Ka Tnat Kam Pohiing jong ka Sorkar Pdeng
azadi ka amrit mahotsav

Ai jubab u Myntri kam pohiing jong ka sorkar pdeng uba dei ruh u Myntri ka tnad iatreilang u Amit Shah ha ka jingiakren halor ka jingtreikam jong ka tnad kam pohiing ha Rajya Sabha

Ki kam lehnoh, ki kam Naxal bad ki kam pyntriem ba shyrkhei ki la jan kut noh namar ki kam ka sorkar Modi.

Shuwa ka 31 tarik Risaw 2026, ka ri kan lait na ka Naxalism.

Ka sorkar Modi kan ym shah ia ki kam lehnoh ne ia ki lehnoh.

Don ki briew kiba pyndonkam ia ka ktien ban buhrieh ia ki jingleh thok bad jingbamsap jong ki.
Hapoh ka sorkar Modi, ym don mano mano ba nud ban pynbthei bom ha ka ri.

Yn pyntreikam pura ia ki ain pynshitom kiba thymmai ha kylleng ka ri hapoh kine ki 3 snem ban wan.

Hapoh kine ki 6 bnai ban wan, yn sa pyni ia ka ri ia ka module pyrshah ia ki drone kaba pura kaba la shna ha ka ri.

Ka NIA ka la kot ia ka jingshah rai pynrem kaba 95%, kaba long kaba heh tam napdeng ki tnad pyrshah ki kam lehnoh ha kylleng ka pyrthei.

Ka sorkar Modi ka la khang ia ka PFI bad kem ia ki dkhot jong ka, kaba la pynduh ia ka jingma kaba khraw ia ka ri.

Ka sorkar u Modi kan ym isynei satia ia kito kiba kamai pisa na ka kam khaii drok bad pyndonkam ia kata ka pisa

Posted On: 21 MAR 2025 9:09PM by PIB Shillong

U myntri kam pohiing jong ka sorkar pdeng uba dei ruh u myntri ka tnad treilang, u Amit Shah, ula jubab mynta ka sngi ha ka jingiakren halor ka jingtreikam jong ka tnad kam pohiing ha Rajya Sabha. Haba jubab ha ka jingiakren kaba la neh ar sngi, u myntri kam pohiing jong ka sorkar pdeng bad u myntri ka tnad treilang u la ong ba hapoh ka jingialam jong u myntri rangbah duh ka ri u Narendra Modi, ha kine ki 10 snem ba la dep, ka tnad kam pohiing ka la trei ban pynkhlain ia ka jingsngew skhem jong ki shipai pahara jong ngi da kaba wanrah ia ka kam sain pyrthei kaba skhem.

U myntri kam pohiing u la pynpaw ba ka jingshngain, ka roi ka par, bad ka jingsynshar jong kane ka ri ka la ju shah tynjuh ha ki lai tylli ki jingeh kiba khraw – ki kam lehnoh ha Jammu bad Kashmir, ki kam lehnoh Lef Wing, bad ki kam lehnoh ha ka thain shatei lammihngi. U la ong ba kine ki lai tylli ki kam ki la pynthut ia ka jingsuk jong ka ri la jan sawphew snem, ki la buh jingkylli shaphang ka jingshngain ha ka ri, bad ki la khanglad ia ka jingstet jong ka roi ka par jong ka ri. U Shah u la bynrap ba namar kine ki lai tylli ki jingeh, haduh 92,000 ngut ki nongshong shnong jong ka ri ki la duh noh ïa la ka jong ka jingim ha ki saw phew snem. U la pynpaw shuh shuh ba shuwa ba u Narendra Modi un long u Myntri Rangbah ha u snem 2014, ym shym la don kano kano ka jingpyrshang ban ïatreilang na ka bynta ban pynduhjait syndon ïa kine ki jingeh kiba la rung jylliew bha. U la ong, ki kam lehnoh, ki kam Naxal bad ki kam pyntriem ki la jan kut noh hapoh ka sorkar Modi.

U myntri kam pohiing jong ka sorkar pdeng u la pynpaw ba kham mynshwa, ha Kashmir, ki lehnoh ki ju wan rung tuh na ka ri ba marjan, ki ju pynbthei bom bad pyniap briew, bad ka jinglong jong ka sorkar pdeng ha kata ka por halor kine ki jingjia ka long kaba jemnud. Ki la sngap jar, ki tieng ban kren shai, bad ki tieng ruh ban duh noh ia ka vote bank jong ki. U la ong ba hadien ba u Narendra Modi u la long u Myntri Rangbahduh ka ri, la shim ïa ka rai ban ym ai lad satia ïa ki kam lehnoh. U la ong, hapoh ka sorkar u Modi, ym don mano mano ba nud ban pynbthei bom ha ka ri. Hadien ba ka sorkar jong ngi ka la wan ha ka bor, ki jinghiar thma ki la jia ha Uri bad ha Pulwama, hynrei tang hapoh 10 sngi, ngi la jubab da kaba rung sha ki jaka jong ka Pakistan bad pynlong ïa ki surgical strike. U la pynpaw shuh shuh ba, ha ki por ba mynshuwa, tang ka Israel bad ka America ki dei ki ar tylli ki ri kiba la pynkhreh beit ban iada ia u pud u sam bad ki bor shipai jong ki, bad dei u Myntri Rangbahduh ka ri Modi uba la pynrung ia ka kyrteng jong ka ri India bakhraw jong ngi ha kata ka thup. Dei nangta ba la sdang ia ka polisi jong ka jingbym shah ia ki kam lehnoh.

U Amit Shah u la pynpaw ba ka daw tynrai jong ka jingpyniakhlad ha Kashmir ka dei ka Article 370. U la kdew ba namar ka jingpynbor jong ka saiñ hima sima bad ka vote bank, ka Article 370 ka la ïai bteng bun snem. U Myntri kam pohïing u la ïathuh ba ha ka 5 tarik Nailar, 2019, u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi u la pynduh noh ïa ka Article 370 ha kane hi ka Parliament. U la bynrap ba ki nongthaw ia ka Riti Synshar jong ngi ki don ia ka jingthmu ba dei ban don kawei ka ri, kawei ka dak, bad kawei ka riti synshar, bad u Myntri Rangbahduh Modi u la pynurlong ia kane ka jingangnud. U Shah u la pynpaw shuh shuh ba ha ka 5-6 tarik u Nailar, 2019, ka la sdang ka juk thymmai jong kawei ka aiñ, kawei ka dak, bad uwei u nongïalam, bad naduh katei ka khyllipmat, la sdang ïa ka kam ban pynïasoh junom ïa ka Kashmir bad ka India.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng uba dei ruh u myntri ka tnad treilang u la ong ba ha Jammu and Kashmir, la ai jingithuh ia ka ktien Dogri, Hindi, bad Urdu kum ki ktien ba la ioh jingithuh jong ka jylla. Ban tehlakam ia ka kam bamsap, la seng ia ka Anti-Corruption Bureau, bad la pdiang ruh ia baroh ki ain jong ka ri ha katei ka thain. U Myntri Rangbahduh Modi u la pynduh noh ruh ia ka rukom ai jingbit ha ka jaka talasi jong ka Pathankot, kaba la wanrah ia ka juk thymmai jong ka synshar paidbah, ka roi ka par, bad ka jingkiew shaphrang. U la kdew ba ha ki 33 snem jong ki sorkar ba la dep, ym shym la shah ban plie ia ki cinema ha katei ka thain, hynrei hapoh ka sorkar Modi, la plie noh ia ki. Haduh 34 snem ym shym la ai jingbit ia ki jingleit jingwan Tazia ha ka por Muharram, hynrei la ailad ha ka por jong ngi. Mynshuwa ka long kaba eh shibun ban pynher ia ka lama jong ka ri ha Lal Chowk, hynrei mynta ym don kawei ruh ka iing hangta kaba ym shym la pynher ia ka lama jong ka ri ha ka por ba pynlong ia ka kam "Har Ghar Tiranga". U la kdew ruh ba ka jingpynher kali Formula 4 ka la long ha Srinagar, bad ka jingrakhe ia u Krishna Janmashtami la pynlong ha Lal Chowk.

