પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ મારફતે આશરે રૂ. 130 કરોડનાં મૂલ્યનાં ત્રણ પરમ રૂદ્ર સુપર કમ્પ્યુટર દેશને અર્પણ કર્યા હતાં. નેશનલ સુપરકમ્પ્યુટિંગ મિશન (એનએસએમ) હેઠળ સ્વદેશી રીતે વિકસાવવામાં આવેલા આ સુપર કમ્પ્યુટર્સને પૂણે, દિલ્હી અને કોલકાતામાં અગ્રણી વૈજ્ઞાનિક સંશોધનની સુવિધા આપવા માટે તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ હવામાન અને આબોહવામાં સંશોધન માટે તૈયાર થયેલી હાઈ-પર્ફોર્મન્સ કમ્પ્યુટિંગ (એચપીસી) સિસ્ટમનું પણ ઉદઘાટન કર્યું હતું.

આ પ્રસંગે સંબોધન કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, અત્યારે ભારત માટે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનાં ક્ષેત્રમાં મોટી સફળતા છે તથા આ સંશોધન અને વિકાસને પ્રાથમિકતા આપીને રાષ્ટ્રની પ્રગતિનું પ્રતિબિંબ છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "આજનું ભારત શક્યતાઓની અનંત ક્ષિતિજમાં નવી તકોનું નિર્માણ કરી રહ્યું છે." પ્રધાનમંત્રીએ ભારતનાં વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા ત્રણ પરમ રૂદ્ર સુપર કમ્પ્યુટરનાં વિકાસ અને દિલ્હી, પૂણે અને કોલકાતામાં તેની સ્થાપનાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો તથા હવામાન અને આબોહવાનાં સંશોધન માટે તૈયાર થયેલી હાઈ-પર્ફોર્મન્સ કમ્પ્યુટિંગ (એચપીસી) સિસ્ટમ 'અર્કા' અને 'અરુણિકા'નાં ઉદઘાટન વિશે પણ વાત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ સમગ્ર વૈજ્ઞાનિક સમુદાય, એન્જિનીયરો અને તમામ નાગરિકોને શુભેચ્છા પાઠવી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ ત્રણ પરમ રૂદ્ર સુપર કમ્પ્યુટર્સ દેશના યુવાનોને સમર્પિત કર્યા હતા, કારણ કે તેમણે ત્રીજી ટર્મની શરૂઆતમાં યુવાનો માટે 100 દિવસ ઉપરાંત 25 દિવસનો વધારાનો સમય આપવાની વાત પણ યાદ કરી હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ સુપર કમ્પ્યુટર્સ દેશમાં યુવા વૈજ્ઞાનિકોને આ પ્રકારની અત્યાધુનિક ટેકનોલોજી ઉપલબ્ધ કરાવવાની દિશામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે તથા ભૌતિકશાસ્ત્ર, પૃથ્વી વિજ્ઞાન અને બ્રહ્માંડવિજ્ઞાનનાં ક્ષેત્રોમાં અત્યાધુનિક સંશોધનને સહાય કરવા માટે આ સુપર કમ્પ્યુટર્સ મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ પ્રકારનાં ક્ષેત્રો વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનાં ભવિષ્યની કલ્પના કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ડિજિટલ ક્રાંતિનાં યુગમાં કમ્પ્યુટિંગ ક્ષમતા રાષ્ટ્રીય ક્ષમતાનો પર્યાય બની રહી છે." પ્રધાનમંત્રીએ સંશોધન, આર્થિક વૃદ્ધિ, રાષ્ટ્રની સામૂહિક ક્ષમતા, આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, જીવનની સરળતા, વેપાર-વાણિજ્ય કરવાની સરળતા વગેરેમાં તકો માટે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી અને કમ્પ્યુટિંગ ક્ષમતાઓ પર સીધું અવલંબન નોંધ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ પ્રકારનાં ઉદ્યોગો ભારતનાં વિકાસનો પાયો ઉદ્યોગ 4.0માં સામેલ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ભારતનો હિસ્સો બિટ્સ અને બાઇટ સુધી મર્યાદિત ન હોવો જોઈએ, પરંતુ ટેરાબાઇટ્સ અને પેટાબાઇટ્સ સુધી વિસ્તૃત થવો જોઈએ. એટલે પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આજનો અવસર એ વાતનો પુરાવો છે કે, ભારત યોગ્ય દિશામાં આગળ વધી રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આજનું ભારત માત્ર બાકીની દુનિયાની ક્ષમતાઓ સાથે મેળ ખાઈને સંતુષ્ટ ન રહી શકે, પણ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન મારફતે માનવતાની સેવા કરવાની પોતાની જવાબદારી સમજે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ડિજિટલ ઇન્ડિયા, સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા અને મેક ઇન ઇન્ડિયા જેવા ઐતિહાસિક અભિયાનો પર પ્રકાશ પાડતાં કહ્યું હતું કે, "ભારતનો મંત્ર સંશોધન, સ્વનિર્ભરતા માટે વિજ્ઞાન મારફતે સ્વનિર્ભરતા (આત્મનિર્ભરતા) છે." તેમણે ભારતની ભાવિ પેઢીઓમાં વૈજ્ઞાનિક અભિગમને મજબૂત કરવા શાળાઓમાં 10,000થી વધારે અટલ ટિંકરિંગ લેબની રચના, સ્ટેમ વિષયોમાં શિક્ષણ માટે શિષ્યવૃત્તિમાં વધારો અને આ વર્ષના બજેટમાં રૂ. 1 લાખ કરોડના સંશોધન ભંડોળનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે ભારતને 21મી સદીની દુનિયાને તેની નવીનતાઓ દ્વારા સશક્ત બનાવવાનાં ઉદ્દેશ પર ભાર મૂક્યો હતો.

