ಕೇಂದ್ರೀಯ ಪರೋಕ್ಷ ತೆರಿಗೆ ಮತ್ತು ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಮಂಡಳಿ (ಸಿಬಿಐಸಿ) 2024 ರ ಆಗಸ್ಟ್ 28 ಮತ್ತು 29 ರಂದು ಹೊಸದಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ  ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳ (ಎಲ್ ಸಿ ಎಸ್) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಕುರಿತ 4 ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತ್ತು. ಎರಡು ದಿನಗಳ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಕಂದಾಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಶ್ರೀ ಸಂಜಯ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸಿಬಿಐಸಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಶ್ರೀ ಸಂಜಯ್ ಕುಮಾರ್ ಅಗರ್ವಾಲ್ ಅವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸದಸ್ಯ (ಕಸ್ಟಮ್ಸ್)ರಾದ  ಶ್ರೀಮತಿ ಸುರ್ಜಿತ್ ಭುಜಬಲ್, ಸದಸ್ಯ (ಐಟಿ ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆ ಪಾವತಿ ಸೇವೆಗಳು) ಶ್ರೀಮತಿ ಅರುಣಾ ನಾರಾಯಣ್ ಗುಪ್ತಾ, ಸದಸ್ಯ (ಅನುಸರಣೆ ನಿರ್ವಹಣೆ) ಶ್ರೀ ರಾಜೀವ್ ತಲ್ವಾರ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಭೂ ಬಂದರು ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಶ್ರೀ ಆದಿತ್ಯ ಮಿಶ್ರಾ ಮತ್ತಿತರರು ಉಪಸ್ಥಿತರಿದ್ದರು.

ಭಾರತದ ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ ಸಂಯೋಜಿತ ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತರಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಲು ಎರಡು ದಿನಗಳ ಸಮ್ಮೇಳನವು ಪ್ರಮುಖ ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರಿಗೆ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತದ ನೆರೆಯ ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಚಲನೆಯ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಚರ್ಚಿಸಿತು.

ಸಮ್ಮೇಳನವು 100 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗೀದಾರರನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿತು:

•  ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಎಲ್.ಸಿ.ಎಸ್.ಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಸೌಲಭ್ಯ
• ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಅಪಾಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ತಂತ್ರಗಳು
•  ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ ವಿರೋಧಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು/ಪದ್ಧತಿಗಳು
•  ಗಡಿ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಗಳು
•  ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ನಡುವೆ ಸಹಯೋಗ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಹಂಚಿಕೆ
•  ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಗಡಿ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ
•  ಸಂಘಟಿತ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಏಜೆನ್ಸಿಗಳ ನಡುವೆ ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ನೀತಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳು

ಸಿಬಿಐಸಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಶ್ರೀ ಸಂಜಯ್ ಕುಮಾರ್ ಅಗರ್ವಾಲ್ ಅವರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಂದಾಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಶ್ರೀ ಸಂಜಯ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರು,  ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಸದಸ್ಯ (ಕಸ್ಟಮ್ಸ್) ಶ್ರೀ ಸುರ್ಜಿತ್ ಭುಜಬಲ್; ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಸದಸ್ಯೆ (ಐಟಿ ಮತ್ತು ಟಿಪಿಎಸ್) ಶ್ರೀಮತಿ ಅರುಣಾ ನಾರಾಯಣ್ ಗುಪ್ತಾ ಅವರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಸದಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ 'ಬ್ರಿಡ್ಜಿಂಗ್ ಬಾರ್ಡರ್ಸ್ & ಕನೆಕ್ಟಿಂಗ್ ನೇಷನ್ಸ್: ಇಂಡಿಯಾಸ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಸ್ಟೇಷನ್ಸ್ “ಎಂಬ ಕಿರುಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು.