U Amit Shah u la ong ba ka sorkar Modi ka la shim katto katne ki sienjam kiba la pynlong ba ka jingdon jong ki khynnah India kiba ïasoh bad ki lehnoh ka la jan pynduh jait noh. U la kdew ba, shi snem mynshwa, ka la don ka jingpyndonburom ia ki lehnoh bad la pynlong ia ki jingiaid paidbah kiba heh, hynrei hapoh ka sorkar u Modi, ym shym la don wat kawei ruh ka jingiaid paidbah; ia kiba la shah pyniap la tep ha kata ka jaka ba ki kyllon iap. U la bynrap ba bun ki bahaïing hasem jong ki lehnoh ki la shah weng khlem jingsngewsynei na ki kam sorkar. Ka sorkar ka la buh ruh ia ki kyndon ban ym ai kam sorkar, ki passport, bad ki kontrak sha ki nongkyrshan ia ki kam lehnoh bad ki lehnoh.

U myntri kam poh iing u la pynpaw ba hapdeng u snem 2004 haduh u snem 2014, ki don haduh 7,217 tylli ki jingjia kiba iadei bad ki lehnoh, hynrei naduh u snem 2014 haduh u snem 2024, kane ka la hiar sha ka 2,242 tylli. Ha kane ka por, ka jingiap briew ka la hiar da 70%, ka jingiap jong ki riew paidbah ka la hiar da 81%, bad ka jingshah pyniap ha ki nongap pahara ka la hiar da 50%. Naduh u snem 2010 haduh u snem 2014, la don kumba 2,654 tylli ki jingjia kawang maw ba la pynlong ryntih man la u snem, hynrei ha u snem 2024, ym shym la don wat tang kawei ruh ka jingjia kaba kum kane. Ki don 132 tylli ki jingiakhih ba la pynbeit, hynrei mynta ym don shuh. Ha ki jingjia shah kawang maw, 112 ngut ki riew paidbah ki la iap, bad 6,000 ngut ki la mynsaw, hynrei mynta ka jingshah kawang maw hi ka la sangeh noh. Ha u snem 2004, ki don 1,587 tylli ki jingjia kiba iadei bad ki lehnoh, katba ha u snem 2024, ia kane la pynduna sha ka tang 85 tylli. Ha u snem 2004, ka jingiap jong ki riew paidbah ka long 733 ngut, hynrei ha u snem 2024, la pynduna sha ka 26 ngut, bad ka jingiap jong ki bor pahara ka la hiar na ka 331 ngut ha u 2004 sha ka 31 ngut ha u 2024.

U Amit Shah u la ong ba u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi u la mynjur ia ki 63 tylli ki projek kiba kot sha ka T 80,000 klur na ka bynta ka kam pynroi ha ka Kashmir ha u snem 2015. Na kine, T.51,000 klur ka dei kaba la dep pynlut, bad 53 tylli ki projek ki dei kiba la pynkreh kam pura. U la ong ba hapdeng u snem 2019 bad 2024, la ai 40 hajar tylli ki kam sorkar, 1.51 lak ngut ki khynnah OBC la ai lad ban seng kam seng jam lyngba ka Vishwakarma Yojana, 5,184 tylli ki kynhun jong ki samla ki trei ha ka jingkyntiew ia ki sap ki phong, bad ia 18 hajar ngut la ai ki samla la ai ki kali kamai lajong.

U la ong shuh shuh ba da kaba wanrah ïa ka polisi kaba iadei bad ki karkhana kaba khring bha, la lah ban pynurlong ïa ka jingbei tyngka kaba ₹12,000 klur ha Kashmir, bad ki MoU kiba shongdor T 1,10,000 klur ki dei kiba dang pyntreikam mynta. U Shah u la ong ba ha ki 70 snem mynshuwa, tang T 14,000 klur ka jingbei tyngka ka la wan sha kane ka thaiñ, katba ha ki 10 snem jong ka jingïalam jong u Modi, ka jingbei tyngka kaba ₹12,000 klur ka la sdang ban ai jingmih. Ka kam jngohkai pyrthei ha Kashmir ruh ka la sdang biang, ha kaba ki nongjngohkai pyrthei ki la poi haduh 2.11 klur ngut ha u snem 2023. U la bynrap ba la pynlut T 250 klur ha ka kam jngohkai pyrthei.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u la pynpaw ba u myntri rangbah duh ka ri u Modi u la wanrah ia ka nongrim jong ka synshar paidbah ha Kashmir. U la ong ba hapoh ka jingsynshar jong ka sorkar barim, ka Jammu and Kashmir ka don 90 ngut ki nongthaw ain bad 6 ngut ki MP, hynrei mynta ki don 34,262 ngut ki nongmihkhmat ba la jied ha katei ka thain. U la pynpaw ruh ba ha ka elekshon Lok Sabbha ha u snem 2024 ha Jammu bad Kashmir, ym shym la don wat tang uwei u kuli, bad 98% ki paidbah ki la thep vote.

U Shah u la iathuh shuh shuh ba mynta, ka Jammu bad Kashmir ka don ia ki AIIMS, ki IIT, bad ki IIM. Mynshuwa ki don tang 4 tylli ki kolej pule doktor, hynrei mynta ki don 15 tylli, ryngkat bad 15 tylli ki kolej nursing kiba thymmai. U la bynrap ba kham mynshwa ki don 500 tylli ki seat MBBS, hynrei ki la pynbiang sa 800 tylli, bad na ki 767 tylli ki seat PG, la pynrung thymmai sa 297 tylli. U la kynthoh ba kito kiba shong da kaba khap ia ki khmat bad kiba deng ia ki iitkhmat iong kin ym lah satia ban iohi ia ka roi ka par.

U myntri kam pohiing u la ban jur ba ki ialeh pyrshah ia ki lehnoh da kaba thew beit hapdeng ki khmat jong ki tang shu iohi ia ki. U la ong ba ka sorkar jong ki kam lah ban shah ia ki kam lehnoh ne ki lehnoh, namar ba kam don jaka ha ka ri ia kito kiba ialehkai bad ka snam jong ki nongshong shnong.

U Amit Shah u la pynpaw ba ka jingleh donbor jong ka kam lehnoh Leftist ruh ka dei ka mat kaba khia bha. Don ki briew kiba khot ia ka ka jingeh ha ka sain pyrthei, hynrei u la ong ba u sngew synei ia kane ka rukom pyrkhat. Na ka liang ka roi ka par, bun ki distrik bad ki tehsil ki dang duna ka roi ka par. Ki sorkar kiba mynshuwa ruh ki la trei ban wanrah ia ka roi ka par sha kine ki jaka kiba sahdien, bad ka sorkar jong ngi ka dang bteng ia kata ka jingpyrshang. U Shah u la ong ba watla ki don ki thain kiba lah ban dang ïoh ïa ka jingpynroi kaba biang, hynrei kam mut ba ngi dei ban iehnoh ïa ka rukom synshar bad ka riti synshar jong ka ri, bad ailad ïa ka sorkar ban ieng khlem jingïarap bad peitkai.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng bad u myntri ka tnad treilang u la pynpaw ba da ki hajar ngut ki briew ki la ngop ha ka jingshah pyndik ha ka kam lehnoh Leftist haduh mynta. Naduh Pashupatinath haduh Tirupati, la ioh kurup katto katne tylli ki distrik, ki tehsil, bad ki ktem pulit kiba don ha ka Red Corridor, bad la pynpra noh ia ka rynsan baroh kawei. La pynphriang ia ki kot pisa bad ki kot stamp kiba iadei dur, bad la thaw ia ki sorkar, hynrei ym don ba kren eiei.

U la ong ba u kwah ban pyntip da ka jingkitkhlieh sha ka iing dorbar ba shuwa ka 31 tarik u Lber 2026 yn pynduh jait ia ka Naxalism na ka ri. U la batai ba ha lyndet jong kane ka jingkular ka don ka jingtrei shitom jong ka sorkar Modi kaba 10 snem, ka jingthmu kaba bniah, ka jingthrang ia ka roi ka par, bad ka jingmang pisa. U la ong shuh shuh ba ki la pynskhem ia ka kam pahara ha kata ka rukom ba kan ym don kano kano ka jingkhang kaba sah shano shano ruh.

