કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે રાજ્યસભામાં ગૃહ મંત્રાલયની કામગીરી પર થયેલી ચર્ચાનો જવાબ આપ્યો હતો. બે દિવસ સુધી ચાલેલી આ ચર્ચાનો જવાબ આપતા કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં છેલ્લા 10 વર્ષમાં ગૃહ મંત્રાલયે મજબૂત રાજકીય ઇચ્છાશક્તિ અને મજબૂત કાયદાકીય માળખું સ્થાપિત કરીને આપણા સુરક્ષાકર્મીઓનું મનોબળ મજબૂત કરવાનું કામ કર્યું છે.

ગૃહ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આ દેશની સુરક્ષા, વિકાસ અને સાર્વભૌમિકતાને હંમેશાત્રણ મુખ્ય સમસ્યાઓ – જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આતંકવાદ, ડાબેરી ઉગ્રવાદ અને ઉત્તરપૂર્વમાં વિદ્રોહ દ્વારા પડકારવામાં આવી છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, આ ત્રણ ઊંડાં મૂળિયાં ધરાવતાં મુદ્દાઓએ આશરે ચાર દાયકાથી દેશની શાંતિને ખોરવી નાંખી છે, દેશની સુરક્ષા સામે સવાલો ઊભા કર્યા છે અને રાષ્ટ્રીય વિકાસની ગતિમાં અવરોધ ઊભો કર્યો છે. શ્રી શાહે ઉમેર્યું હતું કે, આ ત્રણ સમસ્યાઓને કારણે છેલ્લાં ચાર દાયકા દરમિયાન દેશમાં આશરે 92,000 નાગરિકોએ પોતાનાં જીવ ગુમાવ્યાં છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2014માં શ્રી નરેન્દ્ર મોદી પ્રધાનમંત્રી બન્યાં એ અગાઉ આ ઊંડાં મૂળિયાં ધરાવતાં મુદ્દાઓને સંપૂર્ણપણે નાબૂદ કરવા માટે કોઈ સંકલિત પ્રયાસો કરવામાં આવ્યાં નહોતાં. તેમણે કહ્યું, આતંકવાદ, નક્સલવાદ અને ઉગ્રવાદ મોદી સરકારના શાસનમાં સમાપ્ત થવાના આરે છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, અગાઉ કાશ્મીરમાં આતંકવાદીઓ અવારનવાર પાડોશી દેશમાંથી ઘૂસણખોરી કરતા હતા, બોમ્બ વિસ્ફોટો અને હત્યાઓ કરતા હતા અને આ ઘટનાઓ પ્રત્યે તત્કાલીન કેન્દ્ર સરકારોનું વલણ નરમ હતું. તેઓ મૌન જ રહેતા, બોલવામાં ડરતા અને પોતાની વોટબેન્ક ગુમાવવાનો ડર પણ રાખતા. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, શ્રી નરેન્દ્ર મોદી પ્રધાનમંત્રી બન્યાં પછી આતંકવાદ સામે શૂન્ય-સહિષ્ણુતાની નીતિ અપનાવવામાં આવી હતી. તેમણે કહ્યું, મોદી સરકારના શાસનમાં દેશમાં બોમ્બ બ્લાસ્ટ કરવાની હિંમત કોઈનામાં નથી. અમારી સરકાર સત્તામાં આવ્યા બાદ ઉરી અને પુલવામામાં હુમલા થયા, પરંતુ માત્ર 10 દિવસની અંદર જ અમે પાકિસ્તાનની સીમામાં ઘૂસીને સર્જિકલ સ્ટ્રાઇક કરીને જવાબ આપ્યો. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, ભૂતકાળમાં માત્ર ઇઝરાયલ અને અમેરિકા જ એવા બે દેશો હતા જે પોતાની સરહદો અને લશ્કરી દળોની સુરક્ષા માટે હંમેશા તત્પર રહેતા હતા અને તે યાદીમાં પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જ આપણા મહાન ભારતનું નામ ઉમેર્યું હતું. ત્યાંથી જ આતંકવાદ સામે ઝીરો ટોલરન્સની નીતિ શરૂ કરવામાં આવી હતી.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, કાશ્મીરમાં અલગાવવાદનું મૂળ કલમ 370 છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, રાજકીય મજબૂરી અને વોટબેન્કની રાજનીતિને કારણે કલમ 370 ઘણાં વર્ષો સુધી ચાલુ રહી હતી. ગૃહ મંત્રીએ કહ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ 5 ઓગસ્ટ, 2019નાં રોજ આ જ સંસદમાં કલમ 370 નાબૂદ કરી હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આપણાં બંધારણનાં ઘડવૈયાઓનું વિઝન હતું કે, એક દેશ, એક પ્રતીક અને એક બંધારણ હોવું જોઈએ અને પીએમ મોદીએ આ સ્વપ્નને પૂર્ણ કર્યું હતું. શ્રી શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, 5-6 ઓગસ્ટ, 2019નાં રોજ એક કાયદો, એક પ્રતીક અને એક નેતાનાં નવા યુગની શરૂઆત થઈ હતી અને એ જ ક્ષણથી કાશ્મીરને ભારત સાથે કાયમી ધોરણે જોડવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ હતી.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં ડોગરી, હિન્દી અને ઉર્દૂને રાજ્યની સત્તાવાર ભાષાઓનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો છે. ભ્રષ્ટાચારને ડામવા માટે એન્ટી કરપ્શન બ્યુરોની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી અને આ વિસ્તારમાં તમામ રાષ્ટ્રીય કાયદાઓ પણ અપનાવવામાં આવ્યા હતા. પીએમ મોદીએ પઠાણકોટ ચેકપોઇન્ટ પર પરમિટ સિસ્ટમ પણ નાબૂદ કરી હતી, જેનાથી લોકશાહી, વિકાસ અને સમૃદ્ધિના નવા યુગની શરૂઆત થઈ હતી. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે અગાઉની સરકારોના 33 વર્ષ દરમિયાન આ વિસ્તારમાં સિનેમાઘરોને ખોલવાની મંજૂરી નહોતી, પરંતુ મોદી સરકારના શાસનમાં તેમને ખોલવામાં આવ્યા હતા. 34 વર્ષ સુધી, મોહરમ દરમિયાન તાજીયા સરઘસ માટે પરવાનગી આપવામાં આવી ન હતી, પરંતુ અમારા સમય દરમિયાન તેને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. પહેલા લાલ ચોકમાં રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવવો ખૂબ મુશ્કેલ હતો, પરંતુ હવે ત્યાં એક પણ ઘર એવું નથી કે જ્યાં "હર ઘર તિરંગા" અભિયાન દરમિયાન તિરંગો ફરકાવવામાં ન આવ્યો હોય. તેમણે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે, ફોર્મ્યુલા 4 કાર રેસિંગ શ્રીનગરમાં યોજાઈ હતી અને કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીની ઉજવણી લાલ ચોકમાં યોજાઈ હતી.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, મોદી સરકારે કેટલાંક પગલાં લીધાં છે, જેનાં પરિણામે આતંકવાદીઓમાં સામેલ થયેલા ભારતીય બાળકોની સંખ્યા લગભગ નાબૂદ થઈ ગઈ છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, દસ વર્ષ પહેલાં આતંકવાદીઓનો મહિમા હતો અને મોટી સંખ્યામાં સરઘસ કાઢવામાં આવ્યાં હતાં, પણ મોદી સરકારનાં શાસનમાં એક પણ સરઘસ નીકળ્યું નહોતું. જે લોકો માર્યા ગયા હતા તેમને તે જગ્યાએ દફનાવવામાં આવ્યા હતા જ્યાં તેઓ પડી ગયા હતા. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આતંકવાદીઓના ઘણા સંબંધીઓને નિર્દયતાથી સરકારી નોકરીમાંથી દૂર કરવામાં આવ્યા હતા. સરકારે આતંકવાદ અને આતંકીઓના સમર્થકોને સરકારી નોકરી, પાસપોર્ટ અને કોન્ટ્રાક્ટ આપવા પર પણ પ્રતિબંધ લગાવી દીધો હતો.

ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું કે 2004થી 2014 વચ્ચે 7,217 આતંકવાદી ઘટનાઓ બની હતી, પરંતુ 2014થી 2024 સુધી આ સંખ્યા ઘટીને 2,242 થઈ ગઈ. આ સમયગાળા દરમિયાન, મૃત્યુની કુલ સંખ્યામાં 70% નો ઘટાડો થયો, નાગરિક મૃત્યુની સંખ્યામાં 81% નો ઘટાડો થયો, અને સુરક્ષા કર્મચારીઓની જાનહાનિમાં 50% નો ઘટાડો થયો. વર્ષ 2010થી 2014 સુધીમાં દર વર્ષે સરેરાશ 2654 સંગઠિત પથ્થરમારાની ઘટનાઓ બનતી હતી, પરંતુ 2024માં આવી એક પણ ઘટના બની ન હતી. ત્યાં 132 સંગઠિત હડતાલ હતી, પરંતુ હવે એક પણ નથી. પથ્થરમારાની ઘટનાઓમાં 112 નાગરિકો માર્યા ગયા હતા અને 6000 ઘાયલ થયા હતા, પરંતુ હવે પથ્થરમારો જ અટકી ગયો છે. 2004માં 1587 આતંકવાદી ઘટનાઓ બની હતી, જ્યારે 2024માં આ સંખ્યા ઘટીને માત્ર 85 થઈ ગઈ હતી. વર્ષ 2004માં નાગરિકોના મૃત્યુની સંખ્યા 733 હતી, પરંતુ 2024માં તે ઘટીને 26 થઈ ગઈ હતી અને સુરક્ષા દળોના મૃત્યુની સંખ્યા 2004માં 331થી ઘટીને 2024માં 31 થઈ ગઈ હતી.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ વર્ષ 2015માં કાશ્મીરનાં વિકાસ માટે રૂ. 80,000 કરોડનાં મૂલ્યનાં 63 પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપી હતી. તેમાંથી ₹51,000 કરોડ ખર્ચાયા હતા અને 53 પ્રોજેક્ટ સંપૂર્ણપણે અમલમાં મૂકાયા છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, વર્ષ 2019થી 2024 વચ્ચે 40,000 સરકારી નોકરીઓ પ્રદાન કરવામાં આવી હતી, વિશ્વકર્મા યોજના મારફતે 1.51 લાખ ઓબીસી બાળકોને સ્વરોજગારની તકો આપવામાં આવી હતી, 5,184 યુવા ક્લબ કૌશલ્ય વિકાસ પર કામ કરી રહી છે અને 18,000 યુવાનોને તેમની પોતાની ટેક્સી પ્રદાન કરવામાં આવી હતી.

તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આકર્ષક ઔદ્યોગિક નીતિ દાખલ કરીને કાશ્મીરમાં જમીની સ્તર પર 12000કરોડ રૂપિયાનું રોકાણ સાકાર થયું છે અને હાલમાં ~110000 કરોડના એમઓયુ અમલમાં મૂકવામાં આવી રહ્યા છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, અગાઉનાં સંપૂર્ણ 70 વર્ષ દરમિયાન આ વિસ્તારમાં ફક્ત રૂ. 14,000 કરોડનું રોકાણ થયું હતું, ત્યારે મોદીજીનાં નેતૃત્વનાં 10 વર્ષમાં રૂ. 12,000 કરોડનાં રોકાણથી ઉત્પાદન શરૂ થઈ ગયું છે. કાશ્મીરમાં પર્યટન પણ ફરી શરૂ થયું છે, 2023 માં રેકોર્ડ 2.11 કરોડ પ્રવાસીઓ મુલાકાત લઈ રહ્યા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, પ્રવાસનમાં ₹250 કરોડનું રોકાણ કરવામાં આવ્યું છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી મોદીએ કાશ્મીરમાં લોકશાહીનો પાયો નાંખ્યો હતો. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, અગાઉની સરકારના શાસનમાં જમ્મુ-કાશ્મીરમાં 90 ધારાસભ્યો અને 6 સાંસદો હતા, પરંતુ હવે પ્રદેશમાં 34,262 ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓ છે. તેમણે એ વાત પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, જમ્મુ-કાશ્મીરમાં 2024ની લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન એક પણ ગોળી ચલાવવામાં આવી ન હતી, અને 98 ટકા લોકોએ પોતાનો મત આપ્યો હતો.

શ્રી શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, અત્યારે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં એઈમ્સ, આઈઆઈટી અને આઈઆઈએમ છે. પહેલા માત્ર 4 મેડિકલ કોલેજ હતી, પરંતુ હવે 15 નવી નર્સિંગ કોલેજની સાથે 15 નવી નર્સિંગ કોલેજ પણ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, અગાઉ એમબીબીએસની 500 બેઠકો હતી, પરંતુ તેમાં 800 વધુ બેઠકો ઉમેરવામાં આવી હતી અને પીજીની 767 બેઠકોમાંથી 297 નવી બેઠકો ઉમેરવામાં આવી હતી. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે જે લોકો આંખો બંધ કરીને બેસે છે અને કાળા ચશ્મા પહેરે છે તેઓ ક્યારેય વિકાસ જોઈ શકશે નહીં.

ગૃહમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તેઓ આતંકવાદીઓની નજર પડતાંની સાથે જ તેમની આંખો વચ્ચે સીધું નિશાન બનાવીને તેમની સાથે વ્યવહાર કરે છે. તેમણે પુષ્ટિ કરી હતી કે, તેમની સરકાર આતંકવાદ કે આતંકવાદીઓને સહન કરી શકે નહીં, કારણ કે નાગરિકોનાં લોહી સાથે રમત રમનારાઓ માટે દેશમાં કોઈ સ્થાન નથી.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, ડાબેરી ઉગ્રવાદ પણ ગંભીર મુદ્દો છે. કેટલાક લોકો તેને રાજકીય સમસ્યા કહે છે, પરંતુ તેમણે આ દૃષ્ટિકોણ પ્રત્યે સહાનુભૂતિ વ્યક્ત કરી હતી. વિકાસના પરિપ્રેક્ષ્યમાં, ઘણા જિલ્લાઓ અને તાલુકાઓ અવિકસિત છે. પાછલી સરકારોએ પણ આ પછાત વિસ્તારોમાં વિકાસ લાવવા માટે કામ કર્યું હતું, અને અમારી સરકાર તે પ્રયાસ ચાલુ રાખી રહી છે. શ્રી શાહે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, કેટલાક પ્રદેશોને હજુ પણ પર્યાપ્ત વિકાસ મળ્યો નથી, પણ એનો અર્થ એ નથી કે આપણે દેશની વ્યવસ્થા અને બંધારણની અવગણના કરવી જોઈએ તથા સરકારને લાચાર બનીને ઊભા રહેવાની અને નિહાળવાની છૂટ આપવી જોઈએ.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે અત્યાર સુધીમાં હજારો લોકો ડાબેરી ઉગ્રવાદનો ભોગ બન્યા છે. પશુપતિનાથથી તિરુપતિ સુધી, રેડ કોરિડોરમાં આવેલા અનેક જિલ્લાઓ, તાલુકાઓ અને પોલીસ સ્ટેશનો કબજે કરવામાં આવ્યા હતા, અને સમગ્ર વ્યવસ્થાને વિખેરી નાખવામાં આવી હતી. સમાંતર ચલણ અને સ્ટેમ્પ પેપર્સ ફરતા હતા, અને સરકારો રચાઈ હતી, પરંતુ કોઈ બોલ્યું નહીં.

તેમણે કહ્યું કે તેઓ જવાબદારીપૂર્વક ગૃહને જણાવવા માંગે છે કે 31 માર્ચ 2026 સુધીમાં દેશમાંથી નક્સલવાદ નાબૂદ થઈ જશે. તેમણે સમજાવ્યું કે આ વચન પાછળ મોદી સરકારની 10 વર્ષની મહેનત, ઝીણવટપૂર્વકનું આયોજન, વિકાસની ભૂખ અને ભંડોળની ફાળવણી છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે તેઓએ સુરક્ષા ગ્રીડને એવી રીતે કિલ્લેબંધી કરી છે કે ક્યાંય પણ કોઈ ગાબડાં બાકી રહેશે નહીં.

ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે સંવાદ, સુરક્ષા અને સમન્વયના સિદ્ધાંતો અપનાવીને તેમણે નક્સલવાદ વિરુદ્ધ પોતાની લડાઈ ચાલુ રાખી છે. તેમણે આ સમસ્યાના ઉકેલ માટે જે વિસ્તારોમાં સૂર્યના કિરણો પણ નથી પહોંચતા ત્યાં કલાકો સુધી ભૂખ્યા-તરસ્યા રહીને બલિદાન આપનારા ડીઆરજી, એસટીએફ, પોલીસ, સીઆરપીએફ, આઇટીબીપી અને બીએસએફના જવાનોની પ્રશંસા કરી હતી.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, તેમણે અત્યાધુનિક ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને નક્સલવાદ સામે લડવાનું શરૂ કર્યું હતું. લોકેશન ટ્રેસિંગ, મોબાઈલ ફોનની પ્રવૃત્તિઓ, વૈજ્ઞાનિક કોલ લોગ વિશ્લેષણ, સોશિયલ મીડિયા વિશ્લેષણ, તેમની કુરિયર સેવાઓનું મેપિંગ અને તેમના પરિવારોની હિલચાલ પર નજર રાખવા જેવી માહિતી એકઠી કરીને, તેઓએ તેમના સુરક્ષા દળોને મૂલ્યવાન ગુપ્ત માહિતીથી સજ્જ કર્યા. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, ડ્રોન સર્વેલન્સ અને સેટેલાઇટ ઇમેજિંગ, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ સાથે સંયુક્તપણે, સમાધાનો વિકસાવવા અને પરિણામો મેળવવા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. આ ડેટા વિશ્લેષણના આધારે, તેઓ સુરક્ષા દળોને યોગ્ય સ્થળોએ ચોક્કસપણે તૈનાત કરવામાં સક્ષમ હતા, અને આ અભિગમ તેમની કામગીરીનો આધાર બનાવે છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે 2004થી 2014 વચ્ચે 16,463 હિંસક ઘટનાઓ બની હતી, પરંતુ છેલ્લા દસ વર્ષમાં આ સંખ્યામાં 53 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, વર્ષ 2004થી 2014 સુધીમાં 1,851 સુરક્ષાકર્મીઓ શહીદ થયા હતા, પરંતુ છેલ્લાં દસ વર્ષમાં માર્યા ગયેલા સુરક્ષા જવાનોની સંખ્યા ઘટીને 509 થઈ હતી, જે 73 ટકાનો ઘટાડો દર્શાવે છે. નાગરિકોના મૃત્યુની સંખ્યા 4,766થી ઘટીને 1,495 થઈ હતી, જે 70 ટકાનો ઘટાડો છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, ડિસેમ્બર, 2023માં છત્તીસગઢમાં સરકાર બદલાયા પછી એક જ વર્ષની અંદર 380 નક્સલવાદીઓ માર્યા ગયા હતા, 1,194ની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અને 1,045 લોકોએ આત્મસમર્પણ કર્યું હતું. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, આ સમગ્ર ઓપરેશનમાં માત્ર 26 સુરક્ષાકર્મી શહીદ થયા હતા. શ્રી શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, અગાઉની સરકાર અને હાલની સરકારનાં અભિગમ વચ્ચેનો તફાવત એ બાબતથી સ્પષ્ટ થાય છે કે, શરણાગતિ સ્વીકારનારા 2,619 નક્સલવાદીઓની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી અથવા તો તેમની હત્યા કરવામાં આવી હતી.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2014 સુધી 66 કિલ્લેબંધ પોલીસ સ્ટેશનો હતાં, જેમાંથી 32 ભૂતપૂર્વ પ્રધાનમંત્રી અટલબિહારી વાજપેયીની સરકાર હેઠળ હતાં. જો કે મોદી સરકારના શાસનમાં છેલ્લા 10 વર્ષમાં 612 કિલ્લેબંધ પોલીસ સ્ટેશન બનાવવામાં આવ્યા છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, વર્ષ 2014માં નક્સલવાદથી સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત જિલ્લાઓની સંખ્યા 126 હતી, જે હવે ઘટીને માત્ર 12 થઈ ગઈ છે અને માર્ચ, 2026 સુધીમાં આ સંખ્યા શૂન્ય થઈ જશે. 2014માં 330 પોલીસ સ્ટેશન હતા જ્યાં નક્સલી ઘટનાઓ બની હતી, પરંતુ હવે આ સંખ્યા ઘટીને 104 થઈ ગઈ છે. નક્સલ પ્રભાવિત વિસ્તારો, જે 18,000 ચોરસ કિલોમીટરથી વધુનું અંતર કાપતા હતા, તે હવે ફક્ત 4,200 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા છે.

તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, અગાઉ નાઇટ-લેન્ડિંગ હેલિપેડ નહોતાં, પરંતુ તેમની સરકાર હેઠળ 68 હેલિપેડ બનાવવામાં આવ્યાં છે. શ્રી શાહે એમ પણ જણાવ્યું હતું કે, અગાઉ સુરક્ષા શિબિરોની સંખ્યા દયાજનક હતી, પણ છેલ્લાં પાંચ વર્ષમાં તેમણે સંપૂર્ણ વિસ્તારને સુરક્ષિત કરવા માટે 302 નવા સુરક્ષા કેમ્પ શરૂ કર્યા છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, નક્સલવાદીઓને નાણાકીય રીતે ગૂંગળાવી નાખવા અને તેમની નાણાકીય કરોડરજ્જુ તોડવા માટે તેમણે રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સી (એનઆઈએ) અને એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટનો ઉપયોગ કર્યો હતો અને તેમની પાસેથી કરોડો રૂપિયા જપ્ત કર્યા હતા. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે પ્રિવેન્શન ઓફ મની લોન્ડરિંગ એક્ટ (પીએમએલએ) હેઠળ, કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા અને જેમણે નક્સલવાદીઓને ભંડોળ પૂરું પાડ્યું હતું તેમને જેલના સળિયા પાછળ મોકલવામાં આવ્યા હતા. કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો વચ્ચે સતત બેઠકો યોજાઇ હતી. ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે તેમના સ્તર પર તેમણે તમામ મુખ્યમંત્રીઓ સાથે 11 બેઠક કરી અને પોલીસ વડાઓ સાથે 12 બેઠકો કરી. શ્રી શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, તેમણે ગતિશીલ વ્યૂહરચના ઘડી હતી અને વ્યૂહાત્મક સ્થળોએ સુરક્ષા દળો તૈનાત કર્યા હતા. નક્સલ પ્રભાવિત વિસ્તારોમાં વિકાસ લાવવા માટે, આ પ્રદેશો માટે બજેટ ફાળવણીમાં 300 ટકાનો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2014થી 2024 દરમિયાન નક્સલ પ્રભાવિત વિસ્તારોમાં 11,503 કિલોમીટર હાઇવેનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપરાંત 20,000 કિલોમીટરના ગ્રામીણ માર્ગોનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. પ્રથમ તબક્કામાં 2,343 મોબાઇલ ટાવર લગાવવામાં આવ્યા હતા અને બીજા તબક્કામાં 2,545 ટાવર ઊભા કરવામાં આવ્યા હતા. 4000 મોબાઈલ ટાવર લગાવવાનું કામ હજુ પણ ચાલુ છે. શ્રી શાહે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, સમગ્ર નક્સલપ્રભાવિત વિસ્તાર 1 ડિસેમ્બર સુધીમાં મોબાઇલ કનેક્ટિવિટીથી સજ્જ થઈ જશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લાં પાંચ વર્ષમાં નક્સલ પ્રભાવિત વિસ્તારોમાં 1,007 બેંક શાખાઓ ખોલવામાં આવી છે અને 937 એટીએમ શરૂ કરવામાં આવ્યાં છે. આ ઉપરાંત બેન્કિંગ સેવાઓથી સજ્જ 5,731 પોસ્ટ ઓફિસની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, કૌશલ્ય વિકાસ યોજના તમામ 48 જિલ્લાઓ સુધી પહોંચી છે અને રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સી (એનઆઈએ)નું મજબૂત વર્ટિકલ ઊભું કરવામાં આવ્યું છે. સુરક્ષા દળોમાં 1,143 આદિવાસી યુવકોની ભરતી કરવામાં આવી હતી. ઇજાગ્રસ્ત સૈનિકોને બચાવ અને પુનર્વસન માટે હોસ્પિટલોમાં ઝડપથી બહાર કાઢવામાં સહાય માટે છ હેલિપેડ્સ બનાવવામાં આવ્યા હતા. જેના કારણે નક્સલવાદ ધીમે-ધીમે સંકોચાઈ રહ્યો છે.

ગૃહમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, માર્યા ગયેલા લોકોમાં કેટલાંક અગ્રણી નક્સલવાદી નેતાઓનો પણ સમાવેશ થાય છે, જેણે તેમનાં સમગ્ર આંદોલનને નોંધપાત્ર રીતે નબળું પાડ્યું છે. માથા પર કરોડો રૂપિયાનું ઇનામ ધરાવતા અનેક નક્સલવાદીઓએ શરણાગતિ સ્વીકારી લીધી છે. શ્રી શાહે ઝોનલ કમિટીના એક સભ્ય, સબ ઝોનલ કમિટીના પાંચ સભ્યો, રાજ્ય કક્ષાની સમિતિના બે સભ્યો, વિભાગીય સમિતિના 31 સભ્યો, એરિયા કમિટીના ૫૯ સભ્યો સહિત માર્યા ગયેલા નેતાઓની યાદી આપી હતી.

તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સરકારે લવચીક શરણાગતિ નીતિ લાગુ કરી છે. શ્રી શાહે અંતમાં જણાવ્યું હતું કે, જે લોકો તેમની જાહેરાતોની મજાક ઉડાવે છે, તેમને વિશ્વાસપૂર્વક ખાતરી આપવા માગે છે કે, મોદી સરકારનાં શાસનમાં દેશ નક્સલવાદની સમસ્યાથી મુક્ત થશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સરકાર પૂર્વોત્તરમાં પણ આ સમસ્યાનો અંત લાવવાના આરે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આ વિસ્તારમાં હિંસક ઘટનાઓમાં 70 ટકાનો ઘટાડો થયો છે, સુરક્ષા કર્મચારીઓમાં જાનહાનિમાં 72 ટકાનો ઘટાડો થયો છે અને નાગરિકોની જાનહાનિમાં 85 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. સત્તામાં આવ્યા બાદ તેમની સરકારે તમામ સશસ્ત્ર જૂથો સાથે વાટાઘાટો શરૂ કરી હતી. વર્ષ 2019થી અત્યાર સુધીમાં 12 મહત્વપૂર્ણ શાંતિ સમજૂતીઓ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે આ સમજૂતીઓને 2020માં એનએલએફટી (નેશનલ લિબરેશન ફ્રન્ટ ઓફ ત્રિપુરા) સાથે થયેલી સમજૂતી, 2021માં બ્રુ-રિયાંગ સમુદાય સાથે થયેલી સમજૂતી, કાર્બી સમજૂતી અને આદિવાસી સંગઠનો સાથેના કરારો અને 2022માં આસામ અને મેઘાલય વચ્ચે આંતર-રાજ્ય સરહદી કરાર, ડીએનએલએ, યુએનએલએફ અને ઉલ્ફા સાથેના કરારો, 2023માં આસામ અને અરુણાચલ પ્રદેશ વચ્ચેની આંતર-રાજ્ય સરહદ સમજૂતી, ટીપ્રા અને એનએલએફટી સાથેના કરારો તરીકે સૂચિબદ્ધ કર્યા હતા.  તેમજ 2024માં એટીએફએ પણ છે. કરારોની આ શ્રેણી આ ક્ષેત્રમાં શાંતિ લાવવાના સરકારના ચાલુ પ્રયત્નોને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, કુલ 10,900 યુવાનોએ પોતાનાં શસ્ત્રો સરેન્ડર કરી દીધાં છે અને મુખ્ય ધારામાં સામેલ થયાં છે. બોડોલેન્ડમાં, હજારો યુવાનોએ વિકાસનો માર્ગ અપનાવ્યો છે, તેમની માતૃભાષામાં શિક્ષણ મેળવ્યું છે અને પોતાનો ધર્મ પાળ્યો છે. તેમણે યાદ અપાવ્યું હતું કે, જ્યારે બોડોલેન્ડ સમજૂતી પર હસ્તાક્ષર થયાં હતાં, ત્યારે ઘણાં લોકોએ તેને બિનઅસરકારક ગણાવી હતી, પણ અત્યારે સ્થિતિ નોંધપાત્ર રીતે બદલાઈ ગઈ છે. તેમણે એ બાબત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે આસામમાં રોકાણ માટે રૂ. 5 લાખ કરોડના કરારો થયા છે, આ એક એવું રાજ્ય છે કે જ્યાં એક સમયે ઔદ્યોગિક વિકાસ એક સમયે દૂરનું સ્વપ્ન લાગતું હતું. જો કે, શાંતિ સ્થાપિત થવાની સાથે, આસામમાં હવે નોંધપાત્ર પ્રગતિ જોવા મળી રહી છે. એટલું જ નહીં, પૂર્વોત્તરમાં આર્મ્ડ ફોર્સિસ સ્પેશિયલ પાવર્સ એક્ટ (AFSPA)ના કાર્યક્ષેત્રમાં 70 ટકાનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે. શ્રી શાહે બ્રુના પુનર્વસન સમજૂતી વિશે પણ વાત કરી હતી, જેણે વિસ્થાપિત બ્રુ-રિયાંગ સમુદાયને કાયમી વસવાટ પૂરો પાડ્યો હતો, જે મિઝોરમમાંથી ભાગીને ત્રિપુરામાં આશ્રય લેવા માટે મજબૂર થયો હતો. આ કરાર હેઠળ તમામ 37,000 બ્રુ-રિયાંગ પરિવારોને 150-યાર્ડના મકાનો ફાળવવામાં આવ્યા છે, જેમાં સામુદાયિક ઇમારતો, શાળાઓ અને મેડિકલ સ્ટોર્સ જેવી આવશ્યક સુવિધાઓ આપવામાં આવી છે. તદુપરાંત, દરેક પરિવારના બે યુવાનોને કૌશલ્ય વિકાસની તાલીમ આપવામાં આવી હતી, જેનાથી તેઓ સ્વરોજગાર તરફ આગળ વધી શક્યા હતા. ત્રિપુરાની પોતાની તાજેતરની મુલાકાતનો ઉલ્લેખ કરતાં કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, તેમણે પાંચ વર્ષ અગાઉ આ જ વિસ્તારની મુલાકાત લીધી હતી અને છેલ્લાં આઠ મહિનામાં થયેલી પરિવર્તન નોંધપાત્ર બાબત છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, બ્રુ-રિયાંગ સમુદાય હવે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનો આભાર વ્યક્ત કરે છે અને તેમનાં જીવનમાં સકારાત્મક પરિવર્તન માટે પ્રશંસાનાં પ્રતીક સ્વરૂપે તેમની સુખાકારી માટે પ્રાર્થના કરે છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, નરેન્દ્ર મોદી સરકારે 6,935 પરિવારો અને 37,584 લોકોને દુઃખમાંથી ઉગારી લીધા છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, વિકાસ બજેટમાં 153 ટકાનો વધારો કરવામાં આવ્યો છે અને તમામ આઠ પૂર્વોત્તર રાજ્યોને ઓઇલ મિશન, વાંસ અભિયાન, જૈવિક ખેતી તેમજ ઇંડા, માછલી અને દૂધનાં ઉત્પાદન જેવા ક્ષેત્રોમાં આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે એક વ્યાપક યોજના અમલમાં મૂકવામાં આવી છે, જેથી તેમની સમૃદ્ધિનો માર્ગ મોકળો થશે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, ભારત સરકારનાં 100 ટકા ભંડોળ સાથે 17 પાવર પ્રોજેક્ટ્સ, 40 પાણી પુરવઠા પ્રોજેક્ટ, 44 શૈક્ષણિક પ્રોજેક્ટ્સ, 43 હેલ્થ પ્રોજેક્ટ્સ, 7 સ્પોર્ટ્સ પ્રોજેક્ટ્સ અને 4 નવા ટૂરિઝમ પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ થયા છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે સરકારે રેલવે ક્ષેત્રમાં ₹81,900 કરોડ, ધોરીમાર્ગોમાં ₹41,500 કરોડ અને ગ્રામીણ માર્ગોમાં ₹47,000 કરોડનું રોકાણ કરીને પૂર્વોત્તરમાં કનેક્ટિવિટીને નોંધપાત્ર રીતે મજબૂત કરી છે. આ ઉપરાંત 64 નવા હવાઈ માર્ગો અને હેલિકોપ્ટર રૂટ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તેનાથી દિલ્હી અને ઉત્તર-પૂર્વ વચ્ચેનું શારીરિક અંતર તો ઘટે જ છે, પણ સાથે સાથે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં પ્રયાસોને કારણે બંને વચ્ચેનું ભાવનાત્મક અંતર પણ દૂર થયું છે. શ્રી શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, વાઇબ્રન્ટ વિલેજ પ્રોગ્રામ હેઠળ ભારત સરકારે માત્ર અરૂણાચલ પ્રદેશમાં જ ₹4,800 કરોડનું રોકાણ કર્યું છે. તેમણે એ બાબત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, અગાઉ અંતરિયાળ પર્વતીય શિખરો પર સ્થિત ગામડાઓ પોતાને ભારતનાં છેવાડાનાં ગામડાંઓ તરીકે ઓળખાવતાં હતાં. જો કે, એક સરળ છતાં ગહન વિઝન સાથે, પ્રધાનમંત્રી મોદીએ આ "છેલ્લા ગામ" ને ભારતના "પ્રથમ ગામ" માં પરિવર્તિત કરી દીધા છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આતંકવાદ સામે ઝીરો-ટોલરન્સ નીતિને મજબૂત કરવા માટે એક મજબૂત કાનૂની પાયો પૂરો પાડ્યો છે. 2 ઓગસ્ટ, 2019 ના રોજ, એનઆઈએ એક્ટમાં સુધારાએ નવા ગુનાઓને સમાવવા માટે તેના અધિકારક્ષેત્રને વિસ્તૃત કર્યું અને એજન્સીને ભારતની બહારના કેસોની તપાસ કરવાની સત્તા આપી. આ ઉપરાંત, યુએપીએ (ગેરકાનૂની પ્રવૃત્તિઓ નિવારણ અધિનિયમ)માં કરવામાં આવેલા સુધારાને કારણે સરકાર આતંકવાદીઓની મિલકતો જપ્ત કરી શકી હતી અને વ્યક્તિઓને આતંકવાદી તરીકે નિયુક્ત કરી શકી હતી. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, કટ્ટરપંથીકરણના પ્રયાસોને કાનૂની ટેકો પણ પૂરો પાડવામાં આવ્યો છે. મલ્ટિ-એજન્સી સેન્ટર (એમએસી)માં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં સાયબર સુરક્ષા, નાર્કો-ટેરરિઝમ, ગન રનિંગ, ઓર્ગેનાઇઝ્ડ ક્રાઇમ અને ઉભરતા ઉગ્રવાદી હોટસ્પોટ્સને તેના રિપોર્ટિંગ ફ્રેમવર્કમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. આ સાથે જ નેશનલ મેમરી બેંકની પણ સ્થાપના કરવામાં આવી છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, 57 વ્યક્તિઓને આતંકવાદી જાહેર કરવામાં આવ્યા છે અને 23 સંગઠનોને ગેરકાયદેસર સંગઠન જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. 2019થી 2024 વચ્ચે હુર્રિયત સાથે જોડાયેલા સૌથી ગંભીર 14 સંગઠનો પર પ્રતિબંધ લગાવી દેવામાં આવ્યો હતો. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, એક સમયે પાકિસ્તાન સાથે વાતચીત માટે મધ્યસ્થી તરીકે ઉપયોગમાં લેવાતા હુર્રિયતને ખતમ કરી દેવામાં આવ્યું છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે પોપ્યુલર ફ્રન્ટ ઓફ ઇન્ડિયા (પીએફઆઇ) પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે અને 24 રાજ્યોમાં દરોડા પાડ્યા છે, જેથી પીએફઆઇના દરેક સભ્યને જેલના સળિયા પાછળ ધકેલી દેવામાં આવે તે સુનિશ્ચિત કરવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું, કેટલાક લોકો પંજાબના ભિંડરાનવાલા બનવા માંગતા હતા, અમે તેમને આસામની જેલમાં નાખવાની કાર્યવાહી કરી.

