવાજી મહારાજને જ જન્મ આપ્યો ન હતો, પણ તેમને સ્વરાજ, સ્વધર્મ અને સ્વાભાષાને પુનર્જીવિત કરવાની પ્રેરણા પણ આપી હતી. શિવાજી જ્યારે ખૂબ જ નાના હતા, ત્યારે જીજાબાઈએ જ તેમનામાં આખા દેશને આઝાદ કરાવવાનો અને હિંદવી સામ્રાજ્યના સ્થાપક બનવાનો વિચાર જગાવ્યો હતો.

શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, રાજમાતા જીજાબાઈએ યુવાન શિવાજીને મૂલ્યો અને ગુણો પ્રદાન કર્યા હતા અને શિવાજીએ આ મૂલ્યોને એક શક્તિશાળી વડના વૃક્ષમાં પરિવર્તિત કર્યા હતા. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે શિવાજી પછી સંભાજી મહારાજ, મહારાણી તારાબાઈ, સાંતાજી અને તાનાજીએ મુઘલ બાદશાહ ઔરંગઝેબ સામે તેમના મૃત્યુ સુધી લડત ચાલુ રાખી હતી. પરિણામે, જે માણસ પોતાને "આલમગીર" (વિશ્વનો વિજેતા) કહેતો હતો તે આખરે મહારાષ્ટ્રમાં પરાજિત થયો, અને તેની કબર તેના પુરાવા તરીકે અહીં જ રહી છે.

શ્રી શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારતનું દરેક બાળક શિવાજીનાં જીવન અને વારસા વિશે શીખે એ સુનિશ્ચિત કરવું આપણી ફરજ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, શિવાજી મહારાજ માત્ર મહારાષ્ટ્ર પૂરતાં મર્યાદિત ન હોવાં જોઈએ– સમગ્ર દેશ અને દુનિયા પણ તેમની પાસેથી પ્રેરણા લઈ શકે છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, સ્વધર્મ, સ્વરાજ અને સ્વાભાષા માનવજીવનના સ્વાભિમાન સાથે ઊંડાણપૂર્વક સંકળાયેલા છે. શિવાજી મહારાજ સ્વમાનના આ ત્રણ મુખ્ય મૂલ્યોને રાષ્ટ્ર અને વિશ્વ સમક્ષ લાવ્યા. તેમણે આ તે સમયે કર્યું જ્યારે આક્રમણકારોએ અમને કચડી નાખ્યા હતા અને પરાજિત કર્યા હતા, અને ગુલામીની માનસિકતા સમાજમાં મૂળમાં આવી ગઈ હતી. પરંતુ શિવાજી મહારાજે ગુલામીની આ માનસિકતાને તોડી નાખી અને હિન્દવી સામ્રાજ્યની પુનઃસ્થાપના કરી અને લોકોમાં ગૌરવ, પ્રતિકાર અને સ્વતંત્રતાની ભાવનાનું રાજ કર્યું.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, શિવાજી મહારાજનો સંપૂર્ણ ઇતિહાસ – તેમના જન્મથી લઈને અંતિમ શ્વાસ સુધી – રાયગઢની આ પવિત્ર ભૂમિ સાથે જોડાયેલો છે. તેમણે મહાન સ્વાતંત્ર્ય સેનાની બાળગંગાધર તિલકને પણ યાદ કર્યા હતા, જેમણે આ પવિત્ર સ્થળની કલ્પના "શિવસ્મૃતિ"ના રૂપમાં કરી હતી.

શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, અંગ્રેજોએ જાણી જોઈને રાયગઢ કિલ્લાનો નાશ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, કારણ કે તે સ્વરાજનું એક શક્તિશાળી પ્રતીક હતું. તિલક મહારાજે આ મહત્ત્વને પારખ્યું અને પોતાના પ્રસિદ્ધ સૂત્ર "સ્વરાજ મારો જન્મસિદ્ધ અધિકાર છે" દ્વારા તેમણે શિવાજી મહારાજના સ્વરાજના વિઝન પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃ સ્થાપિત કરી.

તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તિલક મહારાજે આ સ્મારકની જાળવણી માટે આંદોલન શરૂ કર્યું હતું, જોકે આ કાર્ય તેમના જીવનકાળ દરમિયાન પૂર્ણ થઈ શક્યું નહોતું. જો કે, બ્રિટીશ શાસન દરમિયાન પણ, આ સ્થળ શિવ જયંતીથી લઈને સ્વરાજ સુધી, ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામની શરૂઆતનું પ્રતીક બની ગયું હતું.

શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, મહારાષ્ટ્ર સરકારે તિલક મહારાજે આ વારસાનું સન્માન કરવા અને તેનું જતન કરવા માટે શરૂ કરેલા ઉમદા કાર્યને હવે ચાલુ રાખ્યું છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે, કેન્દ્ર અને મહારાષ્ટ્ર સરકાર રાયગઢ સ્મારકને માત્ર પ્રવાસન સ્થળમાં જ નહીં, પરંતુ વિવિધ આધુનિક સુવિધાઓ પ્રદાન કરીને દેશના યુવાનો માટે પ્રેરણાસ્ત્રોતમાં પરિવર્તિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. તેમણે મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રીને અપીલ કરી હતી કે, ધોરણ 7થી 12ના દરેક વિદ્યાર્થીઓ ઓછામાં ઓછા એક વખત આ પવિત્ર સ્થળની મુલાકાત લે, જેથી તેઓ છત્રપતિ શિવાજી મહારાજના વારસા અને આદર્શો સાથે જોડાઈ શકે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે વહીવટનાં ક્ષેત્રમાં અનેક સિદ્ધાંતો સ્થાપિત કર્યા છે. અષ્ટ પ્રધાન મંડળ (આઠ પ્રધાનોની પરિષદ)ની તેમની વિભાવનાને આજે મંત્રીમંડળના રૂપમાં સ્વીકારવામાં આવી છે, અને મંત્રીમંડળ મૂળભૂત રીતે અષ્ટ પ્રધાન મંડળનું એક વ્યાપક સંસ્કરણ છે.

તેમણે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે શિવાજી મહારાજે ન્યાય માટે ઘણા સિદ્ધાંતો સ્થાપિત કર્યા હતા જેનો અમલ સત્તામાં રહેલા લોકોએ કર્યો હતો. શિવાજી મહારાજે પોતાનાં કાર્યો દ્વારા સુશાસન (સુશાસન)નું ઉદાહરણ પૂરું પાડ્યું હતું.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે શિવાજી મહારાજનો અંતિમ સંદેશ એ છે કે સ્વરાજ માટેનો સંઘર્ષ, સ્વધર્મ પ્રત્યે આદર અને સ્વભાષાની અમરતા ક્યારેય બંધ ન થવી જોઈએ. શ્રી શાહે ઉમેર્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં નેતૃત્વમાં આ સંઘર્ષ આજે ગર્વ સાથે આગળ વધી રહ્યો છે. પીએમ મોદીએ વૈશ્વિક મંચ પર ભારતને ગૌરવશાળી સ્થાન આપવાનું કામ કર્યું છે.

તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, શિવાજી મહારાજે કાશી વિશ્વનાથ મંદિરના જીર્ણોદ્ધાર, તમામ જ્યોતિર્લિંગની પહોંચ અને રામ જન્મભૂમિના પુનરુત્થાનની કલ્પના કરી હતી. આ કાર્યો પીએમ મોદીના કાર્યકાળ દરમિયાન પૂર્ણ થયા છે. ઔરંગઝેબ દ્વારા નાશ પામેલા કાશી વિશ્વનાથ મંદિરને પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના શાસનમાં કાશી વિશ્વનાથ કોરિડોર મારફતે પુનર્જીવિત કરવામાં આવ્યું હતું.

શ્રી શાહે કહ્યું હતું કે, શિવાજી મહારાજના સંદેશને સંપૂર્ણ રીતે સાકાર કરવા માટે બાકીનાં કાર્યો પૂર્ણ કરવા માટે આખો દેશ કટિબદ્ધ છે. શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ દ્રઢ નિશ્ચય, સમર્પણ, ત્યાગ, બહાદુરી, સ્વાભિમાન અને સ્વરાજની અમર ભાવનાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો કે મહારાષ્ટ્ર સરકારે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજનો વારસો દરેક ઘર સુધી પહોંચાડવા માટે એક અભિયાન શરૂ કર્યું છે.

તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ શિવાજી મહારાજની રોયલ સીલને આપણી નૌકાદળનું પ્રતીક બનાવીને દુનિયા સમક્ષ જાહેર કર્યું છે કે, આપણો દેશ અને આપણું સ્વરાજ સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત છે.

શ્રી શાહે એ બાબતની નોંધ પણ લીધી હતી કે, પ્રધાનમંત્રી મોદી અને મહારાષ્ટ્ર સરકાર 12 ઐતિહાસિક કિલ્લાઓને યુનેસ્કોનાં વિશ્વ ધરોહર સ્થળ તરીકે માન્યતા પ્રદાન કરવા માટે કામ કરે છે.

AP/JY/GP/JD