કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે નવી દિલ્હીમાં પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં એનડીએ સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળના પ્રથમ 100 દિવસમાં સહકાર મંત્રાલય દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલી પહેલો પર નેશનલ કોન્ફરન્સની અધ્યક્ષતા કરી હતી. આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય મત્સ્યપાલન, પશુપાલન અને ડેરી ઉદ્યોગ તથા પંચાયતી રાજ મંત્રી શ્રી રાજીવ રંજન સિંહ ઉર્ફે શ્રી લલ્લન સિંહ, સહકાર રાજ્યમંત્રી શ્રી મુરલીધર મોહોલ અને સહકાર મંત્રાલયના સચિવ ડો. આશિષકુમાર ભૂતાની સહિત અનેક મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. આ પ્રસંગે શ્રી અમિત શાહે 2 લાખ નવી એમપીએસસીએસ, ડેરી અને મત્સ્યપાલન સહકારી મંડળીઓની રચના અને તેને મજબૂત કરવા માટે 'માર્ગદર્શક'નો શુભારંભ કરાવ્યો હતો. તેમણે 'શ્વેત ક્રાંતિ 2.0' અને 'સહકાર વચ્ચે સહકાર' પર સ્ટાન્ડર્ડ ઓપરેટિંગ પ્રોસિજર (એસઓપી) પણ શરૂ કર્યા હતા.

રાષ્ટ્રીય પરિષદને સંબોધતા કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી મોદીની આગેવાની હેઠળની સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળના 100 દિવસમાં સહકાર મંત્રાલયે 10 મહત્ત્વપૂર્ણ પહેલો હાથ ધરી છે, જેમાંથી ત્રણ પહેલોનો આજે શુભારંભ થઈ રહ્યો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, 15થી વધારે વિવિધ પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓમાં સંકળાયેલી સહકારી ચળવળને દેશનાં દરેક ગામ સુધી સંપૂર્ણ અભિગમ અને સમાન વિકાસ સાથે લઈ જવા માટે વર્ષોથી રાષ્ટ્રીય સ્તરે સહકાર મંત્રાલયની માંગ હતી. તેમણે કહ્યું કે લગભગ 70 વર્ષ સુધી સત્તાના કોરિડોરમાં આ માંગ પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું ન હતું, પરંતુ આખરે પ્રધાનમંત્રી, શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ, સહકારના સ્વતંત્ર મંત્રાલયની સ્થાપના કરવાનો નિર્ણય લીધો. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, પીએમ મોદીએ તેમને દેશનાં પ્રથમ સહકારિતા મંત્રી બનવાનું સન્માન આપ્યું એ તેમનાં માટે સૌભાગ્યની વાત છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, સહકાર વ્યક્તિઓની શક્તિઓને એકબીજા સાથે જોડે છે અને તેને સમાજની ક્ષમતામાં પરિવર્તિત કરે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, સહકારનો મંત્ર તમામને ખભેખભો મિલાવીને, એકબીજાનાં સારાં ગુણો વહેંચવા, એકબીજાની ઊણપો દૂર કરવા અને દેશનાં વિકાસમાં મદદરૂપ થવા સંયુક્તપણે કામ કરવા અપીલ કરે છે. તેમણે કહ્યું કે સહકારના મંત્રથી ઘણી જગ્યાએ ચમત્કારિક પરિણામો જોવા મળ્યા છે, પરંતુ લાંબા સમયથી આપણા દેશમાં સહકારી આંદોલન અપ્રસ્તુત બની રહ્યું હતું. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લાં 70 વર્ષમાં સહકારી મંડળીઓમાં જરૂરી ફેરફારો કરવામાં આવ્યાં નહોતાં, જેને કારણે કેટલાંક રાજ્યોમાં સહકારી મંડળીઓ અતિ સફળ થઈ હતી, ત્યારે અન્ય ઘણાં રાજ્યોમાં તેને રાજ્ય સરકારોની દયા પર છોડી દેવામાં આવી હતી અને કેટલાંક રાજ્યોમાંથી તે સંપૂર્ણપણે અદૃશ્ય થઈ ગઈ હતી.