સ્પેસ અને સેમીકન્ડક્ટર ઉદ્યોગો પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ભારતે ભરેલી હરણફાળ પર ભાર મૂકતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, અત્યારે એવું કોઈ ક્ષેત્ર નથી કે જ્યાં ભારત સાહસિક નિર્ણયો ન લેતો હોય કે નવી નીતિઓ પ્રસ્તુત ન કરી રહ્યો હોય. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, "અંતરિક્ષ ક્ષેત્રમાં ભારત મહત્ત્વપૂર્ણ શક્તિ બની ગયું છે." તેમણે નોંધ્યું હતું કે, ભારતનાં વૈજ્ઞાનિકોએ મર્યાદિત સંસાધનો સાથે પણ આ જ સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે, જેમાં અન્ય દેશોએ તેમની સફળતા પર અબજો ડોલરનો ખર્ચ કર્યો છે. શ્રી મોદીએ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ નજીક ઉતરાણ કરનાર પ્રથમ દેશ બનવાની ભારતની તાજેતરની સિદ્ધિ પર ગર્વભેર વાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ સિદ્ધિ અવકાશ સંશોધનમાં રાષ્ટ્રની દ્રઢતા અને નવીનતાનો પુરાવો છે. શ્રી મોદીએ અંતરિક્ષમાં ભારતનાં ભવિષ્યનાં લક્ષ્યાંકોની વિસ્તૃત જાણકારી આપતાં કહ્યું હતું કે, "ભારતનું ગગનયાન મિશન માત્ર અંતરિક્ષ સુધી પહોંચવા માટે જ નથી; તે આપણા વૈજ્ઞાનિક સ્વપ્નોની અમર્યાદિત ઊંચાઈએ પહોંચવા વિશે છે." તેમણે વર્ષ 2035 સુધીમાં ભારતીય અંતરિક્ષ સ્ટેશનની સ્થાપનાનાં પ્રથમ તબક્કા માટે સરકારની તાજેતરની મંજૂરીનો ઉલ્લેખ પણ કર્યો હતો, જે અવકાશ સંશોધનમાં ભારતની હાજરીને વધારશે.