U myntri kam pohiing u la ong ba da kaba shim ia ki nongrim jong ka jingiakren, ka jingpahara, bad ka jingiatreilang, ki la bteng ia ka jingialeh pyrshah ia ka Naxalism. U la ong ba ka don ka jingiatreilang ki briew jong ka DRG, STF, pulit, CRPF, ITBP, bad BSF, kiba la aiti lut da kaba shah thngan bad sliang um da ki kynta ha ki jaka ba wat ki kjat sngi ruh kim poi, na ka bynta ban pynbeit ia kane ka jingeh.

U Shri Amit Shah u la ong ba ki la sdang ban ïakhun pyrshah ïa ka Naxalism da kaba pyndonkam ïa ki kor ki bor kiba thymmai tam. Da kaba lum ia ki jingtip kum ka jingwad ia ka jaka, ki kam mobile phone, ka jingbishar bniah ia ki jingshem, ka jingbishar bniah ia ki kam ha ka social media, ka jingshna map ia ki rynsan phah khubor jong ki, bad ka jingbuddien ia ka jingleit jingwan jong ki bahaiing jong ki, ki la pynbiang ka jingtip ba kordor ia ki bor pahara jong ki. U la ong ba la pyndonkam ia ka jingpeit bniah da ki drone bad ka jingshon dur da ki satellite, ryngkat bad ka jingstad thymmai, ban thaw ia ki lad ki lynti bad ban ion ia ki jingseisoh. Namar ka jingpeit bniah ia ki jingshem, ki la lah ban pynpoi thikna ia ki bor pahara ha ki jaka kiba dei, bad kane ka rukom treikam ka la long ka nongrim jong ki jingtreikam jong ki.

U myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ba hapdeng u snem 2004 haduh 2014, ki don 16,463 tylli ki jingjia thombor, hynrei ha kine ki shi snem ba la dep, kane ka la hiar da 53%. U la ong ba naduh u snem 2004 haduh u snem 2014, ki don 1,851 ngut ki bor pahara kiba la shah pyniap, hynrei ha kane ka shi snem ba la dep, ka jingshah pyniap jong ki bor pahara ka la hiar sha ka 509 ngut, kaba long ka jingduna kaba 73%. Ka jingiap jong ki riew paidbah ka la hiar na ka 4,766 sha ka 1,495, kaba long ka jingduna kaba 70%.

U Amit Shah u la ong ba ha u bnai Nohprah 2023, hadien ka jingkylla sorkar ha Chhattisgarh, hapoh shisnem, 380 ngut ki Naxalite ki la shah pyniap, 1,194 ngut ki la shah kem, bad 1,045 ngut ki la pyndem wait. U la kdew ba ha kane ka jingkhynra baroh kawei, tang 26 ngut ki bor pahara ki la shah pyniap. U Shah u la ban jur ba ka jingiapher hapdeng ka rukom treikam jong ka sorkar barim bad ka sorkar kaba mynta ka paw shai ha kaba 2,619 ngut ki Naxalite ki la shah kem, lane ki la shah pyniap.

U myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la iathuh ba haduh u snem 2014, ki don 66 tylli ki ktem pulit ba la ker kut, ha kaba 32 tylli na kine ki don hapoh ka sorkar jong u myntri rangbahduh barim u Atal Bihari Vajpayee. Hynrei hapoh ka sorkar u Modi, la tei 612 tylli ki ktem pulit ba la ker kut ha kane ka shi snem ba la dep. U la ong ba ha u snem 2014, ki district kiba la shah ktah bha ha ka Naxalism ki long 126 tylli, kaba mynta ka la hiar sha tang 12 tylli, bad ha u Lber 2026, kane kan duh jait syndon. Ha u snem 2014, ki don 330 tylli ki thanat pulit ha kaba ki jingjia ki Naxal ki jia, hynrei mynta kane ka la hiar sha ka 104. Ki jaka ba shah ktah ha ki Naxal, kiba heh palat 18,000 square kilometer, mynta ki heh tang 4,200 square kilometer.

U la bynrap ruh ba mynshwa ym shym la don ki jaka hiar liengsuiñ kiba lah ban pyndonkam mynmiet, hynrei la shna 68 tylli hapoh ka sorkar jong ki. U Shah u la ong ruh ba ka jingdon jong ki ktem pahara ka long kaba sngew isynei mynshwa, hynrei ha kine ki 5 snem ba la dep, ki la plie 302 tylli ki ktem pahara kiba thymmai ban pynshngain ïa ka thaiñ baroh kawei.

U Amit Shah u la ong ba ban pynjynjar ïa ki Naxalite ha ka kam pisa bad ban pynpra ïa ka rynsan ioh pisa jong ki, ki la pyndonkam ïa ka National Investigation Agency (NIA) bad ka Enforcement Directorate, da kaba kurup bun klur tyngka na ki. U la kdew ba hapoh ka ain Prevention of Money Laundering Act (PMLA), la mudui mukotduma, bad ia kiba ai pisa ia ki Naxalite la set patok. La pynlong ia ki jingialang man ka por hapdeng ka sorkar pdeng bad ka sorkar jylla. U myntri kam poh iing u la ong ba ha ka kyrdan jong u, u la pynlong 11 tylli ki jingialang bad baroh ki myntri rangbah bad 12 tylli ki jingialang bad ki heh pulit. U Shah u la ong shuh shuh ba ki la thaw ïa ka buit treikam kaba thymmai bad ki la buh ïa ki bor pahara ha ki jaka kiba kongsan. Ban wanrah ia ka roi ka par sha ki jaka ba shah ktah ha ki Naxal, la kyntiew ia ka mang tyngka na ka bynta kine ki thain da 300%.

U myntri kam pohiing ka sorkar pdeng da pyntip u naduh u snem 2014 haduh u snem 2024 la shna 11,503 kilometer ki surok heh ha ki thaw ba shah ktah ha ki Naxal. Nalor kata, la shna ruh ia ki surok nongkyndong kiba jrong 20,000 kilometer. Ha ka bynta ba nyngkong la buh 2,343 tylli ki Mobile Tower, ha ka bynta kaba nyngkong bad ha ka bynta kaba ar la pynbiang 2,545 tylli ki Tower. Ka jingtrei ban buh ia ki 4000 tylli ki mobile tower ka dang iaid shakhmat haduh mynta. U Shah u la ong ba ha baroh kawei ka thaiñ ba shah ktah ha ki Naxal yn pyndap da ka jingpynïasoh mobile hapoh ka 1 tarik u Nohprah.

U Amit Shah ong ba ha kine ki 5 snem ba da dep, la plie 1,007 tylli ki Bank Branch ha ki jaka ba shah ktah ha ki Naxal, bad la plie ia 937 tylli ki ATM. Nalor kata, la seng 5,731 tylli ki post ophis kiba don ki jingshakri ban kynshew pisa. U la ong ba ka Skill Development Scheme ka la poi sha baroh 48 tylli ki district, bad la thaw ia ka kam kaba khlain jong ka National Investigation Agency (NIA). 1,143 ngut ki samla riewlum la pynrung ha ki bor pahara. La shna 6 tylli ki helipad ban iarap ban pynpoi kloi ia ki shipai kiba mynsaw sha ki hospital na ka bynta ban pyllait im ia ki. Kumta, ka seng Naxal ka nang hiar suki suki.

U myntri kam pohiing u la ong ba katto katne ngut ki nongialam ba pawnam jong ka Naxal ki don napdeng kiba la shah pyniap, kaba la pyntlot shibun ia ka jingiakhih jong ki baroh kawei. Bun ki Naxalite kiba la kular ban ai buskit da ki klur tyngka ban ai jingtip shaphang jong ki ki la aiti noh. U Shah u la jer kyrteng ïa ki nongïalam kiba la shah pynïap, ba kynthup ïa uwei u dkhot jong ka Zonal Committee, phra ngut ki dkhot jong ka Sub-Zonal Committee, arngut ki dkhot jong ka State-level Committee, 31 ngut ki dkhot jong ka Divisional Committee, bad 59 ngut ki dkhot jong ka Area Committee.