શ્રી અમિત શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, એનઆઈએ (રાષ્ટ્રીય તપાસ એજન્સી) હેઠળ 25 વિવિધ જોખમો સામે કાયદાકીય પગલાં લેવામાં આવ્યાં છે, જેમાં ડાબેરી ઉગ્રવાદ, કાશ્મીરમાં આતંકવાદ, નકલી ભારતીય ચલણી નોટો, નાર્કો-ટેરર લિંક્સ, ખાલિસ્તાની કટ્ટરવાદ, કટ્ટરવાદ, આતંકવાદીઓને નાણાકીય સહાય અને ગેરકાયદેસર શસ્ત્રોની દાણચોરી સામેલ છે. તેમણે એમ પણ ધ્યાન દોર્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સામે માનવ તસ્કરીનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે, સાયબર આતંકવાદ, વિસ્ફોટક અધિનિયમનો દુરુપયોગ અને શસ્ત્ર કાયદામાં સુધારા જેવા જોખમો પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે. આ તમામ 25 પરિમાણોને એનઆઈએના અધિકારક્ષેત્રમાં લાવીને, સરકારે અસરકારક રીતે સુરક્ષાના જોખમોને પહોંચી વળવા માટે એક વ્યાપક કાનૂની માળખું બનાવ્યું છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, એનઆઈએ (નેશનલ ઈન્વેસ્ટિગેશન એજન્સી)માં 1,244 નવી પોઝિશન ઊભી કરવામાં આવી છે, 16 નવી બ્રાન્ચ ઓફિસ ખોલવામાં આવી છે અને બે નવી ઝોનલ ઓફિસની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, 652 કેસોમાંથી એક પણ કેસને સુપ્રીમ કોર્ટે ગેરવાજબી જાહેર કર્યો નથી. આમાંથી 516 કેસોમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરવામાં આવી છે, 157 કેસોનો ઉકેલ લાવવામાં આવ્યો છે અને 150 કેસોમાં સજા થઈ છે. આને કારણે દોષિત ઠેરવવાનો દર 95 ટકા છે, જે વિશ્વભરમાં આતંકવાદ વિરોધી એજન્સીઓમાં સૌથી વધુ છે. શ્રી અમિત શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, એનઆઈએએ ડીઆરડીઓ સાથે જોડાણ કરીને રાસાયણિક, પરમાણુ અને જૈવિક આતંકવાદ સાથે સંબંધિત જોખમો માટે તૈયારી કરી છે. વધુમાં, તેમણે જણાવ્યું હતું કે એનઆઈએના આંતરરાષ્ટ્રીય સંપર્કને સમજૂતીઓ દ્વારા વિસ્તૃત કરવામાં આવ્યો છે, અને સેન્ટ્રલ ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરી (સીએફએસએલ) સાથે કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે જેથી આતંકવાદ-વિરોધી પ્રયત્નો માટે સમર્પિત એક નવું વર્ટિકલ તૈયાર કરી શકાય.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે આ પગલાંની સાથે સાથે એમએસી (મલ્ટી એજન્સી સેન્ટર)ને પણ મજબૂત કરવામાં આવ્યું છે. પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળ મેકની અંદર એક સમર્પિત આતંકવાદ વિરોધી પ્રણાલીની સ્થાપના કરવામાં આવી છે, જેણે 72,000 અહેવાલો તૈયાર કર્યા છે. આ માહિતીની ગોપનીયતા જાળવવા માટે, છેલ્લા 10 વર્ષોમાં એક સુરક્ષિત સંચાર ચેનલ વિકસાવવામાં આવી છે, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે ગુપ્તચર માહિતી જિલ્લાઓ અને પોલીસ સ્ટેશનો સુધી અસરકારક રીતે પહોંચે. શ્રી અમિત શાહે એ બાબત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો કે, નેટગ્રિડ (નેશનલ ઇન્ટેલિજન્સ ગ્રિડ)નાં માધ્યમથી વિવિધ 35થી વધારે ડેટા સ્રોતોને એક જ સ્થળે સંકલિત કરવામાં આવ્યાં છે, જેણે આતંકવાદ સામેની લડાઈને વધારે મજબૂત બનાવી છે તથા વિવિધ શકમંદોની ઓળખ કરવામાં અને તેમને પકડવામાં મદદ કરી છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, નશીલા દ્રવ્યો એક ગંભીર સમસ્યા છે, પણ સરકાર આ લડાઈ એકલી ન લડી શકે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં નેતૃત્વમાં સરકારની નીતિ સ્પષ્ટ છે કે, નશીલા દ્રવ્યોનું સેવન કરનાર વ્યક્તિ આ સમસ્યાનો ભોગ બને છે અને જે વ્યક્તિ નશીલા દ્રવ્યોનો વેપાર કરે છે તે ગુનેગાર છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે સરકારે ડ્રગના જોખમને પહોંચી વળવા માટે "સમગ્ર સરકાર, સમગ્ર રાષ્ટ્ર" અભિગમ અપનાવ્યો છે. ગૃહ, નાણાં, શિક્ષણ, આરોગ્ય અને સમાજ કલ્યાણ મંત્રાલય તમામ રાજ્ય સરકારો સાથે મળીને આ મુદ્દા સામે લડવા માટે સાથે મળીને કામ કરી રહ્યા છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, ટોપ-ટુ-બોટમ અને બોટમ-ટુ-ટોપ વ્યૂહરચનાઓનું સંયોજન કરીને એક નવો તપાસાત્મક અભિગમ પ્રસ્તુત કરવામાં આવ્યો છે. જો દવાઓનું એક પણ પેકેટ મળી આવે તો સત્તાવાળાઓ તેની સમગ્ર સપ્લાય ચેઇનને વ્યક્તિગત કેસ ગણવાને બદલે શોધી કાઢે છે. જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદો પર ડ્રગ્સ જપ્ત કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેના ઇચ્છિત અંતિમ ગંતવ્યને નિર્ધારિત કરવા માટે સંપૂર્ણ તપાસ હાથ ધરવામાં આવે છે, જેના સકારાત્મક પરિણામો મળ્યા છે. શ્રી અમિત શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, નશીલા દ્રવ્યોની ચાર મુખ્ય નકારાત્મક અસરો છે – વ્યક્તિગત સ્તરે, રાષ્ટ્રીય સ્તરે, અર્થતંત્ર પર અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પર. તેમણે સમજાવ્યું કે ડ્રગના નાણાંનો ઉપયોગ ક્રિપ્ટોકરન્સી દ્વારા નક્સલવાદ, આતંકવાદ, અલગાવવાદ અને ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓને ભંડોળ પૂરું પાડવા માટે થાય છે. નશીલા દ્રવ્યોના વેપાર સાથે સંકળાયેલા ક્રિપ્ટો વ્યવહારોમાં થયેલા વધારાને કારણે સરકારે આ જોખમોનો અસરકારક રીતે સામનો કરવા માટે બહુઆયામી વ્યૂહરચના અપનાવી છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2019માં ગૃહ મંત્રાલયે ચાર સ્તરીય એનકોર્ડ વ્યવસ્થા સ્થાપિત કરી હતી અને છેલ્લાં પાંચ વર્ષમાં ટોચનાં સ્તરે કુલ 7 બેઠકો, કાર્યકારી સ્તરની 5 બેઠકો, 191 રાજ્ય સ્તરની બેઠકો અને 6,150 જિલ્લા-સ્તરની બેઠકો યોજાઈ છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, નશીલા દ્રવ્યો સામે લડવાનાં પ્રયાસોનાં સકારાત્મક પરિણામો મળ્યાં છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે, ભારતના પડોશના બે પ્રદેશો અગાઉ ડ્રગના વેપાર સાથેના તેમના જોડાણને કારણે ગોલ્ડન ટ્રાયેંગલ અને ગોલ્ડન ક્રેસેન્ટ તરીકે ઓળખાતા હતા. જો કે, ભારતના પ્રયત્નોને કારણે, આ પ્રદેશોને હવે વૈશ્વિક સ્તરે ડેથ ટ્રાયેંગલ અને ડેથ ક્રેસેન્ટ તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી રહી છે. ગૃહ મંત્રીએ સમજાવ્યું હતું કે, આ પરિવર્તન માનસિકતામાં પરિવર્તનનું પરિણામ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, નશીલા દ્રવ્યો એ માત્ર એક વ્યવસાય નથી; તેઓ વિશ્વના યુવાનો માટે ગંભીર ખતરો ઉભો કરે છે અને આખી પેઢીઓનો નાશ કરવા માટેનું એક સાધન છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2004થી 2014 વચ્ચે 25 લાખ કિલોગ્રામ નશીલા દ્રવ્યો જપ્ત કરવામાં આવ્યાં હતાં, જ્યારે વર્ષ 2014થી 2024 દરમિયાન આ જથ્થો વધીને એક કરોડ કિલોગ્રામ થઈ ગયો છે. મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ જોઈએ તો 2004થી 2014 ની વચ્ચે 40,000 કરોડ રૂપિયાની કિંમતનું ડ્રગ્સ જપ્ત કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે 2014 થી 2024 ની વચ્ચે, આ જપ્તીની રકમ 1 લાખ 50 હજાર કરોડ રૂપિયા હતી. તેમણે એમ પણ જણાવ્યું કે છેલ્લા 5 વર્ષમાં 14 હજાર કરોડ રૂપિયાની 23 હજાર કિલોગ્રામ સિન્થેટિક દવાઓનો નાશ કરવામાં આવ્યો છે. શ્રી શાહે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, વર્ષ 2004થી વર્ષ 2014 વચ્ચે કુલ 3 લાખ 36 હજાર કિલોગ્રામ નશીલા દ્રવ્યોનું દહન થયું હતું, ત્યારે વર્ષ 2014થી 2024 સુધીમાં આ આંકડો વધીને 31 લાખ કિલોગ્રામ થયો છે. વધુમાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે, દેશભરમાં 72 સિન્થેટિક ડ્રગ મેન્યુફેક્ચરિંગ લેબોરેટરીઝ જપ્ત કરીને તેનો નાશ કરવામાં આવ્યો છે. જ્યારે પાછલી સરકારે 1 લાખ 73 હજાર નશીલા પદાર્થોના કેસ નોંધ્યા હતા, જ્યારે મોદી સરકારે કુલ 6 લાખ 56 હજાર કેસ નોંધ્યા છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, સરકારનું લક્ષ્ય સ્પષ્ટ છે કે, અમે ક્યાંયથી પણ એક ગ્રામ નશીલા દ્રવ્યોને પણ ભારતમાં પ્રવેશવા નહીં દઈએ અને ન તો આપણે આપણા દેશમાંથી નશીલા દ્રવ્યોનું પરિવહન થવા દઈશું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, નશીલા દ્રવ્યોની સમસ્યાનો સામનો માત્ર કેન્દ્ર સરકાર જ નહીં કરી શકે અને દરેક નાગરિકે આ લડાઈમાં ભૂમિકા ભજવવી જોઈએ. શ્રી શાહે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે, જે કોઈ પણ વ્યક્તિ નશીલા દ્રવ્યોના વેપારમાંથી નફો કરશે અને તે નાણાંનો ઉપયોગ આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓને ભંડોળ પૂરું પાડવા માટે કરશે તેને છોડવામાં આવશે નહીં. તેમણે વધુમાં નોંધ્યું હતું કે મોદી સરકાર એક વ્યાપક એન્ટી-ડ્રોન સોલ્યુશન પ્રાપ્ત કરવાની અણી પર છે, અને આગામી 6 મહિનામાં, એક સંપૂર્ણ સ્વદેશી એન્ટિ-ડ્રોન મોડ્યુલનું અનાવરણ કરવામાં આવશે, જે આ મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્રમાં ભારતના આત્મનિર્ભરતાનું પ્રતીક છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, દેશની દરેક ભાષા ભારતીય સંસ્કૃતિનું રત્ન છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો કે પ્રધાનમંત્રી મોદીના નેતૃત્વમાં સરકારે સ્થાનિક ભાષાઓને પ્રોત્સાહન આપવાની દિશામાં કામ કર્યું છે અને ભારતની ભાષાઓમાં મેડિકલ અને એન્જિનિયરિંગનું શિક્ષણ શરૂ કર્યું છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દેશના ભાગલા ભાષાના નામે કરવાને બદલે હવે વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. શ્રી શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આ ડિસેમ્બર પછી તેઓ દરેક રાજ્યના મુખ્યમંત્રીઓ, મંત્રીઓ, સાંસદો અને નાગરિકો સાથે પોતપોતાની ભાષામાં સંવાદ કરશે.