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે સહકાર મંત્રાલયની રચના કરવામાં આવી હતી, ત્યારે તેનો ઉદ્દેશ દેશના દરેક જિલ્લા અને ગામમાં સહકારી સંસ્થાઓને પુનર્જીવિત કરવાનો હતો, સહકારી કાયદાઓ, તેની પ્રણાલીઓ અને સંસ્કૃતિ નવી શરૂઆત માટે, સમયની જરૂરિયાતને અનુકૂળ હોવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે, તે 140 કરોડ લોકોની વસતિ ધરાવતાં દેશમાં રોજગારી પ્રદાન કરવી જોઈએ, જે દેશની સમૃદ્ધિને વેગ આપે છે અને લોકોને સ્વાભિમાન સાથે જીવવા સક્ષમ બનાવે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, છેલ્લાં ત્રણ વર્ષમાં આ ઉદ્દેશ પાર પાડવા માટે પુષ્કળ કામગીરી થઈ છે, જે અંતર્ગત અત્યાર સુધીમાં 60થી વધારે નવી પહેલો હાથ ધરવામાં આવી છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લાં 100 દિવસમાં હાથ ધરવામાં આવેલી 10 પહેલો સહકારી ક્ષેત્રને સંપૂર્ણ બનાવવામાં મોટું પ્રદાન કરશે. તેમણે કહ્યું કે અમે બે લાખ એમપીએસીએસ, ડેરી અને મત્સ્યપાલન સહકારી મંડળીઓનો સંયુક્ત પ્રસ્તાવ તૈયાર કરીને દેશભરમાં મોકલ્યો હતો. તમામ રાજ્યોએ તેનો સ્વીકાર કર્યો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, એક વખત બે લાખ પ્રાથમિક સહકારી મંડળીઓનું રજિસ્ટ્રેશન થઈ જાય પછી દેશમાં એક પણ એવી પંચાયત નહીં હોય જ્યાં પીએસીએસ, ડેરી કે ફિશરીઝ કો-ઓપરેટિવ સોસાયટી ન હોય. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, એક વખત આમ થયા પછી સહકારી સંસ્થાઓ સમગ્ર દેશમાં પહોંચી શકશે, જેના પગલે તહસીલ અને જિલ્લા સ્તરે સહકારી સંસ્થાઓની રચના થશે અને રાજ્યની સંસ્થાઓ પણ નવી તાકાત અને ગતિ પ્રાપ્ત કરશે.

કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી અને સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે જૂના સમયમાં રચાયેલા પીએસીએસ બંધ થઈ ગયા છે, પરંતુ જે નવા પીએસીએસની નોંધણી કરવામાં આવશે તે તેમના દ્વારા થઈ શકે તેવા 25 વિવિધ પ્રકારનાં કામો ઉમેરીને વ્યવહારુ એન્ટિટી બનાવવામાં આવશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અગાઉ PACS કૃષિ માટે ટૂંકા ગાળાની લોન આપતા હતા, પણ હવે પેક્સને ડેરી, મત્સ્યઉદ્યોગ, વેરહાઉસ, સસ્તા અનાજની દુકાન, સસ્તી દવાની દુકાન, પેટ્રોલ પંપ, એલપીજી સિલિન્ડર, પાણી વિતરણ વગેરે જેવી ચીજવસ્તુઓ સાથે જોડવામાં આવી છે. આ સાથે, દરેક પંચાયતમાં રચાયેલા પીએસીએસ આપણા ત્રિ-સ્તરીય સહકારી માળખાને મજબૂત બનાવવાનું કામ કરશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે પીએસીએસ મજબૂત બનશે અથવા તેમની સંખ્યામાં વધારો થશે, ત્યારે જિલ્લા સહકારી બેંકો આપોઆપ મજબૂત બનશે અને જિલ્લા સહકારી બેંકો મજબૂત થવાને કારણે રાજ્યની સહકારી બેંકોને બદલામાં મજબૂત બનાવવામાં આવશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, શ્વેત ક્રાંતિ 2.0ની સ્ટાન્ડર્ડ ઓપરેટિંગ પ્રોસિજર (એસઓપી) આજે જાહેર કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 મહિલા સ્વનિર્ભરતા અને મહિલા સશક્તીકરણ માટે કામ કરશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, માતાઓ અને બહેનો દૂધ ઉત્પાદન અને ખાસ કરીને સહકારી ડેરીઓ સાથે સંકળાયેલી છે. આપણી માતાઓ અને બહેનોને કોઈ મજબૂત બનાવી શકે નહીં અને તેમને આત્મનિર્ભર