U la ban jur ba ka sorkar ka la pyntreikam ia ka polisi aiti kaba laitluid. U Shah u la pynkut da kaba ong ba na ka bynta kito kiba rkhie beiñ ïa ki jingpynbna jong ki, u kwah ban pynthikna da ka jingsngewskhem ba hapoh ka sorkar Modi, ka ri kan lait na ka jingeh jong ki Naxal.

U myntri kam pohiing ka sorkar pdeng u la ong ba ka sorkar ka don ha lynti ban pynkut noh ia kane ka jingeh ha ka thain shatei lammihngi ruh kumjuh. U la ong ba ka la don ka jingduna kaba 70% ha ki jingjia thombor ha ka thain, ka jingduna kaba 72% ha ka jingshah pyniap ki bor pahara, bad ka jingduna kaba 85% ha ka jingshah pyniap ha ki riew paidbah. Hadien ba ki la wan ha ka bor, ka sorkar jong ki ka la sdang ban iakren bad baroh ki kynhun lehnoh. Naduh u snem 2019, la iasoi 12 tylli ki jingiateh jingsuk kiba kongsan. U la jer kyrteng ia ki jingiateh kum ka jingiateh bad ka NLFT (National Liberation Front of Tripura) ha u snem 2020, ka jingiateh bad ka jaidbynriew Bru-Reang ha u snem 2021, ka jingiateh Karbi bad ki jingiateh bad ki seng riewlum bad ka jingiateh khappud hapdeng ki jylla Assam bad Meghalaya ha u snem 2022, ka jingiateh bad ka UNFLA bad ka DNUL, ka jingiateh hapdeng ka Assam bad Arunachal Pradesh ha u snem 2023 ryngkat ki jingiateh bad ka Tipra bad ka NLFT, kumjuh ruh ka ATTFA ha u snem 2024. Kane ka thup jong ki jingiateh ka pyni ia ka jingpyrshang jong ka sorkar kaba dang iaid shakhmat ban wanrah ia ka jingsuk ha kane ka thain.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u Amit Shah u la ong ba baroh ki samla kiba la wan pyndem ia ki tiar ialeh jong ki ki la don haduh 10,900 ngut bad ki la iasoh bad ka imlang sahlang. Ha Bodoland, da ki hajar ngut ki samla ki la pdiang ia ka lynti jong ka roi ka par, ki la bud ia ka jingpule ha ka ktien lajong bad ki la bud ia la ka jong ka niam. U la pynkynmaw ba ha ka por ba la iasoi ia ka Bodoland Accord, bun ki la kyntait ba kam don jingmyntoi, hynrei mynta, ka jinglong jingman ka la kylla shibun. U la pynpaw ba la ïasoi ïa ki jingïateh ba shongdor T 5 lak klur na ka bynta ban bei tyngka ha Assam, ka jylla ha kaba ka jingroi jong ki karkhana shisien ka la long kum ka jingphohsniew kaba jngai. Hynrei da ka jingpynlong ia ka jingsuk, ka Assam mynta ka sakhi ia ka jingkiew kaba khraw. Shuh shuh, ka jingpyntreikam ia ka Armed Forces Special Powers Act (AFSPA) ha ka thain shatei lammihngi ka la nang duna da 70 percent. U Shah u la kren ruh shaphang ka jingiateh ban pynbha ia ki Bru, kaba la ai jaka shong jaka sah kaba neh ia ki jaitbynriew Bru-Reang kiba la shah pynkynriah jaka kiba la shah pynbor ban phet krad na Mizoram bad leit rieh tngen ha Tripura. Hapoh kane ka jingiateh, baroh 37,000 tylli ki longiing Bru-Reang ki la ioh ia ki iing kiba heh 150 yard, ryngkat bad ki jingdonkam ba kongsan kum ki iing paidbah, ki skul, bad ki dukan die dawai. Shuh shuh, la hikai ïa arngut ki samla na kawei pa kawei ka longïing ha ka jingkyntiew ïa ki sap, kaba la pynlah ïa ki ban ïaid sha ka kam seng kam seng jam. Haba iadei bad ka jingleit jngoh jong u dang shen sha Tripura, u myntri kam poh iing ka sorkar pdeng u la kynthoh ba u la leit jngoh ia kajuh ka thain san snem mynshwa, bad ka jingkylla ha kine ki 8 bnai ba la dep ka long kaba phylla. U la ong ba ka jaidbynriew Bru-Reang mynta ka pynpaw ka jingsngewnguh ïa u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi, da kaba duwai na ka bynta ka jingkoit jingkhiah jong u kum ka dak ka jingsngewnguh ïa ki jingkylla ba bha ha ka jingim jong ki.

U Amit Shah u la ong ba ka sorkar u Narendra Modi ka la pynlait im ia ki 6,935 tylli ki longiing bad 37,584 ngut ki briew na ka jingim kaba jynjar. U la pynpaw ba la kyntiew ïa ka mang tyngka pynroi da 153 per cent, bad la pyntreikam ïa ka plan kaba bniah ban pynlong ïa baroh 8 tylli ki jylla jong ka thaiñ Shatei Lammihngi kiba lah ban kyrshan ialade ha ki bynta kum ka mishon umphniang, ka mishon blang, ka rep organic, kumjuh ruh ka jingpynmih ïa ki dohkha, ka dud, da kaba plie lad ïa ka jingroi jingpar jong ki. Shuh shuh u la ong ba 17 tylli ki projek bor ding, 40 tylli ki projek umbam umdih, 44 tylli ki projek pule puthi, 43 tylli ki projek ka koit ka khiah, 7 tylli ki projek ïalehkai, bad 4 tylli ki projek jngohkai pyrthei kiba thymmai la pyndep da ka jingbei tyngka kaba 100 per cent na ka sorkar India.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u Amit Shah u la ong ba ka sorkar ka la pynkhlain bha ia ka jingpyniasoh ha ka thain shatei lammihngi da kaba bei tyngka T 81,900 klur ha ka kam rel, T 41,500 klur ha ki surok bah, bad T 47,000 klur ha ki surok nongkyndong. Nalor kata, la pynrung 64 tylli ki lynti liengsuiñ bad ki lynti liengsuiñ kiba thymmai. U la ban jur ba kane kam shym la pynduna tang ïa ka jingjngai hapdeng ka Delhi bad ka thain shatei lammihngi hynrei ka la pyndap ruh ïa ka jingïapher ha ka jingsngew hapdeng kine ar, da ka jingtrei shitom jong u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi. U Shah u la ong shuh shuh ba hapoh ka Vibrant Village Programme, ka Sorkar India ka la bei pisa haduh T 4,800 klur tang ha Arunachal Pradesh. U la pynpaw ba kham mynshwa, ki shnong kiba don ha ki lum ba jngai bha ki kheiñ ïalade kum ki shnong ba khatduh jong ka ri India. Hynrei da ka jingthmu kaba suk hynrei kaba jylliew, u Myntri Rangbahduh Modi u la pynkylla ia kine ki "shnong ba khatduh" sha ki "shnong ba nyngkong" jong ka ri India.