ગૃહમંત્રીએ કહ્યું કે નરેન્દ્ર મોદી સરકારે સત્તાવાર ભાષા વિભાગ હેઠળ ભારતીય ભાષા વિભાગ સ્થાપિત કર્યો છે, જે તમામ ભારતીય ભાષાઓને પ્રોત્સાહન આપવા અને તેને મજબૂત બનાવવાની દિશામાં કામ કરશે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે હિન્દી કોઈ પણ ભારતીય ભાષા સાથે સ્પર્ધા કરતી નથી; ઉલટાનું, હિન્દી એ બધી જ ભારતીય ભાષાઓની મિત્ર છે. હિન્દી તમામ ભારતીય ભાષાઓને મજબૂત બનાવે છે, અને બધી ભારતીય ભાષાઓ બદલામાં, હિન્દીને મજબૂત બનાવે છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, કેટલાંક લોકો પોતાનાં કૌભાંડો અને ભ્રષ્ટાચારને છુપાવવા માટે ભાષાનો ઉપયોગ કવર તરીકે કરે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તામિલનાડુમાં એનડીએની સરકાર સત્તામાં આવશે ત્યારે તેઓ તમિલ ભાષામાં મેડિકલ અને એન્જિનિયરિંગનું શિક્ષણ શરૂ કરશે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે આઝાદીના 75 વર્ષ પછી પણ, બ્રિટીશ સંસદ દ્વારા તેમના શાસનને મજબૂત બનાવવા માટે ઘડવામાં આવેલા ફોજદારી કાયદાઓ હજી પણ અમલમાં છે. તેમણે યાદ કર્યું હતું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ લાલ કિલ્લા પરથી પંચ પ્રાણની જાહેરાત કરી હતી, જેમાં ગુલામીનાં પ્રતીકોમાંથી મુક્તિ સામેલ છે. શ્રી શાહે જાહેરાત કરી હતી કે, 1 જુલાઈ, 2024થી ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા – ભારતીય ન્યાય સંહિતા 2023, ભારતીય નાગરિક સુરક્ષા સંહિતા 2023 અને ભારતીય સાક્ષ્ય અધિનિયમ 2023 – દેશભરમાં લાગુ કરવામાં આવશે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, આગામી ત્રણ વર્ષમાં આ કાયદાઓ તમામ રાજ્યોમાં દરેક પોલીસ સ્ટેશનમાં સંપૂર્ણપણે કાર્યરત થઈ જશે, જેથી સુપ્રીમ કોર્ટમાં કોઈ પણ સંજોગોમાં ત્રણ વર્ષની અંદર ન્યાય મળી શકે. તેમણે આ નવા કાયદાઓને 21મી સદીનો સૌથી મોટો સુધારો ગણાવ્યો હતો અને એ વાત પર ભાર મૂક્યો હતો કે, ભારતની કાયદાકીય વ્યવસ્થાનું વૈશ્વિક સ્તરે આધુનિકીકરણ થશે, ખાસ કરીને ટેકનોલોજીની દ્રષ્ટિએ. શ્રી શાહે તારણ કાઢ્યું હતું કે, એક વખત આ કાયદાઓનો સંપૂર્ણ પણે અમલ થઈ જાય, પછી ભારત વિશ્વના અગ્રણી રાષ્ટ્રોના દોષિત ઠેરવવાના દર સાથે મેળ ખાશે અને તેનાથી પણ આગળ નીકળી જશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, નવા ફોજદારી કાયદાઓમાં ફોરેન્સિક વિજ્ઞાન પર નોંધપાત્ર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. તેમણે જાહેરાત કરી હતી કે 7 વર્ષથી વધુની સજાવાળા કોઈપણ ગુના માટે હવે ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબની મુલાકાત લેવી ફરજિયાત રહેશે. નવા કાયદાઓ હેઠળ, પોલીસ, ફરિયાદી અને ન્યાયતંત્ર માટે ઝડપી ન્યાય સુનિશ્ચિત કરવા માટે કડક સમયમર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે. તેમણે સમજાવ્યું હતું કે, વારંવાર મુલતવી રાખવાને કારણે થતાં વિલંબ હવે ભૂતકાળની વાત બની જશે, કારણ કે બચાવ પક્ષ કે ફરિયાદી પક્ષને બેથી વધુ મુલતવી રાખવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. ગૃહમંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, હવે ઘોષિત ગુનેગારની ગેરહાજરીમાં સુનાવણી આગળ વધી શકે છે. 5,000થી ઓછી કિંમતના ચોરીના કેસો માટે સામુદાયિક સેવાની જોગવાઈ પણ દાખલ કરવામાં આવી છે. તદુપરાંત, ભારત બહારની સંપત્તિ હવે જપ્ત કરી શકાય છે, અને ફરિયાદી નિયામકની ભૂમિકાને પોલીસથી અલગ કરવામાં આવી છે, જેથી કાર્યવાહીની પ્રક્રિયામાં વધુ સ્વતંત્રતા સુનિશ્ચિત થાય છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, નવા ફોજદારી કાયદાઓમાં મોબ લિંચિંગનો નવો ગુનો દાખલ કરવામાં આવ્યો છે અને સંગઠિત અપરાધની સ્પષ્ટ વ્યાખ્યા પ્રથમ વખત કરવામાં આવી છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ કાયદાઓ પીડિત-કેન્દ્રિત છે, જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે પીડિતોને તેમનો કેસ રજૂ કરવાનો અધિકાર છે. આ કાયદાઓ પોલીસની જવાબદારીની પણ બાંહેધરી આપે છે, જેમાં શોધ અને જપ્તીની પ્રક્રિયાઓનું ફરજિયાત રેકોર્ડિંગ કરવામાં આવે છે. શ્રી શાહે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, જ્યારે અંગ્રેજોએ રાજદ્રોહનો કાયદો દાખલ કર્યો હતો, ત્યારે ભારતે તેને રાજદ્રોહના કાયદામાં પરિવર્તિત કર્યો છે, જેથી કોઈ પણ દેશની વિરુદ્ધ ન બોલી શકે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, અત્યાર સુધી આતંકવાદની કોઈ સત્તાવાર વ્યાખ્યા નહોતી, પણ પ્રથમ વખત આ નવા કાયદાઓમાં આતંકવાદની સ્પષ્ટ વ્યાખ્યા કરવામાં આવી છે. શ્રી શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, તમામ રાજ્યોએ આ નવા ફોજદારી કાયદાઓનો સ્વીકાર કર્યો છે અને આગામી દિવસોમાં સરકારે વિવિધ એજન્સીઓમાં અલગ-અલગ ડેટા સિસ્ટમને સંકલિત કરવાના પ્રયાસો શરૂ કર્યા છે, જેથી તેઓ વધુ કાર્યદક્ષતા માટે સોફ્ટવેર મારફતે એકબીજા સાથે સંવાદ કરી શકે.