અને સ્વતંત્ર બનાવી શકે નહીં, જેટલું ડેરી ક્ષેત્ર છે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, ગુજરાતમાં 36 લાખ બહેનો ડેરી ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલી છે અને તેઓ કુલ 60000 કરોડનો વ્યવસાય કરે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આજે અમૂલ સમગ્ર વિશ્વમાં ખાદ્ય ક્ષેત્રમાં સૌથી વધુ વિશ્વસનીય બ્રાન્ડ બની ગઈ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, એક તરફ શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 મહિલાઓને સશક્ત બનાવશે, ત્યારે કુપોષણ સામેની લડાઈને તાકાત પણ આપશે. દૂધની ઉપલબ્ધતા વધવાથી તેનો સૌથી મોટો લાભ ગરીબ અને કુપોષિત બાળકોને મળશે. ગુજરાતનું ઉદાહરણ ટાંકીને તેમણે કહ્યું હતું કે, ડેરી સાથે સંકળાયેલી માતા પોતાનાં બાળકોને હંમેશા યોગ્ય પોષણ સુનિશ્ચિત કરશે. શ્રી શાહે જણાવ્યું હતું કે, બાળકોમાં કુપોષણને આપણી માતાઓનાં પ્રયાસોથી જ નાબૂદ કરી શકાય છે, જે સરકારનાં પ્રયાસો કરતાં વધારે છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ કહ્યું કે માતાઓ અને બહેનો આપણા ઘરોમાં ઘણું કામ કરે છે, પરંતુ તેમ છતાં, તેઓ બેરોજગાર માનવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મહિલાઓને રોજગાર આપવા માટે કામ કરશે. જ્યારે મહિલાઓના નામ પર બેંકના ચેક આવશે તો તેઓ ખૂબ જ ખુશ થશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ કુદરતી ખેતી માટે મોટું અભિયાન શરૂ કર્યું છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, પશુપાલનનો વ્યવસાય ચાલુ રાખીને કુદરતી ખેતીને મજબૂત બનાવવામાં આવશે, કારણ કે કુદરતી ખેતી માત્ર પશુ ગોબરની મદદથી જ સફળ થાય છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, ખેતીલાયક જમીનની ફળદ્રુપતા વધારવાનું કામ પશુપાલન દ્વારા પણ કરવામાં આવશે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, આ ઉદ્દેશોને એકસાથે સામેલ કરીને શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 શરૂ કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે આ કાર્યક્રમ માટે બજેટ સહાય ઉપલબ્ધ થશે કે નહીં તે અંગે ઘણા લોકોને આશંકા છે, તેથી હું પશુપાલન વિભાગને ખાતરી આપું છું કે આ સરકારનું સર્વોચ્ચ અગ્રતા ક્ષેત્ર છે અને આ કાર્યક્રમને સંપૂર્ણ અંદાજપત્રીય સમર્થન મળશે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, "સહકારી મંડળીઓ વચ્ચે સહકાર"નાં સ્વરૂપે એક મહત્ત્વપૂર્ણ પહેલ કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું કે આ અંતર્ગત અમે ગુજરાતના બે જિલ્લા પંચમહાલ અને બનાસકાંઠામાં પ્રયોગો કર્યા હતા. અમે સહકારી બેંકોમાં સહકારી ક્ષેત્રની તમામ સંસ્થાઓના બેંક ખાતા ખોલવાનું નક્કી કર્યું છે. આ ઉપરાંત પ્રાથમિક સહકારી મંડળી અને દૂધ ઉત્પાદક સમિતિ સાથે સંકળાયેલ માતાઓ અને બહેનોને ડેબિટ અને ક્રેડિટ કાર્ડ આપવામાં આવ્યા હતા, જેના કારણે તેઓ આર્થિક રીતે મજબૂત બન્યા હતા. આ અંતર્ગત અત્યાર સુધીમાં સહકારી બેંકોમાં ચાર લાખથી વધુ બેંક ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે અને માત્ર બે જિલ્લામાં 550 કરોડ રૂપિયાથી વધુ જમા થયા છે. 