U Amit Shah u la ong ba u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi u la ai ia ka nongrim ain kaba skhem ban pynskhem ia ka jing bym ai lad ia ki kam lehnoh. Ha ka 2 tarik Nailar 2019, ki jingpynkylla ha ka aiñ NIA ki la pynïar ïa ka bor synshar jong ka ban kynthup ïa ki kam runar ba thymmai bad ai bor ïa kane ka tnad ban tohkit ïa ki case shabar ka ri India. Nalor kata, ki jingpynkylla ha ka UAPA (Unlawful Activities Prevention Act) ki la pynlah ïa ka sorkar ban kurup ïa ki mar ki mata jong ki lehnoh bad ban ithuh ïa ki briew shimet kum ki lehnoh. U la ong shuh shuh ba la ai ruh ia ka jingkyrshan ain ia ki jingpyrshang ban pynduh ia ki jingpynshit. La pynthymmai ia ka Multi-Agency Centre (MAC), da kaba pynrung ia ka jingpahara ha ka kompiwtor, ka kam lehnoh, ka jingpyniaid suloi, ki kam runar ba la pynbeit ryntih, bad ki jaka ba mih jong ki lehnoh ba shyrkhei ha ka rukom ai khubor jong ka. Nalor kane la seng ruh ia ka National Memory Bank.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u Amit Shah u la iathuh ba ki don 57 ngut ki riew shimet kiba la shah pynbna kum ki lehnoh bad 23 tylli ki seng kiba la shah pynbna kum ki seng beain. Hapdeng u snem 2019 bad 2024, la khang ïa ki 14 tylli ki seng kiba kham shyrkhei kiba ïadei bad ka Hurriyat. U la kdew ba ka Hurriyat, kaba la pyndonkam shisien kum ka nongpyniasuk na ka bynta ban iakren bad ka Pakistan, ka la shah pynpra noh. U la pynpaw shuh shuh ba ka sorkar ka la khang ïa ka Popular Front of India (PFI) bad pynlong ïa ki jingkhynra ha kylleng ki 24 tylli ki jylla, da kaba pynthikna ba uwei pa uwei u dkhot ka PFI la set patok. U la ong ba ki don ki briew kiba kwah ban long Bhindranwala ha Punjab, ngi la shim ia ka sienjam ban buh ia ki ha phatok ha Assam.

U Amit Shah u la ban jur ba la shim ïa ki lad aiñ hapoh ka NIA (National Investigation Agency) pyrshah ïa ki 25 tylli ki jingma kiba pher ba pher, kynthup ïa ki kam lehnoh Left Wing, ki kam lehnoh ha Kashmir, ki kot pisa thok, ki jingïadei bad ki nongleh kam sniew, ki kam lehnoh Khalistani, ka jingpyrshang ban pynïoh pisa ïa ki kam lehnoh. U la ong ruh ba la pynbeit ia ki jingma kum ka jingkhaii briew kiba long pyrshah ia ka jingshngain jong ka ri, ki kam lehnoh ha ka cyber, ka jingpyndonkam bakla ia ka ain pynbthei, bad ki jingpynkylla ha ka ain tiar ialeh. Da kaba wanrah ïa kine ki 25 tylli ki bynta baroh hapoh ka jingpeit jong ka NIA, ka sorkar ka la thaw bha ïa ka aiñ kaba bniah ban ïakhun pyrshah ïa ki jingma.

U Amit Shah la pyntip ba ki don 1,244 tylli ki kam thymmai ha ka NIA (National Investigation Agency), 16 tylli ki tnat treikam ba thymmai ba la plie, la pynkha 2 tylli ki Zonal Office thymmai. U la ban jur ba na ki 652 tylli ki mukotduma, ym shym la don kawei ruh kaba la pynbna ba kam don nongrim da ka Supreme Court. Napdeng kine, 516 tylli ki mukotduma ki la shah mudui, 157 tylli ki mukotduma la pynbeit, bad 150 tylli ki mukotduma ki dei kiba la shah rai pynrem. Kane ka la pynlong ia ka jingshah rai pynrem kaba 95%, kaba long kaba heh tam napdeng ki tnad kiba trei pyrshah ia ki lehnoh ha kylleng ka pyrthei. U Amit Shah u la ong shuh shuh ba ka NIA ka la iatreilang bad ka DRDO ban pynkhreh na ka bynta ki jingma kiba iadei bad ki kam lehnoh kiba pyndonkam ia ki dawai, nuclear. Nalor kata, u la ong ba ïa ka jingpynpaw pyrthei jong ka NIA la pynïar lyngba ki jingïateh kular, bad la ïasoi ïa ka jingïateh kular bad ka Central Forensic Science Laboratory (CFSL) ban thaw ïa ka bynta kaba thymmai kaba la aiti kyrpang na ka bynta ki jingpyrshang ban ïakhun pyrshah ïa ki kam lehnoh.

U myntri kam pohing ka sorkar pdeng u la ong ba ryngkat bad kine ki sienjam la pynkhlain ruh ia ka MAC (Multi-Agency Centre). Hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi, la thaw ia ka rukom ialeh pyrshah ia ki lehnoh ba kyrpang hapoh ka MAC, kaba la pynmih 72,000 tylli ki kaiphod. Ban pynkhlain ia ka jingioh ia ki jingtip ba ioh lum, la thaw ia ka lad pyniadei kaba shngain ha kine ki 10 snem ba la leit noh, kaba pynthikna ba ki jingtip kin poi sha ki distrik bad ki thanat pulit da kaba suk. U Amit Shah u la pynpaw ruh ba lyngba ka NATGRID (National Intelligence Grid), palat 35 tylli ki tyllong jingtip bapher bapher la pynïasoh lang ha kawei ka jaka, kaba pynlong ïa ka jingïakhun pyrshah ïa ki kam lehnoh kaba kham khlaiñ bad ïarap ha ka jingithuh bad kem ïa kiba bun ki suba lehnoh.

U Amit Shah u la pynpaw ba u drok u long ka jingeh kaba khraw, hynrei ka sorkar kam lah ban ïakhun marwei ïa kane ka thma. U la ban jur ba hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi, ka polisi jong ka sorkar ka long kaba shai ba u briew uba dih drok u dei uba ngat ha kane ka jingeh bad u briew uba khaii ia u drok u dei u nongleh kam sniew.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u Amit Shah u la ong ba ka sorkar ka la shim ia ka rukom treikam jong “baroh kawei ka sorkar, ka jaitbynriew baroh kawei” ban ialeh pyrshah ia ka jingma jong u drok. Ki tnad kam pohïing, pla tyngka, pule puthi, ka koit ka khiah, bad ka imlang sahlang, ryngkat bad baroh ki sorkar jylla, ki ïatreilang ban ïakhun pyrshah ïa kane ka jingeh. U la ong ba la wanrah ia ka rukom tohkit kaba thymmai, kaba pyniasoh lang ia ki buit. Lada lap wat tang kawei ka packet jong u drok, ki bor synshar ki wad bniah ia ka jingpynpoi jong u baroh kawei ban ia kaba khein ia u kum u briew shimet. Haba la kurup ia u drok ha ki khappud jong ki ri, la pynlong ia ka jingtohkit kaba bniah ban tip ia ka jaka ba la thmu ban leit pynpoi khatduh, kaba la seisoh bha. U Amit Shah u la ong shuh shuh ba u drok u don saw tylli ki jingktah kiba sniew kiba khraw - ha ka kyrdan jong u briew shimet, ha ka kyrdan jong ka ri, ha ka ioh ka kot bad ha ka jingshngain jong ka ri. U la batai ba ia ka pisa ba ioh na u drok la pyndonkam ban bei tyngka ia ka Naxalism, ki kam lehnoh, ki jingpyniakhlad, bad wat ia ki kam beain lyngba ka cryptocurrency. Ka jingkiew jong ki jingpyniaid crypto kiba iadei bad ka jingkhaii drok ka la pynlong ia ka sorkar ban shim ia ka buit kaba bun rukom ban ialeh pyrshah ia kine ki jingma.

