નીતિ આયોગે આજે નિષ્ણાત જૂથનો એક અહેવાલ બહાર પાડ્યો છે, જેનું શીર્ષક છે 'ફ્યુચર પેનડેમિક પ્રીપેર્ડનેસ એન્ડ ઈમર્જન્સી રિસ્પોન્સ-અ ફ્રેમવર્ક ફોર એક્શન'. અહેવાલમાં નિષ્ણાત જૂથે દેશને ભવિષ્યમાં કોઈ પણ જાહેર આરોગ્ય કટોકટી અથવા મહામારી માટે તૈયાર કરવા અને ઝડપી પ્રતિસાદ પ્રણાલી સ્થાપિત કરવા માટે એક બ્લુપ્રિન્ટ પ્રદાન કરી છે.

કોવિડ -19 ચેપ નિ:શંકપણે છેલ્લી મહામારી નથી. અણધારી રીતે, બદલાતા ગ્રહોની ઇકોલોજી, આબોહવા અને માનવ-પ્રાણી-છોડની ગતિશીલતાને ધ્યાનમાં રાખીને, માનવ આરોગ્ય માટે નવી સંભવિત, મોટા પાયે ચેપી જોખમો અનિવાર્ય છે. ડબ્લ્યુએચઓએ વિશ્વને ચેતવણી આપી છે કે ભવિષ્યના જાહેર આરોગ્ય જોખમોમાંથી 75% ઝૂનોટિક જોખમો હોવાની સંભાવના છે (જે ઉભરતા, ફરીથી ઉભરતા અને નવા પેથોજેન્સને કારણે હોઈ શકે છે).

આ બાબતને ધ્યાનમાં રાખીને નીતિ આયોગે ભવિષ્યની મહામારીની સજ્જતા અને કટોકટીની પ્રતિક્રિયા માટે એક માળખું તૈયાર કરવા માટે એક નિષ્ણાત જૂથની રચના કરી હતી. આ જૂથની સંદર્ભની શરતો રાષ્ટ્રીય અને વૈશ્વિક સ્તરે કોવિડ-19નું વ્યવસ્થાપન કેવી રીતે થાય છે તેની તપાસ કરવાની હતી, સફળતાની ગાથાઓ અને પડકારો એમ બંનેમાંથી ચાવીરૂપ બોધપાઠને પસંદ કરવાની હતી, અને ભવિષ્યમાં જાહેર આરોગ્ય કટોકટીમાં વધુ કાર્યક્ષમ અને અસરકારક રીતે પ્રતિસાદ આપવા માટે આપણને મદદરૂપ થવા માટે ચાવીરૂપ ખામીઓનું મૂલ્યાંકન કરવાની જરૂર હતી.

સાર્સ-સીઓવી2ના પ્રતિભાવમાં, ભારતે નવીન પ્રતિ-પગલાં તૈયાર કરવાના પ્રયાસો કર્યા હતા અને તેના સંશોધન અને વિકાસ માળખાને મજબૂત બનાવ્યું હતું. તેમાં ઉદ્યોગ અને સંશોધકોને ભંડોળ પૂરું પાડવા, સહિયારા સંસાધનોની સ્થાપના માટેની વ્યવસ્થા સામેલ હતી. ડેટા, નમૂનાઓ, નિયમનની વહેંચણી માટેની નીતિ અને માર્ગદર્શિકાઓ; જાહેર-ખાનગી ભાગીદારી અને વૈશ્વિક સહયોગ. ભારતે રોગચાળાના પ્રતિસાદ અને રસીકરણ માટે ડિજિટલ સાધનોમાં પણ રોકાણ કર્યું હતું, જેણે 1.4 અબજથી વધુ વસ્તીના ડેટાને સંચાલિત કરવામાં મદદ કરી હતી.