પ્રધાનમંત્રીએ આજની દુનિયામાં સેમીકન્ડક્ટર્સના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, "સેમિકન્ડક્ટર્સ વિકાસ માટે આવશ્યક તત્વ બની ગયા છે." તેમણે આ ક્ષેત્રને મજબૂત કરવા 'ઇન્ડિયા સેમિકન્ડક્ટર મિશન' શરૂ કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને ટૂંકા ગાળામાં જોવા મળેલા સકારાત્મક પરિણામો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારત તેની સેમિકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમનું નિર્માણ કરી રહ્યું છે, જે વૈશ્વિક પુરવઠા શ્રુંખલામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. પ્રધાનમંત્રીએ ત્રણ નવા "પરમ રૂદ્ર" સુપર કમ્પ્યુટરની રજૂઆતનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે ભારતના બહુઆયામી વૈજ્ઞાનિક વિકાસને વધુ ટેકો આપશે.

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારતની વૈજ્ઞાનિક અને ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિ પર ભાર મૂકતાં કહ્યું હતું કે, સુપર કમ્પ્યુટરથી ક્વોન્ટમ કમ્પ્યુટિંગ સુધીની ભારતની સફર દેશના ભવ્ય વિઝનનું પરિણામ છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, અગાઉ સુપર કમ્પ્યુટર્સ માત્ર થોડાં જ દેશોનું કાર્યક્ષેત્ર હતું, પણ અત્યારે ભારત વર્ષ 2015માં નેશનલ સુપરકમ્પ્યુટિંગ મિશનની શરૂઆત સાથે વૈશ્વિક સુપર કમ્પ્યુટર લીડર્સની ક્ષમતાઓ સાથે મેળ ખાય છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, દેશ ક્વોન્ટમ કમ્પ્યુટિંગમાં અગ્રેસર છે, જ્યાં રાષ્ટ્રીય ક્વોન્ટમ મિશન આ અત્યાધુનિક ટેકનોલોજીમાં ભારતની સ્થિતિને આગળ વધારવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા અદા કરે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ ઉભરતી ટેકનોલોજીથી દુનિયામાં પરિવર્તનની અપેક્ષા છે, જે આઇટી ક્ષેત્ર, ઉત્પાદન, એમએસએમઇ અને સ્ટાર્ટઅપ્સમાં અભૂતપૂર્વ ફેરફારો લાવશે, નવી તકો ઊભી કરશે અને વૈશ્વિક સ્તરે ભારતનું નેતૃત્વ કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, વિજ્ઞાનનો સાચો ઉદ્દેશ માત્ર નવીનતા અને વિકાસનો જ નથી, પણ સામાન્ય માનવીની આકાંક્ષાઓ પૂર્ણ કરવાનો પણ છે. ડિજિટલ અર્થતંત્ર અને યુપીઆઈનું ઉદાહરણ ટાંકીને શ્રી મોદીએ સમજાવ્યું હતું કે, જ્યારે ભારત હાઈ ટેકનોલોજી ક્ષેત્રોમાં આગેકૂચ કરી રહ્યું છે, ત્યારે એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે, આ ટેકનોલોજી સતત ગરીબોનું