U Amit Shah u la ong ba ha u snem 2019, ka tnad kam pohiing ka la thaw ïa ka rukom treikam jong ka NCORD kaba don saw tylli ki kyrdan, bad ha kine ki san snem ba la dep, baroh ki don 7 tylli ki jingïalang ha ka kyrdan ba halor tam, 5 tylli ki jingïalang ha ka kyrdan executive, 191 tylli ki jingïalang ha ka kyrdan jong ki district. U la ong ba ka jingpyrshang ban ïakhun pyrshah ïa u drok ka la seisoh bha. U la ong ba ha ka pyrthei, ar tylli ki thaiñ kiba don ha marjan jong ka India la tip mynshuwa kum ka Golden Triangle bad Golden Crescent namar ka jingïadei jong ki bad ka khaii drok. Hynrei, da ka jingpyrshang jong ka India, mynta la ithuh ia kine ki thain ha ka pyrthei kum ka Triangle jong ka jingiap bad ka thain jong ka jingiap. U myntri kam poh iing u la batai ba kane ka jingkylla ka dei ka jingmih na ka jingkylla ha ka rukom pyrkhat. U la ban jur ba u drok um dei tang ka kam khaii; ki long ka jingma kaba khraw ia ki samla jong ka pyrthei bad ki long ka atiar ban pynduh pyndam ia ki pateng baroh kawei.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u Amit Shah u la pynpaw ba hapdeng u snem 2004 bad 2014, la ioh kurup 25 lak kilo ki drok, katba naduh u snem 2014 haduh 2024, ka la kiew sha palat shi klur kilo. Haba phai sha ka dor, la ioh kurup ia u drok uba shongdor T.40,000 klur hapdeng u snem 2004 haduh 2014, katba hapdeng u snem 2014 haduh 2024, ka jingioh kurup ka la poi sha ka 1 lak 50 hajar klur tyngka. U la ong ruh ba ha kine ki 5 snem ba la dep, 23 hajar kilo ki synthetic drok kiba shongdor T.14 hajar klur ki la shah pynduh. U Shah u la ong ba hapdeng u snem 2004 bad 2014, baroh la thang haduh 3 lak 36 hajar kilo ki drok, katba naduh u snem 2014 haduh 2024, kane ka la kiew sha ka 31 lak kilo. Nalor kata, u la ong ba 72 tylli ki jaka shna dawai synthetic la kurup bad pynpra ha kylleng ka ri. Katba ka sorkar barim ka la shim haduh 1 lak 73 hajar tylli ki case narcotics, ka sorkar u Modi ka la shim haduh 6 lak 56 hajar tylli ki case.

U Amit Shah u la ong ba ka thong jong ka sorkar ka long kaba shai ba ngin ym ailad wat tang shi gram ruh u drok ban rung sha India na kano kano ka jaka, bad ngin ym ailad ruh ba u drok un iaid lyngba ka ri jong ngi. U la ban jur ba ia ka jingeh jong u drok ym lah ban ialeh tang da ka sorkar pdeng, bad ba uwei pa uwei u nongshong shnong u dei ban don bynta ha kane ka jingiakhun. U Shah u la kren shai ruh ba kino kino kiba kamai na ka khaii drok bad pyndonkam ia kata ka pisa ban bei tyngka ia ki kam lehnoh kin ym lait. U la ong shuh shuh ba ka sorkar Modi ka don ha khep ban ïoh ïa ka jingpynbeit kaba pura pyrshah ïa ki drone, bad ha ki 6 bnai ban wan, yn sa wanrah ïa ka module pyrshah drone kaba pura, kaba pyni ia ka jinglah kyrshan ialade jong ka India ha kane ka bynta kaba kongsan.

U Amit Shah u la ong ba kawei pa kawei ka ktien ha ka ri ka dei ka mawkordor jong ka kolshor jong ka ri India. U la ong ba hapoh ka jingpeit jong u Myntri Rangbahduh Modi, ka sorkar ka la trei ban kyntiew ia ki ktien tynrai bad ka la sdang ia ki jingai jinghikai ia ka kam ai jingsumar bad ka engineering ha ki ktien tynrai jong ka ri India. U la ban jur ba ha ka jaka ban phiah ia ka ri ha ka kyrteng ka ktien, ka jingpyrkhat mynta ka dei ban long beit sha ka roi ka par.

U myntri kam poh iing u la ong ba ka sorkar u Narendra Modi ka la thaw ia ka Indian Language Section hapoh ka tnad Official Language, kaban trei ban kyntiew bad pynkhlain ia baroh ki ktien ka India. U la ong shuh shuh ba ka ktien Hindi kam iakhun bad kano kano ka ktien India; hynrei, ka Hindi ka long ka paralok jong ki ktien India baroh. Ka Hindi ka pynkhlain ia ki ktien India baroh, bad ki ktien India baroh, ha kajuh ka por, ki pynkhlain ia ka Hindi. U Shah u la ong ba don ki briew kiba pyndonkam ia ka ktien kum ka jingtap ban buhrieh ia ki jingleh thok bad jingbamsap jong ki. U la ong shuh shuh ba naduh ba la wan ka sorkar NDA ha ka bor ha Tamil Nadu la sgangi ia ka jingai jinghikai ha ka kam sumar bad ka engineering ha ka ktien Tamil.

U myntri kam poh iing ka sorkar pdeng bad u myntri ka tnad jingiatreilang u la ong ba wat hadien 75 snem ba la ioh ia ka jinglaitluid, ki ain pynshitom bein kiba la pynjari da ka iing dorbar thawain jong ka ri Bilat ban pynskhem ia ka jingsynshar jong ki ki dang treikam. U la pynkynmaw ba u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi u la pynbna ia ka Panch Pran na Red Fort, kaba kynthup ia ka jinglaitluid na ki symboh jinglong mraw. U Shah u la ong ba naduh ka 1 tarik u Naitung 2024 yn pyntreikam ïa lai tylli ki aiñ pynshitom beiñ kiba thymmai— ka Bharatiya Nyay Sanhita 2023, ka Bharatiya Nagrik Suraksha Sanhita 2023, bad ka Bharatiya Sakshya Adhiniyam 2023 — ha baroh kawei ka ri. U la ong ba ha kine ki lai snem ban wan, kine ki aiñ kin treikam pura ha man la ki thanat pulit ha kylleng ki jylla, ban pynthikna ba ka hok kan lah ban pynpoi hapoh lai snem ha kano kano ka kam ha ka ïingbishar ba ha khlieh duh. U la batai ia kine ki ain thymmai kum ka jingpynkylla kaba khraw tam jong ka spah snem kaba 21, da kaba pynksan ba ka kam ain jong ka India kan long kaba thymmai ha ka pyrthei, khamtam ha ka liang ka teknoloji. U Shah u la pynkut da kaba ong ba ynda la pyntreikam pura ïa kine ki aiñ, ka India kan ïaryngkat bad ka jingshah rai pynrem jong ki ri kiba pawnam ha ka pyrthei bad wat ban palat ïa ki.

U Amit Shah u la ong ba la phaikhmat bha sha ka Forensic Science ha ki aiñ pynshitom beiñ kiba thymmai. U la ong ba ka jingdon bynta ka forensic science lab mynta kan long kaba donkam na ka bynta kino kino ki kam runar kiba kit ia ka jingpynshitom kaba palat ia ka 7 snem. Hapoh ki ain thymmai, la buh ia ki por kiba pyrkhing bha na ka bynta ki pulit, ki nongmudui, bad ki bor bishar ban pynthikna ia ka jingbishar hok kaba kham kloi. U la batai ba ka jingpynslem mynta kan long ka kam kaba la duh, namar ba yn ym shah ia ka liang iada ne ka liang pynngat ban pynjlan palat ia ka arsien. U myntri kam poh iing u la ong shuh shuh ba mynta ka jingbishar ka lah ban iaid shakhmat ha ka jingbym don jong u nongleh kam sniew ba la pynbna. La wanrah ruh ia ka kyndon ban shakri ia ka imlang sahlang na ka bynta ki mukotduma tuh kiba don hapoh T. 5,000 tyngka. Nalor kata, mynta lah ban kurup ia ki mar ki mata shabar jong ka ri India, bad la pyniakhlad ia ka kam jong u Director jong ka tnad pynngat na ki pulit, kaba pynthikna ia ka jinglaitluid kaba kham khraw ha ka jingpynngat mukotduma.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u la ong ba la pynrung ia ka kam runar kaba thymmai jong ka jingpyniap pathar ia ki paidbah ha ki ain pynshitom bein kiba thymmai, bad la batai shai ia ka kam runar ba la pynbeit ryntih ha ka sien kaba nyngkong. U la ban jur ba kine ki aiñ ki dei kiba pynshong nongrim ha ki nongshah lehbeiñ, kaba pynthikna ba ki nongshah lehbeiñ ki don ka hok ban ai ïa ka mukotduma jong ki. Ki ain ki pynthikna ruh ia ka jingkitkhlieh jong ki pulit, da kaba buh jingthoh ia ki rukom wad bad kurup. U Shah u la ong ba katba ki phareng ki la wanrah ia ka ain treason law, ka India ka la pynkylla ia ka sha ka ain pynkhihwin, da kaba pynthikna ba ym don mano mano ba lah ban kren pyrshah ia ka ri. U la ong ba haduh mynta, ym pat don ka jingbatai kaba shai shaphang ka kam lehnoh, hynrei ha ka sien kaba nyngkong, la batai shai ia ka kam lehnoh ha kine ki ain thymmai. U Shah u la ong shuh shuh ba baroh ki jylla ki la pdiang ïa kine ki aiñ pynshitom beiñ kiba thymmai, bad ha ki por ban wan, ka sorkar ka la sdang ïa ki jingpyrshang ban pynïasoh lang ïa ki data system ba kyrpang ha kylleng ki tnad treikam bapher bapher, kaba ailad ïa ki ban ïakren iwei ïa iwei pat lyngba ki software na ka bynta ka jingtreikam kaba kham bha.