શ્રી અમિત શાહે જાહેરાત કરી હતી કે, સાયબર ક્રાઇમનો સામનો કરવા માટે ઇન્ડિયન સાયબર ક્રાઇમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટર (આઇ4સી)ની સ્થાપના કરવામાં આવી છે, જેમાં પ્રધાનમંત્રી મોદીએ આઇ4સીને મજબૂત કરવા વિવિધ પહેલોની આગેવાની લીધી હતી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અત્યારે આઇસીજેએસ 1.0 (ઇન્ટર-ઓપરેબલ ક્રિમિનલ જસ્ટિસ સિસ્ટમ) અને આઇસીજેએસ 2.0 એમ બંને સાત વર્ટિકલ્સમાં કાર્યરત છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અત્યારે 17,771 પોલીસ સ્ટેશનો સીસીટીએનએસ (ક્રાઇમ એન્ડ ક્રિમિનલ ટ્રેકિંગ નેટવર્ક સિસ્ટમ) સાથે જોડાઈ ગયા છે તથા આ સિસ્ટમમાં 34 કરોડ 1 લાખ પોલીસ રેકોર્ડ ઉપલબ્ધ છે. આ ઉપરાંત, 22,000 અદાલતોને ઇ-કોર્ટ સાથે જોડવામાં આવી છે, જ્યારે 2.2 કરોડ કેદીઓના રેકોર્ડ ઇ-જેલ સિસ્ટમમાં સંગ્રહિત છે, જેમાં 1,361 જેલ જોડાયેલી છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે ઇ-પ્રોસિક્યુશનમાં 1 કરોડ 93 લાખથી વધુ પ્રોસિક્યુશન કેસ ઉપલબ્ધ છે અને દેશભરની 117 ફોરેન્સિક લેબમાંથી ઇ-ફોરેન્સિકમાં 28 લાખ 70 હજારથી વધુ ફોરેન્સિક રેકોર્ડ એકત્રિત કરવામાં આવ્યા છે. નફીસમાં 1 કરોડ 12 લાખ ફિંગરપ્રિન્ટ્સ પણ છે અને નિદાન (ધરપકડ કરાયેલા નાર્કો-અપરાધીઓ પર નેશનલ ઇન્ટિગ્રેટેડ ડેટાબેઝ) માં 8 લાખ 11 હજારથી વધુ નાર્કો અપરાધીઓના ડેટા પણ છે. શ્રી શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ ડેટાને અત્યાર સુધી અલગથી એકત્ર કરવામાં આવતો હતો, ત્યારે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનો ઉપયોગ કરીને આ તમામ ડેટા સેટને જોડવાનાં પ્રયાસો ચાલી રહ્યાં છે, જેથી વિસ્તૃત વિશ્લેષણ પ્રદાન કરી શકાય, જે અપરાધને નિયંત્રણમાં લેવા અને મર્યાદિત કરવામાં મદદરૂપ થશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ સંકલન આશરે છ મહિનામાં પૂર્ણ થઈ જશે, જે પછી ગુનેગારોને છુપાવવા માટે કોઈ સ્થાન નહીં હોય.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સરકારે ફોરેન્સિક વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં ચાર પાંખિયાવાળી વ્યૂહરચના લાગુ કરી છે, જેમાં ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને મજબૂત બનાવવું, નિષ્ણાત માનવશક્તિનું નિર્માણ કરવું, વિશ્વભરમાંથી નવીનતમ ફોરેન્સિક તકનીકોની સુલભતા પ્રાપ્ત કરવી અને સંશોધન અને વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાનો સમાવેશ થાય છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, સરકારે ફોરેન્સિક સાયન્સના ક્ષેત્રમાં ચાર પાંખિયાવાળી વ્યૂહરચના અપનાવી છે. તેમાં માળખાગત સુવિધાને મજબૂત કરવી, કુશળતા અને માનવશક્તિનું નિર્માણ કરવું, વિશ્વભરમાં અત્યાધુનિક ફોરેન્સિક ટેકનોલોજીની સુલભતા પ્રદાન કરવી અને સંશોધન અને વિકાસ (આરએન્ડડી)ને પ્રોત્સાહન આપવાનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટીની સ્થાપનાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જ્યાં વિવિધ 72 ક્ષેત્રોમાં પીએચડી સ્તરનાં અભ્યાસક્રમો શરૂ કરવામાં આવ્યાં છે. હાલમાં, લગભગ 5,137 વિદ્યાર્થીઓ નોંધાયેલા છે, પરંતુ બે વર્ષમાં, આ સંખ્યા વધીને 35,000 થઈ જશે કારણ કે 14 રાજ્યોમાં ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટીઓની સ્થાપના કરવામાં આવી રહી છે.

શ્રી શાહે ઉલ્લેખ પણ કર્યો હતો કે, સંશોધન અને વિકાસ માટે આશરે 30,000 સંશોધન પ્રકાશનોની જાહેરાત કરવામાં આવી છે, જેમાં 100થી વધારે સંશોધન પરિયોજનાઓ ચાલી રહી છે. છેલ્લા એક વર્ષમાં ૩૫૦થી વધુ વર્કશોપ અને સેમિનારનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, સેન્ટ્રલ ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબોરેટરીને મજબૂત કરવામાં આવી રહી છે અને રાજ્ય-સ્તરની ફોરેન્સિક સાયન્સ પ્રયોગશાળાઓને આગળ વધારવામાં મદદ કરવા અને તેને આગળ વધારવાનાં પ્રયાસો ચાલી રહ્યાં છે. આ ઉપરાંત નિર્ભયા ફંડના સહયોગથી દરેક રાજ્યમાં ડીએનએ એનાલિસિસ માટે એક લેબની સ્થાપના કરવામાં આવશે.

તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, ઇન્ડિયન સાયબર ક્રાઇમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટર (આઇ4સી) નેશનલ સાયબર ફોરેન્સિક લેબોરેટરી (એનસીએફએલ) પર પણ કામ કરી રહ્યું છે, જેને નેશનલ ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટી (એનએફએસયુ) દ્વારા વિકસિત કરવામાં આવી રહ્યું છે. એનએફએસયુ નેશનલ ઓટોમેટેડ ફિંગરપ્રિન્ટ આઇડેન્ટિફિકેશન સિસ્ટમ (નાફીઆઇએસ)ને મજબૂત કરવા પર પણ કામ કરી રહ્યું છે. શ્રી શાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ફોરેન્સિક સાયન્સ વર્ટિકલ મારફતે સરકાર દોષિત ઠરવાના દરમાં નોંધપાત્ર સુધારો કરશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, વર્ષ 2014 અગાઉ આપત્તિ વ્યવસ્થાપન રાહત કેન્દ્રિત હતું અને પ્રતિક્રિયાત્મક માનસિકતા સાથે તેનો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે વર્ષ 2014 પછી બચાવ-કેન્દ્રિત અભિગમ અપનાવવામાં આવ્યો છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, છેલ્લાં એક વર્ષમાં દેશમાં બે મોટી આપત્તિઓ આવી હતી, જેમાં કોઈ પણ પ્રકારનું માનવ જીવન ગયું નહોતું. તેમણે એ વાત પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, અર્લી વોર્નિંગ સિસ્ટમ લાગુ કરવામાં આવી છે.