સશક્તીકરણ કરતી રહે. તેમણે તાજેતરમાં શરૂ થયેલા 'મિશન મૌસમ' વિશે પણ વાત કરી હતી, જેનો ઉદ્દેશ દેશને હવામાન માટે તૈયાર અને આબોહવા માટે સ્માર્ટ બનાવવાનો છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, હાઈ-પર્ફોર્મન્સ કમ્પ્યુટિંગ (એચપીસી) સિસ્ટમ્સ અને સુપર કમ્પ્યુટર્સના આગમન સાથે હાયપર-લોકલ અને વધુ સચોટ આગાહીઓ માટે મંજૂરી આપવા માટે ભારતની હવામાનની આગાહી કરવાની ક્ષમતામાં વધારો થશે. પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં સમજાવ્યું હતું કે, અંતરિયાળ ગામડાંઓમાં સુપર કમ્પ્યુટર્સ દ્વારા કરવામાં આવેલું હવામાન અને જમીનનું વિશ્લેષણ એ માત્ર વૈજ્ઞાનિક સિદ્ધિ જ નથી, પણ હજારો લોકોનાં જીવનમાં પરિવર્તનનો પવન ફૂંકનારું પરિવર્તન છે. "સુપર કમ્પ્યુટર્સ એ સુનિશ્ચિત કરશે કે નાનામાં નાના ખેડૂતને પણ વિશ્વના શ્રેષ્ઠ જ્ઞાનની સુલભતા મળે, જે તેમને તેમના પાક વિશે માહિતગાર નિર્ણયો લેવામાં મદદ કરશે. દરિયામાં પ્રવેશનારા માછીમારોને પણ લાભ થશે, કારણ કે આ ટેકનોલોજીથી જોખમો ઘટશે અને વીમા યોજનાઓની જાણકારી મળશે." પીએમ મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારત હવે એઆઇ અને મશીન લર્નિંગ સાથે સંબંધિત મોડલ્સ બનાવવા સક્ષમ બનશે, જેથી તમામ હિતધારકોને લાભ થશે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સુપર કમ્પ્યુટરનું નિર્માણ કરવાની ભારતની ક્ષમતા રાષ્ટ્રીય ગૌરવની બાબત છે અને તેનો લાભ સામાન્ય નાગરિકોનાં રોજિંદાં જીવનને મળશે, જેનાથી ભવિષ્યમાં નોંધપાત્ર ફેરફારો થશે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, એઆઈ અને મશીન લર્નિંગનાં આ યુગમાં સુપર કમ્પ્યુટર્સ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે. તેમણે આની તુલના ભારતની સફળતાને 5જી ટેકનોલોજી અને મોબાઇલ ફોનના ઉત્પાદન સાથે કરી હતી, જેણે દેશમાં ડિજિટલ ક્રાંતિને વેગ આપ્યો છે અને દરેક નાગરિક માટે ટેકનોલોજી સુલભ બનાવી છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારતની 'મેક ઇન ઇન્ડિયા' પહેલ સામાન્ય નાગરિકોને ભવિષ્યની ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિ માટે તૈયાર કરશે, જેમાં સુપર કમ્પ્યુટર્સ નવા સંશોધનને વેગ આપશે અને વૈશ્વિક સ્તરે ભારતની સ્પર્ધાત્મકતા સુનિશ્ચિત કરવા નવી શક્યતાઓ ખોલશે. તેમણે ખાતરી આપી હતી કે, આ ટેકનોલોજી સામાન્ય લોકોનાં જીવનમાં નક્કર લાભ લાવશે, જેથી તેઓ બાકીની દુનિયા સાથે તાલ મિલાવીને ચાલી શકશે.

