ನೀರಾವರಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ನೀರಾವರಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಅಭ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವ ಶ್ರೀಮತಿ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್  ಅವರು ಮಂಡಿಸಿದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2024-25 ಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇಂದು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ 16 ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ 21 ರ ನಡುವೆ ನೀರಾವರಿ ಪ್ರದೇಶದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಒಟ್ಟು ಬೆಳೆ ಪ್ರದೇಶದ (GCA) 49.3 ಪ್ರತಿಶತದಿಂದ 55 ಪ್ರತಿಶತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿದೆ, ಆದರೆ ನೀರಾವರಿ ತೀವ್ರತೆಯು 144.2 ಪ್ರತಿಶತದಿಂದ 154.5 ಪ್ರತಿಶತಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ.

ಸೂಕ್ಷ್ಮ ನೀರಾವರಿ

ಪ್ರತಿ ಹನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳೆ

2016 ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಿಂದ, ನೀರಿನ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕೃಷಿ ಸಿಂಚಾಯಿ ಯೋಜನೆ (PMKSY) ಯ ಒಂದು ಭಾಗವಾದ ಪ್ರತಿ ಡ್ರಾಪ್ ಮೋರ್ ಕ್ರಾಪ್ (PDMC) ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. FY16 ರಿಂದ FY25 ರವರೆಗೆ (ಡಿ. 2024 ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ), PDMC ಯೋಜನೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕಾಗಿ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ₹ 21968.75 ಕೋಟಿಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 95.58 ಲಕ್ಷ ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಪ್ರದೇಶವು PDMC ಪೂರ್ವ ಅವಧಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸುಮಾರು 104.67 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ .

ಸೂಕ್ಷ್ಮ ನೀರಾವರಿ ನಿಧಿ

ಮೈಕ್ರೋ-ನೀರಾವರಿ ನಿಧಿ (MIF) MIF ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ಸಾಲಗಳ ಮೇಲೆ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ 2 ಶೇಕಡಾ ಬಡ್ಡಿ ಸಬ್ವೆನ್ಶನ್ ಮೂಲಕ ನವೀನ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ₹4709 ಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ಸಾಲ ಮಂಜೂರಾಗಿದ್ದು, ಈವರೆಗೆ ₹3640 ಕೋಟಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಮಳೆಯಾಶ್ರಿತ ಪ್ರದೇಶ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ

ಆರ್ಥಿಕ 15 ರಿಂದ ಸುಸ್ಥಿರ ಕೃಷಿಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಿಷನ್ (NMSA) ಭಾಗವಾಗಿ ಕೃಷಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಮಳೆ-ಆಧಾರಿತ ಪ್ರದೇಶ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (RAD) ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. FY22 ರಿಂದ, RAD ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕೃಷಿ ವಿಕಾಸ ಯೋಜನೆ (RKVY) ಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ₹ 1,858.41 ಕೋಟಿಗಳನ್ನು ವಿನಿಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ, ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದಲೂ RAD ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 8.00 ಲಕ್ಷ ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಪ್ರದೇಶ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಸಾವಯವ ಕೃಷಿ

ಸಾವಯವ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು 2015 ರಿಂದ ಎರಡು ಮೀಸಲಾದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ ಎಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ: ಪರಂಪರಾಗತ್ ಕೃಷಿ ವಿಕಾಸ ಯೋಜನೆ (PKVY) ಮತ್ತು ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಮಿಷನ್ ಸಾವಯವ ಮೌಲ್ಯ ಸರಪಳಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (MOVCDNER). PKVY ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, 14.99 ಲಕ್ಷ ಹೆಕ್ಟೇರ್‌ ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ 52,289 ಕ್ಲಸ್ಟರ್‌ ಗಳು ಮತ್ತು 25.30 ಲಕ್ಷ ರೈತರನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, MOVCDNER ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, 434 ರೈತ ಉತ್ಪಾದಕ ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ, ಒಟ್ಟು 1.73 ಲಕ್ಷ ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು 2.19 ಲಕ್ಷ ರೈತರು ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳು ಕೃಷಿ, ಸಾಲ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ವಸತಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಕಲ್ಯಾಣ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಸಹಕಾರಿ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ವಿವಿಧ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕೃಷಿ ಸಾಲ ಸೊಸೈಟಿಗಳಿಗೆ (PACS) ಮಾದರಿ ಬೈ-ಲಾಗಳ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ರಚನಾತ್ಮಕ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚಿಲ್ಲರೆ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಮತ್ತು ಡೀಸೆಲ್ ಔಟ್‌ ಲೆಟ್‌ ಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಕ್ರೋ-ಎಟಿಎಂಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯಂತಹ ಕ್ರಮಗಳು ಸಹಕಾರಿ ಭೂದೃಶ್ಯವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಮೇಲಾಗಿ, ಡೈರಿ ಸಹಕಾರಿಗಳಿಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ರೂಪೇ ಕಿಸಾನ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ ಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು ಈ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಸದಸ್ಯರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಹಿಂದುಳಿದ ಪಂಚಾಯತ್‌ ಗಳಲ್ಲಿ 9,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಹೊಸ PACS, ಡೈರಿ ಮತ್ತು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಸಹಕಾರಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ವಿವಿಧ ಒಕ್ಕೂಟಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಲಭ್ಯತೆಗಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ತಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ, 240 PACS ಚಿಲ್ಲರೆ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಮತ್ತು ಡೀಸೆಲ್ ಔಟ್‌ ಲೆಟ್‌ ಗಳಿಗೆ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ, 39 ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸೇವಾ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಗಣನೀಯ ಸಂಖ್ಯೆ-35,293 PACS-ಗಳು ಈಗ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕಿಸಾನ್ ಸಮೃದ್ಧಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿ (PMKSK) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ, ಇದು ರೈತರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ರಸಗೊಬ್ಬರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ, ಇದು ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದಕತೆಯ ಮೇಲೆ ನೇರವಾಗಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, 1,723 ಮೈಕ್ರೋ-ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಮನೆ ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

*****