ಈ ಕಿರುಪುಸ್ತಕವು ಭಾರತದ ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆಳವಾದ ನೋಟವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲು, ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ದೇಶದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಮ್ಮೇಳನದ ಮೊದಲ ದಿನ ಅಂತರ ಸಚಿವಾಲಯದ ಚರ್ಚೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿತ್ತು. ಸಿಬಿಐಸಿ ರಚನೆಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಲ್ಲದೆ, ವಿದೇಶಾಂಗ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ, ಗೃಹ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ, ಭಾರತೀಯ ಭೂ ಬಂದರು ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಚಿವಾಲಯ, ಭಾರತದ ಒಳನಾಡು ಜಲಮಾರ್ಗ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವಾಲಯ, ಜವಳಿ ಸಚಿವಾಲಯ, ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ ಸಚಿವಾಲಯ, ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೈತರ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ, ಮೀನುಗಾರಿಕೆ, ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ ಮತ್ತು ಹೈನುಗಾರಿಕೆ, ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ಭಾರತೀಯ ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ,  ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಸಹ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದವು.

ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಏಷ್ಯನ್ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಫಾರ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಆನ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ ರಿಲೇಷನ್ಸ್, ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಗಾಗಿ ಇರುವ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆಯೋಗ ಮತ್ತು ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಚೇಂಬರ್ಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಂತಹ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಂತಕರ ಚಾವಡಿಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದವು.

ಭೂತಾನ್, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷ ಗಮನ ಹರಿಸಿ ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆಗಳು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದ್ದವು. ತಡೆರಹಿತ ವ್ಯಾಪಾರ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿವಿಧ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅಂತರ ಸಚಿವಾಲಯದ ಸಂವಾದವು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಚಿಂತಕರ ಚಾವಡಿಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಘಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೈಗೊಂಡ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನ ಯೋಜನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿಕೊಂಡವು.

ಎರಡನೇ ದಿನ, ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಮಾನವಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ ವಿರೋಧಿ ಮತ್ತು ಅಪಾಯ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸುಧಾರಣೆ ಮತ್ತು ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಂಗತ್ವವನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ತರುವುದು ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆದವು. ಬಲವಾದ ಅಂತರ-ಇಲಾಖಾ ಸಮನ್ವಯ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಭೂ ಗಡಿಗಳ ಮೂಲಕ ಸುಗಮ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಹರಿವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತಗೊಳಿಸುವ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪಾಲ್ಗೊಂಡವರು  ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದರು.

ಸಿಬಿಐಸಿಯು ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಟಿಪ್ಪಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಸಮಾರೋಪಗೊಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು ಹಾಗು 'ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಗ್ರಾಮಗಳಾದ ಭಾರತೀಯ ಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಸೌಲಭ್ಯಕ್ಕೆ ಸಹಯೋಗವು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ' ಎಂಬ ಸಂದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿತು. ಸಮ್ಮೇಳನದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಎಲ್ಸಿಎಸ್ಗಳ ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸಿಬಿಐಸಿಯ ನಿರಂತರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ವ್ಯಾಪಾರ ಸೌಲಭ್ಯ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು ಜಾಗತಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹಾಗು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾದ ತಡೆರಹಿತ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುವ ತನ್ನ ಧ್ಯೇಯಕ್ಕೆ ಸಿಬಿಐಸಿ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು 'ವಿಕ್ಷಿತ್ ಭಾರತ್' ಮತ್ತು 'ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಭಾರತ್' ನಂತಹ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ, ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಏಕೀಕರಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಬೃಹತ್  ಉದ್ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ  ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳು

ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕಾಯ್ದೆ, 1962 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಸೂಚಿತವಾದ 122 ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳು (ಎಲ್ಸಿಎಸ್) ಭಾರತದ 16 ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುವ 7 ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಾದ ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಭೂತಾನ್, ಚೀನಾ, ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್, ನೇಪಾಳ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತದ ಗಡಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಎಲ್ಸಿಎಸ್ಗಳು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿಗಳಾದ್ಯಂತ ಸರಕುಗಳು ಮತ್ತು ಜನರ ಸುಗಮ ಚಲನೆಯನ್ನು ಅನುವುಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಅಟ್ಟಾರಿ ರಸ್ತೆ, ಅಗರ್ತಲಾ, ಪೆಟ್ರಾಪೋಲ್, ಜೋಗ್ಬಾನಿ, ರಕ್ಸೌಲ್, ಮೋರೆಹ್, ಡೇರಾ ಬಾಬಾ ನಾಂಕ್, ಸುತೇರ್ಕಂಡಿ, ಶ್ರೀಮಂತಪುರ, ದವ್ಕಿ, ರುಪೈಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಸಬ್ರೂಮ್ ಎಂಬ 12 ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ/ಸಂಯೋಜಿತ  ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟ್ಗಳನ್ನು (ಐಸಿಪಿ) ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸರಕುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಭಾರತ-ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಗಡಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ 7 ಗಡಿ ಹಾತ್ ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಗಡಿ ಸಮುದಾಯಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಉನ್ನತಿಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಸೌಲಭ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಸಿಬಿಐಸಿ ಪಾಲುದಾರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಮತ್ತು ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಏಕ ಗವಾಕ್ಷಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಸ್ವಿಫ್ಟ್), ಸುಧಾರಿತ ಅಪಾಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಪೋಸ್ಟ್ ಕ್ಲಿಯರೆನ್ಸ್ ಆಡಿಟ್, ಅಧಿಕೃತ ಆರ್ಥಿಕ ಆಪರೇಟರ್ (ಎಇಒ) ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಕಾರ್ಗೋ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (ಇಸಿಟಿಎಸ್) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸರಕುಗಳ ಚಲನೆ, ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ಅನುಮತಿಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭೂ ಗಡಿಗಳ ಮೇಲಣ ದಟ್ಟಣೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು ಮುಂತಾದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ  ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸಲು ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಸಿಬಿಐಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಯ ಬಿಡುಗಡೆ ಅಧ್ಯಯನ (ಎನ್ಟಿಆರ್ಎಸ್) 2024 ರ ಪ್ರಕಾರ, 2023 ರ ಇದೇ ಅವಧಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 2024 ರಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ್ ಸರಾಸರಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 50 ರಷ್ಟು ಗಮನಾರ್ಹ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸಿಬಿಐಸಿ ಹಲವಾರು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ:

ಎ. ಸಿಬಿಐಸಿ ಕಳೆದ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ರಫ್ತು ಸರಕುಗಳನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದ ಏರ್ ಕಾರ್ಗೋ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ ಮೂಲಕ ಮೂರನೇ/ಬೇರೆ  ದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದೆ. ಇದು ಈ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಹಿಂದೆ ಅಧಿಸೂಚಿತ ದಿಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೋಲ್ಕತಾ ವಾಯು ಸರಕು ಸಂಕೀರ್ಣಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿದೆ.

ಬಿ. ಭಾರತದ ಮೈಯಾವನ್ನು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ನದಿ ಮಾರ್ಗದೊಂದಿಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮುರ್ಷಿದಾಬಾದ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೈಯಾದ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಸ್ಟೇಷನ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಅಧಿಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಮೂಲಕ ಮೈಯಾದಿಂದ  ಅಸ್ಸಾಂನ ಧುಬ್ರಿವರೆಗಿನ ಹೊಸ ಜಲಮಾರ್ಗವು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ ಮೂಲಕ ಧುಬ್ರಿವರೆಗಿನ ಹಿಂದಿನ ಜಲಮಾರ್ಗ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸುಮಾರು 930 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಸಿ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ, ತ್ರಿಪುರಾದ ನಿಶ್ಚಿಂತ್ಪುರ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ ಎಲ್ಸಿಎಸ್ ಎಂದು ಅಧಿಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಅಗರ್ತಲಾ-ಅಖೌರಾ ರೈಲ್ವೆ ಯೋಜನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ನಡುವಿನ ಮೊದಲ ರೈಲ್ವೆ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ, ವ್ಯಾಪಾರ ಹಾಗು ಜನರಿಂದ ಜನತೆ ನಡುವಿನ ವಿನಿಮಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.