U Amit Shah u la ong ba la thaw ïa ka Indian Cybercrime Coordination Centre (I4C) ban ïakhun pyrshah ïa ki kam runar, ha kaba u Myntri Rangbahduh ka ri u Modi u la pynbna ïa ki jingthmu bapher bapher ban pynkhlaiñ ïa ka I4C. U la ong ba mynta, baroh ar tylli ki ICJS 1.0 (Inter-operable Criminal Justice System) bad ka ICJS 2.0 ki treikam ha kylleng ki hynriew tylli ki bynta. U la ïathuh ruh ba mynta ki don 17,771 tylli ki ktem pulit kiba la pynïasoh bad ka CCTNS (Crime & Criminal Tracking Network System), bad ki don haduh 34 klur 1 lak tylli ki rekod pulit kiba don ha katei ka rynsan. Nalor kata, 22,000 tylli ki iingbishar la pyniasoh bad ki e-court, katba 2.2 klur tylli ki kot ki sla kiba iadei bad ki koidi la buh ha ka rynsan e-prison, ha kaba 1,361 tylli ki phatok la pyniasoh. U la pyntip shuh shuh ba palat 1 klur 93 lak ki mukotduma ki don ha ka e-prosecution, bad palat 28 lak 70 hajar tylli ki forensic record la lum na ki 117 tylli ki forensic lab ha kylleng ka ri sha ka e-Forensics. Ki don ruh 1 klur 12 lak tylli ki dak kti ha ki Nafees bad ki jingtip shaphang palat 8 lak 11 hajar ngut ki nongleh kam sniew ha ka NIDAAN. U Shah u la ban jur ba watla ïa kane ka jingtip la lum kyrpang haduh mynta, ki jingpyrshang ki dang ïaid shakhmat ban pynïasoh ïa baroh kine ki jingtip da kaba pyndonkam ïa ka Artificial Intelligence ban ai ïa ki jingbishar bniah ka ban ïarap ban teh lakam bad khanglad ïa ki kam sniew. U la bynrap ruh ba ïa kane ka jingpynïasoh yn pyndep hapoh kumba hynriew bnai, hadien kata ki nongleh kam sniew kin ym don jaka shuh ban rieh.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng u la ong ba ka sorkar ka la pyntreikam ia saw tylli ki buit treikam ha ka liang ka forensic science, kaba kynthup - ban pynkhlain ia ki jingtei, ban tei ia ki briew kiba tbit, ban ioh ia ki lad ki lynti kiba thymmai tam na kylleng ka pyrthei bad ban kyntiew ia ka jingwad bniah bad jingpynroi.

U montri kam pohiing ka sorkar pdeng u Amit Shah u la ong ba ka sorkar ka shim ia saw tylli ki buit treikam ha ka liang ka Forensic Science. Kane ka kynthup ia ka jingpynkhlain ia ki jingtei, ka jingtei ia ki riew shemphang bad ki briew, ka jingai lad ban ioh ia ki kor ki bor kiba thymmai tam ha kylleng ka pyrthei, bad ka jingkyntiew ia ka jingwad bniah bad jingpynroi (R&D). U la kdew ia ka jingseng ia ka National Forensic Science University, ha kaba la pynrung ia ki jingpule ha ka kyrdan PhD ha ki 72 tylli ki tnat bapher bapher. Mynta, ki don kumba 5,137 ngut ki samla pule kiba la pynrung kyrteng, hynrei hadien ar snem, katei kan kiew sha ka 35,000 ngut namar ba la seng ia ki skulbah forensic science ha ki 14 tylli ki jylla.

U Shah u la ong ruh ba la pynbna kumba 30,000 tylli ki kot wadbniah na ka bynta ka R&D, bad palat 100 tylli ki projek wadbniah ki dang ïaid shakhmat. La pynlong palat 350 tylli ki Workshop bad Seminar ha une u snem ba la dep. U la pynpaw ba ïa ka Central Forensic Science Laboratory la nang pynkhlaiñ, bad ki jingpyrshang ki dang ïaid shakhmat ban ïarap bad kyntiew ïa ki jaka sumar ha ki jylla. Nalor kata, yn sa thaw kawei ka Lab na ka bynta ban bishar bniah ia ka DNA ha man ki jylla ryngkat ka jingkyrshan jong ka Nirbhaya Fund.

Shuh shuh u la ong ba ka Indian Cyber Crime Coordination Centre (I4C) ka dang trei ruh na ka bynta ka National Cyber Forensic Laboratory (NCFL), kaba dang pyntreikam da ka National Forensic Science University (NFSU). Ka NFSU ka dang trei ruh ban pynkhlain ia ka rukom pynithuh ia ki dak kti ha ka ri (NAFIS). U Shah u la ban jur ba lyngba ka jingstad saian ha ka ain, ka sorkar kan pynbha shibun ia ka jingshah rai pynrem.

U Amit Shah u la ong ba shwa u snem 2014, ka jingpeit ïa ki jingjia ba sngewsih ka long kaba pynshong nongrim ha ka jingïarap bad la ïakynduh ïa ka da ka jingmut jingpyrkhat kaba pyrshah, katba hadien u snem 2014, la shim ïa ka rukom pynïarap kaba pynshong nongrim ha ka jingpyllait im. U la kdew ba ha u snem ba la dep, ki la jia ar tylli ki jingjia ba shyrkhei ha ka ri ha kaba ym shym la duh ei ei ruh em ka jingim briew. U la pynpaw ruh ba la pyntreikam ïa ka Early Warning System.

Ka sorkar ka la pynlong ia ka jingiada, ka jingpynjem, bad ka jingpynkhreh kum ka tynrai jong ka polisi jong ka. La sdang ia ka prokram ai jingiarap kaba pynshong nongrim ha ka jingpynkhreh, bad la pynkhlain ia ka National Disaster Management Plan. Ha shwa ba ka jingshlei um ne eriong kan jia, ki bor jong ka National Disaster Response Force (NDRF) ki la don lypa ha ka jaka ba jia. Ia ka pisa na ka bynta ki jingjia ba sngewsih la sam katkum ka jingstad saian, bad la sdang ia ka jingpeit ia ki jingjia ba sngewsih ha ka imlang sahlang. Ka Disaster Risk Reduction (DRR) ka la kylla long ka nongrim jong ka polisi jong ka ri.

U myntrei ka tnad kam poh iing jong ka sorkar pdeng, Shri Amit Shah u la ong ba naduh u snem 2004 haduh u snem 2014 la mang T 37,727 klur ia ka SDRF (State Disaster Response Fund). Hynrei hadien u snem 2014, ka la kiew sha ka T 1.20 lak klur. Kumjuh ruh ka jingmang pisa ia ka NDRF (National Disaster Response Fund) ka long T 27,000 klur hapdeng u snem 2004 bad 2014, bad ka la kiew sha ka T 80,000 klur hadien u snem 2014. U la ban jur ba kane ka pyni ia ka jingpyrshang jong ka ri ban iada na ki jingeh.

