ಗಂಗಾ, ಯಮುನಾ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಸರಸ್ವತಿಯ ಪವಿತ್ರ ಸಂಗಮದಲ್ಲಿ 66.30 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಭಕ್ತರು ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾ ಮಾಡುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಪ್ರಯಾಗ್‌ರಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಹಾಕುಂಭ 2025 ಅಭೂತಪೂರ್ವ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಸಮ್ಮಿಲನಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. 45 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆದ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು.

ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರಂತರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮಹಾಕುಂಭ 2025 ಗಂಗಾ ಶುಚಿಗೊಳಿಸುವ ಅಭಿಯಾನ ಮತ್ತು ಸಾಮೂಹಿಕ ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಉಪಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಗಿನ್ನೆಸ್ ವಿಶ್ವ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ 329 ಮತ್ತು 19,000 ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಾಮೂಹಿಕ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು. ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಶ್ರಮವನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಲು ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ಏಪ್ರಿಲ್ 2025 ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವಂತೆ ರೂ. 16,000 ಸಂಬಳ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು ರೂ. 10,000 ವಿಶೇಷ ಬೋನಸ್‌ ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಮಹಾ ಉತ್ಸವವು ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುವುದರೊಂದಿಗೆ, ನಗರವನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕುಂಭ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುವ ಸಮಾನವಾದ ಸ್ಮಾರಕ ಕಾರ್ಯದತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಹಾ ಕುಂಭ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು, ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಾನವ ಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದ ನಂತರ, ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಯತ್ನದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಸಮಗ್ರ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಕುಂಭಮೇಳ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಅದರ ಮೂಲ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸಲು ವಿಶೇಷ 15 ದಿನಗಳ ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಸಾವಿರಾರು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಸಮರ್ಪಿತ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರೊಂದಿಗೆ, ನದಿ ದಡಗಳು, ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ವಸಾಹತುಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಸವಾಲನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಆಂದೋಲನ ಮುಂದುವರಿದಂತೆ, ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಪರಿಸರವಾದಿಗಳು ಈ ಪವಿತ್ರ ಜಲಗಳ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ತಮ್ಮ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಅಭಿಯಾನದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಯೊಬ್ಬರು ಮಾತನಾಡಿ "ಮಹಾ ಕುಂಭವು ಮುಗಿದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಪರಿಸರದ ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಮತ್ತು ಪೂಜ್ಯತೆಯ ಸಂದೇಶವು ಮುಂದುವರಿಯಬೇಕು. ನಮ್ಮ ನದಿಗಳು ಶುದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಮ್ಮ ಸಾಮೂಹಿಕ ಕರ್ತವ್ಯವಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಅವಿರತ ಪ್ರಯತ್ನವಿಲ್ಲದೆ ಮಹಾ ಕುಂಭ 2025 ರ ಯಶಸ್ವಿ ಸಂಘಟನೆಯು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಶ್ರಮವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಕುಂಭ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿಡುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ ಈ 'ಕರ್ಮಯೋಗಿ'ಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಿತು. 15,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಮತ್ತು 2,000 'ಗಂಗಾ ಸೇವಾದಾರರು' ಪವಿತ್ರ ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಜಾತ್ರೆಯ ಮೈದಾನಗಳು ನಿರ್ಮಲವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಗಲಿರುಳು ಶ್ರಮಿಸಿದರು, ಇದು 'ಸ್ವಚ್ಛ ಕುಂಭ'ದ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದರ ಹೊರತಾಗಿ, ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಅಭಿಯಾನವು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಿಲೇವಾರಿ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶದ ಪರಿಸರ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು.

-ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಶೌಚಾಲಯಗಳ ಕೆಡವುವಿಕೆ: ಈ ಮಹಾಕುಂಭ ಮೇಳಕ್ಕಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಲಾದ 1.5 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಶೌಚಾಲಯಗಳನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗಿದೆ.

- ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ: ಕುಂಭ ಮೇಳ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಕಸವನ್ನು ಸೂಕ್ತ ವಿಲೇವಾರಿಗಾಗಿ ನೈನಿಯಲ್ಲಿರುವ ಬಸ್ವರ್ ಘಟಕಕ್ಕೆ ಸಾಗಿಸಲಾಯಿತು.

ಅಗತ್ಯ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪನೆ: ಕುಂಭಕ್ಕಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಲಾದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪೈಪ್‌ಲೈನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬೀದಿದೀಪಗಳನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು, ಸೈಟ್ ಅನ್ನು ಅದರ ಮೂಲ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.
ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ವಸಾಹತುಗಳ ತೆರವು: ನಾಗಾ ಸಾಧುಗಳು ಮತ್ತು ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳಿಗಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಡೇರೆಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಂಡಾಲ್‌ಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸೌಂದರ್ಯವು ಮರುಕಳಿಸಲು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.

ಮಹಾ ಕುಂಭ 2025ರ ಯಶಸ್ವಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯು ಆಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸುಸ್ಥಿರತೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. ನಗರವು ಸಹಜ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮೇಳದಿಂದ ಕಲಿತ ಪಾಠಗಳು ಭವಿಷ್ಯದ ಮೆಗಾ-ಈವೆಂಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಸೂತ್ರಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಸಮರ್ಪಣೆಯು ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ ಮತ್ತು ಅದರ ಪವಿತ್ರ ನದಿಗಳನ್ನು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಮೇಳದಿಂದ ಕಟ್ಟ ಕಡೆಯ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಯು ಪವಿತ್ರ ನಗರದಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಿದಾಗಲೂ, ಮಹಾಕುಂಭಕ್ಕೆ ಖುದ್ದಾಗಿ ಹಾಜರಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದವರು ಇನ್ನೂ ಅದರ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಖಚಿತಪಡಿಸಿದೆ. ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಪಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳಿಗೆ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮದಿಂದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ 75 ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಪವಿತ್ರ ನೀರನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಪವಿತ್ರ ನೀರನ್ನು ಐದು ಲಕ್ಷ ಲೀಟರ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿವಿಧ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ತಲುಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಜನರು ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಮಹಾಕುಂಭದ ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ರಾಜ್ಯದಾದ್ಯಂತ ಜೈಲುಗಳಿಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ 90,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೈದಿಗಳಿಗೆ ಪವಿತ್ರ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು, ಇದು ಕುಂಭದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲನೆಯ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. ಅಂತಹ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ನೀಡುತ್ತವೆ, ನಂಬಿಕೆಯು ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಮೀರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಮಹಾ ಕುಂಭವು ಕೇವಲ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಗಮವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಇದು ಮಾನವನ ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವ, ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಮರ್ಥನೀಯ ಪರಿಸರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಾಮೂಹಿಕ ಮನೋಭಾವಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತರು ತಮ್ಮ ಪವಿತ್ರ ಪ್ರಯಾಣದ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ, ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್ ನಗರವು ತನ್ನ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಕಾಲಾತೀತ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಇಲಾಖೆ (DPIR), ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರ

ಮಹಾ ಕುಂಭ ಸರಣಿ: 25/ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ

Kindly find the pdf file 

*****