કોવિડ -19 ના અનુભવથી શીખીને, નિષ્ણાતોને સમજાયું કે રોગચાળો ફાટી નીકળ્યાના પ્રથમ 100 દિવસમાં પ્રતિક્રિયા આપવી અસરકારક સંચાલન માટે નિર્ણાયક છે. વ્યૂહરચનાઓ અને પ્રતિ-પગલાં સાથે તૈયાર રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે જે આ સમયગાળાની અંદર ઉપલબ્ધ કરાવી શકાય છે. આ અહેવાલમાં કોઈ પણ રોગચાળા અથવા રોગચાળાને 100-દિવસના પ્રતિસાદ માટે એક એક્શન પ્લાન પ્રદાન કરવામાં આવ્યો છે. તે સજ્જતા અને અમલીકરણ માટેના વિગતવાર રોડમેપની રૂપરેખા આપે છે, જે સારી રીતે વિકસિત માળખા દ્વારા રોગચાળાને કેવી રીતે ટ્રેક, પરીક્ષણ, સારવાર અને સંચાલિત કરી શકાય તે અંગેના પગલાઓ સૂચવે છે. તે એક એવું માળખું સૂચવે છે જે તમામ વર્તમાન ઘટકોને સંકલિત અને મજબૂત કરે છે અને 100-દિવસના પ્રતિભાવ મિશનના લક્ષ્યોને પૂર્ણ કરતા આઉટપુટ્સ પહોંચાડવા માટે જરૂરી ઘટકોનું નિર્માણ કરે છે.

રોગચાળાની સજ્જતા અને ઇમરજન્સી રિસ્પોન્સ ફ્રેમવર્ક (પીપીઇઆર)ની ભલામણો ચાર આધારસ્તંભોમાં સામેલ છેઃ

1. શાસન, કાયદો, નાણાં અને વ્યવસ્થાપન
2. ડેટા મેનેજમેન્ટ, સર્વેલન્સ અને પ્રારંભિક આગાહી ચેતવણી, આગાહી અને મોડેલિંગ,
3. સંશોધન અને નવીનીકરણ, ઉત્પાદન, ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, ક્ષમતા નિર્માણ/કૌશલ્ય
4. ભાગીદારી, જોખમ સંચાર, ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ સહિત સામુદાયિક જોડાણ

ભવિષ્યની મહામારી અંગેની સજ્જતા અને કટોકટીના પ્રતિસાદ માટે પગલાં લેવા માટે સૂચિત માળખું તૈયાર કરવામાં 60થી વધુ નિષ્ણાતો અને હિસ્સેદારો સાથે પરામર્શ, અત્યાર સુધીના અનુભવનું વિશ્લેષણ, રાષ્ટ્રીય અને વૈશ્વિક સફળતાની ગાથાઓની તપાસ અને ધ્યાન આપવાની જરૂર છે તેવા મુખ્ય અંતરને ઓળખવાનો સમાવેશ થાય છે. હિસ્સેદારની બેઠકો નિર્ણાયક હતી અને અહેવાલ તૈયાર કરવા માટે મૂલ્યવાન આંતરદૃષ્ટિ પ્રદાન કરી હતી. આ પરામર્શમાં જાહેર આરોગ્ય, ક્લિનિકલ મેડિસિન, એપિડેમિયોલોજી, માઇક્રોબાયોલોજી, ઉદ્યોગ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓના રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય નિષ્ણાતો તથા કેન્દ્ર અને રાજ્ય સ્તરે વરિષ્ઠ સરકારી અધિકારીઓ સામેલ હતા. આ નિષ્ણાતો સ્થાનિક, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે કોવિડ-19 પ્રતિસાદમાં મોખરે હતા અને કોવિડ પ્રતિસાદની નીતિ, આયોજન અને અમલીકરણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.

અહેવાલમાં નિષ્ણાત જૂથે દેશને ભવિષ્યમાં કોઈપણ જાહેર આરોગ્ય કટોકટી અથવા રોગચાળા માટે તૈયાર કરવા અને ઝડપી પ્રતિસાદ પ્રણાલી માટે બ્લુપ્રિન્ટ પ્રદાન કરી છે. કોવિડ-19 રોગચાળા દરમિયાન શીખેલા પાઠો અને પડકારોનો સામનો કરવાથી માંડીને ભલામણો અને ભવિષ્યમાં જાહેર આરોગ્ય કટોકટીની સ્થિતિના શાસન અને વ્યવસ્થાપન માટે એક રોડમેપ સુધીની, આ અહેવાલ દેશની રોગચાળાની તૈયારી અને નિવારણના પ્રયત્નો માટે પ્રારંભિક બિંદુ છે.

રિપોર્ટ નીચેની લિંક પર ઓનલાઇન એક્સેસ કરી શકાય છે:

https://www.niti.gov.in/sites/default/files/2024-09/Report-of-the-Exper-Group--Future-Pandemic-preparedness-and-emergency-response_0.pdf

AP/GP/JD