સંબોધનના સમાપનમાં પ્રધાનમંત્રીએ નાગરિકો અને દેશને આ સિદ્ધિઓ બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા તથા યુવા સંશોધકોને આ અત્યાધુનિક સુવિધાઓમાંથી મહત્તમ લાભ ઉઠાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા, જે વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં નવા ક્ષેત્રો ખોલે છે.

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજી મંત્રી શ્રી અશ્વિની વસીનાવ વર્ચ્યુઅલ રીતે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પાર્શ્વ ભાગ

સુપરકમ્પ્યુટિંગ ટેકનોલોજીનાં ક્ષેત્રમાં ભારતને આત્મનિર્ભર બનાવવાની તેમની પ્રતિબદ્ધતાને અનુરૂપ પ્રધાનમંત્રીએ નેશનલ સુપરકમ્પ્યુટિંગ મિશન (એનએસએમ) હેઠળ સ્વદેશી રીતે વિકસાવવામાં આવેલા આશરે રૂ. 130 કરોડનાં મૂલ્યનાં ત્રણ પરમ રૂદ્ર સુપર કમ્પ્યુટર દેશને અર્પણ કર્યા હતાં. આ સુપર કમ્પ્યુટર્સને પુણે, દિલ્હી અને કોલકાતામાં અગ્રણી વૈજ્ઞાનિક સંશોધનની સુવિધા માટે તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. પૂણેમાં જાયન્ટ મીટર રેડિયો ટેલિસ્કોપ (જીએમઆરટી) ફાસ્ટ રેડિયો બર્સ્ટ્સ (એફઆરબી) અને અન્ય ખગોળીય ઘટનાઓનું અન્વેષણ કરવા માટે સુપર કમ્પ્યુટરનો લાભ લેશે. દિલ્હીમાં ઇન્ટર-યુનિવર્સિટી એક્સિલરેટર સેન્ટર (આઇયુએસી) મટિરિયલ સાયન્સ અને એટોમિક ફિઝિક્સ જેવા ક્ષેત્રોમાં સંશોધન વધારશે. કોલકાતામાં એસ. એન. બોઝ સેન્ટર ભૌતિકશાસ્ત્ર, કોસ્મોલોજી અને પૃથ્વી વિજ્ઞાન જેવા ક્ષેત્રોમાં અદ્યતન સંશોધનને વેગ આપશે.

પ્રધાનમંત્રીએ હવામાન અને આબોહવામાં સંશોધન માટે તૈયાર થયેલી હાઈ-પર્ફોર્મન્સ કમ્પ્યુટિંગ (એચપીસી) સિસ્ટમનું પણ ઉદઘાટન કર્યું હતું. આ પ્રોજેક્ટ રૂ. 850 કરોડના રોકાણનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જે હવામાનશાસ્ત્રીય એપ્લિકેશન્સ માટે ભારતની ગણતરીની ક્ષમતામાં નોંધપાત્ર વધારો દર્શાવે છે. પૂણેમાં ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટ્રોપિકલ મિટિયોરોલોજી (આઇઆઇટીએમ) અને નોઇડામાં નેશનલ સેન્ટર ફોર મીડિયમ રેન્જ વેધર ફોરકાસ્ટ (એનસીએમઆરડબલ્યુએફ) એમ બે મુખ્ય સ્થળો પર સ્થિત આ એચપીસી સિસ્ટમમાં અસાધારણ કમ્પ્યુટિંગ શક્તિ છે. નવી એચપીસી પ્રણાલીઓને 'અર્કા' અને 'અરુણિકા' નામ આપવામાં આવ્યું છે, જે સૂર્ય સાથેના તેમના જોડાણને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આ હાઈ-રિઝોલ્યુશન મોડેલો ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત, ભારે વરસાદ, વાવાઝોડા, વાવાઝોડા, હીટ વેવ્સ, દુષ્કાળ અને અન્ય નિર્ણાયક હવામાનની ઘટનાઓ સાથે સંબંધિત આગાહીઓની સચોટતા અને લીડ ટાઇમમાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે.

With Param Rudra Supercomputers and HPC system, India takes significant step towards self-reliance in computing and driving innovation in science and tech. https://t.co/ZUlM5EA3yw

— Narendra Modi (@narendramodi) September 26, 2024

आज जिन तीन Supercomputers का लोकार्पण हुआ है... Physics से लेकर Earth Science और Cosmology तक ये Advanced Research में मदद करेंगे: PM @narendramodi pic.twitter.com/N7Em7oSRhj

— PMO India (@PMOIndia) September 26, 2024

आज digital revolution के इस दौर में computing capacity, national capability का पर्याय बनती जा रही है: PM @narendramodi pic.twitter.com/mdqpvh6D8f

— PMO India (@PMOIndia) September 26, 2024

अनुसंधान से आत्मनिर्भरता, Science for Self-Reliance... pic.twitter.com/OwWvnxMZYe

— PMO India (@PMOIndia) September 26, 2024

विज्ञान की सार्थकता केवल आविष्कार और विकास में नहीं, बल्कि सबसे अंतिम व्यक्ति की आशा आकांक्षाओं को...उसकी Aspirations को पूरा करने में है: PM @narendramodi pic.twitter.com/y5ZGCi1gSP

— PMO India (@PMOIndia) September 26, 2024

AP/GP/JD