પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેબિનેટે ખેડૂતોને લાભદાયક કિંમતો પ્રદાન કરવા અને ગ્રાહકો માટે આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની કિંમતમાં અસ્થિરતાને નિયંત્રિત કરવા માટે પ્રધાનમંત્રી અન્નદાતા આય સંરક્ષણ અભિયાન (પીએમ-આશા)ની યોજનાઓને ચાલુ રાખવાની મંજૂરી આપી દીધી છે.

2025-26 સુધી 15માં નાણાં પંચ ચક્ર દરમિયાન કુલ રૂ. 35,000 કરોડનો ખર્ચ થશે.

સરકારે પ્રધાનમંત્રી આશામાં મૂલ્ય સમર્થન યોજના (પીએસએસ) અને પ્રાઈસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ) યોજનાઓને એકીકૃત કરી છે, જેનો ઉદ્દેશ ખેડૂતો અને ઉપભોક્તાઓને વધારે અસરકારક રીતે સેવા આપવાનો છે. પીએમ-આશાની સંકલિત યોજના અમલીકરણમાં વધારે અસરકારકતા લાવશે, જે ખેડૂતોને તેમનાં ઉત્પાદન માટે લાભદાયક કિંમતો પ્રદાન કરવામાં મદદ કરશે એટલું જ નહીં, પણ આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની કિંમતની અસ્થિરતાને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરશે, જેથી ગ્રાહકોને વાજબી કિંમતે તેની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત થશે. પીએમ-આશામાં હવે મૂલ્ય સમર્થન યોજના (પીએસએસ), પ્રાઇસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ), પ્રાઇસ ડેફિસિટ પેમેન્ટ સ્કીમ (પીઓપીએસ) અને માર્કેટ ઇન્ટરવેન્શન સ્કીમ (એમઆઇએસ)ના ઘટકો હશે.

મૂલ્ય સમર્થન યોજના અંતર્ગત એમએસપી પર અધિસૂચિત કઠોળ, તેલીબિયાં અને કોપરાની ખરીદી વર્ષ 2024-25ની સિઝનથી આ સૂચિત પાકોનાં રાષ્ટ્રીય ઉત્પાદનનાં 25 ટકા પર થશે, જે રાજ્યોને વળતરદાયક કિંમતો સુનિશ્ચિત કરવા અને આપત્તિજનક વેચાણને અટકાવવા માટે ખેડૂતો પાસેથી એમએસપી પર આમાંથી વધારે પાકની ખરીદી કરવા સક્ષમ બનાવશે. જો કે, આ ટોચમર્યાદા 2024-25 સીઝન માટે તુવેર, અડદ અને મસુરના કિસ્સામાં લાગુ થશે નહીં કારણ કે અગાઉ નક્કી થયા મુજબ 2024-25 ની સીઝન દરમિયાન તુવેર, અડદ અને મસુરની 100% ખરીદી થશે.

સરકારે ખેડૂતો પાસેથી એમએસપી પર સૂચિત અનાજ-કઠોળ, તેલીબિયાં અને કોપરાની ખરીદી માટે વર્તમાન સરકારી ગેરન્ટીનું નવીનીકરણ કર્યું છે અને તેને વધારીને રૂ. 45,000 કરોડ કર્યું છે. આનાથી કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ વિભાગ (ડીએએન્ડએફડબ્લ્યુ) દ્વારા ખેડૂતો પાસેથી એમએસપી પર અનાજ, તેલીબિયાં અને કોપરાની વધારે ખરીદી કરવામાં મદદ મળશે, જેમાં નેશનલ એગ્રિકલ્ચરલ કોઓપરેટિવ માર્કેટિંગ ફેડરેશન ઑફ ઇન્ડિયા (નાફેડ)નાં ઇસમ્રિધિ પોર્ટલ પર પ્રી-રજિસ્ટર્ડ ખેડૂતો અને નેશનલ કોઓપરેટિવ કન્ઝ્યુમર્સ ફેડરેશન ઑફ ઇન્ડિયા (એનસીસીએફ)નાં ઇ-સંયુક્ત પોર્ટલ સામેલ છે, જ્યારે પણ બજારમાં કિંમતો એમએસપીથી નીચે આવે છે. આનાથી ખેડૂતોને દેશમાં આમાંથી વધુ પાકની ખેતી કરવા માટે પણ પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે અને આ પાકોમાં આત્મનિર્ભરતા પ્રાપ્ત કરવામાં ફાળો મળશે, જે સ્થાનિક જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા આયાત પરની નિર્ભરતામાં ઘટાડો કરશે.