1732 માઈક્રો એટીએમ ખોલવામાં આવ્યા અને 20 હજાર નવા ક્રેડિટ કાર્ડ ઈશ્યૂ કરવામાં આવ્યા. નવા ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને આશરે 24 લાખના ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શન કરવામાં આવ્યા હતા. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અત્યાર સુધી ગુજરાતમાં તેનો સંપૂર્ણ અમલ થયો નથી, પરંતુ અત્યાર સુધીમાં 9 લાખથી વધુ ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે અને સહકારી બેંકોમાં આશરે 4000 કરોડ રૂપિયાની થાપણોમાં વધારો થયો છે. આ અંતર્ગત કુલ 2600 માઈક્રો એટીએમનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે. હવે અમે તેને રાષ્ટ્રીય સ્તર પર લઈ જઈ રહ્યા છીએ.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે સુવિધા માટે અમે નિર્ણય કર્યો છે કે, અમે આ કાર્યક્રમ માટે જિલ્લાને એકમ બનાવીશું. સહકારી વ્યવસાય સારો હોય તેવા જિલ્લાઓમાં 'સહકારી મંડળીઓ વચ્ચે સહકાર'નો ખ્યાલ શરૂ કરવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું કે તમે બિહારના દરેક જિલ્લા અથવા તાલુકામાં સહકારી મંડળીઓ જોશો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, સહકાર મંત્રાલય પાસે સમગ્ર દેશની દરેક પંચાયત, દરેક તાલુકો, દરેક જિલ્લો અને દરેક રાજ્યનો ડેટાબેઝ છે તથા તેની પાસે રાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ પણ છે. આના દ્વારા કેટલી સહકારી મંડળીઓ છે, તે કયા પ્રકારની છે અને તેમનું ઓડિટ કેવી રીતે કામ કરે છે તે જાણી શકાય છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, અમે જિલ્લા/રાજ્ય સહકારી રજિસ્ટર અને જિલ્લા સહકારી બેંકની શાખાઓમાં સહકારી ડેટાબેઝ ઉપલબ્ધ કરાવ્યો છે.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે, રાષ્ટ્રીય ડેરી વિકાસ બોર્ડ (એનડીડીબી) નવી ડેરીઓ ખોલવા પ્રયાસ કરશે. તેમણે કહ્યું કે અમે વૈજ્ઞાનિક વ્યવસ્થા કરી છે અને આ માટે તમામ પ્રકારની એજન્સીઓ સાથે મળીને કામ કરી રહી છે.

કેન્દ્રીય સહકારિતા મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, ભારત શ્વેત ક્રાંતિનાં ક્ષેત્રમાં એક સ્ટાર તરીકે ઊભરી આવ્યું છે. ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો દૂધ ઉત્પાદક દેશ બની ગયો છે. પશુઓના ઘાસચારા, બિયારણ, કૃત્રિમ ગર્ભાધાન, ગાયના છાણ અને પશુઓના આરોગ્યને કારણે આર્થિક સ્થિતિમાં સુધારો જેવા ક્ષેત્રોમાં આમૂલ પરિવર્તન આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, તેને વધુ મજબૂત બનાવીને ડેરી દ્વારા વિદેશી ચલણ પણ મેળવી શકાય છે. અમે વૈશ્વિક બજારમાં પણ અમારા ઉત્પાદનોની નિકાસ કરીશું અને આ માટે ભારત સરકારે ટેસ્ટિંગ ઇક્વિપમેન્ટ, બલ્ક મિલ્ક કલેક્શન અને ડેરી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સાથે સંબંધિત 38 ઉપકરણોના સ્વદેશી ઉત્પાદન માટે એક વૈજ્ઞાનિક કાર્યક્રમનું આયોજન કર્યું છે, જેને પ્રધાનમંત્રી આગામી દિવસોમાં અમારી સમક્ષ રજૂ કરશે. હવે આપણે નેધરલેન્ડ અથવા જાપાનથી કોઈપણ ડેરી મશીનરી આયાત કરવાની જરૂર નથી. તેમનું 100 ટકા ઉત્પાદન ભારતમાં થશે. એક રીતે ડેરી ક્ષેત્રમાં સંપૂર્ણ આત્મનિર્ભર બનવાના લક્ષ્ય સાથે અમે આગળ વધ્યા છીએ.

AP/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com