ಡಿ. ಸಿಬಿಐಸಿಯು 2023ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ತ್ರಿಪುರಾದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಸಿಎಸ್ ಸಬ್ರೂಮ್ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅಧಿಸೂಚಿಸಿದೆ. 1.9 ಕಿ.ಮೀ ಉದ್ದದ ಈ ಮೈತ್ರಿ ಸೇತು ರಸ್ತೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಜನರ ನಡುವಿನ ಸಂಚಾರಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಸಜ್ಜಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರೊಂದಿಗೆ, ಸಬ್ರೂಮ್ನಿಂದ ಕೇವಲ 80 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಬಂದರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶದೊಂದಿಗೆ ತ್ರಿಪುರಾ 'ಈಶಾನ್ಯದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು' ಆಗಬಹುದು.

ಇ. 2023ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಸಿಬಿಐಸಿಯು  ಜೋಗ್ಬಾನಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಯಾರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಜೋಗ್ಬಾನಿಯನ್ನು ನೇಪಾಳದ ಬಿರಾಟ್ನಗರಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರೈಲು ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅಧಿಸೂಚಿಸಿತು. ರೈಲು ಮೂಲಕ ಸರಕುಗಳ ಚಲನೆಯು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚ-ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎರಡೂ ದೇಶಗಳ ನಡುವಿನ ಭೂ ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪಾರ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ವೈವಿಧ್ಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಕೋಲ್ಕತಾ, ಹಲ್ದಿಯಾ ಮತ್ತು ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣಂನ ಇಂಡಿಯನ್ ಗೇಟ್ ವೇ ಬಂದರುಗಳಿಂದ ಈ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ನೇಪಾಳಕ್ಕೆ ರೈಲು ಮೂಲಕ ಸರಕುಗಳ ಸಾಗಣೆಯು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಕಾರ್ಗೋ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಸಮಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸರಕು ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಎಫ್. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಸಿಬಿಐಸಿ ನೇತೃತ್ವದ ಅಂತರ ಸಚಿವಾಲಯದ ತಜ್ಞರ ನಿಯೋಗವು ಭೂತಾನ್ ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಭೂತಾನ್ ನ ಎಸ್ ಎಂಇ ರಫ್ತುದಾರರ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಬೇರೆ ಬೇರೆ  ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ಭಾರತದ ಈ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಭೂತಾನ್ ಸರ್ಕಾರವು ಹೃದಯಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಶ್ಲಾಘಿಸಿದೆ.

ಜಿ. ಭೂ-ಆವೃತ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದ ಭೂತಾನ್ ಗೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು, ಸಿಬಿಐಸಿ ಈ ವರ್ಷದ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಆಪರೇಟಿಂಗ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಹೊರಡಿಸಿದ್ದು, ಅಸ್ಸಾಂನ ಜೋಗಿಗೋಪಾ ಮತ್ತು ಪಾಂಡು ಬಂದರುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶ / ನಿರ್ಗಮನ ಕೇಂದ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದ ಮೂಲಕ ನದಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಭೂತಾನ್ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ನಡುವೆ ಸರಕುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಿದೆ.

ಎಚ್. ಕಸ್ಟಮ್ಸ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆ ಕುರಿತು 2017 ರಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾದ ಎಸ್ಎಎಸ್ಇಸಿ ಉದ್ದೇಶಿತ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಬಿಐಸಿಯು ಎನ್ಎಸಿಐಎನ್ ನಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಎಸ್ಎಎಸ್ಇಸಿ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಿಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಎನ್ಎಸಿಐಎನ್ ಈ ಎಂಒಐ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ನಡೆಸಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಎಸ್ಎಎಸ್ಇಸಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವರ್ಧನೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಎನ್ಎಸಿಐಎನ್ 2023 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ನಲ್ಲಿ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್  ವ್ಯಾಪಾರ ಸೌಲಭ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆಸಿತು.

*****