પ્રાઈસ સ્ટેબિલાઇઝેશન ફંડ (પીએસએફ) યોજનાના વિસ્તરણથી કેલિબ્રેટેડ રીલીઝ માટે કઠોળ અને ડુંગળીનો વ્યૂહાત્મક બફર સ્ટોક જાળવીને એગ્રિ-બાગાયતી ચીજવસ્તુઓની કિંમતોમાં ભારે અસ્થિરતાથી ગ્રાહકોને બચાવવામાં મદદ મળશે. સંગ્રહખોરી, અનૈતિક અટકળોને નિરુત્સાહિત કરવા માટે; અને ગ્રાહકોને પોસાય તેવા ભાવે સપ્લાય માટે. બજાર કિંમતે કઠોળની ખરીદી ગ્રાહક બાબતોના વિભાગ (ડીઓસીએ) દ્વારા કરવામાં આવશે, જેમાં નાફેડના ઇ-સમૃદ્ધિ પોર્ટલ પર પૂર્વ-નોંધાયેલા ખેડૂતો અને એનસીસીએફના ઇ સંયુક્ત પોર્ટલ પર જ્યારે પણ બજારમાં કિંમતો એમએસપીથી ઉપર આવશે ત્યારે. બફર મેન્ટેનન્સ ઉપરાંત પીએસએફ યોજના હેઠળ ટમેટા જેવા અન્ય પાકોમાં અને ભારત દઆઇ, ભારત આટા અને ભારત ચોખાના સબસિડીવાળા છૂટક વેચાણમાં પણ હસ્તક્ષેપ હાથ ધરવામાં આવ્યો છે.

રાજ્યોને સૂચિત તેલીબિયાંના વિકલ્પ તરીકે પ્રાઇસ ડેફિસિટ પેમેન્ટ સ્કીમ (પીડીપીએસ)ના અમલીકરણ માટે આગળ આવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે, તેલીબિયાંના રાજ્ય ઉત્પાદનના હાલના 25 ટકાથી વધારીને 40 ટકા કરવામાં આવ્યું છે અને ખેડૂતોના લાભ માટે અમલીકરણનો સમયગાળો 3 મહિનાથી વધારીને 4 મહિના કરવામાં આવ્યો છે. એમએસપી અને વેચાણ/મોડલ કિંમત વચ્ચેનાં તફાવતનું વળતર કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા વહન કરવામાં આવશે, જે એમએસપીનાં 15 ટકા સુધી મર્યાદિત છે.

ફેરફારો સાથે માર્કેટ ઇન્ટરવેન્શન સ્કીમ (એમઆઇએસ)ના અમલીકરણને લંબાવવાથી નાશવંત બાગાયતી પાકોનું ઉત્પાદન કરતા ખેડૂતોને વળતરદાયી કિંમતો મળશે. સરકારે ઉત્પાદનના વ્યાપને 20 ટકાથી વધારીને 25 ટકા કર્યો છે અને એમઆઇએસ હેઠળ ભૌતિક ખરીદીને બદલે ખેડૂતોના ખાતામાં સીધી જ વિભિન્ન ચુકવણી કરવાનો નવો વિકલ્પ ઉમેર્યો છે. તદુપરાંત, ટોપ (ટમેટા, ડુંગળી અને બટાટા) પાકોના કિસ્સામાં, લણણીના ટોચના સમય દરમિયાન ઉત્પાદક રાજ્યો અને ઉપભોક્તા રાજ્યો વચ્ચે ટોચના પાકોમાં કિંમતના તફાવતને દૂર કરવા માટે, સરકારે નાફેડ અને એનસીસીએફ જેવી કેન્દ્રીય નોડલ એજન્સીઓ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલી કામગીરી માટે પરિવહન અને સંગ્રહ ખર્ચ ઉઠાવવાનો નિર્ણય લીધો છે, જે ખેડૂતોને વળતરદાયક કિંમતો સુનિશ્ચિત કરશે એટલું જ નહીં, પરંતુ બજારમાં ગ્રાહકો માટે ટોચના પાકોની કિંમતોમાં પણ ઘટાડો કરશે.

AP/GP/JD