U Shah u la pynpaw ruh ba la mang pisa sa T 83,000 klur hapoh ka NDRF bad T 1,36,000 klur hapoh ka SDRF. Ha ka jingkhein lang, la mang haduh T 2 lak klur tyngka ha kine ki 10 snem ba la dep. Ia ka National Disaster Mitigation Fund (NDMF) la seng da ka pisa kaba T 13,000 klur. U la kdew ba ïa ka Early Warning System la shim da ka jingïohi jngai kaba khraw ban ïada na kano kano ka jingduh ïa ki mynsiem briew ne ki jingdon jingem. Haduh mynta, palat T 4,300 klur la mang na ka bynta ki jingpynbna bapher bapher.

Ka jingdon jong ka NDRF kaba treikam ka la kiew da 183%, bad la seng ia ki jaka ai jingiarap ha ki thain ha ki 28 tylli ki nongbah. Ka pisa kaba tyllun kaba T 250 klur ka la don mynta ban trei mardor. Ha u snem 2019 la sdang ia ka NDRF Academy ha Nagpur. Ha kine ki san snem ba la dep, la thaw 34 tylli ki kyndon na ka bynta ban peit ia ki jingjia ba sngewsih. U nombar ba lah ban phone kyrkieh 112 u la pyniasoh ruh ia ki jingshakri ban peit ia ki jingjia ba sngewsih.

Ban pynskhem ia ka bynta jong ka India ha ka pyrthei, la thaw ia ka Coalition for Disaster Resilient Infrastructure (CDRI), kaba kynthup ia 42 tylli ki ri bad 60 tylli ki seng bapher bapher.

U Amit Shah u la ong ba man ka por ba jia kano kano ka jingjia ba sngewsih ha kano kano ka jaka ha ka pyrthei, u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi u ju phah mardor ia ka NDRF shata. Ka sorkar India ka la ai ruh da ki hajar klur tyngka sha ki jylla na ka bynta ki jingpyrshang ban pynlip ding. Ban weng ia ki jingma jong ka jingshlei um, la ai da ki hajar klur tyngka sha Kolkata, Mumbai, Bengaluru, Chennai, bad Ahmedabad. Hapoh ka ‘Operation Dost’ la ai jingïarap ïa ka Turkey bad ka Nepal. Ka Common Alert Protocol ka dei kaba la pyntreikam. Mynshuwa ym ju don kano kano ka khusnam ia kiba tbit ha ka jingpeit ia ki jingjia ba sngewsih, hynrei mynta ngi la sdang ia ka ‘Netaji Subhas Chandra Bose Disaster Management Award’. U la ong ba ka ‘Meghdoot’ app ka ai jingtip shaphang ka jinglong ka mariang sha ki nongrep, ka ‘Flood Watch’ ka ai jingtip ha ka por ba thikna shaphang ka jinglong jingman jong ka jingshlei um, ka ‘Damini’ ka ai jingmaham shwa ban wan ka lailieh, ka ‘Bhuwan’ app ka ai ïa ki map jong ka Bhuwan bad ki satellite data ryngkat ka Voice-over navigation, bad ka ‘Sachet’ ka ai jingtip mardor. Ka ‘Van Agni’ ka ai jingtip shaphang ka jinglong jong ki jingpluh khlaw, bad ka ‘Samudra’ ka ai jingtip shaphang ki duriaw sha ki nongtong dohkha. U la ong ba ngi ai jingmut kiba kongsan sha ka rukom peit ia ki jingjia ba sngewsih na ka bynta ka Skhim Insurance jong u Myntri Rangbahduh. Baroh kine ki mobile app la shna hadien u snem 2014. U Shah u la ong ba ka ri India mynta ka la kylla long kawei na ki ri ba ha khlieh duh ha ka liang ka jingpeit ia ki jingjia ba sngewsih, bad ngi iaid shakhmat da ka thong ban long kaba ha khlieh duh. Ki sorkar jylla ruh ki don ka bynta kaba khraw ha kane.

U Amit Shah u la ong ba ka Inter-State Council ka treikam hapoh ka tnat kam pohiing jong ka ka ri bad ka trei ban pynbeit ia ki jingiathut hapdeng ka sorkar pdeng bad ki Jylla. Hapdeng u snem 2004 haduh 2014, la pynlong tang 11 tylli ki jingialang jong ka Zonal Council, hynrei naduh u snem 2014, ki la don haduh 27 tylli ki jingialang. Ka Standing Committee ka la don 14 tylli ki jingialang hapdeng u snem 2004 haduh 2014, hynrei naduh u snem 2014 la pynlong haduh 33 tylli ki jingialang. Ha ki por ba la dep, tang 448 tylli ki mat la pynbeit ha ki jingialang jong ka Zonal Council, hynrei ha ka por jong ka sorkar jong ngi, la lah ban pynbeit haduh 1280 tylli. U la ong ba ka Inter-State Council ka dei ka atiar kaba kongsan ha kaba pynkhlain ia ka rukom synshar khadar jong ngi.

U Amit Shah u la ong ba ka Vibrant Village Programme ka dei ka jingthmu ba kongsan jong ngi. Ka la don ka jingwan buhai shnong na ki shnong kiba don ha ki jingeh ha ki khappud jong ka ri ban wad ia ki jingshakri kiba kham bha, bad u la ong ba ka ri kaba don ki shnong khappud kiba thylli kam ym lah satia ban long kaba shngain. Mynshuwa, ia ki shnong kiba don ha ki khappud la khot ki "shnong ba khatduh," hynrei namar ka rukom treikam kaba thymmai jong ka sorkar Modi, mynta la khot ia kine ki "shnong ba nyngkong." Ha kine ki khyndiat snem ban wan, kine ki shnong ruh kin long kiba hakhmat eh ha kaba ïadei bad ki jingdon jingem, bad kane ka dei ka thong jong ka Vibrant Village Programme. Hapoh kane ka prokram, 90% ka jingmang pisa ka dei na ka sorkar pdeng, bad 10% na ka sorkar jylla. Ha ka bynta ba nyngkong, 455 tylli ki shnong na Arunachal Pradesh, 75 tylli na Himachal Pradesh, 51 tylli na Uttarakhand, 46 tylli na Sikkim, bad 35 tylli na Ladakh ki don hapoh kane ka prokram.

U myntri kam poh iing jong ka sorkar pdeng uba dei ruh u myntri ka tnad treilang u la ong ba la bun ki jingpyrshang na ka bynta ka jingpahara ha ki jaka khappud. U la ong ba na ki 12 tylli ki Land Port, 11 tylli la seng ha ka por jong ngi, bad lyngba kine ki Land Port, ka khaii pateng kaba shongdor T 70,959 klur bad ka la don ka jingleit jingwan jong ki briew kaba palat 30 million ngut. U Shah u la ong shuh shuh ba ngi don ki jingthmu na ka bynta baroh 26 tylli ki Land Port.

U Amit Shah u la ong ba ia ki khusnam Padma la ai sha ki briew kiba la long ki riewshlur bad ki riew paidbah kiba la aiti ia ka jingim jong ki baroh kawei ban wanrah ia ki jingkylla ha ka imlang sahlang bad ha ka ri. Kum kine ki briew kim donkam shuh ia kino kino ki jingtyrwa kyrteng da kiwei pat. Ki pynrung kyrteng ialade ha ka rynsan, bad nangta ki ioh ia ka jingkhot kaba pyntip ba la pynkup burom ia ki da ka khusnam Padma. U la ong ba kum kane ka rukom treikam kaba shai na ka bynta ki khusnam Padma la la dei ban don naduh mynshwa. U Shah u la pynpaw ka jingsngewnguh ïa u Myntri Rangbah duh ka ri u Narendra Modi uba la pyntreikam ïa kane ka rukom treikam kaba shai.

****


(Release ID: 2113989) Visitor Counter : 33