સરકારે નિવારણ, શમન અને તૈયારીને તેની નીતિનું હાર્દ બનાવ્યું છે. તૈયારી-આધારિત બચાવ કાર્યક્રમ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે, અને રાષ્ટ્રીય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન યોજનાને મજબૂત બનાવવામાં આવી છે. પૂર કે વાવાઝોડું આવે તે પહેલાં નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફોર્સ (એનડીઆરએફ) આ સ્થળ પર પહેલેથી જ હાજર હોય છે. આપત્તિ ભંડોળનું વૈજ્ઞાનિક રીતે વિતરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે, અને સમુદાય-આધારિત આપત્તિ વ્યવસ્થાપન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. ડિઝાસ્ટર રિસ્ક રિડક્શન (ડીઆરઆર) દેશની નીતિનો પાયો બની ગયો છે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિત શાહે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે 2004થી 2014 સુધીમાં એસડીઆરએફ (સ્ટેટ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફંડ)ને ₹37,727 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા હતા. જો કે 2014 બાદ તે વધીને ₹1.20 લાખ કરોડ થઇ ગઇ હતી. એ જ રીતે, એનડીઆરએફ (નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફંડ)ની ફાળવણી 2004થી 2014 દરમિયાન 27000કરોડ રૂપિયા હતી, જે 201 પછી વધીને ₹ 80000 કરોડ થઈ ગઈ. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ આપત્તિઓને અટકાવવાનાં દેશનાં પ્રયાસોનાં વ્યાપને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

શ્રી શાહે એ બાબત પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, એનડીઆરએફ હેઠળ વધારાનાં રૂ. 83,000 કરોડ અને એસડીઆરએફ હેઠળ રૂ. 1,36,000 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યાં છે. કુલ મળીને છેલ્લા 10 વર્ષમાં લગભગ ₹2 લાખ કરોડની ફાળવણી કરવામાં આવી છે. નેશનલ ડિઝાસ્ટર મિટિગેશન ફંડ (NDMF)ની સ્થાપના ₹13,000 કરોડ સાથે કરવામાં આવી હતી. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, જાનમાલના કોઈપણ નુકસાનને રોકવા માટે અર્લી વોર્નિંગ સિસ્ટમને ખૂબ જ દૂરંદેશીથી અપનાવવામાં આવી છે. અત્યાર સુધીમાં અલગ અલગ એલર્ટ માટે ₹4,300 કરોડથી વધુની ફાળવણી કરવામાં આવી છે.

એનડીઆરએફની સક્રિય ઉપલબ્ધતામાં 183 ટકાનો વધારો થયો છે અને 28 શહેરોમાં પ્રાદેશિક પ્રતિસાદ કેન્દ્રો સ્થાપિત કરવામાં આવ્યાં છે. તાત્કાલિક પ્રતિસાદ માટે હવે ₹250 કરોડનું રિવોલ્વિંગ ફંડ ઉપલબ્ધ છે. વર્ષ 2019માં નાગપુરમાં એનડીઆરએફ એકેડમીની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ માટે 34 આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરની માર્ગદર્શિકા બનાવવામાં આવી છે. ઇમરજન્સી નંબર 112એ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ સેવાઓને પણ એકીકૃત કરી છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતની ભૂમિકાને મજબૂત કરવા માટે કોએલિશન ફોર ડિઝાસ્ટર રિસાયલન્ટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (સીડીઆરઆઈ)ની રચના કરવામાં આવી હતી, જેમાં 42 દેશો અને 60 બહુરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સામેલ છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, દુનિયામાં જ્યારે પણ કોઈ પણ સ્થળે કોઈ આપત્તિ આવે છે, ત્યારે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી તરત જ એનડીઆરએફને ત્યાં મોકલે છે. ભારત સરકારે રાજ્યોને આગ બુઝાવવાના પ્રયાસો માટે હજારો કરોડ રૂપિયા પણ પૂરા પાડ્યા છે. પૂરના ખતરાને પહોંચી વળવા માટે કોલકાતા, મુંબઈ, બેંગલુરુ, ચેન્નઈ અને અમદાવાદને હજારો કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા છે. 'ઓપરેશન દોસ્ત' હેઠળ તુર્કી અને નેપાળને મદદ કરવામાં આવી હતી. કોમન એલર્ટ પ્રોટોકોલ સફળતાપૂર્વક અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો છે. ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટમાં પહેલાં ઉત્કૃષ્ટતા માટે કોઈ પુરસ્કાર નહોતો, પરંતુ હવે અમે 'નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ એવોર્ડ' શરૂ કર્યો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, 'મેઘદૂત' એપ્લિકેશન ખેડૂતોને હવામાનની માહિતી પૂરી પાડે છે, 'ફ્લડ વોચ' પૂરની સ્થિતિ વિશે વાસ્તવિક સમયની માહિતી આપે છે, 'દામિની' વીજળી ત્રાટકતા પહેલા ચેતવણીઓ પૂરી પાડે છે, 'ભુવન' એપ્લિકેશન વોઈસ-ઓવર નેવિગેશન સાથે ભુવન નકશા અને સેટેલાઇટ ડેટા પ્રદાન કરે છે, અને 'સેશે' વાસ્તવિક-સમય ભૌગોલિક-લક્ષિત ચેતવણીઓ પ્રદાન કરે છે. 'વન અગ્નિ' જંગલમાં લાગેલી આગની વર્તમાન સ્થિતિ વિશે માહિતી આપે છે, અને 'સમુદ્ર' માછીમારોને સમુદ્રી માહિતી પૂરી પાડે છે. તેમણે કહ્યું કે અમે પ્રધાનમંત્રી પાક વીમા યોજના માટે આપત્તિ વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીને નોંધપાત્ર ઇનપુટ આપીએ છીએ. આ તમામ મોબાઇલ એપ્લિકેશનો 2014 પછી વિકસિત કરવામાં આવી છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, ભારત હવે આપત્તિ વ્યવસ્થાપનનાં ક્ષેત્રમાં ટોચનાં દેશોમાં સ્થાન ધરાવે છે અને આપણે ટોચનાં દેશોમાં સ્થાન મેળવવાનાં ઉદ્દેશ સાથે આગેકૂચ કરી રહ્યાં છીએ. રાજ્ય સરકારો પણ આમાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે આંતર-રાજ્ય પરિષદ ગૃહ મંત્રાલય હેઠળ કામ કરે છે અને કેન્દ્ર અને રાજ્યો વચ્ચેના પ્રશ્નોના નિરાકરણ માટે કામ કરે છે. 2004થી 2014 વચ્ચે ઝોનલ કાઉન્સિલની માત્ર 11 બેઠકો જ મળી હતી, પરંતુ 2014થી અત્યાર સુધીમાં 27 બેઠકો થઈ છે. 2004થી 2014 વચ્ચે સ્થાયી સમિતિની 14 બેઠકો થઈ હતી, પરંતુ 2014થી અત્યાર સુધીમાં 33 બેઠકો મળી છે. અગાઉ ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકોમાં માત્ર 448 પ્રશ્નોનો ઉકેલ આવ્યો હતો, પરંતુ અમારી સરકાર દરમિયાન 1280 પ્રશ્નોનું નિરાકરણ લાવવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આંતર-રાજ્ય પરિષદ આપણાં સંઘીય માળખાને મજબૂત કરવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ સાધન છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે વાઈબ્રન્ટ વિલેજ કાર્યક્રમ અમારી મહત્વની પહેલ છે. વધુ સારી સુવિધાઓની શોધમાં દેશની સરહદો પર મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓમાં આવેલા ગામોમાંથી સ્થળાંતર કરવામાં આવ્યું છે, અને જે દેશની સરહદના ગામો ખાલી છે તે ક્યારેય સલામત હોઈ શકે નહીં. અગાઉ, સરહદો પર સ્થિત ગામોને "છેલ્લા ગામો" કહેવામાં આવતા હતા, પરંતુ મોદી સરકારના નવા અભિગમને કારણે, હવે આને "પ્રથમ ગામો" કહેવામાં આવે છે. આગામી કેટલાક વર્ષોમાં આ ગામો પણ સુવિધાઓની દ્રષ્ટિએ પ્રથમ બનશે અને વાઇબ્રન્ટ વિલેજ પ્રોગ્રામનો આ જ ઉદ્દેશ છે. આ કાર્યક્રમ હેઠળ 90 ટકા ફંડિંગ કેન્દ્ર સરકાર તરફથી અને 10 ટકા રાજ્ય સરકારનું છે. પ્રથમ તબક્કામાં અરુણાચલ પ્રદેશના 455, હિમાચલ પ્રદેશના 75, ઉત્તરાખંડના 51, સિક્કિમના 46 અને લદ્દાખના 35 ગામોને આ કાર્યક્રમ હેઠળ દત્તક લેવામાં આવ્યા છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે સીમા સુરક્ષા માટે ઘણા પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, કુલ 12 ભૂમિ બંદરોમાંથી 11 પોર્ટની સ્થાપના આપણાં સમય દરમિયાન થઈ છે અને આ જમીન બંદરો મારફતે રૂ. 70,959 કરોડનો વેપાર થયો છે અને 30 મિલિયનથી વધારે મુસાફરોની અવરજવર થઈ છે. શ્રી શાહે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, કુલ 26 ભૂમિ બંદર માટે અમારી યોજના છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પદ્મ પુરસ્કાર એવા લોકોને આપવામાં આવ્યા છે, જેઓ સામાન્ય નાગરિકોને વીરાંગના હતા અને સમાજ અને દેશમાં નાના પરિવર્તન લાવવા માટે પોતાનું આખું જીવન સમર્પિત કરી દીધું હતું. આવી વ્યક્તિઓને હવે કોઈ ભલામણોની જરૂર નથી. તેઓ પોર્ટલ પર પોતાને નોમિનેટ કરે છે, અને પછી તેમને એક કોલ આવે છે જેમાં તેમને જાણ કરવામાં આવે છે કે તેમને પદ્મ પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવી રહ્યા છે. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, પદ્મ પુરસ્કારો માટે આ પ્રકારની પારદર્શક પ્રક્રિયા લાંબા સમય અગાઉ સ્થાપિત થવી જોઈતી હતી. શ્રી શાહે આ પારદર્શક પ્રક્રિયાનો અમલ કરવા બદલ પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનો આભાર માન્યો હતો.

AP/IJ/GP/JD